K. Brandys, polonistyka, XX wiek - Różne


KAZIMIERZ BRANDYS

Urodził się w 1916 roku w Łodzi, prozaik i eseista, tłumaczony na wiele języków, laureat nagród: im. Jurzykowskiego (1982), Prato-Europa (1986), im. Ignatio Silone (1986), odznaczony w roku 1993 francuskim Orderem Sztuk Pięknych i Literatury. Przed wojną, jako student prawa na Uniwersytecie Warszawskim był działaczem lewicowego Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Ze względu na swe żydowskie pochodzenie okupację niemiecką spędził na tzw. "aryjskich" papierach w Warszawie i w Krakowie. Po wojnie wkrótce zamieszkał w Warszawie. Od roku 1981 mieszkał w Paryżu, gdzie zastało go wprowadzenie stanu wojennego w Polsce. Zmarł wiosną 2000 roku.

Brandys, autor najlepszej chyba polskiej powieści, pisanej w myśl wskazań socrealistycznego realizmu, OBYWATELE (1954), opowiadającej o zwycięstwie polskiej rewolucji, oraz czterotomowego cyklu powieściowego MIĘDZY WOJNAMI (SAMSON - 1948, ANTYGONA -1951, TROJA MIASTO OTWARTE - 1949, CZŁOWIEK NIE UMIERA -1951) stanowiącego panoramę losów polskiej inteligencji od lat trzydziestych po wczesne pięćdziesiąte, był laureatem wysokich nagród państwowych. Publikując MATKĘ KRÓLÓW (1957) - opowieść o robotniczej rodzinie i o polskiej Mater dolorosa, matce synów, którzy byli zarówno budowniczymi ustroju stalinowskiego, jak i jego ofiarami, znalazł się wśród heroldów politycznego przełomu. Związany odtąd z liberalnym skrzydłem polskiej inteligencji, a począwszy od połowy lat 70. z jej częścią skupioną w demokratyczną opozycją, opowiadał o jej losach, dając portrety ludzi i zdarzeń . W tym nurcie jego twórczości mieszczą się zarówno debiutancka powieść DREWNIANY KOŃ (1946), wspomniana tetralogia MIĘDZY WOJNAMI, jak i późniejsza powieść w listach WARIACJE POCZTOWE (1972), opowiadająca o dziejach kilkupokoleniowej rodziny szlacheckiej - od XVIII wieku po lata 60. wieku XX., NIERZECZYWISTOŚĆ (1977 - pierwsza powieść autora krajowego wydana poza cenzurą ), i czterotomowy "dziennik-powieść", MIESIĄCE (1980 - 1987 ).

Twórczość Brandysa wymyka się scalającej formule. Na kartach jego książek powieściopisarz-kronikarz spotyka się ze storytellerem (tomy opowiadań ROMANTYCZNOŚĆ -1960, JAK BYĆ KOCHANĄ I INNE OPOWIADANIA - 1970). Jest tak zwłaszcza w tekstach, w których Brandys wraca do tematyki okupacyjnej: RONDO (1982) to opowieść o fikcyjnym ugrupowaniu konspiracyjnym, który narrator utworzył na własną rękę podczas okupacji, by uchronić ukochaną kobietę (gorącą patriotkę) przed niebezpieczeństwami konspiracji prawdziwej - ale rezultatami tej fikcji były autentyczne zamachy, śmierci i uwięzienia.

Z kronikarzem i storytellerem w prozie Brandysa sąsiaduje również intelektualista. Widać to w upowieściowionych eseistycznych rozważaniach (LISTY DO PANI Z. - 1958-62, SPOSÓB BYCIA - 1963, DŻOKER - 1966, RYNEK - 1968) widać na kartach MIESIĘCY, a także w ostatniej wspomnieniowej prozie ZAPAMIĘTANE (1995), w której Brandys raz jeszcze pisze o dzieciństwie, odkrywa swoje żydowskie korzenie, przywołuje lata wojny, daje portrety spotkanych ludzi, snuje rozważania o literaturze współczesnej. Siłę jego eleganckiej, finezyjnej prozy (pisarz unika awangardowych rozwiązań, ale jest wielkim mistrzem stylizacji) stanowi także i to, że kronikarskie, zawsze zderzone jest z subiektywnym i jednostkowym. I tak na przykład, MIESIĄCE obok zapisu wydarzeń oraz stanu umysłu i emocji pisarza z Europy Środkowo-Wschodnej, dysydenta a potem emigranta, stanowią jeden z najciekawszych utworów literackich, jakie napisano o małżeństwie. Opowiadają o historii miłości i niespokojnym związku dwojga ludzi, którzy poznali się jeszcze jako nastolatki, przed maturą. Zagadkowa i kapryśna historia, polityka, i romans (także z literaturą) - to nierozłączne tematy Brandysa.

"Naprawdę istniały dla mnie od początku tylko dwa tematy: 1) Kiedy i w jaki sposób rzeczywistość staje się opowiadaniem, a opowiadanie rzeczywistością; 2) czy, albo do jakiego stopnia, można stworzyć własne przeznaczenie, niezawisłe od Opatrzności i Historii." (Kazimierz Brandys)

Wybrana bibliografia:

wspomnienia, dzienniki, eseje:


 



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
M. Brandys, polonistyka, XX wiek - Różne
M. Białoszewski, polonistyka, XX wiek - Różne
M. Dąbrowska - Dzienniki powojenne, polonistyka, XX wiek - Różne
S. Barańczak, polonistyka, XX wiek - Różne
PRZESŁANIE PANA COGITO, polonistyka, XX wiek - Różne
Filozofia egzystencjalna, polonistyka, XX wiek - Różne
Współczesność, polonistyka, XX wiek - Różne
Klasyka, polonistyka, XX wiek - Różne
Sztuka i Naród, polonistyka, XX wiek - Różne
STACHURA, polonistyka, XX wiek - Różne
S. Mrożek, polonistyka, XX wiek - Różne
Stryjkowski -Austeria, polonistyka, XX wiek - Różne
lingwizm, polonistyka, XX wiek - Różne
współczesność tra la la la, polonistyka, XX wiek - Różne
M. Dąbrowska - Ludzie stamtąd, polonistyka, XX wiek - Różne
T. Konwicki, polonistyka, XX wiek - Różne
PAN COGITO O CNOCIE, polonistyka, XX wiek - Różne
G. Herling-Grudziński, polonistyka, XX wiek - Różne

więcej podobnych podstron