Metoda Badań
Wg. Kamińskiego „..zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego”
Wg. Okonia „..systematycznie stosowany sposób postępowania prowadzący do założonego wyniku. Na dany sposób postępowania składają się czynności myślowe i praktyczne, odpowiednio dobrane i realizowane w ustalonej kolejności”
Stefan Nowak w swych pracach traktuje metodę naukową jako „określony, powtarzalny sposób rozwiązywania pewnego typu problemu naukowego”
Metodę badawczą opisuje się jako sposób postępowania (poznania naukowego). Ponieważ wszelkie poznanie naukowe odbywa się w określonej formie, to róż nice między poznaniem potocznym, a poznaniem naukowym należy upatrywać w planowych i celowych sposobach postępowania badawczego. W badaniach naukowych nie można posługiwać się dowolnymi, przypadkowymi sposobami. Muszą one być poprawne i skuteczne a więc celowo dobrane i zaplanowane oraz świadomie zastosowane, uwzględniając:
treści badań, które powinny brać pod uwagę skuteczność i możliwości zastosowania danej metody (sposobu postępowania), a także czy są adekwatne do koncepcji rozwiązania problemu badawczego,
cele zakładanych badań,
zasób posiadanych środków,
Precyzując pojęcie metody badawczej należy przyjąć, że jest to sposób pracy badawczej charakteryzujący się zarówno określonymi czynnościami postępowania (procedura badawcza) jak i zastosowaniem odpowiednich narzędzi badawczych. Istota metody badawczej powinna zmierzać do skoordynowania sposobu postępowania z zakładanym celem badań. Każda dyscyplina naukowa posiada właściwe jej metody badawcze, których zadaniem jest rozwiązanie problemów naukowych, to jest ustalenie i wyjaśnienie nowych faktów, zjawisk, procesów, związków i zależności między nimi zachodzących. Metoda badawcza musi zawierać w sobie szereg działań o różnym charakterze, zarówno koncepcyjnym jak i rzeczowym, zjednoczonych celem generalnym ogólną koncepcją badań. Nie bez powodu o metodzie badań można mówić w dwóch znaczeniach. W znaczeniu sposobów badawczego docierania do prawdy i pojęciowego przedstawienia prawdy poznanej oraz o sposobach uzyskiwania tak zwanego materiału naukowego (zmiennych zależnych i niezależnych), czyli o znaczeniu roboczej metody badań z tych też względów metoda musi spełniać następujące wymogi:
jasności - metodę musi cechować powszechna zrozumiałość,
jednoznaczności - metoda powinna wykluczać dowolność stosowania różnych sposobów i zasad,
celowości - musi być podporządkowana określonemu celowi,
skuteczności - powinna zapewniać osiąganie zamierzonego celu,
niezawodności - metoda musi zapewniać uzyskanie zamierzonego rezultatu o dużym stopniu prawdopodobieństwa,
ekonomiczności - metoda powinna pozwalać osiągnąć zamierzony rezultat przy najmniejszych kosztach, zużyciu sił i środków oraz czasu.
Istnieje wiele metod badawczych. Prawie każda dyscyplina naukowa posługuje się kilkoma roboczymi metodami badawczymi. Zwykle przy rozwiązywaniu konkretnego problemu badawczego jedną metodą przyjmuję się jako wiodącą (główną), a inne są metodami pomocniczymi (uzupełniającymi). Do najczęściej stosowanych metod badawczych należą:
metoda obserwacyjna,
metoda eksperymentalna,
metoda monograficzna,
metoda heurystyczna,
metoda badania dokumentów,
metoda indywidualnych przypadków,
metoda sondażu diagnostycznego,
metoda analizy i krytyki piśmiennictwa,
metoda analizy i konstrukcji logicznej,
metoda statystyczna,
metoda symulacji komputerowej.