Ogólne pojęcie samorządności (starożytna Grecja).

Wskazując na początki samorządności sięga się do tradycji antycznej - greckie państwa-miasta ze specyficzną formą rządów, które dzisiaj moglibyśmy określić jako samorządy. W platońsko-arystotelesowskiej koncepcji państwa-miasta wszyscy wolni mężczyźni mieli uczestniczyć w podejmowaniu decyzji dotyczących wspólnoty lokalnej. Miejscem ich spotkań był teatr. Charakterystyczną formą praktyki politycznej starożytnej Grecji był ostracyzm, czyli rodzaj tajnego głosowania, podczas którego wolni obywatele typowali osoby podejrzane o dążenie do tyranii i zasługujące na wygnanie z miasta na 10 lat. Forma rządów starożytnej Grecji to pierwsza naprawdę dobrze zrealizowana koncepcja samorządu. Przy powszechnym uczestnictwie uprawnionych w sprawowaniu władzy - oznaczała ona w tym stanie „samowładzę czy samorządzenie się”. Czynnikiem sprzyjającym była niewielka liczebność tamtych wspólnot, liczących co najwyżej kilkadziesiąt tysięcy obywateli. We współczesnym świcie, w odniesieniu do systemów samorządności terytorialnej, można nadal zauważyć taką zależność. Lepiej funkcjonuje przy mniej liczebnych wspólnotach. A w małych państwach (np.: Finlandia), samorząd naprawdę działa sprawnie. Włoski politolog, Giovanni Sartori, nadal uważa, że jest to podstawowa właściwość samorządu. Twierdzi on, że samorząd oznacza rządzenie samym sobą. Samorządność stanowi właściwość przysługującą zbiorowościom i instytucjom do samodzielnego zaspokajania wspólnych potrzeb. „Wspólne potrzeby” nie są jasno określoną grupą celów, które przyświecają działaniom wszystkich mieszkańców danej wspólnoty. Teoretycznie więc pierwszym etapem działania samorządu powinno być określenie tychże potrzeb. We współczesnej praktyce nie zawsze tak jest. To państwo, a raczej rząd, podejmuje na przykład decyzję o tym, że w gminie ma być szkoła, w powiecie szpital.

Francuski a pruski model samorządu.

Francja - rozwój nowoczesnego samorządu terytorialnego datowany jest od okresu Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Pod wpływem filozofów oświecenia Konstytuanta opowiedziała się za zapewnieniem gminom praw analogicznych do uprawnień jednostki. Do francuskiego ustawodawstwa wprowadzono instytucję „czwartej władzy”. Gminy zyskały osobowość prawną, a nadzór ze strony władz centralnych został poważnie ograniczony. Działalność gminy nie sprowadzała się wyłącznie do wykonywania jej własnych funkcji. Obok funkcji własnych powierzyła gminie wykonywanie funkcji zleconych prze państwo. W zakresie realizacji zadań pozostających w sferze funkcji powierzonych władze gminne były podporządkowane władzom państwowym. Ten model działania samorządu terytorialnego funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Tak kształtowany model samorządu terytorialnego została zmieniony w 1800 roku przez Napoleona. W miejsce daleko idącej decentralizacji państwa wprowadzono system scentralizowany, dotyczący również zarządzania lokalnego. W rezultacie tych działań wszystkie zadania samorządu terytorialnego stały się zadaniami państwa a Gmina stała się de facto rządowym okręgiem administracyjnym. Ukształtowany przez Napoleona ustrój gminy legł u podstaw późniejszego modelu gmin francuskich. Wprawdzie wpływ państwa na gminę został ograniczony, co znalazło wyraz przede wszystkim w przywróceniu zasad wyboru organów gminnych, ale sama idea silnej centralizacji pozostała. Prusy - w wyniku podbojów Napoleona wprowadzono w szeregu państw niemieckich francuski system municypalny. Obok francuskich powstały rozwiązania, które dały podwaliny pod przyszłą instytucję nowoczesnego samorządu terytorialnego wielu krajów Europy. Ich myślą przewodnią było pozyskanie mieszczan - znaczącej wówczas siły społecznej - do udziału w wykonywaniu administracji państwowej. W 1808 roku wprowadzono w życie ordynację miejską, dzieło ministra von Steina. Zgodnie z jej ustaleniami mieszczanie uzyskali prawo samodzielnego zarządzania sprawami miasta poprzez organy samorządu pochodzące z wyborów opartych na nowoczesnej zasadzie reprezentacji wziętej z francuskich ustaw rewolucyjnych. Prawo to doznało jednak ograniczeń. Sprowadzono je do spraw stricte lokalnych. Sprawowanie szeroko rozumianej policji zarezerwowano dla rządu. Rząd mógł jednak obarczyć jej realizacją władze miejscowe, które działały wówczas w jego imieniu, w tym zakresie w pełni mu podporządkowane. Niestety działające w duch Wielkiej Rewolucji Francuskiej mieszczaństwo zaczęło wykorzystywać wprowadzoną reformę jako narzędzie przeciwstawiania się państwu. Jego wyrazem była, zyskująca uznanie, tzw. społeczna teoria samorządu, traktująca samorząd terytorialny jako samorząd społeczeństwa, samorząd przeciwstawny państwu. Samorząd w myśl tej teorii rozumiany był jako organizacja społeczna powołana do zarządzania własnymi sprawami. Zarządzanie sprawami ogólnymi należeć miało do państwa. Powstanie społecznej teorii samorządu przyczyniło się do rozwoju tzw. państwowej teorii samorządu, która legła u podstaw instytucji nowoczesnego samorządu terytorialnego. Państwowa teoria samorządu terytorialnego mogła rozwiną się tylko w państwie prawa, tj. w takim, w którym społeczeństwo nie było przeciwstawiane państwu. Zgodnie z tą teorią państwo może wykonywać władzę bezpośrednio poprzez podległe mu organy, ale może część tej władzy przekazać miejscowemu społeczeństwu stanowiącemu odrębny podmiot uprawnień, odrębną osobę prawną wchodzącą w stosunki prawne z państwem. Mimo że zrzeszenia terenowe, podobnie jak poszczególni obywatele, są państwu podporządkowane, to nie są przez państwo pochłonięte. Mogą mieć własne uprawnienia cywilne. Ta majątkowa zdolność prawna czyni je samodzielnymi względem państwa, ale nie stwarza jeszcze samorządności. Stają się one podmiotami samorządu dopiero wówczas, gdy państwo upoważnia je i zobowiązuje do realizacji funkcji administracji państwowej.

Rola powiatu w Wielkim Księstwie Litewskim w Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

Od XV w. w Polsce pojawia się województwo, Polska to RP Oboj - Nar., Księstwo Litewskie osiadało lepiej rozwiniętą samorządność, województwa były dzielone na powiaty, powiaty posiadały własne uprawnienia: sądownictwo, sprawy podatkowe i admi., reprezentant monarchy na Litwie czyli starosta na poziomie powiatu konkretne pr. regulowały funkcjonowanie powiatów.

Ograniczone kompetencje sam. po przewrocie majowym.

Większość decyzji podejmował wojewoda, konst. Kwietniowa sam. traci na znaczeniu, wdrożenie konc. Pruskiej, sam. to przedłużenie admi. centralnej, sam. traci znacznie kompetencje, decydującą rolę odgrywały jed. admi. centralnej.

Sam. gminny jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego.

Gmina - w Konstytucji z 1997 roku w art. 164 ust.1 widnieje zapis, iż „podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina”. Rozwinięcie norm konstytucyjnych zostało zawarte w ustawie z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym. Społeczność lokalna gminy zostaje upodmiotowiona, czego wyzem jest zapis: „mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową”. Oznacza to, iż mieszkańcy powinni sami decydować o własnych sprawach. Wyrazem upodmiotowienia gminy jest nadanie jej osobowości rawnej oraz zagwarantowanie sądowej ochrony samodzielności. Gmina jest więc podmiotem prawa publicznego oraz prywatnego. „Gmina wykonuje zadania w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność”, „gmina posiada osobowość prawną” - samodzielność gminy w sensie publicznoprawnym (zadania publiczne - wszystkie sprawy publiczne o lokalnym zasięgu, służące określonej zbiorowości lokalnej) i prywatnoprawnym (jak inne osoby prawne mogą posiadać własny majątek, samodzielnie nim rozporządzać, zarządzać).

Formy nadzoru nad samorządem w Polsce po 1989r.

Nadzór nad działalnością samorządu sprawowany jest pod kątem jej zgodności z prawem. Jedynie w przypadku zadań zleconych gminie nadzór wykonywany jest także na podstawie kryteriów celowości, rzetelności i gospodarności. Sprawowanie nadzoru rozciąga się na działania wszystkich samorządowych osób prawnych, a nie, jedynie nad radą danej jednostki lub jej zarządem. Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są: Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe. Prezes RM sprawuje ów nadzór w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach. Wójt lub burmistrz (prezydent), starosta i marszałek województwa zobowiązani są do przedłożenia wojewodzie uchwał rady w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia. W tym samym terminie starosta starosta i marszałek przedstawiają Regionalnej Izbie Obrachunkowej uchwały objęte zakresem nadzoru izby. Ingerowanie kompetentnych organów w działalność samorządową może być dokonane tylko na podstawie szczególnej normy ustawowej. Ustawodawstwo samorządowe określa przesłanki nadzoru, właściwy organ i środki prawne przedsiębrane przez niego. Organowi nadzorującemu przysługuje prawo do żądania niezbędnych informacji i danych ze strony samorządu. Organy samorządu mogą z kolei zaskarżyć rozstrzygnięcie organu nadzorczego do NSA. Instrument kontroli legalności działań organów samorządu wszystkich szczebli i zarazem ochrony każdego mieszkańca danej jednostki przed bezprawną działalnością jej organów leży także po stronie obywateli. Otóż, każdy obywatel, którego interes prawny czy uprawnienia zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ samorządu w sprawie z zakresu administracji publicznej, może po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Pojęcie wspólnoty samorządowej w gminie.

Wspólnota samorządowa to ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego kraju tj. gminy, powiatu i województwa. Wspólnota samorządowa powstaje z mocy prawa. Jest podmiotem administracji publicznej, zbiorem mieszkańców, których łączy wspólny system wartości i celów. Ogół mieszkańców danej gminy tworzy wspólnotę samorządową gminy. Członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować, w drodze referendum, o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu samorządu terytorialnego.

Formy demokracji bezpośredniej w samorządzie gminnym i powiatowym: wybory, konsultacje z mieszkańcami, referenda.

Konsultacje z mieszkańcami - są efektem upodmiotowienia wspólnoty samorządowej, każdy mieszkaniec ma możliwość wypowiedzenia się w kwestiach zasadniczych dla jego wspólnoty zasady są ustalone przez gminę, powiat ustawa nie definiuje wprost co to oznacza konsultacje dzielą się na : obowiązkowe (zmiana terytorium) i fakultatywne. Nie są wierzące dla rady gminy/powiatu.

Wybory - wybieranie przedstawicieli do RG czy RP, bezpośrednia legitymizacja, obywatele decydują, który będzie ich reprezentantem

Referendum - ogół obywateli wypowiada się w różnych kwestiach dotyczących wspólnoty samorządowej. Referendum lokalne może zostać przeprowadzone na obszarze gminy, powiatu bądź województwa, w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców bądź wcześniejszego odwołania organu stanowiącego (rady gminy, rady powiatu, sejmiku województwa, bądź organu wykonawczego gminy (wójtów, burmistrzów, prezydentów miast). Odbywa się ono z inicjatywy organu stanowiącego lub na wniosek mieszkańców uprawnionych do głosowania w liczbie: 10% mieszkańców gminy (powiatu), 5% mieszkańców województwa. Wymagana frekwencja wynosi 30%.

Zadania samorządu (własne i zlecone)

Jednostki samorządu terytorialnego wykonują zadania z zakresu administracji publicznej, administracja publiczna działa na rzecz ogółu i ma służyć jego interesom, do zadań własnych należy wszystko dotyczące danej jednostki samorządu terytorialnego, co nie jest zastrzeżone dla innych organów, jed. gmina musi mieć osobowość prawna gdyż wymagają tego zadania powiatu, bez niej nie mogłaby podejmować decyzji. Zadania zlecone - przez inne organy samorządu lokalnego, administracja rządowa ze względu na lepsze ich zrealizowanie na poziomie gminy, gdyż dotyczy sprawa lokalnych np. edukacji. Zadania własne - zaspakajają potrzeby wspólnoty

Zadania zlecone - także zaspakajają potrzeby wspólnoty Gmina wykonuje zadania publiczne przez: RG, RP, powiat, wójta burmistrza, prezydenta miasta, starostę.

Uprawnienia RG/RP

RG/RP - jest to organ stanowiący i kontrolny, może wydawać przepisy porządkowe obowiązujące wszystkich na terenie gminy/powiatu, podejmuje uchwały lecz ma także uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych, powołuje Komisję Rewizyjną, których cele jest kontrolowanie, powołuje także komisję w ramach usprawnienia działania, nie są wiążące dla Rady gdyż są to organy doradcze.

Powołanie i odwoływanie wójta/burmistrza/prezydenta.

Organ wykonawczy, wykonuje uchwały RG i zadania gminy określone przepisami prawa, jest to funkcjonariusz publiczny, jest wybierany w wyborach powszechnych i równych, bezpośrednich i tajnych jego kad. rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kad. RG, lub wyboru go przez RG, można go odwołać przez referendum lokalne, potrzebny jest wniosek 10% wyborców i jest ważne gdy udział w nim weźmie 3/5 obywateli, wójtem nie może być osoba nie będąca obywatelem polskim.

Zadanie powiatu w odróżnieniu od gminy

01.01.1999r. - pojawia się poziom powiatu, wykonuje zadania o charakterze publicznym wykraczające poza ramy gminy, zadania te mają charakter ponad gminny: edukacja, promocje i ochrona zdrowia, pomoc społeczna i polityka prorodzinna, transport zbiorowy, turystyka i kultura, geodezja, kartografia itd., tylko kilka zadań jest, którymi gmina się nie zajmuje, resztę zadań powtarzających się jest rozpatrywana z szerszej perspektywy, powiat nie może wyszczególniać kompetencji gminy, ma charakter uzupełniający, wykluczone są uprawnienia kierownicze.

Powołanie zarządu powiatu - organ wykonawczy podmiotu samorządowego, czyli zarząd powiatu czy jest obsadzany personalnie albo w drodze wyborów pośrednich. Wyborem pośrednim jest wybór zarządu powiatu przez radę powiatu. Organ uchwałodawczy JST jest wyłącznie kompetentny do wyboru zarządu jednostki, ale nie musi wybierać go ze swojego składu. Cały skład zarządu może być wybrany spośród osób nie będących radnymi. Dopiero po wybraniu przewodniczącego zarządu rada lub sejmik może przystąpić do wyboru pozostałych członków zarządu, dlatego że tylko przewodniczącemu przysługuje prawo przedkładania propozycji, co do uzupełnienia składu zarządu. Termin wymagany do dokonania wyboru zarządu powiatu i zarządu województwa na początku kadencji wynosi 3 miesiące od daty ogłoszenia zbiorczych wyników wyborów do rad lub sejmików w skali całego kraju. W skład zarządu powiatu wchodzą starosta jako jego przewodniczący (wybierany bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady powiatu lub sejmiku województwa), wicestarosta i pozostali członkowie. Rada powiatu wybiera starostę oraz na jego wniosek pozostałych członków zarządu powiatu w liczbie od 3 do 5 osób (w tym starostę i wicestarostę), w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Wyboru dokonuje się bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Kandydatów na członków zarządu zgłasza wyłącznie starosta. Niemożliwe jest powołanie jakiegokolwiek członka zarządu bez wniosku starosty.

Zadania sejmiku wojewódzkiego.

Sejmik stanowi akty prawa miejscowego, w tym statut województwa (jest on uchwalany po uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów), zasady gospodarowania mieniem wojewódzkim, a także zasady i tryb korzystania z wojewódzkich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Sejmik uchwala strategię rozwoju województwa oraz wieloletnie programy wojewódzkie. Do wyłącznej właściwości sejmiku należy również uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego. Sejmik uchwala także programy wojewódzkie służące realizacji ponadlokalnych i regionalnych celów publicznych. Do wyłącznej właściwości sejmiku należy podejmowanie uchwały w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej, podejmowanie uchwały w sprawie szczegółowości układu wykonawczego budżetu województwa. Sejmik uchwala również budżet województwa i określa zasady udzielania dotacji z budżetu województwa Rozpatruje sprawozdania z wykonania budżetu, sprawozdania finansowe województwa oraz sprawozdania z wykonania wieloletnich programów województwa. Podejmuje uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi województwa z tytułu wykonania budżetu. Sejmik wybiera ponadto i odwołuje zarząd województwa, rozpatruje sprawozdania z jego działalności oraz powołuje i odwołuje, na wniosek marszałka województwa, skarbnika województwa, który jest głównym księgowym budżetu województwa.

Uprawnienia marszałka województwa.

Przewodniczący Zarządu wojewódzkiego czyli organu wykonawczego województwa, stanowisko to utworzono w 01.01.1999r. w ramach reformy administracyjne, organ ten organizuje pracę Zarządu oraz urzędu marszałkowskiego, kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje je na zewnątrz, jest to kierownik wojewódzkich jednostek organizacyjnych, ma kompetencje wydania decyzji w zakresie administracji publicznej.

Zasada wolnego wykonywania mandatu radnego.

Przepis art. 23 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym stanowi, że radny jest obowiązany kierować się dobrem wspólnoty samorządowej gminy. Ma utrzymywać stałą więź z mieszkańcami oraz ich organizacjami, a w szczególności przyjmować zgłaszane przez nich postulaty i przedstawiać je organom gminy do rozpatrzenia. Radny nie jest jednak związany instrukcjami wyborców, dlatego też mandat radnego gminy jest mandatem wolnym. Oznacza to, że za wyniki zgodnych z prawem działań wynikających z wykonywania mandatu radny ponosi przed wyborcami jedynie odpowiedzialność polityczną, która jest weryfikowana podczas wyborów do rady następnej kadencji. Mieszkańcy nie mają bowiem możliwości odwołania poszczególnych radnych. Radny ma jednak obowiązki względem swoich wyborców. Przede wszystkim musi utrzymywać stałą więź z mieszkańcami (najczęstszą formą są dyżury). Poza tym obowiązki radnego niemal w całości sprowadzają się do udziału w sesjach rady gminy, ewentualnie w pracach innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany. W przepisach brak jednak możliwości zastosowania wobec radnego sankcji, jeśli ich nie wykonuje lub wykonuje je niewłaściwie (nie bierze udziału w głosowaniach, nie przychodzi na sesje, notorycznie przeszkadza w obradach itp.). Ani rada, ani jej przewodniczący nie mogą stosować wobec poszczególnych radnych środków dyscyplinarnych w razie niewykonania przez nich obowiązku uczestniczenia w pracach rady, a także zawiadamiać mieszkańców gminy o ich zastosowaniu wobec radnego.

Zadania RIO.

Sprawuje nadzór nad finansami sam., po przywróceniu gminy w 90r. potrzebna była instytucja kontrolująca finanse, jest ona elementem administracji centralnej, podlega Prezesowi RM, kontroluje w samorządzie gospodarkę finansową i zamówienia publiczne, obejmuje samorząd i podmioty, które dostały dotacje od samorządu, organizuje szkolenia i działy informacyjne, działy informacyjne mogą być odpłatne, 2 kryteria: legalności i zgodności z dokumentacją, uchwały i zarządzenia dotyczące finansów, ustala budżet jednostki samorządu terytorialnego jeżeli jej organ stanowiący tego nie zrobił, ustala termin sporządzenia prawidłowej uchwały budżetowej, może wydawać opinie.

Mienie gminy, powiatu i województwa

Mieniem gminy jest własność i inne prawa majątkowe należące do gminy oraz mienie innych gminnych osób prawnych. Gminnymi osobami prawnymi są, poza gminą, gminne jednostki organizacyjne, którym ustawy przyznają wprost taki status oraz inne osoby prawne, które mogą być tworzone przez gminę na podstawie ustaw. Nabycie mienia gminnego następuje w szczególności: na podstawie ustawy - przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym - formalną podstawę nabycia mienia stanowią decyzje komunalizacyjne przez przekazanie gminie mienia w związku z utworzeniem lub zmianą granic gminy przez przekazanie gminie mienia przez administracje rządową w wyniku własnej działalności gospodarczej przez inne czynności prawne w innych przypadkach określonych odrębnymi przepisami. Mienie powiatu - ogół praw majątkowych należących do powiatów, ich związków oraz innych powiatowych osób prawnych. Nabycie mienia następuje w trybie przewidzianym w ustawie Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną oraz na podstawie innych tytułów wskazanych w u.s.pow. i polega na wykorzystaniu zarówno drogi cywilnoprawnej, jak i administracyjno-prawnej, kończącej się decyzją wojewody. W sposób zbliżony lub wręcz identyczny w stosunku do mienia komunalnego uregulowane zostały kwestie dotyczące składników oraz zasad dysponowania tym mieniem, dlatego opis zawarty w haśle „mienie komunalne” znajduje odpowiednie zastosowanie. Mienie województwa (m.w.) - ogół praw majątkowych należących do województw oraz innych wojewódzkich osób prawnych. Nabycie mienia następuje w trybie przewidzianym w u.s.woj. oraz w Przepisach wprowadzających ustawy reformujące administrację publiczną. Zgodnie z regułą zawartą w tej pierwszej, przeniesienie własności nie następuje z mocy prawa, lecz w drodze konstytutywnej decyzji wojewody, jednak na podstawie tej drugiej ustawy znaczna część mienia państwowego przejdzie na własność samorządu z mocy prawa po potwierdzeniu deklaratoryjną decyzją wojewody. W pozostałym zakresie zachowują aktualność wywody dotyczące mienia komunalnego.

Zarząd komisaryczny w powiecie.

Ustanawiany jest w przypadku: 1) gdy rada powiatu wybrana w wyborach przedterminowych zarządzonych z powodu niewybrania w terminie 3 miesięcy zarządu powiatu po raz drugi nie dokonuje wyboru zarządu powiatu. W tym przypadku nie zarządza się wyborów przedterminowych, ale do czasu zakończenia kadencji rady - kompetencje rady i zarządu gminy przejmuje zarząd komisaryczny ustanowiony przez prezesa Rady Ministrów; 2) nie rokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organ powiatu. Prezes Rady Ministrów może zawiesić organy jednostki samorządu terytorialnego i ustanowić zarząd komisaryczny na okres dwóch lat, nie dłużej jednak niż do wyboru zarządu przez radę kolejnej kadencji. Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom jednostek samorządu terytorialnego i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy sytuacji. Komisarza rządowego powołuje prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody. Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji organów samorządu odpowiedniego szczebla.

Zasady przeprowadzania zmian terytorialnych jednostek samorządowych

Ustalenie i zmiana granic gmin dokonywane są w sposób zapewniający gminie terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych. Nadanie gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalenie jego granic i ich zmiana dokonywane są w sposób uwzględniający infrastrukturę społeczną i techniczną oraz układ urbanistyczny i charakter zabudowy.  1) Rozporządzenia dotyczące tych spraw , podjętych z inicjatywy Rady Ministrów, wymaga zasięgnięcia przez ministra publicznej opinii zainteresowanych rad gmin, poprzez przeprowadzenie konsultacji z mieszkańcami, a w przypadku zmian granic gmin naruszających granice powiatów lub województw - dodatkowo opinii odpowiednich rad powiatów lub sejmików województw.  2) W przypadku zmiany granic gminy lub granic miasta polegającej na wyłączeniu obszaru lub części obszaru jednostki pomocniczej gminy i włączeniu jej do sąsiedniej jednostki lub gminy ,konsultacje z mieszkańcami mogą zostać ograniczone do:  1) mieszkańców jednostki pomocniczej gminy objętej zmianą -  2) mieszkańców gmin objętych zmianą naruszającą granice powiatów lub województw - W przypadku zmian, dokonywanych na wniosek zainteresowanej rady gminy wymaga się  1) wniosku rady gminy poprzedzonego konsultacjami z mieszkańcami, wraz z uzasadnieniem oraz dokumentami, mapami i informacjami potwierdzającymi zasadność wniosku, 
2) opinii rad gmin objętych wnioskiem, poprzedzonych konsultacjami z mieszkańcami, a w przypadku zmiany granic gminy naruszającej granice powiatów lub województw - opinii odpowiednich rad powiatów lub sejmików województw, 3) opinii wojewody właściwego dla gminy lub gmin objętych wnioskiem.  Przy dokonywaniu zmian granic województw należy dążyć do poprawienia warunków wykonywania zadań publicznych o charakterze wojewódzkim oraz zachowania regionalnych więzi społecznych, gospodarczych i kulturowych. Rada Ministrów, w drodze rozporządzeń, dokonuje zmian granic województw związanych z tworzeniem, łączeniem, dzieleniem lub znoszeniem powiatów po zasięgnięciu opinii organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, których zmiany dotyczą.W związku z powyższym zauważyć należy, że zmiany dotyczące województw mogą być realizowane poprzez stosowne zmiany ustawy o wprowadzeniu zasadniczego podziału terytorialnego państwa lub też, z uwagi na fakt, że obszary województw są zdefiniowane gminami wchodzącymi w ich skład, są wynikiem zmian dokonywanych na szczeblu powiatów. 

---