Dr Waldemar Kalita

Uniwersytet Rzeszowski

Obowiązki związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej

- urzędy i dokumenty

Podejmując decyzje dotyczące rozpoczęcia działalności gospodarczej powinniśmy w pierwszej kolejności dokonać wyboru formy organizacyjnej w jakiej pragniemy prowadzić zamierzona działalność. Dokonanie tego wyboru wpływa na zakres obowiązków który musimy wypełnić by w sposób skuteczny i zgodny z prawem rozpocząć działalność. Jest to też ważne dla określenie wielkości kosztów które jest z tym związane oraz ponoszonych już w trakcie funkcjonowania przedsięwzięcia.

Do podstawowych form prowadzenia działalności należy:

• przedsiębiorstwo prowadzone przez osobę fizyczną

• spółka cywilna

• spółka jawna

• spółka partnerska

• spółka komandytowa

• spółka komandytowo-akcyjna

• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

• spółka akcyjna.

• spółdzielnia

Spółki występujące jako forma działalności gospodarczej podlegają rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym natomiast działalność prowadzona przez osobę fizyczną oraz spółka cywilna podlega rejestracji w odpowiednim do miejsca zamieszkania Urzędzie miasta lub gminy w odpowiedniej komórce organizacyjnej zajmującej się sprawami działalności gospodarczej np. wydział handlu i usług.

Obowiązującym prawem w tym zakresie jest ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. prawo działalności gospodarczej (p.dz.g), wraz z późniejszymi nowelizacjami, zawiera przepisy normujące ogólne zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców (rozdz. 2 ustawy „Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej)". Odnoszą się one do wszystkich przedsiębiorców, bez względu na rodzaj prowadzonej przez nich działalności. Podej­mowanie i wykonywanie działalności gospodar­czej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisa­mi prawa. Warunki te w zasadzie można sprowa­dzić do obowiązków obciążających przedsiębior­ców, których przestrzeganie prowadzi do uznania wykonywanej przez nich działalności za zgodna z przepisami prawa.

Do podstawowych obowiązków przedsiębiorcy należą w świetle ustawy:

1. obowiązek wpisu do rejestru przedsiębior­ców przed podjęciem działalności gospodarczej:

2. zgłoszenie do rejestrów specjalnych (RE­GON i NIP);

3. założenie rachunku bankowego i przeprowadzanie za jego pośrednictwem rozliczeń pienięż­nych;

4. spełnienie określonych prawem warunków wykonywania działalności gospodarczej, w szcze­gólności dotyczących ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska;

5. spełnienie wymogów związanych z zapew­nieniem przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej odpowiednich kwalifi­kacji zawodowych;

6. oznaczenie zakładu głównego, oddziału i in­nego stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej oraz oznakowanie towarów wpro­wadzanych do obrotu.

1. Obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców

Przyszły przedsię­biorca może podjąć działalność gospodarcza po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców. Za­sady wpisu do tego rejestru określają przepisy ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Wpis do rejestru jest podstawą i uzyskaniem pozwolenia na prowadzenie jakichkolwiek działań. Dopie­ro z chwilą jego uzyskania przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą. Oznacza to, że podjęcie działalności gospodarczej jest czynnością wtórną w stosunku do wpisu.

W ustawie przewidziano zwolnienie od obowiąz­ku zgłaszania działalności gospodarczej do ewi­dencji. Zwolnienie to odnosiło się do działalności gospodarczej polegającej na tzw. ubocznych zaję­ciach zarobkowych. Nie wymagała zgłoszenia do ewi­dencji działalność gospodarcza prowadzona przez osobę fizyczną osobiście, z której zarobek stanowił dodatkowe źródło dochodu tej osoby, tzw. uboczne zajęcie zarob­kowe. Działalność gospodarcza stanowiła uboczne zajęcie zarobkowe wtedy, gdy spełnione były łącz­nie trzy następujące warunki:

a) działalność gospodarcza była prowadzona osobiście wyłącznie przez osobę fizyczną;

2. zarobek osiągnięty z tej działalności stanowił dodatkowe źródło dochodu osoby podejmującej zajęcie uboczne;

3. przedmiotem ubocznych zajęć zarobkowych było wykonywanie czynności obejmujących:

- wytwarzanie przedmiotów użytku osobiste­go, domowego i gospodarskiego oraz rękodzieła ludowego i artystycznego,

- naprawę i konserwację przedmiotów użytku osobistego, domowego i gospodarskiego oraz mie­szkań, a także wykonywanie innych usług z uży­ciem materiałów i narzędzi własnych lub powierzo­nych, z wyjątkiem zarobkowego przewozu osób,

- czynności handlowe polegające na sprzeda­ży nie przetworzonych produktów rolnych, ogrod­niczych, sadowniczych, hodowlanych, w tym mięsa z uboju gospodarczego, runa leśnego, owoców leśnych, posiłków domowych, a także przedmio­tów użytku osobistego, domowego i gospodar­skiego oraz rękodzieła ludowego i artystycznego,

• wynajmowanie turystom przez rolników po­koi lub miejsc na ustawianie namiotów w obrębie gospodarstwa, sprzedaż posiłków i świadczenie usług z tym związanych.

Od osoby zainteresowanej prowa­dzeniem działalności gospodarczej zależy uzyskanie wpisu do ewidencji. Takie zgłoszenie nie było potrzebne, ponieważ zamiar i fakt pod­jęcia działalności gospodarczej został już urzędo­wo odnotowany w inny sposób. Zgłoszeniu do ewi­dencji, nie podlegało:

- podjęcie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, ogrodnictwa oraz sadownictwa,

- podjęcie działalności gospodarczej przez osoby prawne,

- podjęcie działalności gospodarczej, która w myśl ustawy wymagała uzyskania koncesji.

- podjęcie działalności gospodarczej, która na podstawie odrębnych ustaw wymaga uzyskania zezwolenia.

Or­ganem ewidencyjnym jest wójt, burmistrz lub pre­zydent miasta poprzez odpowiednie komórki organizacyjne zajmujące się ewidencjonowaniem działalności gospodarczej. Organ ten dokonuje wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Zgłoszenie o dokonanie wpisu powinno zawierać:

1. oznaczenie przedsiębiorcy.

W przypadku osoby fizycznej jako przedsiębiorcy, podaje ona swoje imię i nazwisko. Osoba fizyczna jest również zobowiązana wskazać swoje miejsce zamieszkania. Miejsce zamieszka­nia to jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Zazwyczaj miejscem za­mieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w któ­rej osoba ta jest zameldowana na pobyt stały.

2. oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy, a jeżeli stale wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania - również wskaza­nie siedziby i adresu zakładu głównego, oddziału lub innego stałego miejsca wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej. Istotne znaczenie ma określenie miejsca wykonywania działalności gospodarczej, gdyż to ustala właściwość miejscową organu ewidencyjnego. W odniesieniu do osoby fizycznej prowa­dzącej działalność gospodarcza, za­zwyczaj miejsce zamiesz­kania tej osoby jest jednocześnie miejscem wyko­nywania działalności gospodarczej, chociaż może być to również inne miejsce. Jeżeli przedsiębiorca zamierza wykonywać działalność gospodarcza w wielu miejscach, wówczas powinien podać wszy­stkie z nich. jedno zaś określić jako główne.

3. określenie przedmiotu wykonywanej działal­ności gospodarczej. Na przedsiębiorcy ciąży obowiązek poda­nia w zgłoszeniu do ewidencji przedmiotu działal­ności gospodarczej, jednak ustawa nie precyzuje, jak szczegółowe powinien być to określenie. Przedmiotu działalności gospodarczej nie powin­no być ani zbyt ogólne, ani zbyt szczegółowe. winien być na określony, by z jednej strony było możliwe zbadanie przez organ ewidencyjny, czy zgłoszona do ewidencji działalność gospodarcza nie spowo­duje odmowy wpisu, zaś z drugiej strony - by faktyczna działalność nie wykraczała poza wpisa­na do ewidencji. Z praktyki wynika, iż wystarcza następujące stwierdzenie, np. zgłaszam prowadze­nie działalności gospodarczej w zakresie usług fryz­jerskich, kaletnictwa, pralniczych, zabawkarstwa.

4. wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej. Przedsiębiorca jest również zobowiązany podać w zgłoszeniu datę rozpoczęcia działalności gospodarczej. Oznacza to obowiązek podania konkretnego dnia, miesiąca i roku, w którym przedsiębiorca zamierza podjąć czynności fakty­czne i prawne związane z określoną działalnością.

Do zgłoszenia należy dołączyć dokument po­twierdzający tytuł prawny przedsiębiorcy do loka­lu (nieruchomości) stałego miejsca wykonywania działalności. Na organie ewidencyjnym spoczywa, obowiązek doręczenia z urzędu przedsiębiorcy zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, bez po­trzeby składania w tej sprawie odrębnego wnios­ku. Organ ewidencyjny obowiązany jest doręczyć przedsiębiorcy to zaświadczenie nie później niż w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia. Brak dorę­czenia zaświadczenia o wpisie w ww. terminie lub brak rozpoznania zgłoszenia mogą być podstawa złożenia zażalenia do samo­rządowego kolegium odwoławczego.

Ustawa przewiduje przy­padki, w których organ ewidencyjny wydaje decy­zję o odmowie wpisu do ewidencji. Decyzja taka ma charakter obligatoryjny, co oznacza, że jeżeli zaistnieje któraś z sytuacji wymienionych w tym przepisie, organ ma obowiązek odmówić wpisu. Organ ten jest zobowiązany odmówić wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, gdy:

a) zgłoszenie dotyczy działalności gospodarczej nieobjętej przepisami ustawy;

b) zgłoszenie zawiera braki formalne, które mimo wezwania nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie;

c) prawomocnie orzeczono zakaz wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę.

Odmowa wpisu do ewidencji działalności gos­podarczej jest decyzją administracyjną i przysługu­je od niej odwołanie do organu II instancji tj. może wnieść skargę do NSA.

Ewi­dencja działalności gospodarczej jest jawna. Jest to jawność o charakterze formalnym, ponieważ obejmuje ona tylko to, co zawiera zgłoszenie do ewidencji, a ponadto nie są to dane które organ ewidencyjny sprawdził i uznał za wiarygodne. Or­gan ten bada jedynie, czy zgłoszenie o wpisie było obowiązkowe i podlega wpisowi do ewidencji oraz. czy zawiera dane, wymagane w ustawie. Przedsiębiorca jest zobowiązany zgłaszać organo­wi ewidencyjnemu zmiany stanu faktycznego i prawnego odnoszące się do niego i wykonywanej przez niego działalności gospodarczej. Zmiany te dotyczą danych zamieszczanych w zgłoszeniu do ewidencji, które powstały po dniu dokonania wpi­su do ewidencji działalności gospodarczej. Powyż­szy obowiązek obejmuje zmiany odnoszące się do przedsiębiorcy (tj. jego nazwiska, miejsca zamie­szkania) i działalności gospodarczej (tj. jej rodza­ju, miejsca wykonywania czy daty jej rozpoczęcia). Termin, w ciągu którego przedsiębiorca powinien zgłosić te zmiany, wynosi 14 dni od dnia po­wstania tych zmian. Organ ewidencyjny ma obo­wiązek wprowadzenia zmian do ewidencji po­przez zmianę wpisu lub wydania decyzji o od­mowie zmiany wpisu.

Prawo przewiduje możliwość wykreślenia wpisu z ewidencji działalności gos­podarczej. Wykreślenie takie jest możliwe jedynie w trzech sytuacjach tj.:

1. za­przestaniem prowadzenia działalności gospodar­czej przez przedsiębiorcę,

2. zakazu prowadzenia działalności gospodarczej,

3. gdy wpisano do ewiden­cji działalność nieobjętą przepisami ustawy „Prawo działalności gospodarczej”.

Osoby fizyczne, które wykony­wały działalność gospodarcza jako wspólnicy spó­łek cywilnych, podlegają rejestracji podobnie jak osoby samodzielnie prowadzący działalność gospodarczą. Oznacza to, że spółka cywilna nie jest przedsiębiorca, status ten posiada każdy jej wspólnik, natomiast umowa spółki cywilnej jest umową prawa cywilnego wią­żącą wspólników. Zatem każdy ze wspólników może podjąć działalność gospodarcza po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Spółka cywilna, której przychody netto ze sprzedaży towarów lub świadczenia usług w każdym z dwóch kolejnych lat obrotowych osiągnęły równowartość w walucie polskiej co najmniej 400 000 euro staje się z mocy prawa spółką jawną. Inaczej mówiąc, byt prawny spółka jawna uzyskuje w tym przypadku dopiero od chwili wpisania do rejestru. Zgłosze­nie do sądu rejestrowego spółki powinno zawie­rać:

1. firmę, siedzibę i adres spółki,

2. przedmiot działalności spółki,

3. nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspól­ników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń,

4. nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji.

Do zgłoszenia należy dołączyć złożone wobec sadu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki. Dokonanie zgłoszenia spółki do rejestru stanowi prawo i obowiązek każdego wspólnika.

Z analizy dokumentów niezbędnych do wpisa­nia spółki do rejestru wynika, że poza wnioskiem w formie formularza wraz z umową spółki należy załączyć dokument potwierdzający tytuł prawny wnioskodawcy do lokalu, w którym ma być wyko­nywana działalność objęta wnioskiem. Natomiast małe spółki cywilne, które zamierzają działać w oparciu o wpis w Krajowym Rejestrze Sadowym, mogą prze­kształcić się w dowolną spółkę prawa handlowego. tzn. jawna, partnerską, komandytowa, komandytowo-akcyjną, z ograniczona odpowiedzialnością lub akcyjną.

2. Obowiązek wpisu do rejestrów specjalnych (REGON, NIP)

Poza wynikającym z ustawy obowiąz­kiem wpisu do rejestru przedsiębiorców, przedsię­biorca podejmujący działalność gospodarcza jest zobowiązany do dokonania dodatkowych czynno­ści rejestracyjnych, wynikających z odrębnych ustaw. Zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej przedsiębiorca jest zobowiązany uzyskać statystyczny numer identyfikacyjny nadawany przez Wojewódzki Urząd Statystyczny. Funkcje takiego numeru speł­nia numer identyfikacyjny kodowany w systemie REGON. Jest to numer identyfikacyjny krajowe­go rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej. Tego rodzaju numer nadawany jest na wniosek przedsiębiorcy. Przedsiębiorca ma obo­wiązek w ciągu 14 dni od powstania złożyć wnio­sek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej.

Są to na­stępujące informacje:

• nazwa i adres siedziby, a w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarcza
  — dodatkowo nazwisko i imię oraz miejsce zamie­szkania i identyfikator systemu ewidencji ludności,

• wykaz jednostek wyodrębnionych pod względem organizacyjnym, lokalnym i finansowym.

— forma prawna i forma własności, wykonywana działalność, w tym rodzaj prze­ważającej działalności,

• data powstania, rozpoczęcia, zawieszenia, zakończenia działalności,

• nazwa organu rejestrowego lub ewidencyj­nego, nazwa rejestru (ewidencji) i nadany przez ten organ numer,

liczba pracujących.

Przedsiębiorca jest obowiązany uzyskać numer identyfikacji podatkowej NIP. Ustawa z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników stanowi, że przedsię­biorcy podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu oraz otrzymują numery identyfikacji podatkowej NIP. Podstawą do nadania takiego numeru iden­tyfikacji podatkowej jest zgłoszenie identyfikacyj­ne, które składa się we właściwym urzędzie skar­bowym. Zgodnie z ustawy organami właściwymi w tym zakresie są:

l) dla podatników podatku od towarów i usług nie korzystających ze zwolnienia od tego podatku

— urząd skarbowy właściwy w sprawach podatku od towarów i usług;

2. dla jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, korzystających ze zwolnienia od podatku od towarów i usług — urząd skarbowy właściwy ze względu na siedzibę jednostki lub miejsce wykonywania działalności;

3. dla pozostałych podatników:

1. będących podatnikami podatku dochodowe­go — urząd skarbowy właściwy w sprawach tego podatku.

2. nie będących podatnikami podatku dochodowego — urząd skarbowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podatnika, a jeżeli podatnik nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Polsce — Drugi Urząd Skarbowy War­szawa Śródmieście.

Podatnicy obowiązani są do dokonania zgłoszenia identyfi­kacyjnego. Dokonuje się go jednokrotnie, bez względu na rodzaj oraz liczbę opłacanych przez podatnika podatków, formę opodatkowania, licz­bę oraz rodzaje prowadzonej działalności gospo­darczej oraz liczbę prowadzonych przedsię­biorstw. Zgłoszenie identyfikacyjne osób fizycz­nych zawiera: nazwisko, imiona, imiona rodziców, datę i miejsce urodzenia, płeć. nazwisko rodowe, obywatelstwo lub obywatelstwa, adres zamiesz­kania, adres miejsca zameldowania na pobyt stały lub czasowy, rodzaj i numer dowodu tożsamości oraz numer ewidencyjny PESEL.

Zgłoszenie identyfikacyjne podatników nie będą­cych osobami fizycznymi zawiera w szczególności:

1. pełną i skrócona nazwę (firmę),

2. formę organizacyjno-prawną,

3. adres siedziby,

4. numer identyfikacyjny REGON,

5. organ rejestrowy lub ewidencyjny i numer nadany przez ten organ,

6. wykaz rachunków bankowych,

7. adres miejsca przechowywania dokumentacji rachunkowej,

przedmiot wykonywanej działalności gospo­darczej określonej według obowiązujących stan­dardów klasyfikacyjnych.

Numer identyfikacyjny nadawany jest w drodze decyzji administracyjnej urzędu skarbowego. Nu­mer identyfikacji podatkowej NIP powinien być używany we wszelkich dokumentach dotyczących zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych należności budżetowych, do których poboru obo­wiązane są organy podatkowe lub celne.

3. Założenie rachunku bankowego i przeprowadzanie za jego pośrednictwem

rozliczeń pieniężnych

Ustawa określa także konieczność założenia i prowadzenia rachunków bankowych i obowiązku dokonywania rozliczeń za ich pośrednictwem w każdym przy­padku, gdy stroną transakcji jest inny przedsię­biorca. Obo­wiązek powyższy dotyczył wszystkich przedsiębiorców. Przedsiębiorca jest zobowiązany do dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem swojego rachunku bankowego w każdym przypad­ku, gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca, a jednorazowa wartość należności lub zobowiązań przekracza równowartość 3000 euro lub równo­wartość 1000 euro, gdy suma wartości tych należności i zobowiązań powstałych w miesiącu po­przednim przekracza równowartość
10 000 euro, przeliczanych na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia miesiąca poprzedzające­go miesiąc, w którym dokonywane są operacje finansowe. Wprowadzenie przez ustawodawcę ograniczeń związanych z obowiązkiem posiadania rachunku bankowego i dokonywania rozliczeń za jego pośrednictwem ma na celu zapobiegać nie kontrolowanemu przepływowi środków pienięż­nych w obrocie gospodarczym.

Niezależnie od obowiązku posiadania rachunku bankowego i dokonywania rozliczeń za jego po­średnictwem, przedsiębiorca obowiązany jest do zawiadomieniu urzędu skarbowego, podając nazwę i adres banku oraz numer rachunku bankowego

Ustawa przewiduje karę grzywny w od­niesieniu do przedsiębiorcy, który dokonuje lub przyjmuje płatności w transakcjach z innymi przedsiębiorcami, których wartość przekracza kwoty określone w ustawie.

4. Obowiązek spełnienia określonych przepisami prawa warunków wykonywania

działalności gospodarczej

Ustawodawca nałożył na przedsiębiorcę obowiązek spełnienia określo­nych przepisami prawa warunków wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności doty­czących ochrony przed zagrożeniem życia, zdro­wia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska. Regulacje to są określone w przepisach budowlanych, sanitar­nych, weterynaryjnych, przeciwpożarowych i prze­pisach dotyczących ochrony środowiska.

Istotne znaczenie przy prowadzeniu działal­ności gospodarczej mają ograniczenia związane z ochrona bezpieczeństwa, porządku i spokoju publicznego. Z racji tego, iż są to dobra szczegól­nie chronione przez prawo, dlatego też przedsię­biorca zobowiązany jest dopełnić przewidziane prawem warunki bezpiecznego prowadzenia dzia­łalności gospodarczej. Warunki takie muszą ist­nieć lub być stworzone od chwili podjęcia działal­ności gospodarczej i trwać do chwili jej zakoń­czenia.

Podstawowa grupę stanowią przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. Obowiązkiem praco­dawcy jest prowadzenie systematycznych szkoleń pracow­ników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracownik zaś jest zobowiązany przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Istotne znaczenie mają również ograniczenia związane z ochroną przeciwpożarową. Podstawo­wym aktem normatywnym w tym zakresie jest ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej.

Dobra takie, jak życie i zdrowie ludzkie chronio­ne są również przepisami sanitarnymi szeroko po­jętymi, z których wynikają określone ograniczenia dla działalności gospodarczej.

Coraz większego znaczenia nabierają ograni­czenia wynikające z potrzeby ochrony środowiska. Ustawa o ochronie i kształ­towaniu środowiska stanowi, że środowisko natu­ralne jako ogół elementów przyrodniczych jest dobrem ogólnonarodowym. Zawiera ona zasady i wymogi prawne, które maja na celu zharmonizo­wanie działalności gospodarczej, nauki, techniki z potrzebami maksymalnego zabezpieczenia i ochrony środowiska.

Istotne z punktu widzenia przedsiębiorcy są również ograniczenia wynikające z prawa budow­lanego. W aktualnym stanie prawnym obowiązuje zasada, że roboty budowlane można rozpocząć jedynie w oparciu o opracowany projekt budow­lany na podstawie pozwolenia na budowę. Projekt budowlany powinien odpowiadać wymaganiom określonym w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Dla przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą polegającą na wprowadzaniu towa­rów, wyrobów do obrotu czy świadczenia okreś­lonych usług duże znaczenie mają również prze­pisy dotyczące znaków towarowych. Podstawo­wym aktem normatywnym regulującym tę prob­lematykę jest ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej. Znak towarowy służy on do odróżniania towarów pochodzących od danego przedsiębiorstwa od tego samego rodzaju towa­rów innych przedsiębiorstw.

5. Spełnienie wymogów związanych z zapewnieniem przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej odpowiednich kwalifikacji zawodowych

Przedsiębiorca zobowiązany jest zapewnić, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymu­jącą się posiadaniem odpowiednich kwalifikacji zawodowych, jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania określonych uprawnień za­wodowych przy wykonywaniu danego rodzaju działalności gospodarczej.

Obowiązkiem przedsiębiorcy jest posiadanie wiedzy, czy dla danego rodzaju prac są wymagane kwalifikacje, jakie są to kwalifikacje oraz jakie dokumenty mogą je potwierdzić. Przedsiębiorca powinien również odnotować w dokumentacji związanej z zatrudnieniem danej osoby fakt spraw­dzenia wymaganych dokumentów oraz ich rodzaj, datę wydania, organ wydający, datę ważności. Sprawdzenie dokumentów poświadczających wy­magane prawem kwalifikacje zawodowe osób za­trudnionych w ramach działalności gospodarczej odbywa się zarówno przed podjęciem działal­ności, jak i w toku jej prowadzenia.

Obowiązujące przepisy z reguły obejmują poję­ciem kwalifikacji nie tylko umiejętności zawodo­we, ale również pewne cechy osobiste (kwalifika­cje osobiste).

6. Obowiązek oznaczenia zakładu głównego, oddziału i innego stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej oraz oznakowanie towarów wprowadzanych do obrotu

Zakład główny, oddział oraz inne stałe miejsce wykonywania działalności gospodarczej powinny być oznaczone na zewnątrz. Przepis ten nakłada na przedsiębiorcę obowiązek oznaczenia miejsca wykonywania działalności gospodarczej. Jest to odzwierciedleniem zasady jawności wykonywania działalności gospodarczej. Realizacja tego obo­wiązku daje możliwość identyfikacji i rozpoznania przedsiębiorcy we wszelkich przejawach jego ak­tywności. Przez oznaczenie przedsiębiorcy należy rozumieć na­zwę, firmę lub imię i nazwisko w odniesieniu do osoby fizycznej będącej przedsiębiorca. Firma na­tomiast przysługuje jedynie spółkom prawa hand­lowego.

Zasady ogólne prowadzenia działalności w Unii Europejskiej

W Unii Europejskiej istnieje swobodo prowadzenia działalności gospo­darczej przez obywateli jednego z państw członkowskich na terytorium inne­go kraju Unii (art. 43 TWE). Wiąże się ona z zakazem skierowanym do państw członkowskich stosowania jakichkolwiek środków ograniczających wy­konywanie przez nich działalności poprzez założenie agencji, jak również two­rzenie filii i oddziałów przedsiębiorstw mających swoją siedzibę w innym pań­stwie UE. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje zarówno prawo jej prowadzenia w formach osobowych, jak i poprzez struktu­ry natury korporacyjnej (np. spółki lub spółdzielni). Swoboda usług oznacza zarówno możliwość ich świadczenia w innym kraju niż ojczysty, jak i udania się do innego państwa w celu korzystania z nich. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejska nie zawiera defini­cji lub listy osób, które mogą korzystać ze swobody prowadzenia działalno­ści gospodarczej.

Podstawowe dla prowadzenia działalności gospodarczej prawo wjazdu do obcego dla danego obywatela UE kraju członkowskiego Wspólnoty oraz pobytu w nim są uregulowane analogiczne do tego, jak to ma miejsce w przypadku pracowników. W ramach stworzonego w Unii Europejskiej systemu gwarancji swobody prowadzenia działalności gospodarczej funkcjonują tam również regulacje szczególne, dotyczące m.in. uprawnień przedsiębiorców do pobytu w danym kraju nawet po zaprzestaniu tej działalności (wskutek niezdolności dc pracy lub osiągnięcia wieku emerytalnego) oraz prawa do świadczeń społecznych pracowników (w rozmiarze i na warunkach bliźniaczo podobnych dc regula­cji obowiązującej wobec pracowników).

Drugim istotnym ograniczeniem zastosowania swobody wykony­wania działalności gospodarczej jest przepis pozwalający organom krajowym na stosowanie wobec cudzoziemców szczególnych środków prawnych, jeżeli byłoby to uzasadnione względami „porząd­ku publicznego, bezpieczeństwa publicznego oraz zdrowia publiczne­go". Traktat zawiera delegację skierowaną do Rady, umożliwiająca jej przyję­cie dyrektyw dotyczących wzajemnego uznawania dyplomów, zaświadczeń i innych dowodów posiadanych kwalifikacji. Opierając się na tej delegacji, Ra­da wydała szereg dyrektyw z zakresu kształcenia zawodowego, uznawania dy­plomów oraz wykonywania poszczególnych zawodów, określanych mianem „zawodów regulowanych".. Dyrektywy ich dotyczące formu­łowały w szczególności minimalne wymagania w zakresie wiedzy, kwalifikacji praktycznych (w tym np. znajomość języka kraju goszczącego) oraz doświad­czenia koniecznego do dopuszczenia danej osoby do wykonywania zawodu. Każde państwo członkowskie powinno przyznać prawo pobytu obywatelom innych państw członkowskich decydującym się na działalność gospodarczą na terytorium tego państwa w celu podjęcia pracy na własny rachunek, jeżeli na mocy Traktatu zostaną zniesione ograniczenia w od­niesieniu do te; działalności. Na potwierdzenie przyznanego prawa poby­tu wydawany będzie dokument o nazwie Karta Pobytu Obywatela Pań­stwa Członkowskiego Wspólnot Europejskich. Okres ważności tego dokumentu nie powinien wynosić mniej niż pięć lat od daty wystawie­nia i będzie automatycznie przedłużany. Ważna karta pobytu nie może zostać odebrana obywatelowi jedynie ze względu na ustanie zatrud­nienia z powodu czasowej niezdolności do pracy na skutek choroby lub wypadku.

W odniesieniu do pozostałych obowiązków związanych z rejestracją istnieją w każdym państwie członkowskim Unii odrębne przepisy szczegółowo regulujące obowiązki rejestracyjne różniące się między sobą ale podobne do rozwiązań stosowanych w Polsce.

Literatura

1. Młodzikowska D., Lunden B. : Jednoosobowa firma. Jak założyć i samodzielnie prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą. Gdańsk 2003 BL Info Polska.

2. Pawłowski A., Koroluk S.: Podejmowanie działalności gospodarczej. Nowe regulacje prawne, Edukacja Prawnicza 2004 nr 3

3. Sobczak K.: Działalność gospodarcza. Uregulowania prawne. Wyd, 2 Warszawa 2004, wydawnictwo Prawnicze „LexisNexis”

4. Kopiczko O.: Świadczenie usługi a założenie przedsiębiorstwa na terenie Unii - różnice i konsekwencje prawne. Prawo UE nr 1

5. Kamiński A. Warunki zakładania i prowadzenia firmy w wybranych krajach Unii Europejskiej - poradnik prawniczy. Glosa 2004 nr 5 (wkładka)

1

---