Rozwój człowieczeństwa - fundamentalna zasada relacji wychowawczych. Człowieczeństwo należy do fundamentalnych wartości u człowieka. Człowieczeństwo tak jak godność przejawia się wg Ossowskiego : - W szacunku do samego siebie - Niechęci wobec postaw poniżej godności oraz wobec dezintegracji moralnej - W zmniejszonym lęku przed śmiercią - W postawie miłości wobec ludzi - W postępowanie zgodnie z własnym sumieniem - W postawie pogody ducha - W wierności własnym przekonaniom Zatem człowieczeństwo opiera się na moralnym godnym postępowaniu, życiu w prawdzie, miłości do bliźnich, szacunku, postępowaniu w myśl zasady „Jestem człowiekiem i nic co ludzkie nie jest mi obce„. Postawy które przeczą godności wg Ossowskiego : - Schlebianie innym - Narzucanie się komuś - Okazywanie ślepego posłuszeństwa i rezygnacja z własnych przekonań - Oportunizm - Zanik powściągliwości w jedzeniu i piciu - Żebractwo - Strata praw obywatelskich - Strachliwość - Instrumentalne traktowanie innych
Radość życia jako wartość i cel wychowania. Radość życia- stanowi fundamentalny element procesu wychowania, a także jeden z kardynalnych celów i wartości wychowawczych (przeciwieństwo: postawa aradosa = bezradność ). Szczęście i radość życia należą do wartości finalnych, czyli do stanów, do których ludzie dążą, w odróżnieniu od wartości instrumentalnych, którymi są zachowania służące osiągnięciu tych stanów. „Raport Klubu Rzymskiego” proponuje uznać radość życia za kryterium celów wychowawczych, ich autentyczność i przydatność. John Dewey - „Cel jest ostatnim zamierzonym aktem, środki są aktami realizowanymi uprzednio w czasie. Środki i cele są dwiema nazwami tej samej rzeczywistości.” Tak więc radość życia możemy przedstawiać zarówno jako cel, jak i środek wychowania. W pedagogice Jana Bosko radość należy do metod i środków programowych w wychowywaniu młodzieży. Bocheński - wspomina o zasadzie „małych radości„ (należy być czujnym na radość kryjącą się w zwykłych czynnościach i zdarzeniach ) Erick Fromm - szczęście i radość to kryteria doskonałości, są one dowodem sukcesu odniesionego w „sztuce życia”. Postawy radości życia zawiera 3 komponenty (może ewoluować w radosny styl życia) - Poznaczy (znamy, wyznaje filozofię radości) - Emocjonalny (przeżywam radosne emocje) - Behawioralny (manifestuje radość w swoim zachowaniu) Demokryt - człowiekowi przyrodzony jest stan radości, radość życia to pierwotna właściwość zdrowego dziecka - jej kształtowanie jest jedynym najważniejszym zadaniem wychowania. Janusz Korczak - „ Nauczycielu, miej mądry uśmiech pobłażania”. Bez radości trudno żyć, a co dopiero uczyć życia. Pedagogika radości - wychowanie w duchu radości prowadzące do ukształtowania ludzi radosnych pielęgnujących optykę postrzegania.
Postawa optymizmu życiowego jako zadanie dla wychowawcy. Wzmacnianie pogody ducha w procesie wychowania i przeciwdziałanie stanom presuicydalnym. Optymizm - dotyczy raczej poglądu na świat lub postawy życiowej, przejawiającej się skłonnościami do dostrzegania w każdym zjawisku stron pozytywnych. Postawa optymizmu zakłada pewien rozumowy dystans wobec rzeczywistości, ma naturę intelektualną. Klasyfikacja optymizmu wg A. Sicińskiego (3 kryteria) ---- Optymizm: -metafizyczny - pozytywne poglądy o naturze i świecie -konkretny- konkretne wydarzenia i zjawiska ----Optymizm - przeszłościowy - prezenty styczny - antycypacyjny ----Optymizm - przedmiotowy- gdy badamy treść samej optymistycznej wypowiedzi - podmiotowe - gdy koncentrujemy uwagę na osobie optymisty Klasyfikacja wg Polaka i Boulding'a : ---Optymizm sprawczy - odnosi się do przekonań
|
podmiotu na temat skuteczności jego wpływu na rzeczywistość ---Optymizm esencjonalny- obejmuje przekonania na temat natury świata ludzi oraz siebie samego. Wg Czapińskiego funkcją optymizmu sprawczego jest generowanie nadziei i przeświadczeń , że nieszczęścia mają charakter przejściowy, finał zaś będzie pomyślny Pogoda ducha („słoneczność wewnętrzna” - Mulford) - charakteryzuje się spokojem i zachowaniem umiaru uzewnętrznianiu swego stanu emocjonalnego w przeciwieństwie do wesołości, która bez oznak zewnętrznych nie zaistniałaby w ogóle. Nauczyciel optymista: - Nie poddaje się łatwo przeciwieństwom zaistniałym w procesie wychowania - Zaszczepia optymizm w wychowanku - Uczy, że nie nieszczęścia mają charakter przejściowy - Uczy dostarczać pozytywne aspekty trudnych sytuacji - Uczy nadziei
Formy i przejawy doznawania radości życia u człowieka. Diagnozowanie chronicznego pesymizmu i depresji u dzieci. Kto ukrywa śmiech, postępuje konwencjonalnie. Śmieją się wszyscy ludzie bez względu na kolor skóry i wieku. Psychologowie wyróżnili 180 rodzajów śmiechu Ok. 3 miesiąca życia u dziecka pojawia się śmiech. Kreatywne formy radości jakie można zaproponować uczestnikom procesu wychowawczego nauczycielom i uczniom. - Komunikacyjne - związane z autentycznym spotkaniem z ludźmi Sprawianie radości innym Cieszenie się z radości innych - Samopoczucie i samodoskonalenie, autokreacja Radość poznania własnej cielesności oraz duchowości Radość z własnego istnienia - Poznanie i doświadczenie byt…ów zewnętrznych Obecność zwierząt Obecność roślin Wytwory kultury Wytwory cywilizacji Należących do całej geosfery Transcendentnych np. w toku medytacji czy modlitwy J. Czerpiński - depresje traktuje jako stan funkcjonalnie przeciwny nastawieniu optymistycznemu, z zastrzeżeniem, że jest to opozycja o charakterze hipotetycznym.
Altruizm jako ideał wychowania i postulat prakseologiczny. Altruizm - bezinteresowna troska o dobro innych ludzi, przeciwieństwo egoizmu, termin wyprowadzony przez A. Comte'a; w znaczeniu potocznym skłonność do poświęceń. Typy altruizmu: Podział ze względu na rodzaj motywacji , która skłania do działań na rzec innych ludzi: - Altruizm o przewadze motywacji egocentrycznej: -altruista ten za wyświadczone przysługi oczekuje osobistej satysfakcji lub też drobnych korzyści materialnych -zabiega też o dobro innych tylko z powodu bojaźni przed karą lub innymi przykrymi konsekwencjami, które mogłyby wystąpić gdyby odmówił pomocy -bilansowanie zysków i strat, więc występuje tu niski poziom bezinteresowności, który może nawet graniczyć z egoizmem Altruizm o przewadze motywacji empatycznych -jest wynikiem wczucia się w potrzeby drugiego człowieka, doznawania dla niego współczucia oraz chęci przyniesienia mu ulgi w cierpieniu -w związku z tym rodzajem motywacji altruista pomaga innym pod naciskiem emocji, których doznaje ze względu na swą wrażliwość empatyczną -pomoc innym pomaga mu w pozbyciu się emocji i przeżyciu wewnętrznej satysfakcji -występuje tu ograniczona bezinteresowność, jednak jest ona słabsza niż w pierwszym przypadku Altruizm o przewadze motywacji normatywnej -wpływa on z przekonań osoby zaangażowanej, słuszności uznawanych przez nią norm, które wymagają przychodzenia innym z pomocą lub solidaryzowania się z nimi w różnych i trudnych sytuacji -tutaj altruista kieruje się poczuciem moralnej powinności, przez to naraża się na wyrzuty sumienia, jeśli zacząłby postępować niezgodnie z tymi normami -bezinteresowność jest nieograniczona -ten typ altruizmu jest najbardziej społecznie i moralnie pożądany Podział Jerzego Karyłowskiego na podstawie przeciwstawnych sobie mechanizmów, które są źródłem do działań altruistycznych: Zachowanie altruistyczne typu endocentrycznego -wypływa z oczekiwania wewnętrznych nagród lub wewnętrznych kar -służy ono umocnieniu poczucia własnej wartości -stanowi istotny czynnik, który dowartościowuje osobę podejmującą altruistyczne zachowania -zachowaniu takiemu towarzyszy koncentracja na samym sobie, a nie na osobie, której pomagamy Zachowanie altruistyczne typu egzocentrycznego -nastawione na pomoc innym niezależnie od tego czy przyczyni się ono do zwiększenia poczucia własnej wartości -zachowanie takie idzie w parze z oczekiwaniami poprawy sytuacji drugiego człowieka -poprawa sytuacji ma wartość gratyfikujacą dla altruisty -postępowanie egzocentryczne wynika m. in. Z wrażliwości percepcyjnej altruisty .
|
Poglądy i idee wychowawcze wybitnych pedagogów (J. Korczak, J. W. Dawid, T. Kotarbiński, S. Kunowski, K. Sośnicki, J. Bosko, Jan Paweł II)
|