CO TO JEST KULTURA JĘZYKA?
Kultura jest to stopień doskonałości, sprawności w opanowaniu jakiejś specjalności, umiejętności zaś kultura języka oznacza posługiwanie się językiem sprawnie i popraw-nie dzięki posiadanej wiedzy i umiejętnościom oraz dostosowaniu wypowiedzi do sytuacji, w jakiej odbywa się komunikacja.
Język daje użytkownikom szerokie możliwości uzewnętrznienia myśli, uczuć, życzeń. Słownictwo dostarcza gotowych wyrazów o rozmaitym znaczeniu i zabarwieniu emocjona-lnym. Frazeologia proponuje różne związki wyrazowe, ożywiające i ubarwiające wypowi-edź. Składnia zaś oferuje wielorakie wzory zdań o określonej budowie i funkcji.
Czerpanie z obfitości językowego skarbca wymaga uzależnienia wyboru od charakteru i celu, czyli funkcji wypowiedzi. Innych słów użyjemy w prośbie, innych w kategorycznym i zdecydowanym żądaniu. Innymi słowami scharakteryzujemy czyny bohatera literackiego, innymi zaś opiszemy grę wybitnego piłkarza, czy też koncert grupy rockowej.
Kulturze języka służą działania, które mają na celu poszerzenie i doskonalenie wiado-mości oraz umiejętności językowych. Podejmuje je przede wszystkim szkoła. Wkład wno-szą również autorzy książek informujących o tym, jak należy dobrze mówić i pisać po pol-sku, autorzy audycji telewizyjnych ("Ojczyzna - polszczyzna"), a także uchwalona przez Sejm ustawa o ochronie języka polskiego z X - 1999. Pośrednio podnoszeniu i rozpow-szechnianiu kultury języka służą wszyscy, którzy posługują się wypowiedziami staranny-mi i poprawnymi.
CECHY JĘZYKA KULTURALNEGO
1. Poprawność: stanowi podstawową cechę języka kulturalnego i oznacza zgodność z obowiązującymi normami. Mamy, więc do czynienia z normą wymawianą, ortograficzną, morfologiczną (odnoszącą się do tworzenia i odmiany wyrazów), leksykalno -frazeologicz-
ną (regulującą operowanie słowem lub zw. frazeologicznym w zależności od treści i celu wypowiedzi), składniową (określającą zakres swobody w budowie zdań).
2. Czystość: cecha ta, jako ważny składnik języka kulturalnego, przejawia się w unika-niu wyrazów obcego pochodzenia. Rezygnujemy ze słów zapożyczonych, jeżeli mają pol-skie odpowiedniki. Posługujemy się natomiast takimi, bez których nie potrafimy się obejść, wśród nich terminami i nazwami nie mającymi w polszczyźnie rodzimych odpowiedników.
3. Skuteczność komunikowania: polega na przekazywaniu bogatej, pełnej informacji za pomocą niewielu słów czy zdań. Słów czy zdań ma być dokładnie tyle, ile potrzeba dla wyrażenia określonej treści. Oszczędność nie oznacza zbytnią skrótowość tekstu (prowa-dząca do zubożenia informacyjnego) podobnie jak rozwlekłość nie jest równoznaczna z obszernością i wyczerpującym potraktowaniem tematu wypowiedzi. Należy o tym pamię-tać podczas konwersacji, aby uniknąć zarówno zbędnego wielosłowia, jak i nadmiernie skrótowej informacji.