Ludność w prawie międzynarodowym

1. Pojęcie ludności w prawie międzynarodowym

Pod pojęciem ludności w prawie międzynarodowym rozumie się całość osób fizycznych zamieszkujących na terytorium danego państwa i podlegających jego jurysdykcji (władztwu prawnemu).

Na ludność każdego państwa składają się jego obywatele, obywatele innych państw, osoby posiadające podwójne obywatelstwo oraz osoby nie mające żadnego obywatelstwa tzw. apatrydzi.

2. Obywatelstwo

.

Obywatelstwo jest trwałą więzią prawną łączącą osobę fizyczną z państwem, która obejmuje całokształt wzajemnych praw i obowiązków. Prawa te i obowiązki regulowane są przez prawo danego państwa, w tym przez przepisy konstytucji i ustaw.

.

Kluczowe znaczenie maja jednak normy międzynarodowo-prawne. Jednym z podstawowych dokumentów regulujących kwestie obywatelstwa jest Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948 r, Wprowadza ona ogólną zasadę, zgodnie z którą: po pierwsze, każdy człowiek ma prawo do obywatelstwa, po drugie - nikt nie może zostać pozbawiony obywatelstwa wbrew własnej woli ani też nie może być pozbawiony prawa do zmiany obywatelstwa.

\

1. Nabycie obywatelstwa

W praktyce międzynarodowo-prawnej występują dwa sposoby nabycia obywatelstwa.

Pierwotny (podstawowy) sposób nabycia obywatelstwa - z urodzenia (filiacja). Nabycie obywatelstwa z urodzenia oparte jest na dwóch podstawowych zasadach:

1. Zasadzie prawa „krwi” ( ius sanquinis), tzn. Obywatelstwo dziecka określone jest przez obywatelstwo jego rodziców (lub jednego z nich), którzy w chwili jego urodzenia są obywatelami danego państwa i jest niezależne od miejsca narodzin.

2. Zasadzie prawa „ziemi” (ius soli), tzn. dziecko nabywa obywatelstwo państwa na terytorium którego się urodziło, niezależnie od obywatelstwa rodziców. Prawo ziemi ma zastosowanie głównie w państwach latynoamerykańskich oraz w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej.

Czasami ma zastosowanie połączenie obu zasad (zasada łączności), a więc sytuacja kiedy następuje równoczesne odwołanie się do prawa krwi i prawa ziemi.

Wtórny sposób - w następstwie przyjęcia obywatelstwa na określonych zasadach:

1. nabycie obywatelstwa w drodze naturalizacji, które spełnia się po wyrażeniu takiej chęci przez zainteresowanego (państwo nadające obywatelstwo z reguły określa niezbędne do spełnienia warunki, w tym znajomość języka, znajomość konstytucji, itd.)

2. Reintegracja - przywrócenie pierwotnego obywatelstwa w uproszczonych trybie. Ma zastosowanie w odniesieniu do osób, które wcześniej wyemigrowały z kraju lub utraciły obywatelstwo w wyniku wstąpienia w związek małżeński z cudzoziemcem i powracają do ojczyzny po śmierci współmałżonka lub po rozwodzie z nim

3. Nadanie honorowe obywatelstwa - przyznanie obywatelstwa osobie fizycznej (za szczególne zasługi) będącej obywatelem innego państwa (tylko za zgoda tego państwa)

4. Nabycie obywatelstwa w drodze umów międzynarodowych - występuje w sytuacji zjednoczenia dwóch lub więcej państw w jedno lub po rozpadzie jednego państwa na dwa lub więcej mniejszych, w sytuacji zawarcia traktatów pokojowych, porozumień o repatriacji, szczególnych porozumień terytorialnych, które dotyczą przekazania części terytorium jednego państwa drugiemu.

1. 
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   Utrata obywatelstwa

2. Posiadanie wielu obywatelstw (wieloobywatelstwo) i nieposiadanie żadnego obywatelstwa (bezoobywatelstwo)

Posiadanie wielu obywatelstw (wieloobywatelstwo) to sytuacja w której osoba ma obywatelstwo dwóch lub więcej krajów. Osoby posiadające obywatelstwo dwóch państw nazywamy bipatrydami, a osoby posiadające obywatelstwo więcej niż dwóch państw - multipatrydami.

Nieposiadanie żadnego obywatelstwa (bezobywatelstwo)to stan prawny, w którym osoba fizyczna nie jest obywatelem żadnego państwa. Osoby takie nazywamy apatrydami. Prawa osób bez obywatelstwa są chronione na mocy Konwencji o statusie apatrydów z 1954 r. i Konwencji o likwidacji braku posiadania obywatelstwa z 1961 r.

7.3. Sytuacja prawna cudzoziemców

Cudzoziemiec - osoba prawna, która znajduje się na terytorium państwa, ale nie jest jego obywatelem i posiada obywatelstwo innego państwa. Każde państwo samodzielnie określa warunki wpuszczenia cudzoziemców na swoje terytorium zgodnie z przyjętym przez nie systemem wiz i reżimu wizowego

Reżim prawny określający status cudzoziemców na terytorium państwa pobytu wystepuje w trzech formach: reżim narodowy, reżim specjalny i reżim największego uprzywilejowania cudzoziemców i stanowi całokształt ich praw i obowiązków na terytorium danego państwa.

1. Uchodźcy i prawo azylu

Uchodźca - osoba fizyczna, która na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa, albo która nie ma żadnego obywatelstwa i znajdując się na skutek podobnych zdarzeń, poza państwem swojego dawnego stałego zamieszkania nie może lub nie chce z powodu tych obaw powrócić do tego państwa. (art. 1 Konwencji o statusie uchodźców z 1951 r i protokół do niej z 1966 r.).

.

Jednym z kluczowych suwerennych praw państwa jest prawo przyznania osobom prześladowanym z powodu przekonań politycznych lub motywów narodowościowych oraz etnicznych azylu terytorialnego i dyplomatycznego.

Ludność państwa

Wszystkie osoby fizyczne zamieszkujące na terytorium danego państwa i podlegające jego jurysdykcji

Obywatele danego państwa

Osoby posiadające podwójne obywatelstwo (bipatrydzi)

Obywatele innych państw (cudzoziemcy)

Osoby nie posiadające żadnego obywatelstwa (apatrydzi)

Ogólna zasada obywatelstwa

Każdy człowiek ma prawo do obywatelstwa

Nikt wbrew własnej woli nie może zostać pozbawiony obywatelstwa ani prawa do zmiany obywatelstwa

Sposoby nabycia obywatelstwa

Pierwotny sposób (filiacja) z urodzenia

Wtórny sposób

Prawo „ziemi”

Prawo „krwi”

Prawo „ziemi” i prawo „krwi” łącznie.

Naturalizacja (na prośbę)

Przywrócenie obywatelstwa (reintegracja)

Nadanie honorowe obywatelstwa

W wyniku umów międzynarodo-wych

optacja

transfer

Dobrowolny wybór obywatelstwa w drodze złożenia indywidualnych próśb przez zainteresowane osoby, którym przyszło żyć na terytorium innego państwa, któremu przekazano terytorium jego dotychczasowego zamieszkania, które określało jego obywatelstwo

Automatyczna zmiana obywatelstwa, gdy wraz z przekazaniem terytorium jednego państwa drugiemu, automatycznie następuje zmiana obywatelstwa niezależnie od zgody ludności zamieszkałej na przekazywanym terytorium

Sposoby utraty obywatelstwa (ekspatriacja)

Rezygnacja z obywatelstwa

Utrata obywatelstwa na własna prośbę osoby

optacja

Wybór innego obywatelstwa wraz ze zmianą przynależności państwowej terytorium zamieszkania

трансферт

Automatyczna zmiana obywatelstwa wraz ze zmiana przynależności państwowej terytorium zamieszkania территории

naturalizacja

Na prośbę zainteresowanego wyrażającą chęć nabycia obywatelstwa innego państwa

Pozbawienie obywatelstwa

Z inicjatywy państwa

Inne podstawy

Inne sposoby przewidziane w prawie międzynarodowym

Obywatelstwo

Wieloobywatelstwo

Brak obywatelstwa

Podwójne obywatelstwo BIPATRYDA

Potrójne lub więcej-obywatelstwo MULTIPATRYDA

Osoby bez obywatelstwa APATRYDA

Sytuacja prawna cudzoziemców

Reżim narodowy

Przewiduje zrównanie w prawach cudzoziemców z obywatelami danego państwa z pewnymi ograniczeniami wynikającymi z ustaw (np. prawo wyborcze)

Reżim specjalny

Określany jest w drodze traktatowej miedzy zainteresowanymi państwami i dotyczy statusu określonej kategorii cudzoziemców (np. wojskowi).

Reżim największego uprzywilejowania

Cudzoziemcowi przyznaje się takie prawa jak ma obywatel dowolnego państwa trzeciego. Zakres praw i obowiązków cudzoziemców jest jednakowy dla wszystkich cudzoziemców. chociaż węższy niż w reżimie narodowym

Rodzaje azylu

Azyl terytorialny

Przyznanie azylu osobie prześladowanej na terytorium obcego państwa

Azyl dyplomatyczny

Przyznanie azylu na terytorium przedstawicielstwa dyplomatycznego obcego państwa

---