Rozwój mowy dziecka zaczyna się już od jego poczęcia, a powinien się zakończyć wraz z pójściem do szkoły, czyli w wieku 6-7 lat. Przez cały ten czas, dziecko dynamicznie się rozwija, jego doświadczenia życiowe wpływają na rozwój mowy, rozwój mowy z kolei otwiera większe możliwości na poznawanie świata. W tym czasie również kształtuje się świadomość językowa dziecka, niestety mogą pojawić się również wady wymowy. Często są one traktowane jak cechy wymowy dziecięcej i przez to ignorowane. Pozostawienie nieskorygowanej wady wymowy pozostaje na całe życie. Błędnym jest myślenie, że z wad wymowy się wyrasta!

Podstawową kwestią jest tutaj umiejętność obserwacji własnego dziecka, jego rozwoju i zachowań oraz konsultowanie ze specjalistą wszelkich niepokojących sygnałów.

Na co zwracać uwagę w wymowie dziecka?

Rozwój mowy przebiega etapowo. Warto więc znać cechy wymowy dziecięcej, aby móc zapobiegać jej nieprawidłowościom i zauważać je.

Dziecko 3-letnie:

• rozumie to, co się do niego mówi, jeśli jest to związane z czymś, czego wcześniej doświadczyło;

• spełnia polecenia zawierające znane mu wyrazy (wskazuje części twarzy, ciała, zabawek, potrafi podać swoje imię);

• mówi dużo i chętnie, opowiada, „głośno myśli” podczas wykonywania czynności, ale jego wypowiedzi są jeszcze niegramatyczne;

• zadaje dużo pytań;

• zaczyna prawidłowo wymawiać głoski s, z, c, dz, chociaż mogą one być jeszcze realizowane jako ś, ź, ć, dź;

• głoski sz, ż, cz, dż są wymawiane jako ś, ź, ć, dź lub s, z, c, dz;

• głoski r nie ma i jest zastępowana głoską l (wcześniej przez j);

• prawidłowe dla tego okresu rozwojowego są więc takie wymówienia: [lubie sipko jechać na lowelku, ja sybuje jak samolot][ziegalek dźwoni, idziemy do psiećkola]

Dziecko 4-letnie:

• rozumie i wykonuje polecenia, także te bardziej skomplikowane, zawierające wyrażenia z przyimkami: na, pod, do, w, przed, za, obok;

• rozpoznaje kolory;

• odpowiada na pytania, mówi co robi, gdy jest mu zimno, kiedy jest głodne;

• potrafi mówić o przeszłości i przyszłości;

• w jego wypowiedzi jest jeszcze dużo form niegramatycznych, ale dziecko interesuje się tym, jak mówić poprawnie;

• zadaje bardzo dużo konkretnych pytań;

• lubi mówić, opowiadać, dzielić się swoimi wrażeniami, ale często z braku odpowiedniego słownictwa samo tworzy wyrazy np. pan repetulczyk - mechanik samochodowy;

• wymowa jest dokładniejsza niż u dziecka 3 - letniego: głoski s, z, c, dz, powinny brzmieć twardo i, podobnie jak głoski ś, ź, ć, dź, powinny być wymawiane z zamkniętymi zębami;

• mogą (ale nie muszą!) pojawić się głoski sz, ż, cz, dż i r, ale ich realizacja jako s, z, c, dz i l jest w tym wieku prawidłowością.

Dziecko 5-letnie:

• buduje wypowiedzi wielozdaniowe, w których uwzględnia kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo - skutkowe;

• relacjonuje przeżyte zdarzenie lub przewiduje fakty, które mogą zaistnieć;

• potrafi wyjaśnić znaczenie słów i opisywać przedmioty podając ich cechy charakterystyczne;

• nie popełnia błędów gramatycznych, potrafi poprawić samo siebie i młodsze dzieci;

• poprawnie wymawia wszystkie głoski.

Jakie objawy występujące u dziecka powinny niepokoić?

• brak mowy

• mowa nieadekwatna do wieku

• problemy z rozumieniem mowy

• utrudniony kontakt z dzieckiem

• niechęć do mówienia

• zmiana zachowania dziecka

• problemy w przedszkolu

• nadmierna nerwowość

• wkładanie języka między zęby

• nadmierne ślinienie się

• oblewanie się jedzeniem lub piciem

---