ANALIZA PRZYPADKU
PRACA Z DZIECKIEM ZDOLNYM.
Identyfikacja problemu.
W każdej placówce wychowania przedszkolnego wśród dzieci można wyróżnić te, które są zdolne i takie, które mają problemy. Bardzo dużo czasu poświęca się dzieciom z trudnościami, opracowuje się dla nich programy, prosi się o porady psychologów i pedagogów, a dzieci zdolne - one przecież są zdolne więc jesteśmy szczęśliwi że są i nie sprawiają nam problemów.
A przecież jest to liczna grupa dzieci wymagająca stworzenia im w procesie kształcenia specjalnych warunków odpowiadających ich potrzebom i możliwościom.
Ja widzę jednak problem w tym, że takie dzieci należy wspierać, ukierunkowywać, dowartościowywać a nie tylko pozostawać ich entuzjastami.
Nie możemy dopuścić do zmarnowania ogromnego potencjału i możliwości tej grupy dzieci.
Sprawa rozwoju uzdolnień jest bardzo ważna dla każdego z nich. Rozwój ich potencjalnych zdolności zależy głównie od sposobu pracy zarówno w przedszkolu jak i w domu. Czynnikami decydującymi o poziomie rozwoju zdolności są warunki społeczne, działalność wychowawcza oraz własna praca dziecka. Stąd dzieci zdolnych może być więcej, jeżeli świadomie będziemy wspierać i rozwijać ich zainteresowania i uzdolnienia.
Troska o prawidłowy rozwój uzdolnionych wynika przede wszystkim ze słusznego przekonania, ze stanowią oni bogactwo naszego społeczeństwa i mogą być motorem jego rozwoju.
Geneza i dynamika zjawiska.
Ponadprzeciętny potencjał jakim dysponują dzieci zdolne domaga się swojego ujścia.
Od kilku lat nurtuje mnie pytanie - „Jak efektywniej pracować z dziećmi zdolnymi aby dać im możliwość osiągania w przyszłości wybitnych osiągnięć, jak je ukierunkować żeby nie zatraciły gdzieś swoich zdolności, nie „rozmieniły” ich na drobne.”
Pablo Picasso powiedział kiedyś : „Każde dziecko jest artystą. Problem w tym, jak pozostać artystą kiedy się dorośnie ...”
Z moich obserwacji wynika, że w Polsce od kilku lat zaczyna ten problem nabierać rangi. Wiele instytucji oświatowych zaczyna poszukiwać nowatorskich sposobów kształcenia dzieci zdolnych.
Dzieci w wieku szkolnym mają możliwość rozwoju swoich zdolności sportowych, artystycznych, muzycznych, językowych itp. poprzez uczęszczanie np. do klas profilowanych, a co z dziećmi w przedszkolu?
W ankietach jakie przeprowadzane są w naszym przedszkolu, rodzice mają możliwość wypowiedzenia się na temat uzdolnień swojego dziecka, jednak rzadko można przeczytać wypowiedź rodzica na temat zdolności jakie posiada dziecko.
Znaczenie problemu.
Obserwując dzieci od początku tego roku zauważyłam, że jest wśród nich wiele dzieci ogólnie zdolnych, które szybko uczą się tekstów, łatwo zapamiętują linię melodyczną piosenki, ładnie rysują i są sprawne fizycznie, znalazły się w tej grupie także dzieci, które szybko liczą, tworzą zbiory, łączą elementy w logiczną całość, dobrze czytają, prowadzą rozmowy na temat komputera i sposobu wykorzystywania go.
W związku z tym opracowałam dla rodziców ankietę z której dowiedziałam się, że tylko ośmioro rodziców zna i umie określić zdolności swoich dzieci w tym troje rodziców rozwija te zdolności poprzez pracę własną z dzieckiem a dwoje dodatkowo posyła dzieci na zajęcia do MDK i do Szkoły Językowej. Pozostali rodzice oczekują na wskazówki od nauczycieli przedszkola jak również większość rodziców wyraża swoje oczekiwania w rozwijaniu zdolności dziecka podczas jego pobytu w przedszkolu. Rodzice także oczekują od przedszkola ukierunkowania dziecka oraz udzielenia im wskazówek co do dalszej pracy.
Prognoza.
Wychodząc na przeciw oczekiwaniom rodziców i własnym postanowiłam:
zastosować się do kryteriów- „Jak wspierać uzdolnienia, zainteresowania dzieci w wieku przedszkolnym?”
przeanalizować literaturę na temat dzieci zdolnych,
dostosować zabawy i zajęcia dla dzieci do ich potrzeb rozwojowych,
ukierunkować dzieci do zadań, które wzmocnią ich poczucie wartości,
umożliwić dzieciom odkrywanie własnego potencjału w różnych formach aktywności
w rozmowach indywidualnych przedstawić rodzicom moje spostrzeżenia.
Nadal odczuwałam ogromny niedosyt w działaniu i w dalszym ciągu poszukiwałam lepszego sposobu na ułatwienie dzieciom zdobywania osiągnięć oraz rozwoju ich zainteresowań i uzdolnień.
W oparciu o moje doświadczenia w pracy z dziećmi, kursy doskonalące oraz analizę literatury przedmiotu opracowałam zakres tematyczny alternatywnych zajęć wspomagających prawidłowy rozwój dziecka oraz wspierający rozwój jego uzdolnień poprzez aktywne i twórcze metody pracy ( załącznik). Ponadto przeprowadziłam wnikliwe badanie wg opracowanego przeze mnie kwestionariusza obserwacji dziecka ,, Rozpoznawanie zainteresowań i uzdolnień” oraz uzyskałam informacje od rodziców na temat zdolności dziecka - ankieta ,, Obserwacja talentów dziecka” (załącznik).
Przeanalizowałam wyniki ankiet z moimi obserwacjami i w ten sposób wyłoniłam grupę dzieci o określonych zdolnościach. Na tej podstawie określiłam profilu dominacji półkul mózgowych, (gdyż to one są odpowiedzialne za poszczególne zdolności). Dla nich to stworzyłam grupy ćwiczeń (załącznik) dzięki, którym miałam nadzieję uzyskać dobre efekty w ich rozwoju.
PROGNOZA NEGATYWNA - rozwój uzdolnień dzieci pozostanie na
tym samym poziomie
PROGNOZA POZYTYWNA - rozwój uzdolnień dzieci w sposób
widoczny wzmocni się
Plan działania.
Poinformowałam rodziców o wynikach wstępnej obserwacji;
Podjęłam z rodzicami ścisłą współpracę dotyczącą wspomagania rozwoju dzieci poprzez aktywne i twórcze metody pracy
Pokazałam rodzicom sposoby stosowania aktywnych metod pracy z dzieckiem, zabaw twórczych oraz wykonywania ćwiczeń;
Przygotowałam dla rodziców materiały pomocnicze dotyczące ćwiczeń
oraz informacyjne na temat stosowanych metod;
Przeprowadziłam ewaluację po czterech miesiącach opierając wyniki na własnej obserwacji oraz na ankiecie skierowanej do rodziców ;
Pogratulowałam rodzicom wspaniałej pracy ;
Pogratulowałam dzieciom ich wspaniałych osiągnięć wzmacniając ich poczucie własnej wartości oraz celowości całego przedsięwzięcia.
Forma proponowanych zajęć była bardzo urozmaicona, występowały różnorodne techniki takie jak: gry i zabawy ruchowe m. in. metodą W. Sherborn, R. Labana, zabawy plastyczne, muzyczne, dydaktyczne, burza mózgów, zagadki, rebusy, inscenizacje w formie słownej i bezsłownej, elementy gimnastyki mózgu, elementy Kinezjologii Edukacyjnej wg P. i G..Denison, zabawy słowem, przymiarki pisarskie, niedokończone historyjki, ćwiczenia pamięciowe, ćwiczenia doskonalące spostrzegawczość wzrokową i słuchową. Włączono w zajęcia również gry i zabawy komputerowe ćwiczące pamięć, koncentrację uwagi oraz logiczne myślenie. Zajęcia miały charakter stymulacyjny. Poprzez rozwijanie zdolności podstawowych, wzbudzanie ciekawości poznawczej i motywacji do działania wyrównywane były różnego rodzaju dysharmonie rozwojowe zwłaszcza emocjonalne i społeczne. Zajęcia stwarzały dzieciom możliwość przeżycia satysfakcji z pracy twórczej i jej efektów.
W czasie wspólnych zabaw z dziećmi przestrzegane były następujące zasady:
nieocenianie odpowiedzi, praca wg zasady „każdy pomysł jest dobry”
akceptacja wszystkich uczestników zajęć, podkreślanie oryginalnych pomysłów, niestosowanie krytyki destruktywnej
staranie się, aby dzieci były wobec siebie tolerancyjne, nie obawiały się swojej inności, a także nie okazywały postaw rywalizacyjnych
to co dzieje się tu i teraz, a dotyczy wzajemnych relacji uczestników zajęć, nie powinno być wynoszone na zewnątrz.
Powyższe zasady zostały spisane w formie kontraktu i podpisane przez wszystkie dzieci. Stosowanie tego typu zasad dało dzieciom poczucie bezpieczeństwa, stwarzało atmosferę wzajemnej życzliwości i dobrej współpracy.
Efekty oddziaływań.
W wyniku realizacji zamierzonych przeze mnie oddziaływań uzyskałam dobre wyniki w rozwijaniu u dzieci ich zdolności :
dzieci lepiej koncentrują uwagę
szybko i dokładnie zapamiętują szczegóły na obrazkach
szybciej uczą się tekstów na pamięć
zapamiętują istotne treści oraz szczegóły po jednorazowym przeczytaniu
potrafią wymyślać ciekawe historyjki i opowiadania
mają lepszą wyobraźnię
są bardzo twórcze, otwarte na zadania ,,dziwne”, nietypowe
zaczęły interesować się tekstami pisanymi,
bardzo usprawniły swoją sprawność manualną,
łatwiej przyswajają oraz rozumieją pojęcia abstrakcyjne.
zintegrowali się, chętnie sobie pomagają, współdziałają
potrafią zaprezentować swoje umiejętności na forum grupy,
potrafią radzić sobie z rożnymi emocjami pozytywnymi i negatywnymi.
zwiększyło się ich zaufanie do własnych możliwości i zdolności.
Efekty działań stały się widoczne nawet dla rodziców, gdyż:
dzieci zmieniły swoje zachowanie:
są radosne,
śmiałe, otwarte
łatwiej nawiązują kontakty z rówieśnikami
chętniej wypowiadają się na różne tematy
są pewne siebie czyli swoich poczynań,
są chętne do współpracy,
bardziej samodzielne w działaniach.
Myślę, że dzięki aktywnym i twórczym metodom pracy jesteśmy w stanie dokonać wielu wspaniałych osiągnięć zarówno przy wspomaganiu dzieci zdolnych jak i przy usprawnianiu dzieci z deficytami i zaburzeniami, jednakże należy działania te zaplanować na określony - dłuższy okres czasu, który pozwoli utrwalić się pewnym mechanizmom.