Wykład nr 1

Układ nerwowy:

Ośrodkowy układ nerwowy

• mózg + rdzeń kręgowy

• zawiera ośrodki nerwowe - skupiska ciał komórek nerwowych

Obwodowy układ nerwowy

• nerwy (drogi przewodzące)

- od obwodowych receptorów do OUN (aferentne, czuciowe, wstępujące)

- od OUN do mięśni i gruczołów (eferentne, motoryczne lub sekrecyjne, zstępujące)

Układ nerwowy somatyczny

- odbieranie, przekazywanie, przetwarzanie informacji (układ sensoryczny)

- ruchy dowolne i odruchy (układ motoryczny)

Układ nerwowy autonomiczny

- kontrola czynności narządów wewnętrznych: układ krążenia, oddechowy, trawienny,

przemiana materii, wydzielanie, niektóre funkcje ukł. rozrodczego

- niezależny od woli i świadomości

Autonomiczny układ nerwowy

• współczulny (sympatyczny, adrenergiczny)

• przywspółczulny (parasympatyczny, cholinergiczny)

Charakterystyka układu autonomicznego

	układ współczulny	układ przywspółczulny
neurotransmiter w zakończeniach nerwów	Noradrenalina - norepinefryna (NA) Adrenalina - epinefryna (A)	Acetylocholina (ACh)
receptory w narządach efektorowych	α1 α2 β1 β2 dopaminowy D	muskarynowy M nikotynowy N (w płytce nerwowo-mięśniowej)
nazwy synonimowe dotyczące pobudzenia (agonista) zahamowania (antagonista, bloker)	adrenergiczny sympatykomimetyczny sympatykolityczny adrenolityczny	cholinergiczny parasympatykomimetyczny cholinomimetyczny parasympatykolityczny cholinolityczny

Efekty pobudzenia układu autonomicznego w poszczególnych układach narządach

układ/narząd	układ współczulny		układ przywspółczulny
	rodzaj receptora	efekt pobudzenia	rodzaj receptora	efekt pobudzenia
serce	β1	przyspieszenie czynności, wzrost siły skurczu, przyspieszenie przewodzenia, wzrost pobudliwości	M	zwolnienie czynności serca
naczynia krwionośne skórne i trzewne nerkowe mięśni szkieletowych	α1 D β2 α2	skurcz naczyń, ↑ RR rozkurcz naczyń, ↑ przepływu nerkowego rozkurcz naczyń, ↓RR
oskrzela	β2	rozkurcz	M	skurcz
układ pokarmowy gruczoły ślinowe komórki okładzinowe żołądka mięśnie jelit	β2	rozkurcz	M M M	↑ wydzielania ↑ wydzielania kwasu solnego skurcz - nasilenie perystaltyki
układ moczowy mięśnie pęcherza moczowego			M	skurcz
macica - mięśnie gładkie	β2	rozkurcz
Oko	α1	rozszerzenie źrenicy, ↑ ciśnienia śródgałkowego	M	zwężenie źrenicy, ↓ ciśnienia śródgałkowego

Terminologia farmakologii układu krążenia

termin	opis działania
Działanie inotropowe +	↑ siły skurczu
Działanie inotropowe -	↓ siły skurczu
Działanie chronotropowe +	przyspieszenie czynności serca
Działanie chronotropowe -	zwolnienie czynności serca
Działanie dromotropowe +	przyspieszenie przewodzenia w układzie bodźcoprzewodzącym
Działanie dromotropowe -	zwolnienie przewodzenia w układzie bodźcoprzewodzącym
Działanie batmotropowe +	↑ pobudliwości ośrodków bodźcotwórczych
Działanie batmotropowe -	↓ pobudliwości ośrodków bodźcotwórczych
Działanie tonotropowe +	↑ napięcia mięśnia serca
Działanie tonotropowe -	↓napięcia mięśnia serca
hipotensyjne	↓ RR (ciśnienia tętniczego)
hipertensyjne	↑ RR (ciśnienia tętniczego)
tachykardia	przyspieszenie rytmu serca
bradykardia	zwolnienie rytmu serca

---