POLITYKA EKONOMICZNA (GOSPODARCZA, SPOŁECZNO-EKONOMICZNA):

1. oddziaływanie państwa na przebieg procesów gospodarczych (Encyklopedia)

2. działalność państwa polegająca na określaniu bieżących i perspektywicznych celów społeczno-gospodarczych oraz ich realizacji za pomocą metod i środków wynikających z zasady racjonalnego gospodarowania (K. Secomski)

3. świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową - na jej dynamikę, strukturę i funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje gospodarcze z zagranicą (B. Winiarski)

Podmioty polityki ekonomicznej:

1. władza państwowa i jej organy:

• centralne organy władzy

• organy samorządu terytorialnego

2. ponadnarodowe podmioty

W praktyce państwo stosuje określoną kombinację różnych form polityki makro- i mikroekonomicznej (tzw. policy mix)

Różnica między polityką ekonomiczną a makroekonomią (przykładowe zagadnienia)
POLITYKA EKONOMICZNA	MAKROEKONOMIA
polityka pieniężna	podaż i popyt na pieniądz
polityka budżetowa	dochód narodowy, stawka podatkowa
polityka dochodowa	inflacja, płace

Nauki pozytywne (teoretyczne) - służą poznawaniu i opisywaniu rzeczywistości, odpowiadają na pytanie: jak jest? (np. ekonomia polityczna)

Nauki normatywne (stosowane, empiryczne) - służą wskazywaniu możliwych i pożądanych kierunków oraz sposobów jej przeobrażenia,.. jak być powinno? (np. polityka ekonomiczna)

Polityka ekonomiczna opiera się o prawa ekonomiczne:

• prawa przyczynowe (B. Winiarski)

• prawa stochastyczne (M. Noga)

Przedmiot zainteresowań PE:

• kształtowanie stosunków ekonomicznych i rozwiązań systemowych w gospodarce

• sposoby racjonalizacji wykorzystywania zasobów kraju i ich powiększania, pobudzania przedsiębiorczości

• alokacji czynników wzrostu (rozwoju)

• wyboru i realizowania strategii rozwoju społeczno-gospodarczego

Metody PE - uporządkowane sposoby gromadzenia i aktywizacji środków gospodarczych oraz doboru odpowiednich środków do poszczególnych celów:

1. indukcja i dedukcja na podstawie obserwacji, empirii (źródła: statystyka gospodarcza, oficjalne dokumenty rządu, akty normatywne, prasa publicystyka, literatura fachowa)

2. eksperyment - najpierw w wybranych jednostkach

3. postępowanie symulacyjne - w planowaniu i prognozowaniu gosp.

4. metoda prób i błędów

Doktryny dotyczące konkretnych problemów PE, np.:

• doktryna wolnego handlu - brak ograniczeń w zawieraniu transakcji handlowych między dwoma lub więcej państwami; przynosi korzyści wszystkim krajom, gdyż przedmiotem wymiany są dobra wytwarzane po najniższych kosztach; teoria kosztów komparatywnych

• doktryna industrializacji - industrializację forsowano kosztem rozwoju innych działów gospodarki i dobrobytu społeczeństwa; mimo wysokich kosztów społ. w większości europejskich krajów obozu komunistycznego proces industrializacji trwał stosunkowo krótko i szybko osiągnęły one status państw uprzemysłowionych, w których przemysł ma większy udział w tworzeniu produktu krajowego brutto niż inne działy gospodarki

• doktryna zrównoważonego rozwoju

Doktryny generalne PE, np.:

• merkantylizm (XVI-XVII w.) postulat kapitalistycznego uprzemysłowienia; przyspieszony rozwój kapitalizmu; protekcjonizm: ochrona rodzimej produkcji poprzez cła ochronne, udzielanie subwencji, nadawanie przywilejów; „ogromne znaczenie dla bogactwa kraju ma posiadanie kruszców szlachetnych”, za jedyny środek ich zdobycia (poza wydobywaniem) uważali oni eksportowanie towarów przewyższające wartościowo ich import

• liberalizm gospodarczy (XVII-XIX w.) państwo nie powinno ingerować w stosunki gosp., jedynie chronić własność prywatną, czuwać nad przestrzeganiem zasad porządku publ., nad stosowaniem przez jednostki gospodarujące „reguł uczciwej gry” (leseferyzm); koncepcja homo oeconomicus; realizacja zasady wolnej konkurencji

• interwencjonizm (lata 30.-70. XX w.) zwiększanie efektywnego popytu w okresach recesji przez wydatki państwa finansowane z deficytu i ekspansywną politykę pieniężną oraz ograniczanie wzrostu efektywnego popytu w fazie ekspansji przez wzrost podatków i restrykcyjną politykę pieniężną (keynesizm); był reakcją na niesprawności rynku; ma na celu spłaszczenie cyklu koniunkturalnego dla wyeliminowania głębokich kryzysów i związanego z nimi bezrobocia, stymulowanie wzrostu gosp., ograniczanie inflacji, zrównoważenie bilansu płatniczego, sprawiedliwość społ. w podziale dochodów

• neoliberalizm (od lat 70. XX w.) ograniczenie zadań państwa do tworzenia warunków do wolnej konkurencji i swobodnego stanowienia cen, przeciwdziałania monopolom i kartelom, efektom zewn., zapobiegania załamaniom koniunktury, utrzymywania stabilnego pieniądza i stwarzania równych szans obywatelom; „społeczna gospodarka rynkowa” RFN; ekonomia podaży

Doktryny społeczno-ekonomiczne (ideologiczne), np.:

• komunistyczna (pocz. w średniowieczu) zniesienie własności prywatnej; konieczność racjonalnego zarządzania gospodarką; teza o nieuchronnym następstwie coraz bardziej „postępowych” formacji społ.-ekon., o zasadniczym znaczeniu walki klas w rewol. zmianach tych formacji i o szczególnej roli klasy robotniczej w przejściu od kapitalizmu do socjalizmu; ustrój dyktatury proletariatu; odrzucała religię; więziom narodowym był przeciwstawiany internacjonalizm proletariacki; komunizm miał być ustrojem bezklasowym, pozbawionym wyzysku i realizującym - dzięki uspołecznieniu własności środków produkcji - idee radykalnego egalitaryzmu i wspólnoty; teza o wyższości przyszłego społeczeństwa komunistycznego nad wcześniejszymi formacjami (marksizm, materializm historyczny)

• socjaldemokratyczna zachowanie własności prywatnej; nacjonalizacja tylko wybranych gałęzi gospodarki; ingerencja państwa w gosp. Głównie w sferze dystrybucji; mechanizm rynkowy, konkurencja; opieka społeczna; egalitaryzm; rządzi na scenie europejskiej

DYSKRECJONALNA (aktywna, uznaniowa) polityka gospodarcza - wywieranie przez rząd wpływu na sytuację gosp. za pomocą np. aktywnej polityki fiskalnej

STABILIZACYJNA polityka gospodarcza - działania rządu mające na celu zmniejszenie wahań koniunktury oraz utrzymanie produkcji na poziomie najbliższym poziomowi zapewniającemu pełne wykorzystanie czynników produkcji (pełne zatrudnienie); teoret. podstawą stabilizacyjnej polityki gospodarczej jest teoria Keynesa

Skuteczność prowadzonej polityki ekonomicznej można oceniać wg 4 podstawowych kryteriów:

1. efektywności alokacyjnej

2. podziału dochodu narodowego miedzy grupy społeczne

3. stabilności gospodarki (stopnia wahań cyklicznych)

4. wpływu na długookresowe tempo wzrostu gospodarczego

2

polityka mikroekonomiczna

(np. przemysłowa, rolna)

polityka makroekonomiczna

(np. pieniężna, budżetowa, dochodowa)

POLITYKA EKONOMICZNA

STABILIZACYJNA

DYSKRECJONALNA

POLITYKA EKONOMICZNA

---