15.02.2011 r.
Prawo stanowione to rozumne rozporządzenie mające na celu dobro ogółu, ustanowione przez prawowite władze; konkretyzuje obowiązki danej społeczności, wskazuje na normy postępowania, może odwoływać się do sankcji, ze względu na konieczność zachowania porządku społecznego.
Jest zmienne, podlega uwarunkowaniom historycznym. Pierwszym i podstawowym zadaniem państwa jest uchwalenie norm prawnych, konstytucji. Jest to zasadniczy kodeks.
Najważniejszą władzą jest ustawodawcza; wykonawcza tylko wykonuje ustalone przez nią normy.
Demokracja polega na właściwym uporządkowaniu aktów prawnych.
Aby konkretny przepis obowiązywał w sumieniu musi być godziwy (zgodny z prawem naturalnym), sprawiedliwy i możliwy do wykonania.
Aby prawo obowiązywało, musi być ustanowione przez kompetentne organy władzy publicznej, w ramach jej kompetencji. Gdy organy władzy przekraczają te kompetencje, prawo nie obowiązuje.
Konkretny przepis nie wiąże w sumieniu, gdy istnieją okoliczności usprawiedliwiające nieznajomość prawa lub gdy przynosi ono znaczną szkodę.
Prawo stanowione, aby było godziwe, musi służyć dobru człowieka i pozostawać w ścisłym związku z prawem naturalnym- zgodnym z naturą, wpisanym w akcie stwórczym przez Boga.
Idea prawa naturalnego znana była ze starożytnej Grecji (prawo do godziwego pochówku).
Spośród myślicieli chrześcijańskich o prawie naturalnym pisali: Ireneusz, Tertulian, Justyn, Augustyn, Ambroży, Orygenes, Hieronim, Chryzostom.
Na prawie naturalnym opierają się nienaruszalne prawa człowieka. Prawa stanowione nie mogą stać z nimi w sprzeczności. Do praw naturalnych Kościół zaliczył: prawo do życia, wolności, wyznania własnej religii, uczestnictwa w życiu społeczno- politycznym, do własności. Podstawą wartości w tworzeniu prawa stanowionego nie może być chęć opinii publicznej (aborcja, eutanazja).
Oprócz praw indywidualnych istnieją prawa narodów- do własnej kultury i suwerenności.
22.02.2011 r.
Prawo jest założeniem ustroju demokratycznego. Za twórcę najstarszego ustroju demokratycznego w Grecji uważa się Klejstenesa. Można wyróżnić następujące sposoby definiowania demokracji:
Aksjologiczny- sposób rządzenia oparty na takich wartościach, jak wolność, równość, godność człowieka, sprawiedliwość, pluralizm, tolerancja.
Proceduralny- oparty jest o zasady prawno- ustrojowe: suwerenność narodu i społeczeństwa (naród uzupełniony o koegzystujące z nim mniejszości narodowe w obrębie jednego państwa), zasada reprezentacji w wyborach powszechnych, uznanie wyborów za źródło legitymizacji władzy, jej podział; swoboda dostępu do stanowisk publicznych, swoboda zrzeszania.
Materialny- likwidacja nierówności i ochrona mniejszości.
System prasowy w Polsce opiera się na kilku aktach prawnych, z których najważniejsze to prawo prasowe (USTAWA z dnia 26.01.1984 r., z późniejszymi nowelizacjami) oraz ustawa o radiofonii i telewizji z 29.12.1992 r. Jako rynek, polski system medialny podlega też prawu kartelowemu, czyli przepisom antykoncentracyjnym. Reguluje to ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z 15.12.2000 r.
Art. 14. Konstytucji RP- „Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i środków społecznego przekazu”.
Art. 54.- „Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji”.
„Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu i koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowych i telewizyjnych”.
Art. 61.- Dopuszcza się możliwość ograniczenia prawa do informacji. Ograniczenie to może nastąpić wyłącznie ze względu na ochronę wolności i praw innych osób, podmiotów gospodarczych, bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego lub ważnego interesu gospodarczego państwa.
01.03.2011 r.
Prawo prasowe- ustawa pochodząca z 26 stycznia 1984 r., weszła w życie po opublikowaniu jej w Dzienniku Ustaw 07.02.1984 r. Zawiera wiele powtórzeń i uszczegółowień Konstytucji. Rozstrzyga niektóre wątpliwości semantyczne. Stwierdza, że przez prasę należy rozumieć nie tylko dzienniki, czasopisma, lecz również programy radiowe i telewizyjne, a także inne powstające w wyniku postępu technicznego środki masowego przekazu.
Rozdział I- Przepisy ogólne
Ustawa postanawia, że zgodnie z Konstytucją prasa korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do rzetelnego informowania, kontroli i krytyki społecznej.
Ustawa zapewnia, zgodnie z Konstytucją, niezbędne warunki dla wykonywania funkcji i zadań redakcjom, programom i prezentowanym postawom. Warunki te spoczywają na instytucjach państwowych.
Poligrafia i kolportaż nie mogą utrudniać drukowania i rozpowszechniania czasopism.
Przedsiębiorcy i podmioty nie zaliczone do sektora finansów publicznych i nie działające w kierunku zysku są także zobowiązane do udzielania informacji prasie, gdy nie jest ona objęta tajemnicą i nie narusza praw prywatności.
W przypadku odmowy udzielenia informacji na żądanie redaktora naczelnego- odmowa powinna być w formie pisemnej i przekazana w ciągu 3 dni.
Odmowę tę można zaskarżyć do Sądu Administracyjnego w ciągu 30 dni.
Każdy obywatel zgodnie z zasadą wolności słowa i prawem do krytyki może udzielać prasie informacji.
Nikt z powodu udzielenia informacji prasie nie może być narażony na dyskryminację.
Prasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk.
Organy państwowe, przedsiębiorstwa państwowe, organizacje spółdzielcze są obowiązane do udzielenia odpowiedzi na udzielaną im krytykę prasową bez zwłoki, najpóźniej w ciągu miesiąca.
Przepis o jawności i krytyce prasowej odnosi się także do związków zawodowych, organizacji samorządowych i społecznych w zakresie prowadzonej przez te instytucje działalności publicznej.
Nie wolno utrudniać prasie zbierania krytycznych materiałów i tłumić krytyki.
W rozumieniu ustawy prasa oznacza publikacje periodyczne ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku, opatrzone stałym tytułem i nazwą, numerem bieżącym i datą. Prasa obejmuje również zespoły ludzi i poszczególne osoby zajmujące się działalnością dziennikarską.
Dziennikiem jest ogólnoinformacyjny druk periodyczny lub przekaz za pomocą obrazu i dźwięku, ukazujący się częściej niż raz w tygodniu.
Czasopismem jest druk periodyczny ukazujący się nie częściej niż raz w tygodniu i nie rzadziej niż raz w roku.
Materiałem prasowym jest każdy opublikowany lub przekazany do publikacji tekst lub obraz o charakterze informacyjnym, publicystycznym, dokumentalnym lub innym, niezależnie od środków przekazu, od rodzaju, przeznaczenia i autorstwa.
Dziennikarzem jest osoba zajmująca się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych, pozostająca w stosunku pracy z redakcją albo zajmująca się działalnością na rzecz i z upoważnienia redakcji.
Redaktorem jest dziennikarz decydujący lub współdecydujący o publikacji materiałów prasowych.
Redaktorem naczelnym jest osoba posiadająca uprawnienia do kierowania całokształtem działalności redakcji.
Redakcją jest jednostka organizacyjna organizująca proces przygotowywania, czyli zbierania, oceniania i opracowywania materiałów do redakcji.
Wydawcą może być osoba prawna, fizyczna lub inna jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej. W szczególności wydawcą może być organ państwowy, organizacja polityczna, związek zawodowy, organizacja spółdzielcza, samorządowa, społeczna, Kościół i związki wyznaniowe.
Dziennik Ustaw, Monitor Polski, organy urzędowe, Diariusz Sejmowy, wydawnictwa prasowe, przedstawicielstwa dyplomatyczne korzystają także z prawa prowadzenia działalności wydawniczej.
Rozdział II- Prawa i obowiązki dziennikarza
Podstawowym obowiązkiem dziennikarza jest działanie zgodne z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego. Dziennikarz ma obowiązek realizowania linii programowej redakcji w ramach pracy. W przypadku sprzeczności narusza obowiązek pracy.
Dziennikarz jest uprawniony do uzyskiwania informacji. Informacji są zobowiązani udzielać kierownicy, ich zastępcy, rzecznicy prasowi, w granicach powierzonych im obowiązków. Kierownicy są zobowiązani umożliwić dziennikarzom kontakt z pracownikami i swobodne zbieranie informacji.
Dziennikarz jest zobowiązany zachować szczególną staranność przy zbieraniu i wykorzystaniu materiałów prasowych, chronić dobra osobiste informatorów, dbać o poprawność języka, nie używać wulgaryzmów. Dziennikarzowi nie wolno prowadzić działalności reklamowej, związanej z korzyściami majątkowymi
Nie wolno wypowiadać opinii w prasie przed rozstrzygnięciem I instancji sądowej. Nie wolno publikować danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe, jak również danych osobowych i wizerunków świadków, pokrzywdzonych i poszkodowanych, chyba że osoby te wyrażą zgodę. Ze względu na ważny interes społeczny prokurator lub sąd może zezwolić ujawnienie danych osobowych i wizerunku osób.
Publikowanie lub rozpowszechnianie informacji utrwalonych za pomocą zapisów fonicznych i wizualnych wymaga zgody osób udzielających informacje. Dziennikarz nie może odmówić autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi, o ile nie była poprzednio publikowana.
Osoba udzielająca informacji może z ważnych powodów osobistych i społecznych zastrzec termin i zakres wypowiedzi. Dziennikarz nie może publikować informacji, jeżeli została zastrzeżona ze względu na tajemnicę służbową lub zawodową.
Nie wolno bez zgody osoby zainteresowanej publikować informacji oraz danych dotyczących prywatnej sfery życia, chyba że wiąże się to z działalnością publiczną danej osoby.
Autorowi materiału prasowego przysługuje prawo zachowania w tajemnicy swojego nazwiska. Dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego i wszystkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób. Dotyczy to także zatrudnionych w redakcjach, wydawnictwach i innych jednostkach prasowych.
Dziennikarz jest zwolniony z zachowania tajemnicy, gdy informacja dotyczy przestępstwa określonego w art. 254 kk, albo gdy osoba, przekazując materiał, zezwala na ujawnienie jej nazwiska.
Redaktor naczelny powinien być poinformowany o sprawach związanych z tajemnicą zawodową, ale powierzoną tajemnicę może ujawnić tylko przed sądem, jeśli sąd wyrazi na to zgodę.
Rozdział III- Rada prasowa
Rada prasowa działa przy Prezesie Rady Ministrów i jest powoływana na okres 3 lat.
Rada wybiera ze swego grona przewodniczącego, zastępcę i sekretarza.
Prezes Rady Ministrów określa w drodze rozporządzenia tryb powoływania i działania rady i określa jej statut.
Rada ma charakter opiniodawczy w sprawach dotyczących prasy i wnioskujący.
W składzie Rady powinny być reprezentowane stowarzyszenia i związki dziennikarskie.
Rozdział IV- Organizacja działalności prasowej
Wydawanie dziennika lub czasopisma wymaga rejestracji w sądzie wojewódzkim właściwym miejscowo dla siedziby wydawcy. Wniosek o rejestrację powinien zawierać tytuł i siedzibę, dokładny adres redakcji, dane osobowe redaktora naczelnego, wydawcy, częstotliwość ukazywania się dziennika lub czasopisma. Sąd rejestruje wniosek.
Rejestracja traci ważność w razie niewydawania dziennika lub czasopisma przez rok od nabycia uprawnień.
Redakcją kieruje redaktor naczelny. Może być nim osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych, posiada obywatelstwo polskie i nie jest pozbawiona praw publicznych.
Redaktor naczelny odpowiada za treść przygotowywanych przez redakcję materiałów prasowych, za sprawy finansowe oraz za sprawy redakcyjne i finansowe redakcji, jest obowiązany do dbania o poprawność języka oraz przeciwdziałania wulgaryzacji języka. W wypadku, gdy redaktor naczelny ma proces, obowiązany jest wskazać redaktora, który ponosi odpowiedzialność.
Redaktora naczelnego powołuje i odwołuje wydawca lub organ założycielski wydawnictwa.
Rozdział V- Sprostowania i odpowiedzi
Na wniosek osoby fizycznej lub prawnej redaktor naczelny jest obowiązany opublikować bezpłatnie rzeczowe i odnoszące się do faktów sprostowanie wiadomości nieprawdziwej lub nieścisłej; rzeczową odpowiedź na stwierdzenie zagrażające dobrom osobistym.
Sprostowanie lub odpowiedź należy opublikować w:
Dzienniku- w ciągu 7 dni od dnia otrzymania sprostowania lub odpowiedzi.
Czasopiśmie- w najbliższym lub jednym z dwóch następujących po nim przygotowanych do druku numerów
Innym niż dziennik przekazie za pomocą dźwięku lub obrazu- w najbliższym analogicznym przekazie, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia otrzymania sprostowania lub odpowiedzi.
Sprostowanie powinno być w drukach periodycznych opublikowane w tym samym dziale, równorzędną czcionką. W radiu i telewizji- nadane w zbliżonym czasie i analogicznym programie.
Tekst sprostowania nie może być dłuższy od dwukrotnej objętości materiału prasowego, którego dotyczy.
Sprostowanie pochodzące od naczelnych i centralnych organów państwowych, jeżeli zostało nadesłane przez rzecznika rządu, nie podlega ograniczeniom.
Redaktor naczelny odmówi opublikowania sprostowania, jeśli nie odpowiada ono wymaganiom określonym w art. 31, zawiera treści karalne, narusza dobra osobiste osób trzecich, jego treść nie jest zgodna z zasadami współżycia społecznego lub podważa fakty stwierdzone na mocy prawomocnego orzeczenia sądowego.
Redaktor naczelny może odmówić opublikowania sprostowania, jeżeli nie dotyczy treści zawartych w materiale prasowym.
Lub jeśli sprostowanie jest wystosowane przez osobę, której nie dotyczą fakty zawarte w materiale, chyba że jest to sprostowanie po śmierci osoby związanej stosunkiem służbowym, wspólną pracą, pokrewieństwem albo powinowactwem.
Sprostowanie zostało nadesłane po upływie miesiąca od czasu publikacji materiału prasowego, chyba że nie było możliwości zapoznania się z jej treścią.
Odmawiając opublikowania sprostowania, redaktor naczelny jest obowiązany niezwłocznie przekazać wnioskodawcy pisemne zawiadomienie o odmowie i jej przyczynach.
Sprostowanie może być podpisane pseudonimem, gdy istnieje zagrożenie dobra osobistego; nazwisko podaje się wtedy tylko do wiadomości redakcji.
Rozdział VI- Komunikaty i ogłoszenia
Redaktor naczelny jest obowiązany opublikować nieodpłatnie, w miejscu i czasie właściwym ze względu na tematykę i charakter publikacji, komunikat urzędowy pochodzący od naczelnych i centralnych władz państwowych, jeżeli został przesłany przez rzecznika prasowego rządu ze wskazaniem, że publikacja jest obowiązkowa.
Redaktor naczelny jest obowiązany opublikować odpłatnie we wskazanym lub uzgodnionym terminie:
prawomocny wyrok sądu lub inne orzeczenie zawierające klauzulę o opublikowaniu
ogłoszenie sądu lub innego organu państwowego.
Redaktor naczelny jest obowiązany opublikować nieodpłatnie list gończy.
Prasa może zamieszczać odpłatnie ogłoszenia i reklamy. Nie mogą one być sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Muszą być oznaczone w sposób nie budzący wątpliwości, że nie stanowią materiału redakcyjnego. Wydawca i redaktor mają prawo odmówić zamieszczenia reklam i ogłoszeń, jeżeli ich treść lub forma są sprzeczne z linią programową lub charakterem publikacji.
Rozdział VII- Odpowiedzialność prawna
Do odpowiedzialności za naruszenie prawa spowodowane opublikowaniem materiału prasowego stosuje się zasady ogólne, chyba że ustawa stanowi inaczej.
W razie skazania za przestępstwo popełnione przez opublikowanie materiału prasowego, sąd może orzec jako karę dodatkową przepadek materiału prasowego.
Sąd przekazuje organowi rejestracyjnemu zawiadomienie o wyroku skazującym za przestępstwa niezwłocznie po uprawomocnieniu.
Odpowiedzialność cywilną za naruszenie prawa spowodowane opublikowaniem materiału prasowego ponoszą autor, redaktor lub inna osoba, którzy zdecydowali o opublikowaniu materiału. Nie wyłącza to odpowiedzialności wydawcy. W zakresie odpowiedzialności finansowej odp. tych osób jest solidarna.
Osoba zainteresowana może dochodzić roszczenia o opublikowanie sprostowania, jeżeli redaktor naczelny go odmówił lub gdy nie ukazało się ono w określonym terminie. Roszczeń tych nie można dochodzić po upływie roku od publikacji.
Redaktor nie ponosi odpowiedzialności za treść publikacji PAP- u oraz komunikatów rządowych, urzędowych, orzeczeń, ogłoszeń i reklam.
Kto używa przemocy lub groźby w celu zmuszenia dziennikarza do opublikowania lub zaniechania publikacji, podjęcia lub zaniechania interwencji prasowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Kto utrudnia lub tłumi krytykę prasową podlega grzywnie lub karze ograniczenia wolności.
Kto wydaje dziennik lub czasopismo bez rejestracji bądź zawieszone podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Kto wbrew obowiązkom ustawy uchyla się od opublikowania sprostowania lub publikuje je wbrew warunkom ustawowym, podlega grzywnie lub karze ograniczenia wolności. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba fizyczna, ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Kto wbrew obowiązkom uchyla się od opublikowania komunikatu rządowego, orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, jak również listu gończego, podlega karze grzywny lub ograniczenia wolności.
Kto rozpowszechnia materiał prasowy objęty przepadkiem albo zabezpieczony jako dowód rzeczowy, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Redaktor, który nieumyślnie dopuścił się opublikowania materiału prasowego, zawierającego znamiona przestępstwa, podlega karze grzywny lub ograniczenia wolności.
W razie uniewinnienia lub umorzenia postępowania z powodu braku znamion czynu zabronionego redaktorowi przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie w wysokości poniesionych strat.
Prawo prasowe powstało w 1984 r., było wielokrotnie nowelizowane, ostatnio w 2007 r. Dalszej nowelizacji domagają się środowiska naukowe i dziennikarskie. Poszczególne kraje mają różne uregulowania w tej dziedzinie. Holandia, Szwecja i Norwegia nie mają prawa prasowego, przepisy dotyczące kwestii związanych z prawem prasowym, znajdują się w innych aktach prawnych.
Rada prasowa, która usytuowana jest przy premierze, budzi szereg wątpliwości i uwag środowiska dziennikarskiego i prawniczego.
Środowiska dziennikarskie domagają się uregulowania w prawie działalności wydawniczej i regulacji wewnątrzredakcyjnych między wydawcą, redaktorem naczelnym a dziennikarzem. Uporządkowania prawnego wymaga rynek reklam i ogłoszeń.
Prawo autorskie dotyczy dzieł i człowieka. Normy prawa autorskiego chronią twórczość literacką, naukową i artystyczną. Jego przedmiotem jest każde dzieło literackie, naukowe i artystyczne ustalone w jakiejkolwiek postaci i noszące cechy osobistej twórczości. Nie są chronione akty normatywne i ich urzędowe projekty, urzędowe dokumenty, orzeczenia sądów i innych władz, znaki, symbole i proste informacje.
Prawa autorskie dzielą się na osobiste (niezbywalne) i nigdy nie wygasające, majątkowe, które są zbywalne i dziedziczone, lecz wygasające po 70 latach od śmierci autora.
Naruszenie prawa autorskiego pociąga za sobą odpowiedzialność karną i cywilną. Fundamentem prawa autorskiego jest własność. Ochroną prawa autorskiego w stosunkach międzynarodowych zajmują się konwencje berneńska i powszechna. Polska należy do tych konwencji. Definicje zawarte w nich obowiązują przy interpretacji obowiązujących w nich postanowień.
Nowa ustawa o prawie autorskim po raz pierwszy zawiera przepisy regulujące tzw. prawa pokrewne.
Są to prawa artystów i wykonawców oraz prawa producentów utworów.
Nowelizacje prawa autorskiego dotyczą głównie zgodności z prawem unijnym.
Prawa pokrewne są to prawa związane z prawami autorskimi. Przysługują innym osobom niż twórcy czy następcy prawni utworów. Nie stanowią jednak uszczerbku dla samych twórców. Obejmują prawa do artystycznych wykonań, do fonogramów, wideogramów, do nagrań radiowo- telewizyjnych.
Ustawa chroni każde artystyczne wykonanie, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażania. Jego twórcy to aktorzy, recytatorzy, dyrygenci, instrumentaliści, tancerze, wokaliści. Mają prawo do ochrony dóbr osobistych dotyczących artystycznego wykonania oraz prawo do wynagrodzenia za korzystanie z niego na odrębnych prawach eksploatacji. Czas ochrony tych praw wygasa po upływie 70 lat od ich ustalenia art. Wykonania.
Niezależnie od praw autorów i artystów-wykonawców wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania z fonogramów i wideogramów przysługuje jego producentowi.
Utwór jest to dzieło będące przedmiotem prawa autorskiego. Podmiotami są autor i twórca- wykonawca.
Utwór dotyczy dóbr niematerialnych chronionych przez prawo.
Dla ochrony niezbędne jest stwierdzenie cech osobistej twórczości, zwane przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze.
Podmiotem prawa autorskiego jest twórca, nawet wówczas, gdy chce pozostać anonimowy. W tym przypadku zastępuje do producent lub właściwa organizacja ochrony praw autorskich.
Ustalenie utworu jest generalną przesłanką prawa autorskiego. Jest to stworzenie możliwości zapoznania się z utworem choćby jednemu odbiorcy, poza jego twórcą. Bez ustalenia nie może być mowy o powstaniu jakiegokolwiek utworu literackiego, artystycznego i naukowego. Przykładem ustalenia może być wygłoszone przemówienie, odczyt, wykład, improwizacja muzyczna czy poetycka.
Utrwalenie polega na tym, że utwór otrzymał postać materialną, dzięki czemu może zapoznać się z nim dowolny krąg osób w dowolnym czasie. Zazwyczaj utrwalenie utworu dokonywane jest wraz z jego ustaleniem, nie jest to jednak regułą.
Pojęcie prawa autorskiego zostało wprowadzone ustawą w 1926 r. przez Fryderyka Zolla, nowelizowane w 1932, 1938. Nowelizowane pod wpływem okoliczności historycznych, politycznych, socjologicznych. Obecnie chronione utwory to programy komputerowe czy fotografie reporterskie.
Fotografia jest przedmiotem ochrony praw autorskich, wolno ją rozpowszechniać w celach reporterskich, ale ich autorowi przysługuje wynagrodzenie za jej wykorzystanie.
Osoby publiczne nie są chronione w przekazie fotograficznym, z wyjątkiem życia osobistego.
Program komputerowy jest chroniony podobnie jak utwory literackie. Prawa majątkowe do programu komputerowego tworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy.
Do dzieł zbiorowych zalicza się encyklopedie, słowniki, czasopisma, roczniki, kalendarze. Są to dzieła tworzone przez duże zespoły autorów, inspirowane przez wydawcę. Od wydawcy pochodzi inicjatywa, jego program, konstrukcja, szczegółowe określenie tekstów i ich proporcji. Ostateczny kształt dzieła jest zależny od wydawcy, a nie jego autorów. Prawo do całości dzieła przysługuje wydawcy, natomiast prawo do poszczególnych jego części, mających samodzielne znaczenie- przysługuje ich autorom. Autor może wydrukować swoją część w piśmie, broszurce, książce, niezależnie od umowy z wydawcą dzieła zbiorowego.
Polskie prawo autorskie nie wymaga dla powstania ochrony jakichkolwiek formalności dodatkowych. Utwór jest chroniony z chwilą jego ustalenia w jakiejkolwiek postaci.
Aby uzyskać ochronę praw autorskich w kraju będącym sygnatariuszem konwencji powszechnej, wystarczy umieścić na egzemplarzu utworu notę copyrightowi.
Nie trzeba dokonywać formalności, jakich może wymagać prawo krajowe.
Osobę, której nazwisko jako twórcy jest uwidocznione na utworze lub ogłoszone przy wykonaniu lub wystawianiu utworu, uznaje się za autora. Jeżeli dzieło powstało dzięki wspólnej pracy kilku osób, to prawo autorskie przysługuje współtwórcom łącznie. Za współtwórców dzieła można uznać tylko te osoby, które wniosły prawdziwie twórczy wkład, a nie te, których wspołpraca miała charakter pomocniczy, nawet jeżeli działalność ta wymagała wysokich kwalifikacji zawodowych.
Na osobiste prawa autorskie składają się 3 zasadnicze uprawnienia:
prawo do autorstwa utworu, a więc wyłączna możność występowania w charakterze autora oraz domaganie się, aby nikt inny nie przywłaszczył sobie autorstwa dzieła.
Prawo do integralności utworu, czyli możność domagania się przez twórcę, aby jego dzieło było publikowane i rozpowszechniane w takiej postaci, jaką twórca mu nadał. Wszelkie zmiany wymagają akceptacji.
Prawo do decydowania o pierwszej publikacji utworu i zarządzanie, nadzór nad jego dalszą eksploatacją i powielaniem.