II cykl Kondratiewa 1850-1896

1. Geneza wzrostu w II cyklu

a) czynniki polityczne

- przejście od świata jednobiegowego do świata wielobiegowego - konkurencja polityczna i militarna „modernizacja od góry”

- stare mocarstwa - Wielka Brytania, Francja

- nowe mocarstwa - Rzesza Niemiecka, USA, Japonia (wykorzystywała najlepsze osiągnięcia różnych krajów) → podstawa: rozwój gospodarczy (powstanie mocarstw na skutek rozwoju gospodarki)

b) czynniki demograficzno-społeczne

- wzrost liczby ludności, urbanizacja - ludność miast zaspokaja swoje potrzeby na rynku → popyt konsumpcyjny

- ustawodawstwo socjalne → niedostatek wykwalifikowanej siły roboczej → wzrost płac → wzrost kosztów → konieczność wdrażania nowych technologii

c) czynniki gospodarcze

- wzrasta zamożność społeczeństw przemysłowych → wzrost zapotrzebowania na wyroby przemysłowe → gwałtowny rozwój przemysłu

- popyt inwestycyjny → budowa kolei → rozwój przemysłu → zyski → inwestycje w kolej i przemysł → proces samoczynnego wzrostu gospodarczego (przemysł sam mógł się utrzymać

- zaostrzająca się konkurencja zmusza do bezustannej modernizacji zakładów (zużycie moralne maszyn - maszyny nadal są sprawne ale są już stare i nieefektywne) → wzrastające tempo doskonalenia techniki (początki instytucjonalizacji) → standaryzacja produkcji i części zamienne (precyzyjne pomiary, tworzono części, które mogą być wykorzystywane do wielu maszyn - można je wymieniać)

- rozwój transportu → postępujący proces podziału pracy → powstanie gospodarki światowej

d) innowacje bazowe

- kolej, stal, telegraf

2. Wytwórczość - przemysły wiodące II cyklu

a) przemysł kolejowy - wszelka wytwórczość na potrzeby kolei

- 1804 - Richard Trevithick - pierwsza lokomotywa

- 1814 - George Stephenson

- lokomotywa “Blücher” i 1829 “Rakieta”

- 1878 - hamulce pneumatyczne Westinghausa, wagony towarowe i osobowe

- węgiel, drewno, żelazo, usługi budowlane, łączność → popyt wtórny

W 1830 powstała pierwsza linia kolejowa

b) masowa produkcja stali

- 1856 - Henry Bessemer (gruszka Bessemera)

- 1864-1867 - Emil i Piotr Martin (otrzymywali dużo stali) oraz F. i W. Simens

- 1874 - Sidney Thomas - ulepszenie metody Bessemera

- 1899 - Paul Hérault - elektryczny piec do wytopu stali

- stale stopowe, hutnictwo metali nieżelaznych - aluminium i miedź

- nowoczesne konstrukcje stalowe, transport, wieżowce - 1889 wieża Eifla

Na początku największym producentem stali była Wielka Brytania, potem USA - A. Karnegin, J.P. Morgan i Niemcy - A. Krupp. Wielka Brytania została daleko z tyłu.

c) przemysły wschodzące - chemiczny i elektryczny

3. Transport

- pierwsza rewolucja prędkości: z 5-16 km/h do 45-100 km/h

• ekspansja kolei

• 1825 - pierwsza torowa linia kolejowa - Stockton - Darlington

• 1830 - pierwsza pasażersko-towarowa linia kolejowa Manchester-Liverpool

• 1869 - kolej transamerykańska

• 1901 - kolej transsyberyjska

- drogi z twardą nawierzchnią (bruki)

- tunele - 1871 - Mont Cenis (dynamit 1962)

- mosty żelbetonowe i stalowe (także wiszące)

• żegluga parowa, kanały:

• 1869 - Sueski

• 1894 - Koloński

• 1914 - Panamski

- łączności - informacja jest szybsza od człowieka

4. Rynek

a) rynek wewnętrzny

- rynek ogólnonarodowy - państwo praktycznie poza gospodarką (państwo nie ingeruje w gospodarkę

- szczytowy okres rozwoju małych firm (ostra konkurencja miedzy nimi)

- wolna konkurencja → liczne bankructwa → postępująca koncentracja (jest coraz

mniejsze firm ale są coraz większe)

- spółki akcyjne i spółki zoo (ludzie chcieli zabezpieczyć swój majątek w razie

bankructwa, które były częste

b) rynek zewnętrzny

- w I fazie cyklu państwo wycofuje się z gospodarki a w II fazie cyklu (po 1873r) do niej powraca - neoprotekcjonizm

- gospodarka światowa → wyścig po surowce i po rynki zbytu → kolonie

- kryzysy 1857/1866-67 największy 1873/1882/1890

c) siła robocza i prace

- dostatek prostej siły roboczej/popyt na coraz lepiej wykształconą siłę roboczą → wyższe zarobki (Wielka Brytania 1850-1900 o 66%)

- ustawodawstwo socjalne/od 1883 r. ubezpieczenia od choroby nieszczęśliwych

wypadków (NW), inwalidztwa oraz świadczenia emerytalne. Każdy zatrudniony

musiał być ubezpieczony, składki w połowie opłacał pracownik a w połowie

pracodawca

- skracanie dnia pracy (12-10h) - robotnik pracujący krócej pracuje wydajniej

- wydajność rośnie szybciej niż prace

5. Podsumowanie

- wysoka dynamika wzrostu i płodność technologiczna - ideologia postępu

- powstanie gospodarki światowej

- powstanie społeczeństw przemysłowych (dominuje przemysł, ludność głównie

zatrudniona jest w przemyśle) - początki kultury masowej (rozpowszechnia się prasa,

która informuje, kształtuje styl życia, także jest źródłem propagandy)

- wolno konkurencyjna kapitalistyczna gospodarka rynkowa była twórcza, dynamiczna

i ekspansywna ale także niesprawna → homo oeconomicus nie zawsze zachowuje się

racjonalnie - żywiołowość, spekulacja, hurraoptymizm i panika, bankructwa

i koncentracja (często człowiek kieruje się emocjami a nie postępuje racjonaln

---