ZABURZENIA CZUCIA

1. W. Jakimowicz „Neurologia kliniczna”

DROGA CZUCIA POWIERZCHOWNEGO :

receptory obwodowe

nerw rdzeniowy

zwój nerwowy

korzeń grzbietowy

rogi tylne RK

włókna przechodzą przez spoidło

przednie w okolicy kanału środkowego

na stronę przeciwną rdzenia

ku górze w sznurach bocznych

w bocznej części rdzenia przedłużonego

i mostu

(jako wstęga rdzeniowa)

dołączaja się do wstęgi przyśrodkowej

na wysokości śródmózgowia

jądro brzuszne tylne wzgórza

promienistość wzgórza

(w odnodze tylnej torebki wewn.)

kora mózgu

(zakręt zaśrodkowy)

JAKOŚCIOWE ZABURZENIA CZUCIA :

• kauzalgia :

• występuje w niecałkowitym uszkodzeniu nerwu obwodowego (podrażnienie) zawierającego dużą ilość włókien autonomicznych np. n.pośrodkowy, n. kulszowy

• jest bardzo silny ból o charakterze pieczenia i palenia

• ból nasila się przy dotyku i ucisku miejsca lokalizacji

• skóra porażonego obszaru jest zaczerwieniona, sucha i bardzo wrażliwa na dotyk

• neuralgia (rwa) :

• ma charakter napadowy

• można ustalić tor bólowy biegnący wzdłuż danego nerwu (korzenia)

• odczuwa się jako przechodzenie prądu, rwanie, palenie, pieczenie

• bóle fantomowe :

• u ludzi po amputacjach kończyn

• ból w miesjcu amputowanej częśći, niekiedy bardzo silny, o charakterze kauzalgicznym

• parestezje :

• spaczone odczuwanie zwykłych bodźców

• np. dotyk odczuwany jak szczypanie, zimno jak ból

• towarzyszy mu uczucie mrowienia, drętwienia, cierpnięcia

• dolegliwości są samoistne tzn. występują bez wyraźnego bodźca, lub pod wpływem bodźcow podprogowych

• są szczególnie częste w przypadku uszkodzenia nerwów obwodowych (po długim ich uciśnięciu), ale mogą też wystąpić w przypadku innego umiejscowienia procesu chorobowego w obrębie dróg czuciowych (SM, napad padaczkowy czuciowy)

• hiperpatia :

• objawy podobne do parestezji

• zazwyczaj w uszkodzeniu wzgórza

• nawet lekkie dotknięcie skóry wywołuje silny ból, który długo się utrzymuje i promieniuje do odległych okolic

ZABURZENIA CZUCIA W ZALEŻNOŚCI OD LOKALIZACJI :

• uszkodzenie nerwów obwodowych :

• stwierdza się zniesienie wszystkich rodzajów czucia

• zakres zaburzeń odpowida obszarowi zaopatrywanemu przez dany nerw (w nerwch biegną włókna z różnych korzonków)

• w razie częściowego uszkodzenia nerwu zaburzenia czucia obejmują zwykle mniejszy obszar, stwierdza się miejsce całkowitego zniczulenia otoczone pasmem niedoczulicy, lub też samą niedoczulicę

• towarzyszy niedowład, lub porażenie w zakresie mięśni zaopatrywanych przez nerw

• uszkodzenie splotu :

• splotowe zaburzenia czucia

• towarzyszy niedowład, lub porażenie wiotkie

• uszkodzenie korzonków tylnych :

• objawy podrażnienia :

• zależą od zmian zapalnych w korzonkach, lub procesów rozciągających i uciskających te korzonki

• ból korzonkowy w obrębie przebiegu danego korzonka np. ból opasujący w podrażnieniu korzonkow piersiowych

• ból nasila się w okolicznościach, które powodują ↑ ciśnienia PMR np. kaszel, kichanie , defekacja (ucisk korzonka w przestrzeni podpajęczynówkowej)

• łącznie z bólem mogą wystąpić parestezje

• C₄ - ból promieniuje do barku i okolicy obojczykowej

• C₅ - ból promieniuje do ramienia

• C₆ - ból promieniuje do kciuka

• C₇ - ból promieniuje do palca środkowego

• C₈ - ból promieniuje do małego palca

• Th₁ - ból promieniuje do łokciowej powierzchni przedramienia

• Th₂ - Th₁₂ - ból opasujący w odpowiednich dermatomach na klatce piersiowej i jamie brzusznej

• L₁ - L₂ - ból w okolicy pachwiny

• L₃ - L₄ - ból na przedniej powierzchni uda

• L₅ - ból promieniuje do palucha

• S₁ - ból promieniuje do pięty, podeszwy i małego palca
  

• objawy ubytkowe :

• jeśli dojdzie do przerwania korzonka dochodzi do zniesienia w odpowiednim polu korzonkowym wszystkich rodzajów czucia

• uszkodzenie tylko 1 korzonka może nie dać objawów gdyż posczególne pola korzonkowe zachodzą na siebie dachówkowato

• dopiero uszkodzenie 2 - 3 korzonków może dać widoczne objawy

• tylko uszkodzenie grubych korzonków tj. L₅ i S₁ może dać objawy w części odpowiedniego pola korzonkowego

• uszkodzenie dróg czuciowych rdzenia kręgowgo :

• uszkodzenie sznurów tylnych :

• objawy ataksji po stronie uszkodzenia

• vide ataksja czuciowa

• uszkodzenie istoty szarej w okolicy kanału środkowego :

• vide zespół wewnątrzrdzeniowy

• uszkodzenie istoty szarej rogów tylnych :

• zniesienie czucia bólu i temperatury po stronie uszkodzenia przy zachowanym czuciu dotyku i ucisku w obrębie danego pola korzonkowego (czucie rozszczepienne)

• połowicze uszkodzenie rdzenia :

• vide zespół zewnątrzrdzeniowy i zespół Brown Sequarda

• uszkodzenie dróg czuciowych w pniu mózgu :

• zaburzenia czucia po przeciwległej stronie ciała

• drogi czucia w dolnej części pnia leżą w znacznej odległosci od siebie, dlatego mogą powstać różne zespoły zaburzeń czucia

• w śródmózgowiu drogi te zbiegają się

• drogi czuciowe leżą w pobliżu innych dróg i jąder nn. czaszkowych stąd zazwyczaj dołaczają się inne objawy

• uszkodzenie dróg czuciowych na poziomie wzgórza :

• jądro brzuszne tylne (jądro boczne)

• klasycznie przy zamknięciu a. thalamostriata, lub a. thalamogeniculata

• upośledznie, lub zniesienie czucia na przeciwległej stronie ciała

• najbardziej upośledzone jest czucie głebokie, mniej czucie dotyku i temperatury, a najsłabiej czucie bólu

• najprawdopdobniej zależy to od liczby włókien nieskrzyżowanych

• bóle wzgórzowe :

• bardzo silne, napadowe

• mogą obejmować całą połowę ciała

• nie ustępją po środkach przeciwbólowych

• mają charakter hiperpatii

- vide zespół wzgórzowy

• uszkodzenie dróg czuciowych w torebce wewnętrznej :

• niedoczulica, lub zniesienie czucia po przeciwległej połowie ciała

• najbardziej zaburzone czucie głębokie

• silniej wyrażone w obrębie odsiebnych części kończyn

• często towarzyszy im niedowład, lub porażenie połowicze

• uszkodzenie pól czuciowych kory mózgowej :

• poszczególne części ciała mają swoją reprezentację czuciową w określonych odcinkach kory (zakrętu zaśrodkowego) przeciwległej półkuli (tj. w przypadku kory ruchowej, ale nie tak ściśle określona)

• zaburzenia czucia mogą być ograniczone tylko do jednej kończyny, lub jej częsci

• najczęściej odsiebne części kończyn

• zaburzenia czucia róznicującego (dyskryminacyjnego) :

• niemożność oceny nasilenia i lokalizacji bodźców

• chory daje zmienne odpowiedzi, niepewność, badania w różnym czasie dają odmienne wyniki

• zaburzenia czucia głębokiego

• plackowate zaburzenia czucia

• napady ogniskowe typu czuciowego

3

---