LITERATURA: „Wprowadzenie do finansów i bankowości”- Dobosiewicz.

OGÓLNE ZAGADNIENIA

FINANSE-

• to zjawiska i procesy pieniężne, wszystko to co wiąże się z pieniądzem i jego ruchem, słowo finanse używane jest powszechnie

• stosunki ekonomiczne dotyczące podziału produktu społecznego, a zwłaszcza dochodu narodowego, realizowanego przez tworzenie i rozdział funduszów pieniężnych

STOSUNKI FINANSOWE- związane są z przemieszczaniem pieniądza od jednych podmiotów do innych- zjawisko ruchu pieniądza

PROCESY I ZJAWISKA FINANSOWE to procesy gromadzenia i wydatkowania (przychody i koszty). Np.: finanse publiczne- w odróżnieniu od finansów prywatnych- ich elementem jest budżet państwa- z jednej strony gromadzenie dochodów, a z drugiej wydatkowanie.

POLITYKA FINANSOWA- działalność państwa, polegająca na kierowaniu procesami produkcji, podziału i wymiany, spożycia i akumulacji rzeczowej za pomocą metod i instrumentów pieniężnych (podatki, kredyty, dotacje)

1. polityka budżetowa-

• odpowiednie kształtowanie budżetu

• podział zasobów pieniężnych ma charakter bezzwrotny

• polityka podatkowa

2. polityka kredytowa-

• zwrotna metoda gromadzenia i podziału zasobów pieniężnych ma dwa wymiary:

• makroekonomiczny- funkcja emisyjna kredytu i jego oddziaływanie na procesy obiegu pieniądza w gospodarce

• mikroekonomiczny- pobudzanie gospodarki przedsiębiorstw przez kształtowanie podaży

• narzędzia- zasady udzielanie kredytu, ustalanie stopy procentowej, termin spłaty, ogólne rozmiary udzielnego kredytu

3. polityka ubezpieczeniowa-

• ubezpieczenia społeczne- powiązane z polityką budżetową

• ubezpieczenia gospodarcze-

SYSTEM FINANSOWY- ustanowiony sposób gromadzenia dochodów i ich wydatkowania.

System finansowy- sposób jak należy pobierać dochody i jak je wydatkować.

System podatkowy- to zbiór podatków, uchwalonych przez parlament.

System ogólnie - rozstrzygnięcie jak należy wydatkować

Racjonalny system finansowy:

1. efektywny- zaspokajanie potrzeb całego społeczeństwa

2. zgodny z analizą regulowanych zjawisk

3. wewnętrznie zgodny

4. prosty w konstrukcji

5. zdolny do samoregulacji

Ogniwa systemu finansowego:

1. system budżetowy-

• system budżetu państwa

• system budżetów lokalnych

2. system ubezpieczeń

• ubezpieczenia społeczne

• ubezpieczenia gospodarcze

3. system finansowy przedsiębiorstw

• przedsiębiorstwa państwowe

• przedsiębiorstwa prywatne

4. system bankowo- kredytowy

• system kredytowy

• system rozliczeń

FUNKCJE FINANSÓW

• funkcja rozdzielcza (podziałowa, redystrybucji)

• główna funkcja;

• poprzez pieniądz doprowadzamy do podziału PKB,

• służy podziałowi dóbr

• polega na przesuwaniu za pomocą pieniądza wartości materialnych między różnymi działami gospodarki narodowej;

• metody realizacji funkcji rozdzielczej:

1. budżetowa- środki są rozdzielane na zasadzie bezzwrotnej, powiększają one fundusz nabywczy w sposób trwały

2. kredytowa- transfer ma charakter zwrotny

• funkcja produkcyjna

• stworzenie przymusu produkcyjnego, gospodarowania

• funkcja stymulacyjna-

• zachęta, stymulacja czegoś w pewnych rozwiązaniach finansowych np.: zapłata za pracę;

• oddziałuje na efektywność gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych

• funkcja kontrolna-

• nie jest to kontrola finansowa jaką prowadzą powołane instytucje;

• polega na wykorzystaniu związków ruchu zasobów pieniężnych z ruchem wartości materialnych w celu uzyskania sygnału o przebiegu procesów gospodarczych z obserwacji przebiegu zjawisk finansowych;

• ta funkcja jest funkcją odwrotną do funkcji rozdzielczej;

• cechy funkcji kontrolnej- ogólność, szybkość, bezpośredniość, wieloznaczność

• funkcja kontrolna jest sprawowana przez wszystkie organy i instytucje finansowe

FUNKCJE FINANSÓW W SKALI MAKROEKONOMICZNEJ:

• funkcja parametryczna-

• podejmowanie prawidłowych i pożądanych decyzji opartych na rachunku ekonomicznym

• funkcja zasilania-

• polega na gromadzeniu środków

• poziom dochodów przedsiębiorstw wpływa na poziom dochodów budżetowych

• funkcja motywacyjna

• oznacza wpływ, jaki procesy gromadzenia, rozdziału i wydatkowania środków pieniężnych, wywierają na zachowanie podmiotów uczestniczących w tych procesach

FORMY PIENIĄDZA

Wymiana naturalna	Właściwości
Gdy ludzie przeznaczają wszystkie wytworzone przez siebie dobra na własne potrzeby, brak podziału pracy, brak wymiany Pojawienie się podziału pracy-konieczność wymiany, wymiana dobra na dobra	WADY: *prymitywny sposób zaspokajania potrzeb, trudno byłoby znaleźć chętnego na oferowane dobro *ograniczenie wymiany do kręgu osób które zdołały się ze sobą skonsultować *trudno byłoby znaleźć sprawiedliwe relacje między wymienianymi dobrami *wąski zakres społecznego podziału pracy. *słaby rozwój wytwórczości a tym samym zaspokajanie potrzeb. ZALETY: Wartość towarów sprzedawanych równały się wartości towarów wytworzonych. Nie było niedoborów lub nadwyżek
Wymiana pieniężna	Właściwości
Pojawienie się towaru, który pełnił role powszedniego ekwiwalentu wszystkich towarów Formy pieniądza: pieniądz kruszcowy monety (posiadały stemple władzy państwowej ) banknoty pieniądz papierowy bilon pieniądz bezgotówkowy	ZALETY *dla konsumenta umożliwia swobodę zaspokajania jego potrzeb. *dla producenta sprowadza do wspólnego mianownika różne nakłady i wyniki, umożliwia optymalizację wszelkiej działalności gospodarczej, można pro-wadzić różnego rodzaju rachunki efekty-wności * w zakresie oszczędności- umożliwia oszczędzanie bez konieczności utrzymywania rezerw rzeczowych, umożliwia to inwestowanie WADY: *słaba zdolność do utrzymania siły nabywczej, przyczyna równowagi

* Monety- stempel władzy państwowej oświadczający, że zawiera określoną ilość kruszcu i ma siłę nabywczą.

* Banknoty w pełni są wymienialne na złoto i pieniądz kruszcowy.

* Pieniądz papierowy nie wymienia się. Wprowadzany do obiegu przez skarb państwa, występowa przejściowo i służył do pokrycia deficytu budżetowego

* Pieniądz bezgotówkowy- pieniądz na kontach, można nim załatwiać operacje bezgotówkowe.

Najważniejszą cechą pieniądza jest to, iż cały czas krąży (prędkość obiegu pieniądza- im szybciej, tym mniej pieniądza potrzeba; szybkość obiegu zależy od: częstotliwości i wysokości pobierania przychodów, wydatków konsumpcyjnych).

PIENIĄDZ DYNAMICZNY-

1. zasoby pieniężne- powstają przez wyłączenie z ruchu pewnych kwot pieniężnych

2. strumienie- są źródłem zasilania zasobów; uruchamianie zasobów powoduje uruchomienie nowych lub powiększenie już istniejących strumieni.

PIENIĄDZ STATYCZNY- to taki, który sam nie może realizować jakichkolwiek transmisji

EMISJA PIENIĄDZA

1) kredytowa- pieniądz do obiegu wprowadzany jest metodą kredytową. Udzielenie kredytu - jest wprowadzeniem pieniądza do obiegu, a spłata jest jego wycofaniem z obiegu- zmniejszenie emisji, kreacji.

2) wymiana z zagranicą a emisja-

importu > eksportem -zmniejszania obiegu pieniądza w kraju; występuje ujemne saldo w obrocie narodowym.

importu < eksportem -zwiększenie obiegu pieniądza w kraju; występuje dodatni bilans płatniczy.

Bilans handlowy - bilans obrotów bieżących (zakup i sprzedaż produktów lub usług)

Bilans płatniczy - (powiększony o obroty kapitałowe)

3) budżetowa - (skarbowa)- ma charakter historyczny; już nie występuje wprowadzanie do obiegu pieniądza przez państwo (Skarb Państwa).

Wady:

- była używana do pokrycia wydatków nieprodukcyjnych (np. wojna)

- nie pokrywało formy emisji, państwo traciło kontrolę, nie wracał do Skarbu Państwa

- utrudniona kontrola

- dwa ośrodki emisji pieniądza- brak koordynacji; emitowane niezgodnie z prawem

1

4

---