BALLADY MICKIEWICZA - tomik I „Poezyje”, 1822 r, wydany w Wilnie zawierający „Ballady i Romanse”. Tomik poprzedzony rozprawką „O poezji romantycznej” i wierszem „Pierwiosnek”. Był też wiersz „Żeglarz”. Okres pisania Ballad to czas wielkiej miłości poety do Maryli. Na ich małżeństwo nie zgodziła się matka Maryli. Wyszła za mąż za hrabiego Wawrzyńca Puttakmera. Innym elementem mającym wpływ na powstanie tomu jest przyroda okolic Wilna i Kowna.
1. Pierwiosnek - rozmowa Mic. z Kwiatkiem o tym, że jeszcze za wcześna pora na rozkwitnięcie romantyzmu. Jest to wprowadzenie. Wiersz ma formę dwugłosu JA i KWIATEK. Narrator wyraża obawę, że kwiatek (tomik) pojawił się za wcześnie. Kwiatek wyraża przekonanie, że lepsza chwilka w kwitnieniu niż w jesieni i że na pewno tomik zostanie dobrze przyjęty przez przyjaciół. Niepokoi się jednak, czy będzie godzien Maryli.
2. Romantyczność - utwór programowy. Dyskusja światopoglądowa. Treść ballady stanowi jednocześnie zapowiedź tematów i problemów, które wkrótce zdominują wczesnoromantyczną literaturę, oparte na wierzeniach ludowych. Romantyczność ma dwie cz.: historia wiejskiej dziewczyny i polemika narratora ze Starcem oświeceniowym. Narrator podziela wiarę prostego ludu - dziewczyna widzi ducha kochanka. Starzec to Jan Śniadecki (O pismach klasycznych i romantycznych), który dowodzi wyższości rozumu i nauki, wyśmiewa Karusię. Utwór zamykają słowa: „Miej serce i patrzaj w serce”. Jest to program czytelny, poeta romantyczny powinien szukać inspiracji w „pieśni gminnej”. Romantyczność jest manifestacją przeświadczenia o wyższości uczucia nad rozumem.
3. Świteź. Ballada. Do Michała Wereszczaki. - Świteź to jezioro w Nowogródczyźnie, nad którym Mic. spędził spacery z Michałem Wereszczaką, bratem Maryli. Istnieje legenda o zatopionym mieście. Rozbudowany opis samego jeziora. W nocy słychać nad wodą jakieś dziwne dźwięki, buchają płomienie. Pan na Płużynach decyduje się zbadać wody Świtezi. Pan daje na mszę i nad jezioro sprowadza księdza, na wodę wypływają łódki, zarzucane są sieci. Wyciągnięto kobietę, która przedstawiła się jako córka Tuhana (XIII-wieczny władca Świtezi). Opowiada historię powst. jeziora - w miejscu jeziora znajdowało się litewskie miasto - Świteź. Ruś wyruszyła na stolicę Litwy, Tuhan z wojskiem poszli jej bronić zostawiając kobiety, starców i dzieci pod opieką Boga. Do opuszczonego grodu przybyli ruskie, mieszkańcom groziła zagłada a kobietom zhańbienie. Kobiety zaczęły błagać o ratunek Boga, który zalał miasto. Miasto zamieniło się w jezioro, mieszkańcy w lilie wodne, a brzegiem chodzą ruscy żołnierze i z lilii robią sobie wianki, po czym umierają. Kwiaty te nazwane zostały car-zielem. Po opowieści kobieta znika. Nie ma zbrodni bez kary.
4. Świtezianka. Ballada. - nieuchronność kary za popełnione grzechy (niedotrzymanie przysięgi). Mic. wykorzystał podanie o rusałkach zwanych świteziankami od jeziora. Strzelec zakochał się w dziewczynie, chce ją wziąć do siebie, przysięga jej wierność, ona wątpi. Odchodzi ostrzegając go by pamiętał co obiecał. Strzelec w lesie szuka dziewczyny, w pewnym momencie ze Świtezi wychodzi nimfa, Strzelec za nią leci, ona wciąga go w środek jeziora, Strzelec orientuje się, że nimfa jest jego ukochaną. Ona się złości, jezioro ich zalewa, dusza niewiernego kochanka zaklęta zostaje w drzewo.
5. Rybka. Ballada (ze śpiewu gminnego). - ludowa pieśń o dziewczynie i karze, jaka spotkała sprawcę jej tragedii. Samobójstwo Krysi, wiejskiej dziewczyny uwiedzionej i porzuconej przez bogatego dziedzica. Rzucił ją z dzieckiem dla księżniczki piękniejszej, Krysia postanawia więc utopić się. Wesele dziedzica z księżną. Sługa przychodzi z dzieckiem nad wodę, wzywa Krysię, ona pojawia się najpierw jako rybka, potem jako Syrena, karmi dziecko i odpływa i tak codziennie. Pewnej nocy wybrał się dziedzic z żoną nad wodę, zostali zamienieni w kamień, Syrenka nie pojawia się już więcej.
6. Powrót taty. Ballada - Ballada silnie udramatyzowana (przewaga dialogu nad opisem). Rozpoczyna wezwanie zaniepokojonej matki, by dzieci poszły na wzgórek i pomodliły się o szczęśliwy powrót ojca. Dzieci proszą Najświętszą Matkę o szczęśliwy powrót, wkrótce ojciec wraca, wita się z dziećmi i nagle napada na nich zgraja dwunastu zbójców. Chcą ich zabić, ale nagle „starszy zbójca” rozczulony modlitwami dzieci puszcza ich wolno, przypomina sobie o własnej rodzinie, prosi dzieci by czasem modliły się o jego duszę.
7. Kurhanek Maryli. Romans (Myśl ze śpiewu litewskiego) - utwór narracyjny, prozatorski. Osoby: Cudzy człowiek (pyta Dziewczyny o pochodzenie mogiły), Dziewczyna (mówi Cudzemu człowiekowi, że stoi właśnie nad grobem Maryli, a codziennie pod jej kurhanek przychodzi jej kochanek, matka i przyjaciółka, lepiej żeby Cudzy człowiek się ukrył, niech oni w spokoju pomodlą się nad grobem), Jaś (wspomina szczęśliwe chwile, po śmierci Maryli pogrążył się w rozpaczy, nie chce innej kobiety, postanawia wstąpić do ros. Wojska i gdzieś zginąć), Matka (Płakała całą noc, wspomina córkę, teraz dom stał się pusty, nie ma po co wracać do niego z pola, nikt nie czeka, ma przeczucie że została przez Boga opuszczona), Przyjaciółka (nie widzi już radości, nie ma się komu zwierzać). 5 wypowiedzi nad grobem zmarłej dziewczyny, żal po śmierci Maryli. Cudzy Człowiek zapłakał nad grobem i odszedł.
8. To lubię. Ballada. - Ballada którą na dobranoc Mic. straszył Marylę. Maryla jest zbójem, za życia pogardziła miłością i przyczyniła się do śmierci jednego z parobków. Teraz jako zjawa się błąka po lesie. Narrator jest w lesie, strasznie tam, ma tam gdzieś zostać na noc, mówi „To lubię” czym wybawił Marylę od błąkania się.
9. Rękawiczka. Powiastka (Z Szyllera) - 1795. Średniowiecze, turniej na zamku królewskim. Próżna kobieta pozwoli rycerzowi nawet się zabić byle pokazał wszystkim, jaki jest jej oddany. Wejście na arenę lwa, lew się kładzie, wchodzi tygrys, lamparty, się gryzą, baba rzuca między nich rękawiczkę i mówi by rycerz ją jej przyniósł. (Marta, Emrod). Nemrod zdobywa rękawiczkę, rzuca pannie i se idzie oburzony.
10. Pani Twardowska. - Mefistofeles ściga Twardowskiego, w karczmie Rzym go znajduje po 7 latach, zanim odda duszę, diabeł musi spełnić jego 3 życzenia: ożywić obraz z karetą, wybudować z łopinki dom, kąpać się w wodzie święconej i… rok wytrzymać z Twardowską. Tego ostatniego diabeł zrobić nie może, ucieka.
11. Tukaj albo proby przyjaźni. Ballada w czterech częściach - w I t. tylko II cz. Tukaj to nazwisko, treścią ballady jest odwieczne dążenie człowieka do nieśmiertelności, przechytrzenia śmierci, kwestia ceny jaką trzeba za to zapłacić.
SONETY MICKIEWICZA - Opacki
„Poznałem stepowego przestwór oceanu” „Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu”. - czas wypowiadania wiersza staje się epicką relacją o odbytej podróży. Romantyzm Sonetów Krymskich - orientalizm, kult „przyrody potężnej”, tęsknota wygnańca do kraju, koloryt lokalny. Człowiek z sonetów jest jak dziecko, które stawia pierwsze kroki w nieznanym świecie. Na darmo towarzystwo Mirzy (człowieka górującego nad Pielgrzymem wiedzą o zwiedzanym świecie), gestem ręki prowadzi oko ucznia, ostrzega go.