PIENIĄDZE NA ROZPOCZĘCIE DZIAŁALNOŚCI
Pieniądze (kapitał) potrzebne są przede wszystkim, gdy rozpoczyna się działalność gospodarczą. Przydadzą się także, gdy będzie chciało się ją rozszerzyć, wprowadzić nowy produkt czy usługę. Sztuką jest nie tylko samo znalezienie kapitału, ale także odkrycie dostępu do jak najtańszego jego źródła.
Na kapitał firmy składają się nie tylko pieniądze, ale również wartości, które w razie potrzeby dadzą się spieniężyć. Możemy zatem mówić o kapitale pieniężnym i niepieniężnym (inaczej: rzeczowym). Do finansowania działalności gospodarczej potrzebny jest i jeden, i drugi. Bardziej jednak pożądany jest kapitał pieniężny. Łatwo jest go zamienić na niepieniężny, kupując określoną rzecz (np. samochód dostawczy) czy wartość niematerialną (np. know-how, czyli wiedzę z zakresu wdrażanej dziedziny lub licencję na produkcję). Kapitał pieniężny jest bardziej płynny. Zamiana kapitału rzeczowego na pieniądze nie zawsze jest możliwa.
Mając nawet kapitał o dużej wartości, ale wyłącznie rzeczowy, można znaleźć się na progu bankructwa (co przy nadmiarze kapitału pieniężnego nie jest możliwe). Każda firma ma bowiem zobowiązania, które mogą być uregulowane tylko za pośrednictwem jej zasobów pieniężnych: podatki, należności wobec ZUS, pensje pracowników itd. Jeśli przedsiębiorstwo nie ma pieniędzy, to nie ma płynności. Aby ją uzyskać, może próbować spieniężyć część kapitałów rzeczowych, ale nie zawsze jest to możliwe i na dodatek nie zawsze można to szybko przeprowadzić. W zależności od stopnia trudności zamiany kapitału rzeczowego na gotówkę mówi się o różnych stopniach płynności finansowej.
To, jakie powinny być właściwe proporcje między kapitałem pieniężnym i rzeczowym zależy od rodzaju działalności. Wysoki udział kapitału pieniężnego pożądany jest w firmie zajmującej się produkcją, czy handlem. Mniejszy może być w firmie usługowej.
Kapitał własny to ten, który stanowi "prywatną" własność osoby prowadzącej działalność i jego współmałżonka. Kapitał rodzinny to pożyczki, darowizny i spadki po członkach bliższej lub dalszej rodziny. Natomiast kapitał obcy to wszelkie inne wartości (pieniężne - czyli pożyczki, kredyty bankowe - i rzeczowe, czyli np. lokal, maszyny i inne przedmioty wzięte w leasing).
Po pieniądze na działalność firmy większość początkujących przedsiębiorców najchętniej udaje się do banku. Banki jednak wstrzemięźliwie traktują drobne firmy, nie dostrzegając w nich dobrego klienta. Dla większości małych firm ich oferta jest niedostępna i droga. Tymczasem nawet najmniejsze, jednoosobowe czy rodzinne przedsiębiorstwo nie jest w stanie dobrze funkcjonować bez dostępu do kredytu - i to zarówno tzw. obrotowego, służącego finansowaniu bieżącej działalności (zakup towarów, surowców, półproduktów, usług itp.), jak i inwestycyjnego, dzięki któremu można firmę rozwijać.
Substytutem kredytu bankowego może być przede wszystkim leasing oraz pożyczki "prywatne" (od rodziny, znajomych).
Gdy jednak przedsiębiorca zdecyduje się na bank, to na początku pewnym rozwiązaniem, ale krótkotrwałym i na niewielką skalę, może być korzystanie z debetu, czyli ujemnego salda na rachunku (dług wobec banku). Dozwolony debet to dług do wysokości wynikającej z umowy zawartej z bankiem.
Alternatywą dla początkującego biznesmena może być też kredyt na cele konsumpcyjne, który można uzyskać łatwiej niż kredyt na inwestycje, a często jest on nawet tańszy od kredytu gospodarczego. Warto też pomyśleć o zaciągnięciu kredytu przez współmałżonka nie prowadzącego działalności gospodarczej, albo skorzystaniu przez niego z pożyczki z kasy zapomogowo-pożyczkowej, jakie funkcjonują jeszcze w wielu firmach.
Na ogół typowa oferta kredytowa banku komercyjnego wygląda następująco
Pożyczka
na okres 6 miesięcy,
do trzykrotności średnich miesięcznych wpływów,
prowizja za udzielenie pożyczki - 1 proc.,
maksymalna wysokość 100 000 zł,
oprocentowanie stałe - ok. 12-15 proc.
Kredyt w rachunku bieżącym
wysokość kredytu uzależniona od wysokości obrotów na rachunku, nawet do sześciokrotności średniomiesięcznych wpływów,
oprocentowanie - ok. 12-18 proc.,
maksymalna wysokość kredytu - 150 000 zł,
umowę kredytową zawiera się na 12 miesięcy, a po kwartalnym monitoringu w pierwszym okresie umowy weryfikowana jest wysokość dostępnego limitu środków.
Kredyt obrotowy
okres kredytowania 3-12 a nawet do 36 miesięcy,
karencja w spłacie rat kapitałowych do 6 miesięcy,
kwota kredytu ustalana indywidualnie,
prowizja za udzielenie kredytu - 1 proc.,
raty równe bądź malejące,
możliwa wcześniejsza spłata.
Kredyt inwestycyjny
finansowanie nakładów związanych z działalnością gospodarczą,
stworzenie nowego lub powiększenie istniejącego majątku trwałego, np. na zakup lub modernizację sprzętu, maszyn, środków transportu,
okres kredytowania - kilka lat (nawet do 10),
oprocentowanie WIBOR + marża banku (ustalana indywidualnie podczas negocjacji z klientem), około 9,5-11 proc.,
wysokość kredytu ustalana indywidualnie,
prowizja za udzielanie kredytu - 0,5 do 4 proc.,
raty równe bądź malejące,
możliwa wcześniejsza spłata.
Kredyty krótkoterminowe
Takie kredyty zwane są także obrotowymi. Służą zaspokojeniu bieżących potrzeb, wspierają płynność, gdy wydatki na zakup usług i towarów potrzebnych do bieżącej działalności przewyższają w pewnym okresie wpływy za sprzedane towary i usługi, albo gdy ich odbiorcy zwlekają z płatnościami. Są one bardzo zróżnicowane. Część z nich wiąże się bezpośrednio z rachunkiem bieżącym, prowadzonym przez bank dla przedsiębiorcy czy z umową o charakterze rachunku rozliczeniowego, zbliżonego do indywidualnego ROR-u, który obecnie ma charakter pakietu usług.
Niektóre banki oferują przedsiębiorcom "obcym", a więc takim, którzy nie mają u nich ani specjalnego rachunku biznesowego, ani nawet rachunku bieżącego, kredyty krótkoterminowe na bieżące potrzeby. Taki kredyt może być udzielany w złotych lub w walutach obcych zazwyczaj do 12 miesięcy. Wysokość kredytu jest przeważnie ustalana indywidualnie na podstawie oceny bieżącej i przewidywanej sytuacji ekonomiczno-finansowej klienta.
Umowa kredytu może przewidywać wykorzystanie całej kwoty kredytu jednorazowo bądź w ustalonych częściach. Kredyt może mieć również charakter odnawialny. Spłata wykorzystanego kredytu może nastąpić jednorazowo w całej kwocie, bądź w ratach określonych w umowie.
Kredyt krótkoterminowy ma różne odmiany. I tak, kredyt płatniczy w rachunku bieżącym może być udzielony w złotych lub w walutach obcych na okres do 12 miesięcy. Jego wysokość nie może przekroczyć w zasadzie wielkości odpowiadającej równowartości przeciętnych dziennych wpływów na rachunek bieżący klienta. W zależności od banku bierze się pod uwagę okresy od kilku do 30 dni z ostatnich 3 lub 6 miesięcy. Na wniosek klienta bank może w okresach kwartalnych uaktualniać ustaloną kwotę w trakcie trwania umowy kredytu, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach, w stosunku do klientów o bardzo dobrej kondycji finansowej, wysokość przyznawanego kredytu może być ustalana indywidualnie.
Zadłużenie w rachunku bieżącym nie może utrzymywać się dłużej niż 10 dni kalendarzowych od dnia jego powstania oraz nie może przekroczyć kwoty ustalonej w umowie. Spłata kredytu następuje z pierwszych wpływów na rachunek kredytobiorcy, a możliwość ponownego zadłużenia się w ramach ustalonego limitu powstaje po spłacie poprzedniego zadłużenia.
Z kolei kredyt krótkoterminowy w rachunku bieżącym polega na przyznaniu kredytobiorcy prawa do zadłużania się (debetu) w rachunku bieżącym złotowym lub w rachunku walutowym (powstanie salda debetowego) do wysokości limitu ustalonego w umowie kredytu. Udzielenie przez bank kredytu w rachunku bieżącym złotowym lub w rachunku walutowym upoważnia kredytobiorcę do wystawiania dyspozycji płatniczych i zobowiązuje bank do ich wykonywania, ale tylko do wysokości wolnego limitu kredytu.
Obecnie na polskim rynku finansowym najtaniej można pozyskać kredyt zabezpieczony hipoteką. Banki dają przedsiębiorcom do wyboru: pożyczki hipoteczne lub kredyty hipoteczne. Innowacyjność tego instrumentu polega na tym iż banki nigdy wcześniej nie udzielały pożyczek tylko kredyty.
Pożyczki hipoteczne
W tym przypadku zabezpieczeniem jest hipoteka na mieszkaniu, domu mieszkalnym, ale może być także hipoteka np. na lokalu lub siedzibie przedsiębiorstwa. Bank udzielając pożyczki hipotecznej, nie pyta o cel jej przeznaczenia, bo takie są zasady przyznawania wszelkiego rodzaju pożyczek.
W mBanku można otrzymać pożyczkę hipoteczną w celu niemieszkaniowym. Maksymalny czas spłaty pożyczki hipotecznej to 20 lat. Minimalna kwota pożyczki to 30.000 zł. Waluta pożyczki: PLN, CHF, USD, EUR. Różne formy zabezpieczenia hipotecznego. Oprocentowanie: PLN - 9,80%, CHF - 4,30%, USD - 5,80%, EUR - 6,80%.
MultiBank oferuje pożyczkę hipoteczną przeznaczoną na dowolny cel konsumpcyjny. Spłata pożyczki musi nastąpić maksymalnie po 20 latach w przypadku zabezpieczenia na nieruchomości mieszkalnej a po 10 latach w przypadku zabezpieczenia na działce gruntu. Minimalna wysokość pożyczki 80.000 zł. Maksymalna wysokość 1.000.000 zł z możliwością jej podniesienia. Wysokość kwoty pożyczki w stosunku do nieruchomości nie powinna przekraczać 50%. Waluta w jakich udzielana jest pożyczka to: GBP (funt brytyjski), CHF, USD, EUR, SEK (korona szwedzka). Oprocentowanie: : GBP od 7,00 do 8,80%, CHF od 3,90 do 5,60% , USD od 5,50 do 7,30%, EUR od 6,50 do 8,30%, SEK od 7,10 do 8,8%.
W banku Millenium pożyczka również jest udzielana na dowolny cel. Maksymalna wysokość pożyczki może wynieść aż do 70% wartości nieruchomości będącej jej zabezpieczeniem. Minimalna kwota to 20.000 zł. Okres spłaty od 6 do 25 lat. Waluta pożyczki: PLN, CHF, USD, EUR. Oprocentowanie pożyczki uzależnione jest od stosunku wysokości pożyczki do wartości nieruchomości: PLN od 7,64 do 7,89%, CHF od 3,97 do 4,22% , USD od 5,41 do 5,66%, EUR od 5,81 do 6,06%.
Raiffeisen Bank Polska ma w swojej ofercie pożyczkę hipoteczną na dowolny cel. Pożyczka dostępna jest w: PLN, CHF, USD i EUR. Oprocentowanie: PLN od 8,70%, CHF od 3,35%, USD od 4,10% i EUR od 5,20%. Pożyczka może być wzięta na okres od 3 do 20 lat.
PKO BP oferuje pożyczkę hipoteczną przeznaczoną na dowolny cel. Pożyczka jest udzielana w 100% wnioskowanej kwoty. Wysokość pożyczki nie może być jednak wyższa niż 60% wyszacowanej przez rzeczoznawcę majątkowego wartości nieruchomości będącej zabezpieczeniem pożyczki. Pożyczka udzielana jest w następującej walucie: PLN, USD, CHF, EUR. Udzielana jest maksymalnie na 15 lat. Oprocentowanie pożyczki jest zmienne, ustalane w oparciu o stawki rynkowe na dzień 24 lutego 2005 r.: PLN - 10,30%, USD - 6,97%, CHF - 5,25%, EUR - 6,34%.
Bank hipoteczny HVB w grupy BPH - PBK oferuje pożyczkę na dowolnie wybrany cel. Maksymalny okres pożyczki to 15 lat. Waluta pożyczki: PLN, USD, EUR, CHF. Maksymalna kwota pożyczki to 200.000 PLN, nie więcej jednak niż 60% aktualnej wartości rynkowej nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty pożyczki. Minimalna kwota nie jest określona. Wkład własny nie jest wymagany. Oprocentowanie w zależności od liczby lat na którą została wzięta pożyczka: PLN od 9,11 do 11,11%, EUR od 5,70 do 7,70%, USD od 6,34 do 8,34% oraz we frankach szwajcarskich od 4,30 do 6,30%.
Kredyty hipoteczne
W przypadku kredytu zasadniczą różnicą jest to, że bank może zgodnie z umową kredytową sprawdzić, jak jest wydatkowany kredyt.
Dombank oferuje kredyt przeznaczony na dowolny cel konsumpcyjny. Okres kredytowania do 20 lat. Maksymalna kwota zależy od wartości nieruchomości. Można otrzymać kredyt na 100% wartości nieruchomości. Minimalna kwota kredytu to 20.000 zł. Waluta kredytu: PLN, CHF, USD. Oprocentowanie kredytu: PLN od 11,27%, CHF od 5,28%, USD od 6,91%.
Bank hipoteczny Rheinhyp BRE proponuje kredyt z przeznaczeniem na: zakup nieruchomości, realizację nowej inwestycji, refinansowanie gotowych nieruchomości. Maksymalny okres kredytowania wynosi 15 lat. Bank udziela kredytów w EURO, USD lub PLN. Minimalny wkład własny wynosi 25% całkowitych kosztów inwestycji. Oprocentowanie: PLN w wysokości od 8,00 do 8,75% w skali roku, EUR od 4,85 do 6,16%, USD od 5,40 do 7,19 %.
Pożyczki z innych źródeł niż bank
Istnieją na rynku firmy mikropożyczkowe (np. Inicjatywa Mikro, Fundusz Mikro), które oferują pożyczki małym firmom, ograniczając formalności z tym związane do niezbędnego minimum. Z pożyczek tych korzystać mogą zwłaszcza osoby dopiero rozpoczynające działalność - właściciele małych sklepów, warsztatów usługowych i produkcyjnych, gospodarstw agroturystycznych. Zazwyczaj wysokość pożyczki nie przekracza 30 tys. złotych, a okres jej spłaty wynosi od roku do dwóch lat. Wymagane zabezpieczenia to weksel własny i poręczenie osób fizycznych (członków rodziny, znajomych).
Kredyt z poręczeniem
Dla małego przedsiębiorcy ciekawą formą pomocy może być kredyt z poręczeniem. To produkt dla firmy, która niezbyt długo funkcjonuje na rynku i często ma problemy z udowodnieniem swojej wiarygodności kredytowej. W przypadku takiego specjalnego kredytu raczej nie należy spodziewać się udogodnień w postaci obniżenia odsetek lub jakichkolwiek innych preferencji. Jest on oprocentowany na zasadach rynkowych, ale dzięki poręczeniu określonej instytucji - przedsiębiorca z takiej grupy "podwyższonego ryzyka" może w ogóle ubiegać się o ten kredyt. Na rynku, głównie lokalnym, funkcjonują specjalne fundusze poręczeniowe, które gwarantują kredyty dla małych i średnich firm.
Pożyczki w Programie "Pierwsza Praca"
Specjalne pożyczki oferowane są także młodym bezrobotnym w ramach Programu "Pierwsza Praca". Udzielane są ze środków Ministerstwa Gospodarki i Pracy przez Bank Gospodarstwa Krajowego i lokalne fundusze pożyczkowe.
Pożyczkę w ramach Programu "Pierwsza Praca" może otrzymać:
młody bezrobotny - czyli osoba bezrobotna do 25 roku życia oraz osoba bezrobotna legitymująca się dyplomem wyższej uczelni do 27 roku życia, pragnąca rozpocząć działalność gospodarczą na własny rachunek,
grupa młodych bezrobotnych, którzy wspólnie chcą założyć firmę,
pracodawca, który zdecyduje się utworzyć nowe miejsce pracy dla bezrobotnego.
Pożyczka przeznaczona jest na finansowanie kosztów realizacji przedstawionego przez młodego bezrobotnego planu rozpoczęcia działalności lub na tworzenie nowego miejsca pracy; w szczególności zaś na zakup wyposażenia technicznego, dostosowanie pomieszczeń.
Warunkiem uruchomienia pożyczki jest zawarcie umowy z bankiem oraz zarejestrowanie przez młodego bezrobotnego działalności gospodarczej, a w przypadku przedsiębiorcy ubiegającego się o pożyczkę z racji zatrudnienia młodego bezrobotnego - zawarcie z nim umowy o pracę na okres co najmniej równy okresowi spłaty przyznanej pożyczki. Spłata pożyczki powinna nastąpić w ciągu 36 miesięcy. Na wniosek pożyczkobiorcy bank może odroczyć spłatę rat na 6 miesięcy. Oprocentowanie jest zmienne i wynosi obecnie 0,75 proc. stopy redyskonta weksli przyjmowanych przez NBP. BGK oraz lokalne fundusze pożyczkowe pobierają jednorazową prowizję od udzielonej pożyczki, która wynosi 1 proc. pożyczonej kwoty.
Maksymalna wysokość pożyczki dla młodego bezrobotnego i warunki jej spłaty:
wysokość udzielonej pożyczki na jednego młodego bezrobotnego nie może przekroczyć 40 tys. zł,
pożyczka może być udzielona na okres do 36 miesięcy z możliwością karencji spłaty do 6 miesięcy,
oprocentowanie pożyczki wynosi 0,75 proc. stopy redyskonta weksli przyjmowanych przez NBP (oprocentowanie zmienne),
Bank Gospodarstwa Krajowego pobiera jednorazową prowizję od kwoty udzielonej pożyczki w wysokości 1 proc.,
pożyczka jest spłacana w miesięcznych ratach.
Wnioski o udzielenie pożyczki są przyjmowane w placówkach Banku Gospodarstwa Krajowego i lokalnych funduszach pożyczkowych (ich lista prezentowana jest na stronie internetowej banku - www.bgk.com.pl) oraz na stronie internetowej: www.1praca.gov.pl.
Informacji udzielają pracownicy Banku Gospodarstwa Krajowego, tel. (0-22) 522 91 99 oraz Oddziały BGK, e-mail: absolwent@bgk.com.pl.
W Banku Gospodarstwa Krajowego każda osoba fizyczna rozpoczynająca działalność gospodarczą lub pragnąca rozwijać własne przedsiębiorstwo uzyska informacje o wszelkich kredytach preferencyjnych i pomocowych (np. ze środków Unii Europejskiej), gdyż BGK jest głównym partnerem administracji rządowej we wdrażaniu takich programów.
Dotacje dla bezrobotnych
Bezrobotne osoby mogą się też ubiegać w urzędzie pracy o bezzwrotne dotacje na podjęcie działalności gospodarczej. Ich wysokość nie może przekroczyć 500 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Aby je otrzymać trzeba przedstawić biznes plan i udowodnić, że planowane przedsięwzięcie ma szansę powodzenia. Pieniądze na ten cel pochodzą ze środków Funduszu Pracy i są przyznawane przez starostę. Oprócz dotacji można też uzyskać zwrot kosztów poniesionych w związku z zakładaniem firmy (a dokładniej 80 proc. udokumentowanych wydatków na pomoc prawną, konsultacje, doradztwo, nie więcej jednak niż wartość przeciętnego wynagrodzenia).