Proces przyznawania środków pieniężnych przez

PHARE

PHARE ( Poland and Hungary Assistance for Restructuring their Economies, Program Pomocy Polsce i Węgrom w Restrukturyzacji Gospodarki).

Program bezzwrotnej pomocy ekonomicznej - Unii Europejskiej dla państw Europy środkowo-wschodniej. Zainicjowany został jako forma pomocy dla Polski i Węgier, a obecnie działa w trzynastu krajach Europy środkowo-wschodniej. PHARE jest programem koordynowanym przez Komisję Europejską, która wspiera działania na rzecz transformacji gospodarczej i umacniania struktur demokratycznych . Pomoc przeznaczona jest na działania przyspieszające proces reform gospodarczych w krajach objętych programem. Przyjęto zasadę, że środki z funduszu PHARE przeznaczone są w szczególności dla sektora prywatnego.² Poza tą zasadą do priorytetowych dziedzin objętych współdziałaniem zaliczono rolnictwo, administrację, infrastrukturę,

¹ „ Leksykon integracji europejskiej „ - Janusz Ruszkowski, Ewa Górnicz, Marek Żurek.
Wydawnictwo naukowe PWN - 1998r.

² „ Europa od A do Z - podręcznik Integracji Europejskiej „ - Werner Weidenfeld, Wolfgang Wessels
Wydawnictwo „ Wokół nas „ Gliwice - 1995r.

zasoby ludzkie, rozwój społeczno-polityczny i integracje europejską. Uzyskanie pomocy jest uwarunkowane realizacją reform ustrojowo-ekonomicznych, w tym przede wszystkim ustanowieniem państwa prawa, respektowanie praw człowieka, wprowadzeniem systemu wielopartyjnego, przeprowadzeniem wolnych wyborów oraz rozwojów gospodarki wolnorynkowej.

Podstawę prawną działania PHARE stanowi rozporządzenie Rady Ministrów nr, 3906/89 z 18.12.1989r. Mechanizm działania programu opiera się na współdziałaniu państw - beneficjentów z Komisją, która corocznie określa wysokość środków finansowych przeznaczonych na pomoc. Uzgodnione na poziomie ministerialnym programy i projekty Komisja przedstawia do zatwierdzenia Komitetowi Zarządzającemu Programem PHARE, złożonemu z przedstawicieli państw członkowskich Wspólnot Europejskich. Na podstawie przyjętych programów przygotowywane są memoranda finansowe podpisywane przez Komisję oraz rząd państwa - beneficjenta. Komisja wraz z Trybunałem Rewidentów Księgowych sprawuje nadzór nad realizacją programów. W każdym państwie korzystającym z pomocy działa tzw. Koordynator krajowy, z reguły w randze ministra lub sekretarza stanu (w Polsce funkcję tę pełni przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej), który w imieniu rządu nadzoruje alokację funduszy między poszczególne ministerstwa, a także zajmuje się wraz z Komisją planowaniem. Każdy program realizuje Jednostka Zarządzająca Programem PHARE ( PHARE Programme Managment Unit ) pod nadzorem właściwego dla danego sektora ministra. Ponieważ każdy

sektor ma osobną jednostkę zarządzającą, w danym kraju może być ich nawet kilkanaście.³

Poza programami krajowymi uzgadnianymi bilateralnie, w ramach programu PHARE finansowane są również:

> Wielonarodowe - np.: Consensus II, który ma na celu udzielanie pomocy w procesie reformowania systemów ochrony społecznej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Program ten jest reprezentowany w Polsce przez Komisję Pilotażowego Programu PHARE Consensus ( Komisję IIRC ) działającej przy Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej. Podstawową formą działalności Programu Consensus są projekty wspierające reformy ochrony społecznej oraz ich realizację.

Program Consensus, przy współpracy ze swoimi partnerami, przyjął cztery podstawowe formy działania, a mianowicie przez:

1. Projekty - stanowią podstawową formę działalności Programu
   Consensus. Realizację projektów powierza się
   wyspecjalizowanym wykonawcom ( firmom ) wyłanianym na
   drodze międzynarodowego przetargu zgodnie z procedurami
   PHARE.

2. Wsparcie techniczne - pomoc ekspertów z krajów UE.
   Eksperci programu udzielają pomocy w opracowaniu
   propozycji projektów, opiniują projekty przedłożone do
   realizacji oraz udzielają bezpłatnie pomocy i porad w zakresie
   reformy ochrony społecznej.

1. Uczestnictwo w konferencjach międzynarodowych.

³„ Leksykon integracji europejskiej „ - Janusz Ruszkowski, Ewa Górnicz, Marek Żurek. Wydawnictwo naukowe PWN - 1998r.

Program Consensus, na wniosek Komisji IIRC, może pokryć koszty udziału polskich specjalistów w międzynarodowych konferencjach na temat ochrony społecznej.

4. Wymiana informacji.

Zgodnie z nową polityką Programu Consensus, poprzez Krajową Komisję IIRC, pośredniczy w wymianie informacji między głównymi podmiotami odpowiedzialnymi za reformę systemu ochrony społecznej w Polsce, między Polską i krajami EŚW oraz krajami UE.

> Horyzontalne

1. LIEN - służy pomocą dla organizacji pozarządowych krajów
   Europy Środkowej i Wschodniej działającym w sektorze
   społecznym. Realizowane są projekty pomagające kobietom
   znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej, jak również
   zwiększeniu możliwości ich edukacji i szkolenia profesjonalnego,
   przyczyniające się do społecznej reintegracji osób bezrobotnych
   lub osób z marginesu społecznego, wspierający trwałą pomoc
   zdrowotną i socjalną dla określonych grup docelowych np.
   bezdomnych.

2. PARTNERSHIP - zajmuje się w szczególności działaniami,
   których celem jest promowanie rozwoju lokalnego poprzez
   stymulowanie integracyjnego podejścia do rozwoju. Program
   wspiera zdecentralizowane organizacje non-profit, biorące udział
   w procesie lokalnego rozwoju gospodarczego i socjalno-
   ekonomicznego. W szczególności wspierane są projekty
   dotyczące rozwoju lokalnego i regionalnego, poprawy jakości

usług lokalnych i regionalnych, rozwoju rolnictwa, jakości i transferu technologii itp.

3. PHARE-DEMOKRACJA ( MULTI-COUNTRY DEMOCRACY PROGRAMME ) - wspiera powszechny proces reform gospodarczych i politycznych poprzez urzeczywistnienie zobowiązań określonych w układach Europejskich oraz w układach o partnerstwie i współpracy między Unią a krajami objętymi programem PHARE. Partnerami są organizacje pozarządowe typu non-profit w krajach UE i krajach objętych programem PHARE.

Działania programu obejmująm.in.: rozwój instytucji i organizacji przedstawicielskich, przejrzystość administracji publicznej, pomoc prawna i wzmocnienie systemu sądowego, pomoc dla niezależnych, pluralistycznych i odpowiedzialnych mediów. W ramach programu realizowane są makro- i mikroprojekty.

Transgraniczne - np.: Program Współpracy Przygranicznej ( tzw. PHARE Cross-Border Cooperation ), który jest największym programem realizowanym w ramach PHARE dla Polski. Funkcjonuje od 1994r. a ostatnia alokacja środków w ramach pierwszej edycji planowana jest na 1999r.⁴ Wysokość całego budżetu wynosi ponad 50 min EURO rocznie. Jego zadaniem jest dofinansowanie projektów w regionach bezpośrednio graniczących z UE. W Polsce obejmuje on głównie dwa regiony. Są nim obszar byłych województw przylegających do granicy z Niemcami i morzem bałtyckim. Głównym celem programu jest wsparcie w dziedzinie infrastruktury transportowej ( np.: drogi, mosty, lotniska itp. ) i ochrony środowiska

⁴ Oznacza to, że w tym roku zostaną przyznane ostatnie środki na realizację programu. Sam program będzie funkcjonował jeszcze przez dwa lata do 200 lr.

( oczyszczalnie ścieków, wysypiska odpadów ). Ponadto wspierane są projekty w dziedzinie turystyki, rolnictwo, oświaty itp. Odbiorcami programu są głównie władze lub związki gminne, zaś w przypadku projektów transportowych Dyrekcje Okręgowe Dróg Publicznych. Specyficznym rodzajem beneficjenta programu są władze Euroregionów - dla nich powstał ponadto specjalny Fundusz Małych Projektów Euroregionalnych. Jego zasięg znacznie wybiega poza obszar normalnej aktywności PHARE CBC i obejmuje dziewięć Euroregionów. Priorytetem programu jest rozwój regionów przygranicznych, który ma doprowadzić do ich integracji. Program PHARE CBC będzie nadal funkcjonował po 2000r. zgodnie z Rozporządzeniem 2760/98 z 18.12.98 i stopniowo stanie się częścią zintegrowanej polityki rozwoju regionalnego. Obecnie w Polsce realizowane są dwa programy transgraniczne : Program Współpracy Przygranicznej Polska - Niemcy oraz Program Współpracy Przygranicznej Polska - Region Morza Bałtyckiego.⁵

PHARE jako instrument zewnętrznej polityki gospodarczej Unii Europejskiej jest adresowany do rządów - głównie finansuje zamówienia publiczne na towary i usługi.

Na ogół nie jest programem udzielającym bezpośredniej pomocy w postaci dotacji na realizację indywidualnych przedsięwzięć. Zasady finansowania kontraktów w ramach programu PHARE są takie same dla wszystkich państw. Kontrakty zawiera się z osobami fizycznymi lub prawnymi, spełniającymi określone warunki. Firma, która chce uczestniczyć w kontrakcie finansowanym przez PHARE jako dostawca towarów lub usług, oferent, współoferent, kontrahent lub poddostawca musi mieć dobrą kondycje finansową, być zarejestrowana w państwie

Materiały zaczerpnięte ze strony internetowej Komitetu Integracji Europejskiej w Warszawie.

członkowskim Unii Europejskiej ( lub w kraju partnerskim objętym pomocą PHARE ), mieć w nim swą siedzibę oraz prowadzić działalność gospodarczą. Z reguły kontrakty przyznawane są na drodze przetargu. Informacje o przetargach publikuje Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej oraz Internet. Na podstawie umowy ramowej pomiędzy Komisją Europejską i rządem polskim w latach 1990-1994 Polska otrzymała pomoc w wysokości ponad 1 mld ECU. Podobną kwotę przeznaczono na kolejną pięciolatkę / 1994-1999. Na lata 1995-1999 przyjęto tzw. Wieloletni Program Indykatywny, ale jego wdrażanie przerwano po dwóch alokacjach ( w roku budżetowym 1995-1996 ). W 1997r. ustalono nowe zasady realizacji PHARE odchodząc od przedsięwzięć wyłącznie odpowiadających na potrzeby państw beneficjentów, a uznając za priorytetowe projekty związane z programem przed-akcesyjnym. W przypadku Polski oznacza to finansowanie w ramach PHARE projektów wynikających z kierunku działania określonego w Narodowym programie przygotowania do członkowstwa oraz w Partnerstwie dla członkowstwa.

W latach 1990-1996 Polska przeznaczała środki programu PHARE na realizację programów w następujących dziedzinach:

1. Infrastruktura ( 29% ogółu środków ) np. Program Współpracy
   Transgranicznej ( PHARE Cross-Border Cooperation ), około 50 min
   ECU rocznie, Infrastruktura Transportu - około 35 min ECU.

2. Rozwój sektora prywatnego, małych i średnich przedsiębiorstw,
   rozwój regionalny ( 21% ogółu środków ) np. STRUDER ( 77 min
   ECU ), Program Restrukturyzacji Przedsiębiorstw, Prywatyzacji i
   Demonopolizacji ( około 50 min ECU ): programy wspierania
   rozwoju oraz promocji eksportu małych i średnich przedsiębiorstw
   ( w sumie około 30 min ECU ) np. EXPROMII.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

---