Prawo Spadkowe

Spadek jest to ogół praw i obowiązków przechodzących ze spadkodawcy na spadkobiercę lub kilku współspadkobierców ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego przechodzących z chwilą jego śmierci na określoną osobę lub osoby (chodzi tutaj o prawa i obowiązki zarówno istniejące w chwili śmierci jak i jeszcze nie istniejące np. obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek)

1. Co obejmuje spadek ? spadek obejmuje prawa i obowiązki (wyliczenie pozytywne) :

1. mające charakter cywilnoprawny przede wszystkim prawa i obowiązki uregulowane w k.c. lub innych ustawach, ale generalnie chodzi tu o wszystkie prawa i obowiązki wynikające ze stosunków o charakterze cywilnoprawnym

2. mające charakter majątkowy

3. nie związane z osobą zmarłego w sposób ścisły

4. nie przechodzące na określone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami

2. Czego nie obejmuje spadek ? nie obejmuje praw i obowiązków (wyliczenie negatywne) :

1. nie mające charakteru cywilnoprawnego wynikające ze stosunków prawnoadministracyjnych, prawnofinansowych, prawnokarnych

2. mające charakter niemajątkowy dobra osobiste (np. prawo do ochrony zdrowia, czci, wolności; autorskie prawa osobiste) i niektóre prawa rodzinne

3. związane z osobą zmarłego w sposób ścisły gdy dane prawo lub obowiązek pozostaje w takiej relacji do konkretnej osoby, iż śmierć uprawnionego lub zobowiązanego czyni jego realizację niewłaściwą chodzi tutaj o (I) prawa służące zaspokojeniu indywidualnego interesu uprawnionego (np. służebności osobiste) oraz o (II) obowiązki, które związane są z sytuacją (np. rodzinną) konkretnej osoby (np. obowiązek alimentacyjny), a jeżeli chodzi o (III) stosunki umowne to głównie chodzi o szczególne zaufanie istniejące pomiędzy stronami (np. umowa zlecenia) lub o to, że spełnienie danego świadczenia wymaga określonych kwalifikacji (np. niektóre umowy o dzieło)

4. przechodzące na określone osoby niezależnie od tego czy są one spadkobiercami sytuacje takie przewidują przepisy szczególne, wskazujące konkretne osoby, na które przechodzą poszczególne prawa lub obowiązki (rzadko). Przejście następuje w drodze sukcesji syngularnej i przepisy prawa spadkowego nie mają zastosowania nawet posiłkowo. Przykład w razie śmierci najemcy mieszkania, osoby bliskie najemcy wstępują w stosunek najmu, jeżeli mieszkały razem z nim do chwili jego śmierci

3. Prawa wchodzące w skład spadku (AKTYWA) :

1. prawa rzeczowe

• podmiotowe prawa rzeczowe :

• własność ruchomości i nieruchomości

• użytkowanie wieczyste i związana z tym prawem własność budynków i innych urządzeń

• większość praw rzeczowych ograniczonych, przede wszystkim prawa spółdzielcze (własnościowe p. do l.m.; p. do l. użytkowego; p. do domu jednorodzinnego)

• zastaw i hipoteka ale tylko łącznie z wierzytelnością, którą zabezpieczają (ze względu na ich akcesoryjny charakter)

• posiadanie dominuje pogląd, że posiadanie wchodzi w skład spadku

2. prawa z zakresu zobowiązań stosunki zobowiązaniowe, których podmiotem był spadkodawca, w zasadzie nie wygasają w chwili śmierci i wynikające z nich prawa wchodzą w skład spadku :

• roszczenia odszkodowawcze deliktowe i kontraktowe

• roszczenia wynikające z umów i z bezpodstawnego wzbogacenia

3. ekspektatywa (oczekiwanie prawne) jest ono prawem podmiotowym, którego zasadnicza funkcja polega na przygotowaniu i zabezpieczeniu nabycia prawa, które umożliwi pełne i ostateczne zaspokojenie określnych potrzeb. Oczekiwanie takie co do zasady wchodzi w skład spadku (nie wchodzi gdy prawo podmiotowe, którego nabycie poprzedza dane oczekiwanie prawne, samo nie wchodzi w skład spadku)

4. Obowiązki wchodzące w skład spadku (PASYWA długi spadkowe) :

1. obowiązki, których podmiotem był spadkodawca :

• obowiązki prawnorzeczowe w obrębie stosunków prawnorzeczowych obowiązki przechodzą na spadkobierców ze względu na swój majątkowy charakter. Jednak ! obowiązki związane z prawem własności przechodzą na spadkobierców tylko wtedy, gdy przejdzie na nich prawo własności rzeczy

• obowiązki z zakresu zobowiązań j.w.

• obowiązki prawnorodzinne obowiązki majątkowe wynikające ze stosunków między małżonkami oraz ze stosunków rodzinnych co do zasady wchodzą w skład spadku (np. obowiązek zwrotu nakładów i wydatkow poczynionych w związku ze sprawowaniem opieki); obowiązek alimentacyjny wygasa ALE ! wchodzi w skład spadku obowiązek zapłaty rat alimentacyjnych, które stały się wymagalne, ale nie uiszczone w chwili śmierci spadkodawcy

2. obowiązki, które nie ciążyły na spadkodawcy chodzi o obowiązki, których podmiotem spadkodawca wprawdzie nie był, ale których źródłem są stosunki prawne z udziałem spadkodawcy (np. chodzi o umowę ulegającą rozwiązaniu w chwili śmierci 1 ze stron, która to umowa została częściowo wykonana, a spełnione świadczenia mają ulec zwrotowi)

3. obowiązki związane z otwarciem spadku chodzi tutaj o obowiązki powstające w chwili otwarcia spadku lub później, związane z dziedziczeniem :

• koszty postępowania spadkowego do długów spadkowych należy zaliczyć tylko takie koszty, które nie obciążają spadkobierców jako uczestników postępowania, a także innych uczestników postępowania; w szczególności są to : (1) koszty zabezpieczenia spadku, (2) okszty ogłoszenia testamentu, (3) koszty przesluchania świadków testamentu ustnego, (4) koszty ustanowienia, podejmowanych przez niego działań i wynagrodzenia wykonawcy testamentu, (5) koszty spisu inwentarza, (6) koszty zarządu spadku nieobjętego koszty te wchodzą w skład spadku i obciążają spadkobierców

• koszty pogrzebu oraz koszty związane z chorobą spadkodawcy :

• koszty pogrzebu pogrzeb spadkodawcy ma odpowiadać zwyczajom przyjętym w danym środowisku. Do kosztów pogrzebu zaliczamy takie wydatki jak : (1) koszt trumny, (2) koszt miejsca na grób, (3) koszt uroczystości pogrzebowych, (4) koszt nagrobka kwestia nagrobka jest sporna (wydaje się, że powinien o tym zadecydować sąd)

• koszty związane z ostatnią chorobą spadkodawcy chodzi o takie wydatki jak : (1) koszty sprawowania opieki nad chorym, (2) koszty utrzymania go, (3) koszty leczenia

• koszty postępowania o uznanie spadkodawcy za zmarłego

zaliczenie tych kosztów do długów spadkowych oznacza, że spadkobiercy mają obowiązek zwrócić wydatkowane sumy osobom, które ich ciężar poniosły

• pozostałe długi spadkowe :

• obowiązek udostępnienia małżonkowi (związek małżeński w chwili śmierci) i innym osobom bliskim spadkodawcy (faktyczny stosunek bliskości) korzystania z mieszkania i urządzenia domowego przez okres 3 m-cy od otwarcia spadku obowiązku tego nie może spadkodawca w testamencie wyłączyć ani ograniczyć ! ! ! UWAGA ! uprawnieni muszą w chwili śmierci spadkodawcy wspólnie z nim zamieszkiwać, a dodatkowo przy obowiązku wydania małżonkowi przedmiotów urządzenia domowego - małożnek musi być spadkobiercą ustawowym i pozostawać we wspólnym pożyciu ze zmarłym

• obowiązek dostarczania dziadkom spadkodawcy środków utrzymania obowiązek ten ciąży zarówno na spadkobiercach ustawowych jak i testamentowych. Obciąża on spadkobierców w stosunku do dziadków spadkodawcy, jeżeli dziadkowie : (I) nie zostali powołani do dziedziczenia, (II) znajdują się w niedostatku, (III) nie mogą otrzymać należnych im świadczeń od osób, na których ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny, a spadkobiercy nie są względem dziadków spadkodawcy zobowiązani do alimentacji. Obowiązek ten może powstać w innym czasie niż w chwili otwarcia spadku, jeżeli przesłanki uzasadniające powstanie tego długu zostaną spełnione dopiero później. Po stronie zobowiązanego spadkobiercy istnieje upoważnienie przemienne może on wypełnić ten obowiązek (1) dostarczając dziadkom spadkodawcy środki utrzymania lub też (2) uiszczając jednorazowo na ich rzecz sumę odpowiadającą wartości ¼ przypadającego mu spadku / udziału w spadku

OTWARCIE SPADKU I JEGO NASTĘPSTWA

Otwarcie spadku jest to termin, używany dla określenia zdarzenia, z którym ustawa łączy skutek w postaci przejścia ogółu praw i obowiązków majątkowych zmarłego na jego następce lub następców prawnych. Chwilą otwarcia spadku jest chwila śmierci spadkodawcy (powinno się określić dzień i godzinę, ewentualnie minutę zgonu; w przypadku gdy określenie precyzyjne jest niemożliwe należy wpisać moment najbardziej prawdopodobny lub granice czasowe chwili zgonu [pomiędzy godziną tą a tą] )

Uznanie za zmarłego w przypadku uznania osoby fizycznej za zmarłą, chwilę jej śmierci oznacza się w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego (jako chwilę domniemanej śmierci oznacza się chwilę, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych - 1 dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe)

Akt zgonu (sądowe stwierdzenie zgonu) akt zgonu wystawiany jest na podstawie karty zgonu, zaświadczenia wystawionego przez lekarza lub zakład służby zdrowia, bądź też na podstawie pisemnego zgłoszenia dokonanego przez organ prowadzący postępowanie co do okliczności zgonu (w braku takiego dokumentu nie jest możliwe sporządzenie aktu zgonu !); Jeżeli mimo braku takiego dokumentu śmierć osoby fizycznej jest niewątpliwa możliwe jest przeprowadzenie postępowania o stwierdzenie zgonu (sąd dokładnie określa w nim chwilę śmierci; jeżeli nie jest to możliwe przyjmuje się chwilę najbardziej prawdopodobną) [chwila oznaczona w postaępowaniu o stwierdzenie zgonu jest chwilą otwarcia spadku]

DZIEDZICZENIE

1. Charakter prawny dziedziczenia dziedziczenie jest najbardziej typowym przykładem sukcesji uniwersalnej czyli pochodnym nabyciem pod tytułem ogólnym jest to przejście ogółu praw i obowiązków zmarłego (z wyjątkami) na 1 lub kilka osób. Krąg tych osób wyznacza wola spadkodawcy (dz. testamentowe) lub przepis ustwy (dz. ustawowe). Zdarzeniem, z którym ustawa łączy takie przejście jest śmierć osoby fizycznej

2. Rodzaje sukcesji :

1. syngularna (nabycie pod tytułem szczególnym) chrakteryzuje się ono tym, że ze zbywcy (poprzednika prawnego) przechodzi na nabywcę (następce prawnego) 1 ściśle określone prawo lub obowiązek lub kilka praw i obowiązków (ale również zindywidualizowanych !)

2. generalna (nabycie pod tytułem ogólnym) nabywca wchodzi w ogół praw i obowiązków innego podmiotu bez konieczoności ich szczegółowego określenia, w wyniku zajścia określnoego zdarzenia, z którym ustawa łączy taki skutek

3. Tymczasowość sukcesji nabycie ma charakter tymczasowy do chwili upływu terminu na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i przed złożeniem oświadczenia (takie oświadczenie może zostać zlożone w terminie 6 m-cy od chwili dowiedzenia się przez spadkobiercę o tytule swego powołania). W tym okresie sytuacja spadkobiercy charakteryzuje się pewnymi cechami szczególnymi :

1. spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe jedynie ze spadku jego majątek osobisty pozostaje z tego punktu widzenia oddzielony od majątku spadkowego

2. spadkobierca nie może zbyć spadku ani udziału w nim; nie może również zbyć przedmiotu należącego do spadku, ani udziału w takim przedmiocie

3. spadkobierca nie może uzyskać postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, gdyż złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku lub upływ terminu 6-cio m-go stanowi konieczną przesłankę takiego stwierdzenia

+ ! ! ! transmisja jeżeli spadkobierca umrze przed złożeniem oświadczenia co do spadku i przed upływem terminu do złożenia takiego oświadczenia, jego spadkobiercy wstępują w sytuację prawną, w jakiej znajdował się ich poprzednik prawny i mogą złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (sytuacja taka określana jest jako transmisja)

4. Dziedziczenie współspadkobiercy Jeżeli do dziedziczenia dochodzi kilku współspadkobierców nabywają oni wspólnie cały spadek !!!; udział każdego z nich, określany ułamkiem, jest udziałem zarówno w całości spadku, jak i w poszczególnych przedmiotach należących do spadku

ZDOLNOŚĆ DO DZIEDZICZENIA (zdolność do bycia spadkobiercą) możliwość wejścia w ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego

Katergorie podmiotów :

1. Osoba fizyczna jeżeli żyje w chwili otwarcia spadku

2. Osoba prawna jeżeli istnieje w chwili otwarcia spadku. Osoba prawna (zarówno państwowa jak i niepaństwowa) nie może nabyć spadku na podstawie ustawy [ze względu na to, że dziedziczenie ustawowe ma miejsce pomiędzy osobami powiązanymi więzami krwi, przysposobienia lub związkiem małżeńskim]

+ ! przyszłe osoby prawne (fundacja) chodzi tutaj o fundacje, które w chwili otwarcia spadku jeszcze nie istnieją z uwagi na to, że ustanowione zostały w testamencie fundacja ustanowniona w testamencie może być spadkobiercą, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu 2 lat od ogłoszenia testamentu

3. Nasciturus (dziecko poczęte) zdolność do dziedziczenia ma dziecko poczęte w chwili otwarcia spadku, jeżeli urodzi się żywe. Spełnienie warunku urodzenia się żywym powoduje to, że nasciturus dziedziczy tak jak inni spadkobiercy (skutek ex tunc)

Chwila decydująca o zdolności do dziedziczenia zdolność do dziedziczenia musi istnieć w chwili otwarcia spadku tylko ten moment decyduje o kręgu spadkobierców (osoba fizyczna jeżeli żyje w chwili otwarcia spadku; osoba prawna jeżeli istnieje w chwili otwarcia spadku)

ŹRÓDŁA POWOŁANIA DO DZIEDZICZENIA

1. Powołanie do spadku z powołania do spadku wynika prawna możliwość wejścia w ogół praw i obowiązków zmarłej osoby fizycznej

2. Źródła w prawie polskim istnieją 2 źródła powołania do dziedziczenia (do spadku) : (I) ustawa i (II) testament

3. Możliwe jest również powołanie „mieszane” do tego samego spadku powołuje się kogoś częściowo na podstawie ustawy, a częściowo testamentu jest to możliwe wyłącznie w odniesieniu do ułamkowych części spadku, co do których spadkodawca nie powołał spadkobiercy lub gdy spadkobiercy powołani do tych części nie chcą lub nie mogą dziedziczyć. Przykład spadkodawca powołał wyłącznie spadkobiercę co do połowy majątku, a co do 2 połowy nie nastąpiło powołanie w testamencie ta 2 połowa podlega dziedziczeniu na podstawie ustawy

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE SKUTECZNOŚĆ POWOŁANIA

Niegodność dziedziczenia

1. Niegodność dziedziczenia celem uznania dziedziczenia (spadkobiercy) za niegodne jest niedopuszczenie do sytuacji, w której dochodziłby do dziedziczenia po spadkodawcy podmiot, który podejmuje działania przeciwko spadkodawcy, narusza jego swobodę w zakresie ustalenia porządku dziedziczenia w drodzę sporządzenia testamentu określonej treści lub działa przeciwko sporządzonemu już testamentowi

2. Skutek niegodności osoba dokonująca czynu pociągającego za sobą niegodność dziedziczenia jest wyłączona od dziedziczenia z mocy samego prawa bez konieczności wydania przez sąd stosownego orzeczenia, chyba że ustawa wymaga takiego orzeczenia dla uznania za niegodnego. Skutkiem uznania więc jest wyłączenie niegodnego spadkobiercy od dziedziczenia tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. W jego miejsce wchodzą : (I) przy dziedziczeniu ustawowym spadkobiercy powołani w dalszej kolejności; (II) przy dziedziczeniu testamentowym do dziedziczenia może dojść spadkobierca podstawiony, a jeżeli jest kilku spadkobierców udział niegodnego może im przypaść w drodze przyrostu

3. Tryb stwierdzenia niegodności stwierdzenie niegodności następuje w trybie procesowym dla osiągnięcia skutku w postaci wyłączenia od dziedziczenia niezbędne jest wytoczenie powództwa zawierającego stosowne żądanie

1. osobą uprawnioną do wystąpienia z powództwem (legitymacja czynna) każdy kto ma w tym interes (ustawa nie wskazuje, że musi być to interes prawny może nią być osoba bliska zmarłego, dla której fakt dojścia do dziedziczenia np. zabójcy spadkodawcy stanowi obrazę pamięci zmarłego) [legitymowanym czynnie jest również prokurator]

2. termin zawity wystąpienie z powództwem o uznanie za niegodnego jest ograniczone terminem zawitym można z tym powództwem wystąpić w ciągu 1 roku od powzięcia wiadomości o przyczynie niegodności, jednak ! nie później niż przed upływem 3 lat od otwarcia spadku (termin 3 letni definitywnie zamyka drogę)

4. Przyczyny niegodności nie jest możliwe uznanie za niegodnego z innych przyczyn niż określone w ustawie, nawet gdyby uzasadniały potraktowanie postępowania spadkobiercy za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przyczyny określone w ustawie to :

1. umyślne, ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy (musi być skierowane przeciwko spadkodawcy); [przyczynę może także stanowić usiłowanie popełnienia oraz podżeganie i pomocnictwo]

2. działanie naruszające swobodę testowania spadkobierca może być uznany za niegodnego, jeżeli podstępem (wywołanie u spadkodawcy w sposób zamierzony mylnego wyobrażenia o rzeczywistym stanie rzeczy lub spraw) lub groźbą (musi ona mieć charakter poważny i bezprawny) nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu lub w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu 1 z tych czynności uznanie za niegodnego jest uzależnione od wystąpienia skutku w postaci sporządzenia lub odwołania testamentu wbrew rzeczywistej woli spadkodawcy

3. działania przeciwko już sporządzonemu testamentowi zachowania w stosunku do samego testamentu:

• ukrycie lub zniszczenie testamentu musi zostać dokonane w zamiarze dokonania zmian w porządku dziedziczenia ukształtowanym przez spadkodawcę w testamencie

• podrobienie lub przerobienie musi zostać dokonane w zamiarze dokonania zmian w porządku dziedziczenia ukształtowanym przez spadkodawcę w testamencie

• skorzystanie z testamentu podrobionego lub przerobionego przez osobę 3 musi być świadome

5. Przebaczenie przebaczenie dokonane przez spadkodawcę wyłącza możliwość uznania spadkobiercy za niegodnego. Przebaczenie jest aktem uczuciowym polegającym na puszczeniu w niepamięć doznanej krzywdy i odczutej urazy. Konieczne jest po stronie przebaczającego dostateczne rozeznanie (musi znać przyczynę niegodności) oraz wola przebaczenia. Forma dowolna, dopuszczalne jest także w sposób dorozumiany

Zrzeczenie się dziedziczenia

1. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia ustawowego jest ona wyjątkiem od zasady, że zabronione jest zawieranie umów o spadek po osobie żyjącej

2. Strony podmiotami umowy są przyszły spadkodawca i spadkobierca ustawowy, czili każda osoba, która należy do kręgu spadkobierców wymienionych w ustawie małżonek spadkodawcy, jego zstępni, rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa. UWAGA !!! stroną takiej umowy nie może być SP !!! nie może on odrzucić spadku ani zrzec się dziedziczenia

3. Forma dla ważności tej umowy niezbędna jest forma aktu notarialnego

4. Skutki zrzeczenie się powoduje, że zrzekający się i jego zstępni zostają wyłączeni od dziedziczenia tak, jakby nie dożyli otwarcia spadku. Osoba, która się zrzekła może dziedziczyć na podstawie testamentu

+ ! 1 umowa może jednak stanowić, że skutki zrzeczenia obejmują tylko zrzekającego się, z wyłączeniem jego zstępnych

+ ! 2 skutki zrzeczenia się dziedziczenia mogą zostać zniweczone przez ich uchylenie w umowie zawartej w formie aktu notarialnego między tym kto się zrzekł, a tym po kim dziedziczenia się zrzekło

DZIEDZICZENIE USTAWOWE

1. Kiedy dziedziczenie ustawowe? dziedziczenie ustawowe ma miejsce, (I) gdy spadkodawca nie pozostawił ważnego testamentu wyłączającego lub modyfikującego reguły ustawowe albo też, (II) gdy osoby powołane do dziedziczenia nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami; [możliwe jest też ustawowe dziedziczenie co do części spadku nieobjętej testamentem lub co do której powołane w testamencie osoby nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami]

2. Krąg spadkobierców ustawowych wyznaczany on jest przez związki rodzinne wynikające z : (I) więzów krwi, (II) małżeństwa lub (III) przysposobienia

3. Zasady :

• dziecko dziedziczy po swoich rodzicach niezależnie od tego czy pochodzi z małżeństwa, czy ze związku pozamałżeńskiego

• rodzice dziedziczą po swoim dziecku niezależnie od tego czy w chwili otwarcia spadku pozostają w związku małżeńskim, a nawet czy kiedykolwiek w takim związku pozostawali

• wnuk dziedziczy po swoim dziadku, ale dziadek nie dziedziczy po wnuku ! dziadkowie spadkodawcy nie należą do kręgu spadkobierców ustawowych, ALE ! mają oni pewne uprawnienia o charakterze quasi-alimentacyjnym skuteczne w stosunku do spadkobierców ustawowych (jak i z resztą testamentowych) chodzi tutaj o obowiązek dostarczania dziadkom środków utrzymania jeżeli : (I) nie zostali powołani do dziedziczenia, (II) znajdują się w niedostatku, (III) nie mogą otrzymać należnych im świadczeń od osób, na których ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny

• małżonek dziedziczy z ustawy, jeżeli pozostawał w chwili otwarcia spadku w formalnym związku małżeńskim ze spadkodawcą [związek małżeński nie istnieje jeżeli w chwili otwarcia spadku istniało prawomocne orzeczenie unieważniające lub rozwiązujące małżeństwo nie ma wtedy mowy o dziedziczeniu z ustawy !!!]

• trwałe rozłączenie faktyczne (separacja faktyczna) nie wyłącza ono małżonka od dziedziczenia

• separacja na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu wyłącza możliwość powołania z ustawy

• otwarcie spadku w toku procesu rozwodowego toczący się w chwili śmierci spadkodawcy proces o rozwód podlega umorzeniu; ALE !!! wystąpienie przez zmarłego z żądaniem orzeczenia rozwodu z winy 2 małżonka może doprowadzić do wyłączenia go od dziedziczenia w przypadku gdy sąd, na żądanie pozostałych spadkobierców ustawowych orzeknie, że żądanie rozwodu było uzasadnione; [z żądaniem wydania takiego orzeczenia można wystąpić w terminie zawitym 6 m-cy od dnia, w którym spadkobierca ustawowy dowiedział się o otwarciu spadku, jednak nie później niż 1 rok po jego otwarciu !]

4. Grupy spadkobierców ustawowych spadkobiercy ustaowowi zostali podzieleni na 3 grupy dochodzące kolejno do dziedziczenia ustawowego [jedyną osobą dziedziczącą w I i II grupie jest małżonek spadkodawcy] :

1. I grupa małżonek i dzieci spadkodawcy, a jeżeli dziecko nie dożyło otwarcia spadku, w jego miejsce wchodzą jego zstępni małżonek i dzieci dziedziczą w częściach równych, JEDNAK !!! część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼. Zstępni dziecka, które nie dożyło otwarcia spadku dziedziczą w częściach równych. Jeżeli nie dziedziczy małżonek za niego dziedziczą dzieci w częściach równych

2. II grupa małżonek spadkodawcy, rodzice spadkodawcy, jego rodzeństwo i zstępni rodzeństwa dochodzą oni do dziedziczenia jeżeli spadkodawca nie pozostawił zstępnych lub gdy żyjący są traktowani tak, jakby nie dożyli otwarcia spadku. Udział małżonka, który dziedziczy w tej grupie wynosi zawsze połowę spadku; każde z rodziców otrzymuje ¼ tego, co przypada łącznie dla rodziców i rodzeństwa; pozostałą część dziedziczy rodzeństwo w częściach równych. Jeżeli 1 z rodziców nie dożyło otwarcia spadku jego udział przypada po połowie 2 z rodziców i rodzeństwu spadkodawcy

3. III grupa przy braku spadkobierców z I i II grupy do dziedziczenia z ustawy dochodzi gmina ostatniego miejsca zamieszkania lub SP (jeżeli nie da się ustalić ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w RP lub miejsce zamieszkania znajduje się za granicą); [gmina i SP nie mogą odrzucić spadku, nie składają żadnego oświadczenia co do spadku i uważa się ich za przyjmujących spadek z dobrodziejstwem inwentarza]

DZIEDZICZENIE TESTAMENTOWE

Testament czynność, przez którą osoba fizyczna określa losy swego majątku na wypadek śmierci jest to dokument, w którym zawarte zostaje oświadczenie woli testatora co do pośmiertnego rozporządzenia jego majątkiem

1. Cechy czynności prawnej jaką jest testament :

1. czynność prawna mortis causa testament nie wywołuje żadnych skutków prawnych w chwili jego sporządzenia (nie powoduje powstania praw ani obowiązków)

2. czynność prawna odwoływalna odwołanie testamentu testator może w każdej chwili swój testament odwołać w całości lub w części, muszą być jednak spełnione pewne wymogi : (I) spadkodawca ma zdolność testowania; (II) odwołania dokonuje osobiście; (III) wola odwołania testamentu jest powzięta niewadliwie. Sposoby odwołania :

• sporządzenie nowego testamentu musi zostać dokonane w jednaej z form przewidzianych prawem (niekoniecznie w tej samej co testament odwoływany); późniejszy testament odwołuje poprzedni

• zniszczenie testamentu (np. podarcie testamentu własnoręcznego) lub pozbawienie go cech, od których zależy jego ważność (np. oddarcie podpisu na testamencie własnoręczym) pociąga za sobą odwołanie tylko wówczas gdy czynności te zostały podjęte osobiście przez spadkodawce oraz w zamiarze odwołania

• dokonanie zmian dokonanie zmian w istniejącym testamencie, z których wynika zamiar jego odwołania, może polegać np. na przekreśleniu testamentu

3. czynność prawna jednostronna

4. czynność prawna o ściśle osobistym charakterze ustawowy zakaz sporządzania i odwoływania testamentu przez przedstawiciela

5. czynność prawna poddana daleko posuniętym rygorom formalnym, których niedopełnienie powoduje nieważność testamentu (tylko i wyłącznie w formie przewidzianej w ustawie)

2. Zdolność testowania jest wycinkiem zdolności do czynności prawnych; oznacza możliwość sporządzenia przez osobę fizyczną ważnego testamentu jest ona uzależniona od posiadania przez tą osobę pewnych cech osobistych, takich jak odpowiedni wiek, zdolność do czynności prawych; spadkodawca musi mieć zdolność testowania w chwili sporządzania testamentu (poźniejsza utrata lub nabycie zdolności testowania nie ma tutaj znaczenia)

1. wiek testatora zgodnie z prawem polskim zdolność testowania ma osoba, która ukończyła 18 lat lub, która przed ukończeniem tego wieku zawarła związek małżeński oraz nie został ubezwłasnowolniona

2. zdolność do czynności prawnych k.c. uzależnia istnienie zdolności testowania od pełnej zdolności do czynności prawych nie mogą rozporządzić na wypadek śmierci nawet swoim zarobkiem ani przedmiotami majątkowymi oddanymi im do swobodnego użytku, osoby w wieku 13 a 18 rokiem życia oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo (chociaż mogą to robić w czynnościach inter vivos)

3. Wola testowania wola i świadomość dokonywania czynności prawnej na wypadek śmierci testator musi mieć świadomość, że reguluje losy majątku na czas po jego śmierci (musi działać z zamiarem wywołania skutków prawnych)

4. Wady oświadczenia woli wola rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci musi być powzięta i wyrażona niewadliwie :

1. testament jest nieważny jeżeli został sporządzony :

• w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli [brak świadomości lub swobody] brak ten musi występować w chwili sporządzania testamentu

• pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści [błąd] bierze się pod uwagę każdy błąd niezależnie od tego czy dotyczył on treści testamentu lub innych okoliczności, przy czym decydujące znaczenie ma okoliczność, czy spadkodawca sporządziłby testament określonej treści gdyby znał rzeczywisty stan rzeczy lub spraw

• pod wpływem groźby chodzi tu o każdą groźbę mającą na celu skłonienie spadkodawcy do sporządzenia testamentu określonej treści; groźba nie musi być jedyną przyczyną sporządzenia testamentu określonej treści, wystarczy aby miała ona poważny wpływ na decyzje spadkodawcy

2. skutek w postaci nieważności sporządzenie testamentu pod wpływem wady oświadczenia woli pociąga za sobą bezwględną nieważność można się na nią powołać w każdym czasie i może to zrobić każda osoba posiadająca w tym interes. Jednak ! ! ! istnieje termin powołania się na tą nieważność na nieważność testamentu sporządzonego pod wpływem wady oświadczenia woli nie można się powoływać po upływie 3 lat od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat 10 od otwarcia spadku

5. Zakaz testamentów wspólnych testament może zawierać rozporządzenia tylko 1 spadkodawcy oznacza to zakaz sporządzania testamentów, których treść obejmuje rozporządzenia więcej niż 1 spadkodawcy

6. Nieważność i bezskuteczność testamentu :

1. nieważność nieważny jest testament : (1) sprzeczny z ustawą, zasadami współżycia społecznego lub gdy ma on na celu obejście ustawy; (2) wspólny; (3) naruszający przepisy o formie testamentu; (4) sporządzony przez osobę nie posiadającą zdolności testowania; (5) sporządzony przez przedstawiciela; (6) obarczony wadą oświadczenia woli

+ ! stwierdzenie nieważności nieważność testamentu stwierdza sąd

2. bezskuteczność testament nieważny nie wywiera skutków prawnych, czili jest bezskuteczny. Istnieje również możliwość bycia bezskutecznym testamentu ważnego np. (I) bezskuteczny jest zapis rzeczy oznaczonej co do tożsamości, jeżeli rzecz nie należy do spadku w chwili jego otwarcia lub jeżeli spadkodawca był w chwili śmierci zobowiązany do zbycia tej rzeczy, chyba że co innego wynika ze znanej woli spadkodawcy; (II) gdy powołany w testamencie spadkobierca umrze przed otwarciem spadku lub też będzie traktowany jakby nie dożył otwarcia spadku (przy uznaniu za niegodnego lub odrzuceniu spadku) mimo że testament pozostaje ważny, nie wywołuje on skutków prawnych

3. konwersja testamentu jest to możliwość potraktowania testamentu nie odpowiadającego wymogom określonej formy jako testamentu sporządzonego w innej przewidzianej prawem formie testamentu (o ile spełnia on formalnie przynajmniej wymogi tej innej, zastępczej formy). Przykładem najważniejszym jest tutaj możliwość uznania testamentu allograficznego nieważnego z powodu braków formalnych za ważny testament ustny

7. Otwarcie i ogłoszenie testamentu otwarcia i ogłoszenia testamentu dokonuje sąd, kiedy ma dowód śmierci spadkodawcy; ma ono charakter czysto formalny; celem jego jest jedynie ujawnienie treści testamentu, a nie poddanie badaniu ważności testamentu (sąd nie może odmówić otwarcia i ogłoszenia testamentu ze względu na jego nieważność !); o dokonanym otwarciu i ogłoszeniu sąd zawiadamia w miarę możliwości osoby, których rozporządzenia w testamencie dotyczą oraz wykonawcę testamentu i kuratora spadku; z otwarcia i ogłoszenia testamentu sporządza się protokół

+ ! zanim nastąpi otwarcie i ogłoszenie, a zaraz po powzięciu wiadomości o śmierci spadkodawcy, osoba u której znajduje się testament ma obowiązek złożyć go w sądzie spadku niewykonanie grozi odpowiedzialnością za powstałą szkodę, a także grzywną

FORMY TESTAMENTÓW

1. Testamenty zwykłe mogą być sporządzone przez każdą osobę, która posiada zdolność testowania, w dowolnie wybranej chwili i określają porządek dziedziczenia niezależnie od tego ile czasu upłynęło pomiędzy sporządzeniem testamentu, a otwarciem spadku :

1. holograficzny (własnoręczny) przesłanki ważności :

• własnoręczne pismo (1) testament musi zostać w całości napisany własnoręcznie przez testatora; (2) musi on wiedzieć co pisze; (3) nie jest ważne, jakim narzędziem do pisania posługuje się testator (długopis, ołówek, kreda, pióro itp.); (4) wyłączona jest możliwość posługiwania się urządzeniami do pisania (np. maszyną); (5) możliwe jest napisanie testamentu protezą, a nawet nogą (w przypadku inwalidy)

• data klasyk - podaje się dzień, m-ąc, rok (ale może być np. 1 dzień Bożego Narodzenia 1981 roku itp.). Umieszczenie daty służy : (1) ustaleniu kolejności w przypadku kilku sporządzonych testamentów; (2) ustaleniu, czy testator w chwili sporządzania testamentu miał zdolność testowania

+ ! brak daty lub data nieprawdziwa powodują nieważność testamentu UWAGA !!! Wyjątek od tej zasady brak daty nie powoduje nieważności, jeżeli (I) nie wywołuje on wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do testowania, co do treści lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów oraz (II) gdy postępowanie sądowe doprowadzi do usunięcia wątpliwości

• podpis umieszczenie podpisu ma na celu ułatwienie sprawdzenia : (1) że testament pochodzi od określonej osoby; (2) że osoba sporządzająca testament miała wolę i świadomość testowania i (3) że sporządzone pismo jest ukończonym testamentem. Podpis powinien składać się z imienia i nazwiska lub przynajmniej nazwiska i powinien zostać umieszczony bezpośrednio pod pismem zawierającym rozporządzenia spadkodawcy (umieszczenie np. na kopercie powoduje nieważność)

2. notarialny testament sporządzony przed notariuszem w formie aktu notarialnego

+ ! w przypadku gdy testator jest osobą głuchą lub głuchoniemą notariusz musi być przekonany, że treść dokonanej czynności jest dokładanie znana i zrozumiała dla testatora i dodatkowo musi umieścić o tym wzmiankę w treści dokumentu ( nieumieszczenie pociąga za sobą nieważność)

3. allograficzny (urzędowy) przesłanki ważności :

• ustne oświadczenie woli złożone przez spadkodawcę wobec odpowiedniej osoby urzędowej i 2 świadków

• ustne oświadczenie musi być złożone ustnie nie inaczej co wyklucza możliwość sporządzenia testamentu urzędowego przez osobę głuchą lub niemą ! ! !

• osoba przyjmująca oświadczenie wójt (burmistrz, prezydent miasta); starosta; marszałek województwa; sekretarz powiatu lub gminy; kierownik urzędu stanu cywilnego

• świadkowie min. 2 świadków ! obecność większej ilości nie wpływa na ważność testamentu. Świadkiem może być osoba sporządzająca protokół jeżeli protokołu nie sporządza osoba urzędowa

• spisanie woli testatora w formie protokołu z podaniem daty jego sporządzenia

• protokół może zostać sporządzony przez osobę urzędową bezpośrednio lub przez inną osobę ręcznie lub na maszynie. W protokole należy podać datę jego sporządzenia (brak daty lub data nieprawdziwa nieważność)

• odczytanie spadkodawcy treści protokołu w obecności świadków

• podpisanie odczytanego protokołu przez spadkodawcę, osobę urzędową oraz świadków

• podpis jeżeli spadkodawca nie może się podpisać należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu

2. Testamenty szczególne mogą być sporządzone tylko wtedy, gdy zostały spełnione dodatkowe przesłanki przewidziane ustawą. Ich moc jest czasowo ograniczona testament szczególny traci moc z upływem 6 m-cy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego uwaga ! chyba, że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu) :

1. ustny musi istnieć okoliczność pozwalająca na skorzystanie z tej uproszczonej formy :

• obawa rychłej śmierci musi istnieć w chwili sporządzenia testamentu. Ocena może być dokonywana zarówno z punktu widzenia wiedzy lekarskiej i doświadczenia życiowego jak i z punktu widzenia subiektywnych odczuć spadkodawcy, muszą jednakże wystąpić takie stany chorobowe lub skutki nagłych wypadków, które mogą spowodować smierć

• zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe muszą istnieć takie okoliczności, które prowadzą do powstania niemożliwości lub znacznego utrudnienia sporządzenia testamentu w formie zwykłej

• zachowanie zwykłej formy testamentu jest znacznie utrudnione j.w.

+ ! ! ! 1 oświadczenie spadkodawcy spadkodawca oświadcza swoją wole ustnie (dozwolony jest inny system znaków niż słowami - np. migi, ALE ! system znaków musi być znany również świadkom) przy jednoczesnej obecności min. 3 świadków, musi wyraźnie wskazać, co i komu przeznacza na wypadek śmierci

+ ! ! ! 2 świadkowie min 3, ALE ! większa ilość daje większy stopień pewności

+ ! ! ! 3 stwierdzenie treści testamentu istnieją 2 sposoby stwierdzenia treści testamentu ustnego :

+ ! 1 spisanie treści testamentu przed upływem 1 roku od chwili jego sporządzenia (1) pismo stwierdzające treść rozrządzeń może być sporządzone (pismem ręcznym lub maszynowym) przez 1 ze świadków lub osobę 3; (2) dla ważności takie pismo wymaga podania miejsca i daty złożenia oświadczenia przez spadkodawcę oraz miejsca i daty sporządzenia tego pisma; (3) pismo powinno zostać podpisane przez spadkodawcę i 2 świadków lub przez wszystkich świadków

+ ! 2 w razie przekroczenia tego terminu zgodne zeznania świadków złożone przed sądem w terminie 6 m-cy od otwarcia spadku (składane po śmierci spadkodawcy)

+ ! 3 jeżeli upłyną terminy określone w ustawie i treść testamentu nie zostanie prawidłowo stwierdzona testament jest ważny ale bezskuteczny ! ! !

2. sporządzony na polskim statku morskim lub powietrznym (1) testator oświadcza swoją wolę wobec dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności 2 świadków; (2) dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę testatora podając datę jej spisania i pismo to w obecności świadków odczytuje mu; (3) pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca (jeżeli spadkodawca nie może podpisać należy w piśmie podać przyczynę)

+ ! ! ! testament na polskim statku morskim lub powietrznym ma charakter testamentu urzędowego ALE ! mogą go sporządzić osoby głuche lub nieme

3. wojskowy może zostać sporządzony tylko w czasie (1) wojny; (2) mobilizacji lub (3) niewoli

+ ! ! ! ! ! ! ŚWIADKOWIE świadkiem nie może być :

• niezdolność bezwzględna niemożność pełnienia roli świadka przy każdym rodzaju testamentu :

• nie posiadający pełnej zdolności do czynności prawnych (1) niepełnoletni; (2) ubezwłasnowolnieni; (3) osoby, dla których ustanowiono doradcę tymczasowego; (4) osoby pełnoletnie, które nie zostały ubezwłasnowolnione, ale z uwagi na stan zdrowia nie są w stanie pojąć znaczenia czynności

• głuchy, niemy, niewidomy

• analfabeta

• nie władający językiem, w którym sporządzany jest testament

• skazany prawomocnym wyrokiem sądu za fałszywe zeznania

• niezdolność względna niemożność bycia świadkiem przez określone osoby lub przy dokonywaniu pewnych rozrządzeń :

• osoba, dla której w testamencie przewidziane zostały korzyści

• małżonek takiej osoby, jej krewni lub powinowaci I lub II stopnia, osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia

RODZAJE ROZRZĄDZEŃ TESTAMENTOWYCH

Powołanie do dziedziczenia

1. Określenie osoby spadkobiercy spadkodawca może powołać 1 lub kilka osób do całości lub do części spadku (tzw. powołanie do części ułamkowej)

+ ! 1 osoba spadkobiercy m usi być określona w taki sposób aby możliwe było jej zindywidualizowanie nie musi być koniecznie podane imię i nazwisko, wystarczy np. określenie : “mój najstarszy syn z drugiego małżeństwa”

+ ! 2 nie jest dopuszczalne ! ! ! upoważnienie w testamencie osoby 3 do wskazania, kto ma zostać spadkobiercą

2. Zakaz powołania warunkowego lub terminowego niedopuszczalne jest powołanie spadkobiercy dokonane pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. Skutki takiego powołania mogą być 2 :

• zastrzeżenie warunku lub terminu może być traktowane jako nieistniejące wtedy spadkobierca powołany jest bezwarunkowo lub (bezterminowo)

• chyba, że ! ! ! z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia spadkobierca nie zostałby wougle powołany wtedy powołanie jest nieważne

+ ! oczywiście powyższe reguły nie mają zastosowania jeżeli przed otwarciem spadku ziścił się warunek lub nadszedł zastrzeżony termin

3. Wielkość udziałów spadkodawca może powołać 1 lub więcej spadkobierców jeżeli powołuje więcej powinien określić wielkość ich udziałów jeżeli tego nie zrobi spadkobiercy dziedziczą w częściach równych

+ ! jeżeli spadkobiercy należą do kręgu spadkobierców ustawowych, a zostali jednocześnie powołani w testamencie bez określenia wielkości ich udziałów dziedziczą w częściach równych niezależnie od tego czy wielkość ich udziałów wynikających z ustawy jest inna

Testament negatywny / Wydziedziczenie sensu stricto

1. Testament negatywny jest to testament, którego treść obejmuje jedynie wyłączenie spadkobiercy ustawowego (lub spadkobierców) od dziedziczenia przykład “moją wolą jest by nie dziedziczył po mnie mój najstarszy syn Zdzisław”

+ ! 1 innym sposobem dokonania wydziedziczenia w znaczeniu potocznym czyli pozbawienia spadkobiercy ustawowego jego udziału w spadku jest po prostu powołanie przez spadkodawcę innej osoby do dziedziczenia całego majątku (sposób dorozumiany)

+ ! 2 w przeciwieństwie do wydziedziczonego sensu stricto wydziedziczony w znaczeniu potocznym, choć odsunięty od dziedziczenia może nadal realizować swoje roszczenie o zachowek

2. Wydziedziczenie sensu stricto (pozbawienie prawa do zachowku) jest to pozbawienie zstępnych, małżonka i rodziców prawa do zachowku. Wydziedziczenie takie może być dokonane tylko w testamencie, a przyczyna wydziedziczenia musi być w treści testamentu określona

1. przyczynami wydziedziczenia są :

• uporczywe postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego wbrew woli spadkodawcy postępowanie to musi spotykać się z dezaprobatą spadkodawcy, mieć charakter trwały i istnieć w chwili sporządzania testamentu

• uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych musi mieć ono charakter trwały i istnieć w chwili sporządzania testamentu. Chodzi tutaj o obowiązki rodzinne w szerokim znaczeniu (nie tylko obowiązek alimentacyjny, ale również np. obowiązek opieki i pomocy niedołężnemu rodzicowi)

• dopuszczenie się przez spadkobiercę względem spadkodawcy lub 1 najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo dopuszczenie się rażącej obrazy czci musi ono nastąpić przed wydziedziczeniem

2. przebaczenie wydziedziczenie jest bezskuteczne, jeżeli spadkodawca przebaczył spadkobiercy

+ ! 1 jeżeli w chwili przebaczania brak u spadkodawcy zdolności do czynności prawnych przebaczenie jest skuteczne jeżeli nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem

+ ! 2 przebaczenie dokonane po sporządzeniu testamentu może nastąpić wyłącznie w drodze spisania nowego testamentu

Podstawienie / Przyrost

1. Podstawienie zwykłe (substytucja) jest to zastąpienie 1 osoby (lub rzeczy) inną osobą (lub rzeczą) dopuszczalne jest powołanie w testamencie spadkobiercy na wypadek, gdyby osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą

+ ! ! ! 1 spadkobierca nie chce dziedziczyć jeżeli odrzuci spadek; spadkobierca nie może dziedziczyć jeżeli nie dożyje otwarcia spadku lub jest tak traktowany (niegodność)

+ ! ! ! 2 Podstawienie powiernicze NIEDOPUSZCZALNE ! ! ! polega ono na zobowiązaniu spadkobiercy do zachowania nabytego spadku i do pozostawienia go innej osobie skutek takiego powołania polega na tym, że ta inna osoba powołana jest do spadku na podstawie podstawienia zwykłego, chyba że z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że spadkobierca bez takiego podstawienia powierniczego nie byłby wougle powołany (wtedy powłanie jest nieważne)

2. Przyrost polega on na tym, że jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a 1 z nich nie chce lub nie może spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział, w braku odmiennej woli spadkodawcy przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów

+ ! wyłącznie przyrostu 2 sytuacje : (I) testator wyłącza przyrost w treści testamentu i wówczas część przypadająca osobie, która nie chce lub nie może być spadkobiercą podlega dziedziczeniu ustawowemu; (II) spadkodawca dokonuje podstawienia

Zapis

1. Zapis to dyspozycja spadkodawcy, którą nakłada on na spadkobiercę lub zapisobiercę (przy dalszym zapisie) obowiązek dokonania pewnego przysporzenia majątkowego na rzecz innej osoby osoba ta nie staje się spadkobiercą lecz wierzycielem w stosunku do spadkobiercy lub zapisobiercy (przy dalszym zapisie) i z chwilą otwarcia spadku uzyskuje roszczenie o wykonanie zapisu

2. Cechy zapisu :

1. może zostać ustanowiony tylko w testamencie

2. musi zostać dokonany na rzecz ściśle oznaczonej osoby

3. istota jego wyraża się w nałożeniu na podmiot obciążony obowiązku spełnienia określonego świadczenia majątkowego

3. Zapisobierca może nim być : (1) osoba fizyczna lub prawna byleby żyła lub istniała w chwili otwarcia spadku; (2) nasciturus pod warunkiem, że urodzi się żywy

+ ! 1 zapisobierca uznany za niegodnego nie uzyska wierzytelności z tytułu zapisu

+ ! 2 możliwe jest odrzucenie zapisu przez zapisobiercę

4. Podmiot obciążony zapisem (1) spadkobierca lub przy dalszym zapisie (2) zapisobierca

+ ! 1 jeżeli osoba powołana jako spadkobierca testamentowy nie chce lub nie może być spadkobiercą spadkobierca ustawowy, któremu przypadł przeznaczony dla tej osoby udział spadkowy, obowiązny jest, w braku odmiennej woli spadkodawcy, wykonać obciążające tę osobę zapisy (taki sam obowiązek spoczywa na spadkobiercy podstawionym oraz na tym któremu udział przypada z tytułu przyrostu)

+ ! 2 zwolnienie z obowiązku jeżeli osoba na rzecz, której został uczyniony zapis, nie chce lub nie może być zapisobiercą, obciążony zapisem zostaje zwolniony z obowiązku jego wykonania (ALE ! --< w braku odmiennej woli spadkodawcy musi wykonać dalsze zapisy)

5. Warunek i termin zapis może być ustanowiony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu

6. Przedmiot zapisu zapis może obejmować :

• zobowiązanie obciążonego do przeniesienia własności i wydania rzeczy

• rzecz oznaczona co do tożsamości jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tożsamości nie należąca do spadku w chwili jego otwarcia lub należąca do spadku, ale taka, której własność spadkodawca miał obowiązek przenieść na inną osobę w braku odmiennej woli spadkodawcy zapis taki jest bezskuteczny; przy istnieniu odmiennej woli obciążony zapisem ma obowiązek podjąć starania zmierzające do odzykania własności takiej rzeczy i przeniesienia jej na zapisobiercę (w razie niemożności dokonania tego obowiązek przeniesienia własności rzeczy zmieni się w obowiązek wypłacenia sumy stanowiącej równowartość rzeczy)

+ ! jeżeli rzecz oznaczona co do tożsamości jest wadliwa, obciążony zapisem ponosi względem zapisobiercy odpowiedzialność za wady rzeczy jak darczyńca

• rzecz oznaczona co do gatunku jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona tylko co do gatunku, jej przynależność bądź nie do majątku spadkowego nie wpływa na skuteczność zapisu zapisobierca ma po prostu obowiązek nabyć określoną ilość takiej rzeczy i jej własność przenieść na uprawnionego

+ ! jeżeli rzecz oznaczona co do gatunku ma wadę zapisobierca może żądać od obciążonego zapisem odszkodowania za nienależyte wykonanie zapisu albo dostarczenia, zamiast wadliwych rzeczy, rzeczy takiegoi samego gatunku niewadliwych oraz żądać naprawienia wynikłej z opóźnienia szkody

• obowiązek ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na korzyść zapisobiercy (np. prawa użytkowania)

• świadczenie polegające na wypłaceniu zapisobiercy pewnej sumy pieniędzy (np. jako równowartość części nieruchomości; lub np. w formie renty miesięcznej)

• przelew wierzytelności

• umorzenie długu

• wykonanie pewnych usług na rzecz zapisobiercy

• własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu lub inne prawa spółdzielcze mające chrakter ograniczonych praw rzeczowych

7. Wymagalność roszczenia zapisobiercy roszczenie o wykonanie zapisu staje się wymagalne, w braku odmiennej woli spadkodawcy, niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu

+ ! jeżeli zobowiązanym jest zapisobierca, może on wstrzymać się z wykonaniem dalszego zapisu do momentu wykonania zapisu przez spadkobiercę

8. Przedawnienie roszczeń roszczenie o wykonanie zapisu przedawnia się z upływem 5 lat od dnia wymagalności zapisu

Polecenie

1. Polecenie jest to rozrządzenie testamentowe, które nakłada na spadkobiercę lub zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania bez czynienia kogokolwiek wierzycielem

2. Istota w chwili otwarcia spadku powstaje stosunek prawny, w którym istniej obowiązek określonego zachowania się, ale z tego zachowania nie musi (ale może) wynikać korzyść dla innego podmiotu

3. Sankcja za niewykonanie niewykonanie polecenia nie pociąga za sobą żadnych sankcji w stosunku do obciążonego. Moralny obowiązek wypełnienia woli zmarłego powinien tutaj stanowić gwarancję wypelnienia polecenia

4. Zapisobierca obciążony poleceniem jeżeli osoba, na której rzecz został uczyniony zapis z obowiązkiem wykonania polecenia, nie chce lub nie może być zapisobiercą spadkobierca zostaje zwolniony z obowiązku wykonania zapisu, ALE ! powinien, w braku odmiennej woli spadkodawcy, wykonać polecenie (tak samo przy dalszym zapisie)

5. Przedmiot polecenia najczęściej przedmiotem jest obowiązek użycia w określony sposób uzyskanej wartości majątkowej np. zapewnienie korzyści określonej osobie, zbiorowości; obowiązek może zostać nałożony w interesie samego spadkodawcy np. postawienie pomnika

+ ! treść obowiązku musi zostać określona w testamencie osobiście przez spadkodawcę ! nie jest konieczne wyraźne określenie beneficjariusza

6. Podmioty uprawnione do żądania wykonania polecenia (1) każdy ze spadkobierców; (2) wykonawca testamentu chyba że polecenie ma na celu wyłącznie korzyść obciążonego poleceniem (np. regularne wizyty lekarskie); (3) właściwy organ państwowy jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny

Wykonawca testamentu

1. Powołanie wykonawcy testamentu do pełnienia funkcji wykonawcy testamentu można powołać każdą osobę, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Spadkodawca musi osobiście i wyraźnie wskazać komu powierza pełnienie tej funkcji (nie jest możliwe wskazanie przez inną osobę). Wykonawcą może być 1 ze spadkobierców lub zapisobierca. Osoba powołana do pełnienia obowiązków wykonawcy może tą funkcję odrzucić musi złożyć stosowne oświadczenie przed sądem (nie jest konieczne podawanie przyczyn odrzucenia). Sąd może zwolnić wykonawcę z ważnych powodów. Powołanie wykonawcy testamentu stwarza większy stopień prawdopodobieństwa, że wola spadkodawcy zostanie wypełniona w należyty sposób

2. Prawa i obowiązki wykonawcy testamentu (a) zakres obowiązków określa przede wszystkim sam spadkodawca. Jeżeli spadkodawca inaczej nie postanowił wykonawca powinien : (1) zarządzać majątkiem spadkowym, (2) spłacić długi spadkowe, w szczególności wykonać zapisy i polecenia, (3) a następnie wydać spadkobiercom majątek spadkowy zgodnie z wolą spadkodawcy i ustawą; (b) wykonawca może pozywać i być pozywanym w sprawach wynikających z zarządu spadkiem, może także pozywać w sprawach o prawa należące do spadku i być pozywanym w sprawach o długi spadkowe; (c) wykonawcy testamentu należy się wynagrodzenie, a także zwrot kosztów zarządu majątkiem spadkowym, jeżeli takie koszty poniósł (koszty te i wynagrodzenie należą do długów spadkowych)

3. Wygaśnięcie praw i obowiązków prawa i obowiązki wykonawcy wygasają : (1) z chwilą wykonania przez niego zadań określonych przez spadkodawcę lub wynikających z ustawy; (2) z chwilą śmierci wykonawcy testamentu; (3) po zwolnieniu go z obowiązków przez sąd (z ważnych powodów, np. utraty przez wykonawcę pełnej zdolności do czynności prawnych utrata jest ważnym powodem i umożliwia sądowi zwolnienie z obowiązków, ale automatycznie samo, nie powoduje wygaśniecia praw i obowiązków wykonawcy)

ZACHOWEK ochrona interesów najbliższych krewnych zmarłego

2 systemy - rezerwa / zachowek

1. System rezerwy przy systemie rezerwy spadek zostaje podzialony na 2 części : (1) rozrządzalną spadkodawca może nią swobodnie dysponować oraz (2) nierozrządzalną, czyli rezerwę do jej dziedziczenia dochodzą określne osoby z kręgu najbliższych krewnych (tzw. spadkobiercy konieczni) rozrządzenia spadkodawcy wykraczające poza część rozrządzalną ulegają odpowiedniemu zmiejszeniu. Spadkobiercy koniecznie ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe

2. System zachowku pozwala on na swobodne rozrządzanie całością majątku (osoby najbliższe mogą wougle nie dojść do dziedziczenia) osoby najbliższe uzyskują jedynie roszczenie pieniężne skierowane przede wszystkim do powołanego spadkobiercy, a rozmiar tego roszczenia uzależniony jest od wielkości udziału jaki przypadłby danej osobie przy dziedziczeniu ustawowym. Uprawnieni do zachowku nie posiadają statusu spadkobiercy, więc nie ponoszą odpowiedzialności za długi spadkowe. Zachowek wchodzi w skład długów spadkowych

Podmioty uprawnione do zachowku

1. Podmioty uprawnione do zachowku uprawnieni są : (1) zstępni, (2) małżonek i (3) rodzice spadkodawcy, o ile byliby oni powołani do spadku z ustawy

2. Wyłączenia uprawnienie do zachowku nie przysługuje :

1. osobom, (1) które zostały uznane za niegodnych, (2) zrzekły się dziedzicznia lub (3) odrzuciły spadek przypadający im z mocy ustawy wszystkie te osoby są traktowane tak jakby nie dożyły spadku

2. małżonkowi, który został wyłączony od dziedziczenia w związku ze złożeniem pozwu o rozwód z jego winy

3. osobom wydziedziczonym przez spadkodawcę

3. Spadkobierca uprawniony do zachowku uprawnionymi do zachowku mogą być także w pewnych sytuacjach spadkobiercy dochodzący do dziedziczenia, jeżeli ich udział w spadku nie pokrywa należnego im zachowku

Zobowiązani z tytułu zachowku

1. Spadkobiercy zobowiązani do zapłaty zachowku są w pierwszej kolejności spadkobiercy powołani do dziedziczenia

+ ! spadkobierca zobowiązany do zapłaty zachowku, który sam jest uprawniony do zachowku jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej ich własny zachowek

2. Obdarowani jeżeli uprawniony nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku

+ ! 1 jeżeli jest kilku obdarowanych odpowiadają oni wszyscy, ale w kolejności od obdarowanego najpóźniej do tego najwcześniej jeżeli uprawnionemu nie uda się otrzymać zachowku od obdarowanego najpóźniej, dopiero wtedy odpowiada następny w kolejności

+ ! 2 upoważnienie przemienne obdarowany może się zwolnić z ciążącego na nim obowiązku wydając uprawnionemu przedmiot darowizny

Wysokość zachowku

1. Udział stanowiący podstawę obliczenia zachowku tok ustalania :

1. ustalanie wysokości należnego uprawnionemu zachowku wymaga przede wszystkim określenia udziału spadkowego stanowiącego podstawę obliczenia zachowku; udział ten wyraża się ułamkiem (przy obliczaniu tego udziału bierze się pod uwagę także spadkobierców niegodnych i tych którzy odrzucili spadek; nie bierze natomiast tych, którzy zrzekli się dziedziczenia lub zostali wydziedziczeni

2. kolejnym zabiegiem jest ustalenie, czy uprawniony jest pełnoletni i zdolny do pracy, czy nie. (1) Jeżeli jest pełnoletni i zdolny do pracy uzyskaną wielkość udziału należy pomnożyć przez 1/2. (2) Jeżeli jest trwale niezdolny do pracy lub jest małoletni uzyskaną wielkość udziału należy pomnożyć przez 2/3. Ułamek, który wyjdzie nam z tego mnożenia odpowiada wielkości zachowku należnego uprawnionemu

2. Substrat zachowku na substrat zachowku składa się (1) czysta wartość spadku powiększona o (2) wartość podlegających doliczeniu darowizn czystą wartość spadku ustala się odejmując od aktywów spadkowych wartość długów spadkowych (przy tej operacji do długów spadkowych nie zaliczamy zapisów i poleceń)

3. Obliczenie zachowku po ustaleniu wartości substratu zachowku, wartość tą należy pomnożyć przez ułamek określający należny uprawnionemu zachowek

Doliczanie darowizn doliczeniu podlegają wszystkie darowizny, z wyłączeniem :

1. drobnych darowizn zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych (np. prezenty z okazji imienin), niezależnie od tego kiedy i na czyją rzecz zostały dokonane

2. darowizn dokonanych 10 lat przed otwarciem spadku na rzecz osób nie będących spadkobiercami ani uprawnionymi do zachowku

3. jeżeli zachowek obliczany jest dla zstępnego darowizn dokonanych w czasie, gdy spadkodawca nie miał jeszcze zstępnych, chyba że dokonano ich na mniej niż 300 dni przed urodzeniem

4. darowizn dokonanych przed zawarciem małżeństwa, jeżeli zachowek obliczany jest dla małżonka

Przedawnienie roszczenia o zachowek

1. Przy dziedziczeniu testamentowym roszczenie ulega przedawnieniu w terminie 3 lat od ogłoszenia testamentu

2. Przy dziedziczeniu ustawowym wydaje się, że tak samo, ale kwestia jest sporna gdyż kodeks jej nie normuje

Dziedziczenie roszczenia o zachowek roszczenie z tytułu zachowku przechodzi na spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten należy do kręgu osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy

PRZYJĘCIE SPADKU LUB ODRZUCENIE SPADKU

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

1. Treść oświadczenia spadkobierca nabywa spadek z chwilą śmierci spadkodawcy z mocy prawa JEDNAK ! nabycie praw i obowiązków spadkowych nie jest nabyciem definitywnym w określonym terminie spadkobierca może złożyć oświadczenie co do spadku, w którego treści może : (1) przyjąć spadek wprost (bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe); (2) z dobrodziejstwem inwentarza (z ograniczeniem odpowiedzialności do wartości stanu czynnego spadku) [w braku określenia tego jak przyjmuje się spadek, spadek zostaje przyjęty wprost] ; (3) spadek odrzucić złożenie oświadczenia o odrzucieniu powoduje, że spadkobiercę takiego traktuje się jakby nie dożył otwarcia spadku [SP, gmina i fundacja powołana do życia w testamencie nie mogąodrzucić spadku ! ! !]

2. Uprawnieni do złożenia oświadczenia samodzielnie mogą złożyć takie oświadczenie tylko osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych; osoby nie posiadające pełnej zdolności działają przez swoich przedstawicieli ustawowych, którzy to przedstawicie muszą dodatkowo uzyskać zgodę sądu opiekuńczego (przy przyjmowaniu spadku wprost lub odrzuceniu) inaczej takie oświadczenie jest nieważne

3. Złożenie oświadczenia oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku składa się : (1) przed sądem albo (2) przed notariuszem skutkuje to tym, że nabycie praw i obowiązków przez spadkobiercę staje się definitywne (przede wszystkim spadkobierca nie może już odrzucić spadku, a jego majątek osobisty ulega połączeniu z majątkiem spadkowym)

4. Bezskuteczność oświadczenia o odrzuceniu spadku jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili otwarcia spadku, może żądać, żeby odrzucenie zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego. Przesłanki do wystąpienia z żądaniem :

1. może z nim wystąpić wierzyciel spadkobiercy, który odrzucił spadek, dowodząc, że wskutek odrzucenia spadkobierca - dłużnik stał się niewypłacalny w stopniu większym niż był przed odrzuceniem

2. żądanie kierowane jest do spadkobiercy, który odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli

3. treścią żądania jest uznanie za bezskuteczne w stosunku do niego oświadczenia o odrzuceniu

4. z żądaniem występuje wierzyciel, którego wierzytelność istniała w chwili otwarcia spadku

5. termin wierzyciel może wystąpić z żądaniem w ciągu 6 m-cy od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku przez dłużnika, lecz nie później niż przed upływem 3 lat od odrzucenia spadku

+ ! skutek takiego uznania jest taki, że wierzyciel może kierować egzekucję do przedmiotów spadkowych, tak jakby spadek został przyjęty

5. Niezłożenie oświadczenia w braku złożenia oświadczenia w terminie działa fikcja prawna, zgodnie z którą spadkobierca taki traktowany jest tak, jakby przyjął spadek : (1) jeżeli spadkobierca jest osobą fizyczną o pełnej zdolności do czynności prawnych wprost !; (2) jeżeli nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych, jest osobą, co do której istnieją podstawy do całkowitego ubezwłasnowolnienia lub jest osobą prawną z dobrodziejstwem inwentarza

+ ! art. 1016 KC jeżeli 1 ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza

6. Zakaz warunku lub terminu oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie może być złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu oświadczenie takie jest nieważne

7. Wady oświadczenia woli w KC wyraźnie wymienione 2 wady : (1) błąd musi dotyczyć treści oświadczenia i być istotny; oraz (2) groźba powinna być poważna, a niebezpieczeństwo musi grozić osobie lub dobrom majątkowym składającego oświadczenie lub osobie 3 nie pociągają one za sobą nieważności bezwzględnej, a jedynie możliwość uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia w drodze złożenia stosownego oświadczenia przed sądem. Jednocześnie z uchyleniem się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia, spadkobierca powinien oświadczyć czy i jak przyjmuje spadek, czy go odrzuca. Możliwość uchylenia się od skutków prawnych dotyczy również sytuacji, w której spadkobierca pod wpływem groźby lub błędu nie złożył żadnego oświadczenia w terminie.

+ ! termin uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia wygasa po upływie 1 roku od chwili, w której spadkobierca wykrył błąd lub w której ustał stan zagrożenia

STWIERDZENIE NABYCIA SPADKU

1. Postępowanie stwierdzenie nabycia spadku następuje w postępowaniu prowadzonym w trybie nieprocesowym. Sąd wydaje postanowienie stwierdzające nabycie spadku na wniosek osoby mającej w tym interes

2. Uprawnieni do wystąpienia z wnioskiem (1) spadkobiercy; (2) wierzyciele spadkodawcy; (3) uprawnieni do zachowku; (4) zapisobiercy; (5) wierzyciele spadkobiercy; (6) osoby zainteresowane wykazaniem, że nie są spadkobiercami i nie ponoszą odpowiedzialności za długi spadkowe; (7) wykonawca testamentu

3. Termin stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem 6 m-cy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

4. Deklaratywny charakter postanowienia postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku ma charakter deklaratywny nabycie spadku następuje ex lege i orzeczenie sądowe jedynie dokumentuje ten fakt

5. Domniemanie domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, jest spadkobiercą; wystąpienie z wnioskiem o uchylenie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku możliwe jest gdy osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, (1) nie jest spadkobiercą lub (2) przypada jej inny udział w spadku niż stwierdzono

6. Skutki stwierdzenia nabycia spadku :

1. dowód uprawnień spadkobiercy jest ono jedynym dowodem, że określona osoba jest spadkobiercą i że jest w pewnych okolicznościach osobą uprawnioną z tytułu dziedziczenia

2. ochrona osób 3 osoba nabywająca prawo należące do spadku od osoby legitymującej się stwierdzeniem nabycia spadku jeżeli działa w dobrej wierze jest chroniona; zasada ta dotyczy również sytuacji gdy osoba taka zostaje zwolniona od ciążącego na niej obowiązku (np. długu) nabycie prawa lub zwolnienie z obowiązku pozostaje skuteczne wobec rzeczywistego spadkobiercy spadkobierca rzeczywisty może jedynie dochodzić od osoby, która dokonała rozporządzenia, roszczeń odszkodowawczych lub roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Ochrona osoby 3 jest tutaj rozległa obejmuje zarówno czynności pod tytułem odpłatnym jak i darmym. Ochrona nie działa ! ! ! tylko wtedy, gdy nabywca lub zwolniony z obowiązku pozostaje w złej wierze (ma pozytywną wiadomość, że osoba od której nabywa nie jest w rzeczywistości spadkobiercą, a także nie posiada takiej wiedzy, mimo że mógł ją uzyskać bez trudności)

OCHRONA DZIEDZICZENIA

Ochrona spadkobiercy spadkobiercy, który nie włada majątkiem spadkowym lub włada tylko pewnymi przedmiotami należącymi do spadku służy prawo żądania wydania spadku lub poszczególnych przedmiotów należących do spadku. Żądanie to kierowane jest do osoby, która włada spadkiem jako spadkobierca, ale spadkobiercą nie jest 2 sytuacje (1) osoba władająca spadkiem uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, które następnie zostało uchylone; (2) osoba władająca spadkiem nie uzyskała wougle stwierdzenia nabycia spadku

Roszczenie spadkobiercy

1. Treść treścią roszczenia spadkobiercy jest wydanie mu spadku lub przedmiotow należących do spadku; przesłanki wystąpienia z roszczeniem :

1. tytuł spadkobiercy

2. pozbawienie władania całością spadku lub niektórymi przedmiotami należącymi do spadku

3. pozostawanie tego spadku lub przedmiotów we władaniu spadkodawcy (niezależnie od tego czy spadkodawcy przysługiwał tytuł prawny)

2. Adresat żądanie wydania spadku lub przedmiotów kierowane jest do osoby władającej spadkiem osoba musi uważać się za spadkobiercę i z tego tytułu wywodzić swoje prawo do władania spadkiem lub przedmiotami (tytułem musi być spadkobranie)

3. Przedawnienie roszczenia roszczenie o wydanie spadku lub przedmiotów do niego należących przedawnia się z upływem 10 lat od chwili, w której spadkobierca został pozbawiony władania spadkiem, a jeżeli spadkobierca taki nie władal spadkiem, od chwili otwarcia spadku

ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPADKOBIERCÓW ZA DŁUGI SPADKOWE

Charakter odpowiedzialności odpowiedzialność spadkobiercyza długi spadkowe ma charakter odpowiedzialności majątkowo-osobistej jeżeli dłużnik-spadkobierca nie wykona swojego zobowiązania, wierzyciel może poszukiwać zaspokojenia na całym majątku dłużnika, obecnym i przyszłym, ale tylko na jego majątku. Cechy tej odpowiedzialności :

1. gwarancją spełnienia świadczenia jest cały majątek dłużnika

2. wierzyciel ma prawo wyboru pomiędzy przedmiotami należącymi do dłużnika i co do sposobu przymusowego zaspokojenia roszczeń

3. w razie zbiegu wierzycieli każdy samodzielnie dochodzi swych praw; gdy majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzytelności są one zaspokajane częściowo, w stosunku do wartości poszczególnych wierzytelności

4. decydujące znaczenie ma przynależność przedmiotu do określonego majątku wejście jakiegoś przedmiotu do majątku dłużnika powoduje, że zostaje on objęty odpowiedzialnością; wyjście z tego majątku oznacza zwolnienie od odpowiedzialności

5. odpowiedzialność osobista może podlegać pewnym ograniczeniom ograniczenia mogą występować w 2 postaciach :

• odpowiedzialność może zostać ograniczona do pewnej masy majątkowej czyli do majątku spadkowego wierzyciel może kierować egzekucję jedynie do przedmiotów należących do wyodrębnionej masy majątkowej

• odpowiedzialność jest ograniczona kwotowo spadkobierca odpowiada całym swoim majątkiem, ale tylko w granicach określonej wartości czyli do wysokości aktywów spadkowych

Odpowiedzialność przed przyjęciem spadku do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku; majątek spadkowy pozostaje oddzielony od osobistego majątku spadkobiercy spadkobierca ponosi odpowiedzialność jedynie z przedmiotów należących do spadku

Odpowiedzialność po przyjęciu spadku następuje zlanie majątków spadkobierca odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem

1. Odpowiedzialność nieograniczona przyjęcie spadku wprost powoduje, że spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe całym majątkiem, zarówno spadkowym jak i osobistym, bez ograniczenia

2. Odpowiedzialność ograniczona przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza powoduje, że odpowiedzialność za długi spadkowe ograniczona zostaje kwotowo do wysokości wartości stanu czynnego spadku (do wysokości aktywów)

+ ! ! ! 1 dla ustalenia jakie aktywa wchodzą w skład spadku i jaka jest ich wartość, sporządza się spis inwentarza sporządzany jest on (I) na wniosek (1) tego, kto uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą, (2) wykonawcy testamentu, (3) wierzyciela posiadającego pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy lub (4) właściwego urzędu skarbowego; albo (II) z urzędu sąd wydaje postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza, gdy (1) zostało złożone oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a inwentarz nie był wcześniej sporządzony lub gdy (2) ustanowiono kuratora spadku. Jeżeli po sporządzeniu spisu powstanie wątpliwość czy zostały w nim zamieszczone wszystkie przedmioty należące do spadku lub czy istnieją długi umieszczone w spisie sąd może nakazać spadkobiercy złożenie : (1) oświadczenia, że żadanego przedmiotu nie zataił, ani nie usunął oraz że nie podał w spisie nieistniejących długów; (2) wykazu przedmiotów nie ujawnionych w spisie, jeżeli są mu wiadome; (3) zapewnienia, że złożone oświadczenie lub wykaz są prawidłowe i zupełne

+ ! ! ! 2 powrót do odpowiedzialności nieograniczonej ograniczenie odpowiedzialności przestaje istnieć, gdy spadkobierca podstępnie (działanie świadome) nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku lub podał nieistniejące długi

Spłata długów spadkobierca, który przyjął spadek z d.i. powinien dołożyć staranności przy spłacaniu długów spadkowych ma on obowiązek porównać wartość znanych mu długów z wartością stanu czynnego spadku i spłacać poszczególne długi proporcjonalnie

1. Gdy pasywa przekraczają wartość aktywów, a spadkobierca spełni niektóra świadczenia w całości 2 sytuacje :

1. gdy spadkobierca spłaca niektóre długi spadkowe nie wiedząc o istnieniu innych ponosi on odpowiedzialność tylko do wysokości różnicy między wartością ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku, a wartością świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów, które spłacił jego odpowiedzialność zostaje ograniczona do wysokości wartości stanu czynnego spadku

2. gdy spadkobierca spłaca niektóre długi spadkowe wiedząc o istnieniu innych ponosi on odpowiedzialność za te inne długi ponad wartość stanu czynnego spadku jednak ! tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby zobowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał należycie wszystkie długi spadkowe

2. Spadkobierca nie ma obowiązku podejmowania działań zmierzających do ustalenia rzeczywistego stanu zadłużenia majątku spadkowego ustawa nakłada jedynie obowiązek podania do inwentarza znanych mu długów

Odpowiedzialność współspadkobierców

1. Solidarna odpowiedzialność do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe solidarnie jeżeli 1 ze spadkobierców spełnił świadczenie, może żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów. Wierzyciel może żądać spełnienia całości świadczenia od któregokolwiek ze współspadkobierców, a ten będzie musiał świadczenie spełnić

2. Ograniczona odpowiedzialność gdy wszyscy lub niektórzy ze współspadkobierców przyjęli spadek z d.i. lub też są za takich uważani jeżeli wartość długów spadkowych jest wyższa od wartości udziału spadkowego

Odpowiedzialność po dziale spadku po dokonaniu działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność w stosunku do wielkości przypadających im udziałów ustają związki współspadkobierców z tytułu wspólności majątku spadkowego i przestaje istnieć solidarność ich odpowiedzialności

1. Zobowiązania podzielne (np. spłata pieniędzy) dzielą pomiędzy spadkobierców w stosunku do wielkości przypadających im udziałów (jeżeli dziedziczy 2/3 to spłaca 2/3)

2. Zobowiąznia niepodzielne współspadkobiercy nawet po dziale spadku odpowiadają w stosunku do tego świadczenia niepodzialnego jak dłużnicy solidarni

WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKU SPADKOWEGO

1. Sytuacja prawna współspadkobierców :

1. stosowanie przepisów o współwłasności ułamkowej w sytuacji, w której do dziedziczenia dochodzi więcej niż jeden spadkobierca, osoby takie są współspadkobiercami i aż do chwili działu spadku istnieje między nimi wspólność, do której mają zastosowanie odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych

2. współposiadanie i współkorzystanie każdy ze współspadkobierców jest uprawniony do współposiadania przedmiotów należących do spadku oraz współkorzystania z nich w takim zakresie, w jakim da się to pogodzić z uprawnieniami pozostałych współspadkobierców

+ ! 1 ograniczenia tych uprawnień :

• jeżeli (I) w testamencie zostanie powołany wykonawca testamentu

• jeżeli (II) ustanowiony zostanie kurator spadku nieobjętego

w takich przypadkach uprawionymi do zarządzania są kurator lub wykonawca

+ ! 2 dla prawidłowego wykonywania zarządu niezbędne jest posiadanie majątku

+ ! ! ! Wyjątki zastosowania przepisów o współwłasności ułamkowej :

• nie znajduje zastosowania domniemanie, że udziały współwłaścicieli są równe

• spadkobierca może rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku wyłącznie za zgodą pozostałych współspadkobierców

• zbycie udziału w spadku podlega odrębnym unormowaniom

• wyjście ze wspólności nie podlega przepisom o zniesieniu współwłasności

2. Ochrona praw współspadkobierców w razie naruszenia praw współspadkobierców do współposiadania i współkorzystania z rzeczy wspólnej każdemu uprawnionemu służą środki ochrony przewidziane w przepisach regulujących współwłasność w częściach ułamkowych.

+ ! SN w sytuacji, gdy cały spadek zostanie objęty w posiadanie przez jednego ze współspadkobierców z wyłączeniem pozostałych albo też tylko przez niektórych spośród kilku spadkobierców pozbawieni współposiadania mogą domagać się, aby sąd ustalił korzystanie z przedmiotów spadkowych według przepisów o zarządzie rzeczą wspólną

3. Wspólność wierzytelności podręcznik, strona 168 punkt 4 różne poglądy

ZBYCIE UDZIAŁU W PRZEDMIOCIE NALEŻĄCYM DO SPADKU

1. Wymóg zgody współspadkobierców od chwili przyjęcia spadku każdy ze współspadkobierców może swobodnie (bez zgody pozostałych) rozporządzać swoim udziałem w spadku JEDNAK !!! nie może on swobodnie rozporządzać swoim udziałem w konkretnym przedmiocie należącym do spadku zgodnie z art. 1036 zd. 1 przesłanką skuteczności takiego rozporządzenia jest uzyskanie zgody pozostałych współspadkobierców (zgoda taka nie może zostać zastąpiona decyzją sądu - tak jak może to mieć miejsce w przypadku współwłasności ułamkowej)

+ ! wyrażenie zgody może nastąpić przed dokonaniem rozporządzenia, jednocześnie lub nawet po jego dokonaniu ze skutkiem wstecznym. Dodatkowo forma jeżeli do ważności dokonywanego rozporządzenia wymagana jest forma szczególna zgoda powinna zostać wyrażona w tej samej formie

2. Skutki braku zgody dokonanie rozporządzenia bz zgody współspadkobierców nie skutkuje nieważnością dokonanego rozporządzenia ALE ! istnieje możliwość wystąpienia bezskuteczności takiego rozporządzenia rozporządzenie takie jest bezskuteczne w przypadku, gdy narusza ono, wynikające z przepisów o dziale spadku uprawnienia któregokolwiek ze współspadkobierców. Bezskutecznośc ta polega na tym, że przy dokonywaniu dzialu można traktować dany przedmiot tak, jakby udział w nim nadal należał do spadkobiercy, który dokonał rozporządzenia CZYLI ! np. możliwe jest przyznanie, przy dziale spadku, tego przedmiotu w całości spadkobiercy, który dokonał rozporządzenia i wtedy uprzednie rozporządzenie udziałem w tym przedmiocie pozostanie w pełni skuteczne ! [... Ale jaja co?]

3. Skutki rozporządzenia zbycie udziału w konkretnym przedmiocie należącym do spadku nie wpływa na sytuację majątku spadkowego jako całości nadal istnieje wspólność między współspadkobiercami, która może ustać jedynie w drodze dokonania działu spadku. UWAGA ! nie jest możliwe zniesienie, na żadanie nabywcy, współwłasności tylko tego konkretnego przedmiotu, w którym nabył on udział

+ ! uprawnienia nabywcy nabywca nie uzyskuje żadnych szczególnych uprawnień, ALE ! jeżeli okaże się, że nabycie dotnięte jest bezskutecznością służy mu uprawnienie do żądania odszkodowania od zbywcy na ogólnych zasadach

DZIAŁ SPADKU

1. Ogólne zasady działu spadku :

1. dział spadku współuprawnieni mogą pozostawać dowolnie długo we wspólności majątku spadkowego. Stan ten ulega zmianie dopiero wtedy gdy przynajmniej 1 ze współspadkobierców wyrazi wolę dokonania podziału tego majątku (działu spadku)

2. istota działu spadku polega on na tym, że po ustaleniu wartości całego majątku określa się wielkość sched poszczególnych spadkobierców, np. wartość wszystkich aktywów spadkowych 900 dziedziczą 3 w częściach równych to wartość każdej schedy to 300

3. cel działu likwidacja wspólności wynikającej z dziedziczenia

4. sposoby podziału dział spadku może zostać dokonany w drodze (I) umowy lub (II) postępowania przed sądem (także polubownym)

5. przedmiot działu przedmiotem działu są jedynie aktywa spadkowe

+ ! 1 kwestia podziału długów spadkowych podział pasywów pomiędzy poszczególnych współspadkobierców stanowi jedynie konsekwencje podziału aktywów. W postępowaniu działowym nie można zatem dzielić długów spadkowych jeżeli współspadkobiercy w umowie określą, który z nich odpowiada za jakie długi, odnosi to skutek jedynie w stosunkach wewnętrznych między nimi samymi

+ ! 2 sytuacja wierzyciela w odniesieniu do wierzycieli znajdą zastosowanie ogólne zasady wynikające przede wszystkim z art. 1034 KC [sorka, ale nie miałem KC]

2. Umowny dział spadku :

1. warunek zgodnej woli spadkobierców dokonanie umownego działu spadku jest możliwe jedynie przy isnieniu zgodnej woli wszystkich spadkobierców musi istnieć zgoda co do :

• tego jakie przedmioty przypadają poszczególnym uprawnionym

• tego czy podział ma nastąpić w drodze działu faktycznego czy cywilnego (sprzedaż i podział uzyskanej sumy)

• wysokości oraz sposobu zapłaty ewentualnych spłat i dopłat

+ ! 1 jeżeli zgody nie ma uprawnieni nie będą mogli złożyć zgodnych oświadczeń woli prowadzących do zawarcia umowy

+ ! 2 jeżeli chociażby 1 ze współuprawnionych zażąda aby sprawę rozstrzygnął sąd możliwość dokonania działu umownego jest wyłączona

2. strony umowy stronami zawartej umowy muszą być wszyscy współspadkobiercy, a jeżeli spadkobierca zbył przypadający mu udział w spadku lub jego część - stroną umowy musi być także nabywca

3. forma umowy umowa o dział spadku może być zawarta w formie dowolnej, chyba że ustawa wymaga formy szczególnej :

• jeżeli w skład dzielonego spadku wchodzi prawo, dla przeniesienia którego niezbędne jest zachowanie formy aktu notarialnego konieczna jest forma aktu notarialnego (odnosi się to przede wszystkim do praw rzeczowych na nieruchomościach, a także do własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu)

• jeżeli w skład dzielonego spadku wchodzi przedsiębiorstwo (w znaczeniu przedmiotowym) powinna zostać zachowana forma pisemna z podpisem poświadczonym notarialnie

4. treść umowy treść umowy podlega zasadom ogólnym, w szczególności zasadzie swobody umów sposób i warunki dokonania podziału określają same strony umowy działowej, nie mogą one jednak określić wielkości swoich udziałów spadkowych w sposób odmienny niż wynika to z ustawy lub treści testamentu ( takie postanowienia są nieważne), strony mogą natomiast ograniczyć dział do części spadku, jeżeli taka jest ich wola (dział częściowy)

5. wady oświadczeń woli do umowy o dział spadku mają zastosowanie przepisy ogólne dotyczące wad oświadczeń woli (art. 82-88) umowa o dział spadku będzie nieważna :

• jeżeli któraś z jej stron działała w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (82)

• jeżeli umowa była pozorna (83)

• gdy strona działająca pod wpływem błeędu lub groźby skutecznie uchyliła się od skutków wadliwego oświadczenia woli (84 i 87 w zw. z 88)

+ ! dodatkowo, oddzielnie został uragulowany bład jako wada oświadczenia woli uchylenie się od skutków pranych umowy o dział spadku zawartej pod wpływem błędu może nastąpić tylko wtedy, gdy błąd dotyczył stanu faktycznego, który strony uważały za niewątpliwy błąd musi dotyczyć nie treści zawrtej umowy tylko stanu faktycznego, który strony uważały za niewątpliwy

3. Sądowy dział spadku :

1. kiedy sądowy dział spadku? dokonywany jest on na wniosek osoby legitymowanej w sytuacji, kiedy pomiędzy spadkobiercami istnieje spór co do sposobu dokonania podziału

2. podmiot legitymowany legitymowanym do złożenia wniosku wszczynającego postępowanie jest każdy ze współspadkobierców oraz nabywca udziału w spadku, gdy taki udział nabył ; wierzyciel tylko jeżeli dokonał zajęcia praw spadkowych swego dłużnika w drodze egzekucji

+ ! termin prawo do wystąpienia z wnioskiem o dział spadku nie jest ograniczone żadym terminem

3. ustalenie składu i wartości spadku przy ustalaniu sąd nierze pod uwagę spis inwentarza dokonany wcześniej (jeżeli spis inwentarza nie obejmuje wszystkich przedmiotów wchodzących w skład spadku, możliwe jest jego uzupełnienie). Jeżeli nie dokonano spisu inwentarza, sąd może ustalić skład spadku na podstawie wyjaśnień uczestników. Jeżeli chodzi o ustalenie wartości poszczególnych przedmiotów to jeżeli uczestnicy postępowania zgodnie ustalą wartość danego przedmiotu podlegającego podziałowi, wartość ta jest dla sądu wiążąca. W razie braku zgody sąd może dokonać ustaleń samodzielnie lub na podstawie opinii biegłego

4. 2 sposoby podziału po ustaleniu składu i wartości przedmiotów wchodzących w skład majątku spadkowego sąd wybiera 1 z 2 sposobów dokonania podziału :

• podział fizyczny poszczególne przedmioty zostają fizycznie podzielone i przyznane poszczególnym spadkobiercom w stosunku do wielkości ich udziałów (możliwe jest tu ustalenie dopłat, jeżeli wartość przyznanych części nie odpowiada wielkości udziałów, a także przyznanie pewnych przedmiotów w całości jednemu lub niektórym spadkobiercom wtedy obowiązek spłaty)

• podział cywilny przedmioty należące do spadku zostają sprzedane, a uzyskana z nich suma podzielona pomiędzy współspadkobierców w stosunku do wielkości przysługujących udziałów (podział cywilny jest przede wszystkim alternatywą dla podziału fizycznego polegającego na przyznaniu przedmiotu w całości 1 ze spadkobierców z obowiązakiem dokonania spłat, np. zostanie dokonany w przypadku gdy żaden ze współspadkobierców nie jest w stanie ponieść ciężaru spłat)

5. wybór sposobu podziału sąd dokonuje wyboru, który ze sposobów należy wybrać w konkretnych okolicznościach ALE ! jeżeli uczestnicy postępowania wskażą zgodnie sposób podziału, sąd jest związany takim wnioskiem CHYBA, ŻE ! podział przez nich wskazany jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub naruszałby uzasadniony interes osób uprawnionych. W miarę możliwości sąd zawsze powinien dokonać podziału fizycznego spadku [tak mi się wydaje, ale nie jestem pewien czy jest taki przepis]

+ ! wola testatora zgodnie z art. 948 KC sąd może odejść od sposobu wskazanego przez testatora jedynie wówczas, gdy : (I) byłoby to sprzeczne z prawem, (II) z.w.s. lub gdy (III) prowadziłoby do pokrzywdzenia niektórych spadkobierców

6. spłaty i dopłaty sąd dokonujący działu określa także sposób i termin uiszczenia spłat i dopłat w razie ich ustalenia, a także wysokość i tyermin uiszczenia odsetek (możliwe są spłaty i dopłaty w ratach ! jednak ! max to 10 lat)

7. podział całego spadku generalnie działem powinien zostać objęty cały majątek spadkowy ALE ! z ważnych powodów podział taki może zostać ograniczony do części spadku wtedy do części pozostałej można zastosować dział uzupełniający ALE tylko w następujących przypadkach :

• gdy spadkobiercy dokonali umownego działu co do części spadku

• gdy sąd dokonał działu częściowego

• gdy sąd nie ograniczając działu do części spadku, nie objął swym postanowieniem całego majątku spadkowego (np. gdy istnienie pewnych przedmiotów, które powinny zostać uwzględnione, zostało ujawnione już po dokonaniu działu)

+ ! ! ! w przypadku odnalezienia testamentu już po dokonaniu działu sądowego jeżeli dojdzie do zmiany kręgu spadkobierców lub wielkości przysługujących im udziałów dokonany dział stanie się niezgodny z porządkiem dziadziczenia zainteresowany z reguły będzie mógł wtedy żądać wznowienia postępowania lub domagać się ustalenia, że dokonany dział jest bezskuteczny

4. Zaliczanie darowizn :

1. czynność rachunkowa zaliczanie darowizn to czynność wyłącznie rachunkowa zobowiązany do zaliczenia nie ma obowiązku fizycznego zwrócenia przedmiotu darowizny do majątku spadkowego --> po prostu to co dostał odlicza się od schedy, która mu przypadnie

2. “procedura” :

• wartość darowizn doliczana jest do spadku lub udziału w spadku, który podlega podziałowi

• po ustaleniu w ten sposób wartości majątku spadkowego oblicza się schedę spadkową dla każdego ze współspadkopbierców

• na poczet schedy każdego z nich zalicza się wartość otrzymanej przez niego darowizny

+ ! ! ! PRZYKŁAD wartość majątku spadkowego, do dziedziczenia którego powołanych jest 3 synów spadkodawcy wynosi 6. Syn A otrzymał darowiznę o wartości 2, syn B - 1, a syn C nie otrzymał darowizny. Po doliczeniu darowizn wartość spadku wynosi 9. Schedy wszystkich spadkobierców wynoszą po 3 (bo 9:3). Po zaliczeniu darowizn wartość sched otrzymanych przez spadkobierców wyniesie : Syn A 1 (bo 3-2), Syn B 2 (bo 3-1), Syn C 3 (bo nie dostał żadnej darowizny)

3. chwila określająca wartość darowizny wartość darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku. UWAGA ! przy zaliczaniu nie uwzględnia się pożytków, jeżeli dany przedmiot darowizny pożytki przynosi

4. osoby zobowiązane do zaliczenia (art. 1039 KC) obowiązani do zaliczenia darowizny są zarówno dzici spadkodawcy jaki i dalsi zstępni. Obowiązek zaliczenia darowizn uzyskanych przez małżonka spadkodawcy występuje tylko wówczas, gdy małżonek dziedziczy w zbiegu ze zstępnymi spadkodawcy

5. darowizny podlegające zaliczeniu zaliczeniu podlegają wszystkie darowizny, o ile nie zostały zwolnione z tego obowiązku przez spadkodawcę (spadkodawca może bowiem zwolnić daną darowiznę od obowiżaku zaliczenia) i są to darowizny dokonane za życia spadkodawcy (kożyść uzyskana z zapisu nie podlega zaliczeniu)

6. wartość darowizny wyższa od schedy spadkowej jeżeli wartość darowizny podlegającej zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki w takim wypadku przy dziale spadku nie uwzględnia się ani darowizny ani spadkobiercy zobowiązanego do zaliczenia [po prostu dostaje swoją darowiznę i wypad, nic więcej nie dostanie bo już masz więcej niż inni palancie !]

7. koszty wychowania i wykształcenia przepisy o zaliczaniu darowizn na schedę spadkową stosuje się odpowiednio do poniesionych przez spadkodawcę na rzecz zstępnego kosztów wychowania oraz wykształecenia ogólnego i zawodowego ALE ! tylko wówczas, gdy koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku (art. 1043)

5. Skutki działu spadku :

1. ustanie wspólności dział spadku powoduje przede wszystkim ustanie wspólności istniejącej pomiędzy współspadkobiercami każdy z nich staje się wyłącznym podmiotem praw, które przypadły mu w drodzę działu spadku

2. odpowiedzialność za długi po dokonaniu działu kończy się okres solidarnej odpowiedzialności współspadkobierców za długi spadkowe

+ ! jeżeli w umowie działowej strony zawarły odmienne (niż w art. 1034 KC) postanowienia dotyczące podziału długów, są one skuteczne wyłącznie w stosunkach między spadkobiercami

3. rękojmia za wady zgodnie z art. 1046 KC po dokonaniu działu spadkobiercy są wzajemnie obowiązani do rękojmi za wady fizyczne i prawne według przepisów o rękojmi przy sprzedaży

+ ! rękojmia co do wierzytelności rozciąga się tutaj również na wypłacalność dłużnika cokolwiek to oznacza !

UMOWA O ZBYCIE SPADKU LUB UDZIAŁU W SPADKU

1. Charakterystyka ogólna jest to umowa, której przedmiotem jest całość lub część spadku albo całość lub część udziału spadkowego, która skutkuje przejściem na nabywcę ogółu praw i obowiązków spadkobiercy

2. Forma umowy dla ważności takiej umowy ustawa wymaga formy aktu notarialnego niezachowanie jej powoduje nieważność

3. Strony umowy stronami takiej umowy mogą być zarówno spadkobiercy, jak również osoby spoza kręgu osób powolanych do dziedziczenia (os 3) ALE ! zawarcie takiej umowy musi być porzedzone złożeniem przez spadkobiercę oświadczenia o przyjęciu spadku lub poprzedzone upływem terminu z art. 1015 KC [sorka, ale nie miałem KC] no bo musi przyjąć spadek ! tzn. może odrzucić, ale jak odrzuci to jest wyłączony od dziadziczenia i wtedy nie może zbyć !

4. Przedmiot umowy zgodnie z 1051 KC może nim być :

1. cały majątek spadkowy gdy do dziedziczenia doszła 1 osoba

2. ułamkowa część spadku gdy jedyny spadkobierca wyraża wolę zbycia takiej jedynie części

3. udział w spadku gdy zbywca jest jednym ze współspadkobierców

4. część ułamkowa udziału spadkowego gdy współspadkobierca wyraża wolę przeniesienia na nabywcę jedynie części należnego mu udziału

+ ! 1 przedmiotem umowy są prawa majątkowe wchodzące w skład spadku

+ ! 2 długi spadkowe nie stanowią przedmiotu umowy zbywca i nabywca odpowiadają za długi spadkowe solidarnie

5. Skutki umowy :

1. nabywca podstawowym skutkiem zawarcia umowy jest wstąpienie nabywcy w prawa i obowiązki spadkobiercy oznacza to, że nabywca (I) staje się uprawnionym do podejmowania działań, które mógł podjąć spadkobierca, może on więc wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku oraz z wnioskiem o dokonanie działu. Dodatkowo (II) względem nabywcy skuteczne są dokonane wcześniej czynności prawne określające zarząd i sposób korzystania ze wspólnego majątku JEŻELI ! o nich wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć. Nabywca (III) staje się również podmiotem obowiązków związanych z dziedziczeniem

2. rozliczenie między zbywcą a nabywcą ze względu na to, że przedmiotem umowy jest pewna masa majątkowa traktowana jako całość, o składzie tej masy decyduje chwila otwarcia spadku, bo z chwilą otwarcia spadku przechodzi ona na spadkobiercę I JEŻELI ! w okresie pomiędzy otwarciem spadku a zawarciem umowy nastąpiły pewne zmiany w składzie majątku spadkowego rodzi się konieczność dokonania rozliczeń pomiędzy zbywcą i nabywcą :

• surogacja (zbywca) zbywca spadku zobowiązany jest wydać to, co wskutek zbycia, utraty lub uszkodzenia przedmiotów należących do spadku uzyskał w zamian za te przedmioty albo jako naprawienie szkody, a jeżeli zbycie spadku było odpłatne, także do wyrównania ubytku wartości powstałego przez zużycie lub rozporządzenie nieodpłatne przedmiotami należącymi do spadku (art. 1054 KC) np. zbywca ma obowiązek wypłacić kwotę, którą otrzymał jako odszkodowanie lub tytułem zapłaty za przeniesione na inną osobę prawo

• zwrot nakładów i wydatków (nabywca) spadkobierca zbywający spadek ma prawo domagać się od nabywcy zwrotu wydatków i nakładów poczynionych przez niego na spadek np. może domagać się zwrotu kosztów remontu należącego do spadku budynku, zapłaconych podatków, spłaconego długu spadkowego

+ ! 1 rozliczenia pomiędzy zbywcą a nabywcą dotyczą wyłącznie zdarzeń mających miejsce w okresie pomiędzy otwarciem spadku a jego zbyciem

+ ! 2 art. 1054 KC ma charakter dyspozytywny i strony umowy mogą ustalić odmienne zasady

3. rękojmia za wady w razie zbycia spadku spadkobierca nie ponosi odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne poszczególnych przedmiotów należących do spadku bo przedmiotem umowy jest pewna wyodrębniona masa majątkowa, która jednak może posiadać wady prawne za wady prawne zatem (np. za to, że zbywca nie jest spadkobiercą lub że jego udział jest mniejszy niż to określono w umowie) zbywca odpowiada według przepisów o rękojmi odnoszących się do rodzaju umowy, w ramach której nastąpiło zbycie spadku, czyli przede wszystkim umowy sprzedaży lub darowizny

4. przejście korzyści i ciężarów korzyści i ciężary związane z przedmiotami należącymi do spadku, jak również niebezpieczeństwo ich przypadkowej utraty lub uszkodzenia, przechodzą na nabywcę z chwilą zawarcia umowy o zbycie spadku, chyba że umówiono się inaczej

5. odpowiedzialność za długi zbycie spadku lub udziału w spadku nie zwalnia spadkobiercy od odpowiedzialności za długi spadkowe ALE ! nabywca staje się jego współdłużnikiem solidarnym z tytułu długów spadkowych (nabywca odpowiada (I) zawsze w sposób ograniczony za zapisy i polecenia oraz (II) całym swoim majątkiem, a do chwili działu spadku solidarnie z pozostałymi spadkobiercami)

+ ! kwestia wierzycieli strony mogą w umowie określić, czy nabywca będzie odpowiadał względem zbywcy za to, że wierzyciele spadkowi nie będą od niego żądać zaspokojenia długów spadkowych w razie braku takich ustaleń odpowiada !

---