CHOROBY METABOLICZNE, NIEDOBOROWE, ENDOKRYNOLOGICZNE

Choroby metaboliczne

I Zaburzenia metabolizmu węglowodanów

II Zaburzenia metabolizmu aminokwasów

III Zaburzenia metabolizmu kwasów tłuszczowych

IV Hyperlipidemie

V Choroby mitochondrialne

VI Choroby lizosomalne
1/ mukopolisacharaydozy
2/ mukolipidozy
3/ lipidozy
4/ sulfatydozy
5/ gangliozydozy
6/ glikoproteinozy
7/ glikogenozy

VII Inne choroby metaboliczne
1/ Choroba Wilsona
2/ Mukowiscydoza
3/ Wrodzona porfiria erytropoetyczna

Objawy kliniczne występujące w genetycznych chorobach metabolicznych

1/ Opóźnienie rozwoju umysłowego - większość chorób metabolicznych

2/ Drgawki

3/ Wiotkość

4/ Makrocefalie

5/ Postępujące zmiany demielinizacyjne

6/ Postępujące uszkodzenie o.u.n.

7/ Neuropatia obwodowa

8/ Uszkodzenie czynności wątroby, żółtaczka, zaburzenia krzepnięcia

9/ Hepatomegalia i hepatosplenomegalia

10/ Zaćma, zmętnienie rogówki, zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, wiśniowa plamka na dnie oka

11/ Anomalie układu kostnego

12/ Kardiomiopatia

13/ Kamica nerkowa

14/ Niedokrwistość

15/ Wyprysk skórny

16/ Dysmorfia twarzy

Objawy biochemiczne stwierdzone w genetycznych chorobach metabolicznych

1/ Hipoglikemia

2/ Kwasica metaboliczna

3/ Hyperamonemia

4/ Acydemia mleczanowa

5/ Hyperurikemia

6/ Zaburzenia krzepnięcia i hiperbilirubinemia

7/ Wzrost kinazy kreatyniny

8/ Ketonuria

9/ Neutropenia

Galaktozemia

• 
  
  
  galaktoza glukoza

• 3 etapy - galaktokinaza

• 3 enzymy - urydylilotransferaza galaktozo - 1- fosforanu

- epimeraza urydylilofosfogalaktozy

• Dziedziczenie - autosomalne

- recesywne

• Częstość występowania 1 : 60 tys. urodzeń

Objawy kliniczne: u noworodka po wprowadzeniu mleka

- wymioty

- biegunka

- powiększenie wątroby i śledziony

- żółtaczka

- zaburzenia krzepnięcia

- kwasica

- hypoglikemia

- cukromocz

Leczenie: wyłączenie laktozy z diety

Fenyloketonuria

• 
  
  fenyloalanina tyrozyna

enzym hydroksylaza fenyloalaniny

Dziedziczenie:

• autosomalne

• recesywne

Objawy kliniczne:

Noworodek i niemowlę przez pierwsze 3 m-ce życia nie demonstrują objawów choroby.

Po 3 miesiącu życia:

- zahamowanie rozwoju psychoruchowego

- wymioty

- wysypki skórne

- jasna karnacja

- mysi zapach

- drgawki

- nadpobudliwość

- hypotenia mięśniowa

- małogłowie

Rozpoznanie

:

- podwyższony poziom fenyloalaniny w surowicy krwi powyżej 1,2 mmol/l

- podwyższone wydalanie fenyloalaniny i jej pochodnych w moczu

Leczenie:

- dieta bez fenyloalaniny (Nofelan, Nofemix, Lofenalac).

Zapobieganie: test przesiewowy Guthriego(wszystkie noworodki w 3 dniu życia).

Rodzinna hypercholesterolemia

Choroba powstaje z powodu mutacji genu receptora LDL.

Częstość występowania heterozygot 1 : 500 w populacji.

Objawy kliniczne: ujawniają się w dzieciństwie tylko u homozygot (1 : 1 mln urodzeń)

- xantomata - żółtaki skóry i ścięgien

- w I dekadzie życia miażdżyca

- zgon zwykle około 20 roku życia

Heterozygota: bez objawów klinicznych w dzieciństwie

Podstawa rozpoznania: poziom cholesterolu powyżej 220 mg% u dziecka i przynajmniej jednego rodzica

Leczenie:

• ograniczenie podaży tłuszczu

• cholestyramina

• przeszczep wątroby

Mukowiscydoza

Torbielowate zwłóknienie trzustki

Schorzenie wielonarządowe

Częstość występowania 1 : 2300 urodzeń

Gen mukowiscydozy kodujący sekwencję aminokwasową białka CFTR zlokalizowany jest na długim ramieniu chromosomu 7

Dziedziczenie autosomalne, recesywne

Patogeneza

- zwiększona lepkość śluzu

- zaburzenia transportu chloru przez błony

Objawy kliniczne

- przewlekłe zmiany niedodmowo-rozedmowe

- zapalenie płuc

- zmiany torbielowate trzustki i upośledzone wydzielanie enzymów trawiennych

- zaburzenia wchłaniania

- zwłóknienie wątroby

Postaci: brzuszna, płucna, mieszana

Rozpoznanie: test potowy

- badanie molekularne - identyfikacj mutacji genu CFTR

Leczenie:

• antybiotyki

• leki mukolityczne

• fizykoterapia

Układ dokrewny = zespół hormonów
z greckiego hormao - pobudzam

Etapy czynności układu dokrewnego:

1/ Stymulowanie gruczołu dokrewnego

2/ Synteza i magazynowanie prohormonu i hormonu

3/ Uwalnianie hormonu z gruczołu

4/ Łączenie hormonu z nośnikiem białkowym i transport do tkanki docelowej czyli receptora

5/ Oddziaływanie hormonu na receptor

Rola hormonów - przyspieszanie lub hamowanie procesów biologicznych takich jak przemiana węglowodanowa, białkowa, tłuszczowa.

Mogą działać przeciwstawnie np.

insulina - glukagon

lub zgodnie np.

glukagon - adrenalina

Okres płodowy

- wpływają na rozwój poszczególnych układów i organogenezę

Okres dzieciństwa

- wpływają na wzrost i rozwój

Mechanizm funkcjonowania układu dokrewnego

podwzgórze
układ podwzgórzowo-przysadkowy
przysadka

mechanizm zwrotny
pobudzanie i hamowanie

gruczoły dokrewne obwodowe
np. tarczyca, trzustka, gonady

Układ dokrewny jest ściśle powiązany z układem nerwowym i odpornościowym. Wyodrębniono już 500 substancji czynnych czyli hormonów.
Odgrywają różne role w regulacji procesów metabolicznych w zależności od lokalizacji, rozprzestrzeniania i receptorów.

Hormony klasyczne - wytwarzane w komórkach gruczołowych

wydzielane do krwioobiegu

komórki zaopatrzone
w specyficzny receptor,
bez względu na lokalizację

Hormony tkankowe - wydzielane do przestrzeni pozakomórkowej.
Oddziałują na sąsiednie komórki lub komórkę wytwarzającą.

Neuroprzekaźniki - wydzielane do płynu mózgowo-rdzeniowego albo na synapsy.

Gruczoły dokrewne i hormony przez nie wytwarzane

Przysadka

- lutropina LH

- folitropina FSH

- tyreotropina TSH

- adrenokortykotropina ACTH

- hormony melanotropowe MSH

Endorfina

lipotropina

- somatomedyna - IGF - I czynnik wzrostu

- prolaktyna

Szyszynka
- melatonina

Tarczyca

- T ₃ trójjodotyronina

- T ₄ tyroksyna

- kalcytonina

Przytarczyce

- parathormon PTH

Grasica

- tymozyna

- tymopoetyna

- tymulina

- humoralny czynnik grasiczny THF

- surowiczy czynnik grasiczny FTS

Mięsień sercowy

- przedsionkowy peptyd sodopędny ANP

Nadnercza

- mineralokortykoidy - aldosteron

- glikokortykosteroidy - kortyzol

- androgeny nadnerczowe DHEA-S i

- androstendion

- aminy katecholowe - noradrenalina

- adrenalina

- dopamina

Nerki

- kalcytriol

- erytropoetyna Epo

Wątroba

- somatomedyny

Trzustka

- glukagon

- insulina

- somatostatyna

- peptyd trzustkowy

Gonady

jajniki

- estrogen

- progesteron

- inhibina

- aktywina

jądro

- testosteron

- androstendion

- estradiol

- dihydrotestosteron DHT

Pula komórek tłuszczowych - lektyna

Neurohormony podwzgórzowe

Wazopresyna - hormon antydiuretyczny ADH

Oksytocyna

Liberyny - hormony uwalniające

somatoliberyna

kortykoliberyna

gonadoliberyna

tyreoliberyna

Statyny - hormony hamujące

somatostatyna

dopamina

Neuroprzekaźniki i neuropeptydy

Neuroprzekaźniki NT uwalniane na zakończeniach nerwowych - zapewniają przewodzenie bodźca

- acetylocholina

- dopamina

- adrenalina

- noradrenalina

- serotonina

- histamina

Enterohormony

RUNE - rozsiany układ endokrynny

Występuje w układzie pokamowym, przysadce i szyszynce, tarczycy, przytarczycach i rdzeniu nadnerczy

Wytwarza enterohormony

• gastryna G

• sekretyna S

• wazoakywny hormon

• jelitowy VIP

• i inne

Hormony tkankowe

1/ Metabolity kwasu arachidonowego

• prostaglandyny

• tromboksan

• prostacyklina

• leukotrieny

2/ Czynniki rozrostowe np. czynnik wzrostu komórek nerwowych, czynnik wzrostu naskórka

3/ Cytokiny

- interleukiny

- interferon

- hemopoetyny

- kachektyny

- tranferryna

CHOROBY UKŁADU DOKREWNEGO

Choroby przysadki i podwzgórza

- moczówka prosta

- niedobór wzrostu dawniej karłowatość przysadkowa

- nadmierny wzrost gigantyzm przysadkowy

Choroby kory nadnerczy

Niedoczynność pierwotna i wtórna - choroba Addisona

Wrodzony przerost nadnerczy

- z utratą soli

- bez utraty soli

Pheochromocytoma

Neuroblastoma

Choroby tarczycy

- niedoczynność tarczycy

- nadczynność tarczycy, choroba Graves-Basedowa

- wole obojętne

- zapalenie tarczycy, rak

Choroby przytarczyc

niedoczynność przytarczyc - tężyczka

nadczynność przytarczyc - hyperkalcemia

Choroby gruczołów płciowych

przedwczesne dojrzewanie płciowe

opóźnione dojrzewanie płciowe

Cukrzyca

W Polsce choruje około 10 tys. dzieci = 2 - 5 % ogółu chorych

Występuje w każdym wieku, nasilenie 10-14 rż

Ostatnio wzrost zachorowań, głównie w okresie jesienno-zimowym

Głównie cukrzyca typu I insulinozależna

Etiologia: zniszczenie komórek B w wyspach trzustkowych

Czynniki powodujące zniszczenie komórek B

- predyspozycja genetyczna

- wpływy środowiskowe

- autoimmunizacja p/ciała p/wyspowe ICA

GADA

przeciw insulinie

endogennej IAA

Rozpoznanie:

- charakterystyczne objawy kliniczne

polidypsia - zwiększone pragnienie

poliuria - wielomocz

pollakisuria - częstomocz

nycturia - nocne mikcje

enuresis nocturna - moczenie nocne

- cukromocz, ketonuria

- hyperglikemia na czczo powyżej 100 mg % o innej porze powyżej 150 mg %

- kwasica ketonowa

- śpiączka ketonowa

Powikłania: po 15-20 latach od rozpoznania cukrzycy

retinopatia

nefropatia

neuropatia obwodowa

Leczenie: ma zapewnić prawidłowy rozwój

Kryteria wyrównania

- glikemia na czczo

- glikemia po posiłku

- Hb A ₁

- cholesterol, TGL

- BMI

Insulinoterapia
Dieta - wymienniki
węglowodanowe WW
Ruch
Samokontrola

CHOROBY NIEDOBOROWE

I Niedożywienie - wychudzenie

przyczyna:

• niewłaściwe żywienie

• choroby infekcyjne

• wady wrodzone

• niewłaściwa pielęgnacja

• głodzenie - za mały dobór pokarmu

• zaburzenia trawienia

• zaburzenia wchłaniania

Niedobór masy ciała 15-25 % - hipotrepsia
Niedobór masy ciała 25-40 % - atrepsia

Objawy:

- zanik tkanki tłuszczowej

- skóra cienka, marszczy się chłodna, szarosina

- brzuch duży wzdęty, widoczne pętle jelit przez powłoki

- wargi czerwone, gałki oczne wpadnięte

- apatia

Leczenie: odpowiednia, zależna od przyczyny dieta,uzupełnianie wody, elektrolitów, witamin ochrona przed infekcjami

II Przekarmienie - otyłość

Masa ciała większa co najmniej o 20 % średniej masy ciała w tym samym wieku

Objawy: nadmierna tkanka tłuszczowa opóźnione funkcje motoryczne

Powikłania:

• płaskostopie, koślawość kolan

• nadciśnienie

• nadmierne pocenie się

• męczliwość

• problemy psychologiczne i socjologiczne

Leczenie: odpowiednia dieta niskokaloryczna zwiększona aktywność fizyczna

Niedobór witamin

Witamina A - jest w kapuście, sałacie, szpinaku, groszku, burakach, wątrobie ryb, maśle, mleku, jajach

Niedobór witaminy A - kurza ślepota

Witamina D ₃ - tran z wątroby ryb, tran z tuńczyka, żółtko jaj, mleko

Niedobór witaminy D ₃ - krzywica występuje u rosnących dzieci

Patogeneza: - witamina D ₃ reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową

- zwiększa wchłanianie fosforu i wapnia w jelitach

- potęguje odkładanie soli mineralnych w kościach

Objawy kliniczne krzywicy:

- pocenie się, zwłaszcza głowy

- rozmiękanie kości czaszki - craniotabes

- różaniec krzywiczy - zgrubienie granicy części kostnej i chrzęstnej żeber

- bransolety krzywicze - rozszerzenie przynasadkości długich

- czaszka kwadratowa

- bruzda Harrisona na klatce piersiowej

- zniekształcenie kręgosłupa

- wygięte kończyny dolne w kształcie O lub X

Leczenie: Vit. D _{3 ,} światło słoneczne, prawidłowe odżywianie

---