KSIĘGA CZWARTA

S P A D K I (art. 922 - 1087 k.c.)

PRAWO SPADKOWE

1. osoby obejmujące cały spadek - nie są tutaj potrzebne regulacje za pomocą umów;

2. nabywane są odpowiednie prawa;

SPADKODAWCA - to zmarły, którego śmierć zapoczątkowuje proces dziedziczenia. Może być to tylko osoba fizyczna ja również człowiek uznany za zmarłego na podstawie orzeczenia sądowego.

SPADKOBIORCA - to osoba, która dziedziczy lub mogłaby dziedziczyć po zmarłym. Spadkobiercą może być osoba fizyczna i osoba prawna.

Przesłanki co do spadkobiercy:

• w chwili śmierci spadkodawcy osoba fizyczna musi żyć a osoba prawna musi istnieć;

• spadkobierca musi być godny dziedziczenia (art. 928 §2 k.c.) - niegodność dziedziczenia stwierdza sąd po roku i nie później niż trzy lata od otwarcia spadku;

• spadkobierca nie zrzekł się dziedziczenia

DZIEDZICZENIE USTAWOWE.

Reguły podziału majątku w prawie spadkowym, gdy nie ma testamentu. Również wtedy, gdy:

testament okazał się nieważny;

spadkobierca testamentu odrzucił spadek;

zostali uznani za niegodnych dziedziczenia;

spadek ten dotyczy tylko części majątku spadkodawcy.

KOLEJNOŚĆ DZIEDZICZENIA USTAWOWEGO

1. dzieci i małżonek w równych częściach ale małżonek nie może otrzymać mniej niż ½ spadku;

2. zstępni zmarłego dziecka w równych częściach;

3. gdy zmarły nie ma dzieci albo nie żyją to dziedziczy małżonek, rodzice i rodzeństwo;

4. w razie braku dzieci i ich zstępnych - rodziców oraz rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa , cały spadek dziedziczy małżonek;

5. w razie braku zstępnych i małżonka spadkodawcy, cały spadek przypada jego rodzicom, rodzeństwu i zstępnym rodzeństwa;

6. Jeżeli w chwili otwarcia spadku nie żyje jeden z wymienionych osób, spadek przypada Skarbowi Państwa;

7. przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych na równi z dziećmi naturalnymi i odwrotnie - oni dziedziczą po przysposobionym;

8. małżonek może żądać, poza sowim udziałem spadkowym przedmiotów urządzenia domowego, z których poprzednio korzystał wspólnie ze spadkodawcą lub sam. Roszczenie to nie może być jednak skierowane przeciwko dzieciom.

DZIEDZICZENIE TESTAMENTOWE.

Pojęcie testamentu

Wyrażona jest w art. 941 k.c. - to jednostronna, odwołalna czynność prawna na mocy której testator (spadkodawca) rozrządza majątkiem na wypadek śmieci. Ustala kto, w jakich częściach, jakie składniki majątku mają być zapisane i komu.

Celem sporządzenia testamentu jest zmiana porządku dziedziczenia ustawowego w myśl art. 931 k.c.

CECHY DZIEDZICZENIA:

zgodnie z art. 944 ust. 1 k.c. sporządzić i odwołać testament może tylko jedna osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, co reguluje art. 11 k.c.

może zawierać rozporządzenie majątkiem tylko jednej osoby

może być odwołany w całości lub jego części

Klauzula:

• testator zaznacza, że odwołuje poprzedni testament w częściach lub zapisach.

nie może być sporządzony przez pełnomocnika

nieważność testamentu:

• testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji;

• sporządzenie go pod wpływem błędu, który uzasadnia przypuszczenie, że gdyby on nie chciał pod wpływem błędu nie sporządziłby go (odesłanie do zawarcia umów - CZĘŚĆ OGÓLNA);

• sporządzony został pod wpływem groźby

wykładnia testamentu:

• wola testatora - art. 65 k.c.

• nie zrozumienie literalne - art. 56 k.c.

FORMY TESTAMENTU

Testament zwykły tj. ogólnie dostępny

Testament szczególny tj. ze względu na okoliczności

Holograficzny (własnoręczny). Do ważności testamentu holograficznego konieczne są przesłanki: sporządzenie go w całości własnoręcznie przez spadkodawcę; podpisanie przez spadkodawcę; opatrzenie go datą, Allograficzny (ustny). Osoba, która rozrządza sowim majątkiem winna oświadczyć swoją wolę wobec sekretarza powiatu, gminy, marszałka województwa, starosty, wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w obecności co najmniej dwóch świadków. Notarialnie - sporządzony przed notariuszem.

Ustny, sporządzony w obawie rychłej śmierci. Oświadczenie woli składa się ustanie w obecności trzech świadków. Przed upływem roku treść oświadczenia winna zostać spisana ze wskazaniem miejsca i daty sporządzenia pisma, oraz podpisana przez spadkodawcę i dwóch świadków lub przez wszystkich trzech świadków. Testament sporządzony na statku morskim lub powietrznym. Testament wojskowy. Wszystkie testamenty szczególne mają charakter przejściowy i tracą swoją moc z upływem sześciu miesięcy od momentu w którym ustały przyczyny dla których nie można było dochować zwykłej formy testamentu.

WAŻNOŚĆ TESTAMENTU PISANEGO

Od strony formalnej testament pisemny powinien spełniać następujące wymagania:

musi być w całości napisany pismem ręcznym spadkodawcy. Nie dopuszczalny jest maszynopis czy druk. Testament nie może być też, nawet w części spisany przez inną osobę niż spadkodawca;

musi być podpisany przez spadkodawcę;

powinien wskazywać datę jego sporządzenia.

Od strony jego treści, aby testament był ważny zasadniczo wystarczy, iż będzie z niego wynikało, iż bez zwątpienia stanowi on wyraz woli spadkodawcy co do majątku na wypadek śmierci. Aby sporządzić w pełni świadomie co do jego skutków po śmierci spadkodawcy należy uniknąć nieco bliżej w zasady dziedziczenia.

Zwykle treść testamentu ogranicza się jednak do najważniejszych rodzajów rozporządzeń:

1. Powołanie spadkobiercy lub spadkobierców i określenie ich udziałów w spadku. Spadkobierca jest tą osobą, która będzie uprawniona do dziedziczenia w całości ma być więcej będą oni uprawnieni do dziedziczenia w częściach. bądź części majątku na podstawie samego tylko testamentu. Jeśli spadkobierców ma być więcej będą oni uprawnieni do dziedziczenia w częściach.

2. Ustanowienie tzw. zapis został uregulowany w art. 968 ust. 1 k.c., który jest zobowiązaniem, które spadkodawca nakłada na spadkobiercę
   i które zwykle polega na obowiązku przekazania określonych składników majątkowych na rzecz oznaczonych osób (zapisobiorców). Zapis nie powoduje przejścia własności zapisanych rzeczy na spadkobiercę a tylko daje ono roszczenie wobec spadkodawcy o ich wydanie.

3. Polecenie, które wyrażone zostało w art. 982 k.c. i ma na celu złożenie na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek pewnego działania, np. : zobowiązuje go do zorganizowania wystawnego pogrzebu.

4. Otwarcie spadku - jest określeniem oznaczającym chwilę śmierci spadkodawcy. Z tą chwilą następują skutki dziedziczenia, bez względu na konieczna procedurę ustalenia praw do spadku (skutki ex tunc).

INSTYTUCJE PODSTAWIENIA I PRZYROSTU

Powiernicze	Zwykłe	- gdy spadkobierca nie chce dziedziczyć, wówczas jego część przypada pozostałym spadkobiercom
testator zobowiązuje spadkobiercę do zachowania spadku nienaruszonej części i przekazania go wskazanej osobie	- powołanie spadkobiercy podstawionego na wypadek gdyby wskazana osoba nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą

ZACHOWEK

Zachowek ogranicza swobodę spadkodawcy w rozporządzaniu majątkiem na wypadek śmierci.

Jego istotą jest przyznanie spadkobiercom ustawowym, którzy nie zostali powołani do dziedziczenia w testamencie prawo żądania określonego dziedziczenia.

Przysługuje ona:

• małżonkowi;

• zstępnym;

• rodzicom.

Każdy z nich może żądać połowy spadku.

Spadkobierca decyduje czy chce dziedziczyć spadek czy też nie.

WARIANTY EWENTUALNEGO PRZYJĘCIA SPADKU

bez ograniczenia odpowiedzialności za długi - przyjęcie proste;

z ograniczeniem za długi, z dobrodziejstwem za długi inwentarza - ogranicza się do wartości ustalonej w inwentarza stanu;

odrzucenie spadku - stanowcze i bezwarunkowe.

Odrzucenie spadku lub jego przyjęcie - powinno być złożone w ciągu sześciu miesięcy przed sądem bądź notariuszem od dnia powiadomienia o spadku.

Postępowanie nieprocesowe - prawo nabycia spadku przez sąd wszczyna się na wniosek osoby prawnej mającej interes prawny. Sąd nie bada składu spadku.

Zrzeczenie się spadku za życia może nastąpić TYLKO w drodze umowy notarialnej.

PODZIAŁ SPADKU

A). Fizyczny podział;

B). Przyznanie jednemu spadkobiercy całości spadku z obowiązkiem spłaty pozostałych (może być rozłożona na raty);

C). Podział cywilny czyli sprzedaż całości spadku i podział kwoty pieniężnej pomiędzy spadkobierców.

DAROWIZNA - zalicza się do masy spadkowej

• małżonek;

• zstępni (dzieci).

DZIEDZICZENIE GOSPODARSTW ROLNYCH

SPADKOBIERCY dziedziczą z ustawy gospodarstwo rolne wtedy, gdy: :

• stale pracują przy produkcji rolnej;

• mają przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej;

• są małoletni lub pobierają naukę lub tez uczęszczają do szkół;

• są trwale niezdolni do pracy.

Jeżeli do spadku należy gospodarstwo rolne, ustalenie zachowku następuje z uwzględnieniem przepisów niniejszego tytułu , a także odpowiednio stosując art. 216 k.c.

6

---