Fizjoterapeuta - sylwetka zawodowa.
Fizjoterapeuta, powinien być to człowiek wszechstronnie wykształcony. Powinien on posiadać tytuł licencjata lub magistra. Jego zadaniem jest usuwanie, niwelowanie bólu u pacjenta, poprawa stanu zdrowia, oraz niedopuszczenie do rozwoju choroby.
Powinien on posiadać następujące cechy:
Sympatyczny
- Dobrze wykształcony
- Duża wiedza z zakresu anatomii oraz funkcjonowania organizmu
- Powinien interesować się zdrowiem pacjenta
- Powinien być pomocny
- Stwarzać miłą, sympatyczną atmosferę
- Wysportowany
- Cierpliwy
- Wyrozumiały
- Kulturalny
-Schludny
- Inteligentny
- Ambitny
- Umiejący zachęcić pacjentów do ćwiczeń (szczególnie dzieci)
Według definicji WHO rehabilitacja to kompleksowe postępowanie w odniesieniu do osób niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie, które ma na celu przywrócenie pełnej lub możliwej do osiągnięcia sprawności fizycznej i psychicznej, zdolności do pracy i zarobkowania oraz zdolności do brania czynnego udziału w życiu społecznym.
Kompleksowość to jedna z cech modelu rehabilitacji zaproponowana przez Polską Szkołę Rehabilitacji.
Zgodnie z tą zasadą powstało pojęcie zespołu terapeutycznego. Jest to grupa specjalistów z różnych dziedzin medycyny wykorzystywanych w terapii, którzy współpracują ze sobą i tworzą wielopłaszczyznowy program rehabilitacji.
Wyróżnia się następujące rodzaje rehabilitacji:
- Rehabilitacja lecznicza - jest elementem procesu leczenia, jej celem jest przywrócenie funkcji utraconych w wyniku choroby lub wyrobienie mechanizmów zastępczych za pomocą gimnastyki leczniczej, fizykoterapii, nauki wykonywania czynności codziennych, zaopatrzenia w protezy i aparaty rehabilitacyjne oraz nauczenie posługiwania się nimi.
- Rehabilitacja społeczna - umożliwia osobie niepełnosprawnej zyskanie zdolności do życia w społeczeństwie, obejmuje przystosowanie do pełnienia odmiennej roli społecznej, do nowych form uczestnictwa w życiu społecznym, jak również przygotowanie środowiska pod względem psychicznym ? akceptacja osobowości i potrzeb osoby niepełnosprawnej, i warunków pobytu ? wyposażenie mieszkania, środki poruszania się i wykonywania codziennych czynności.
- Rehabilitacja zawodowa - może być procesem długotrwałym i złożonym, a jej powodzenie zależy głównie od przekonania osoby niepełnosprawnej o jej celowości, innymi słowy jest to proces reaktywizacji zawodowej.
Twórcami rehabilitacji medycznej w Polsce byli prof. Wiktor Dega, prof. Adam Gruca, prof. Kazimiera Milanowska oraz prof. Marian Weiss. Dzięki ich zaangażowaniu i olbrzymiej wiedzy uznawanej na całym świecie powstała w Polsce idea rehabilitacji oparta na 4 zasadach:
** Powszechność - każdy ma prawo do rehabilitacji, nie zależnie od rozpoznania, wieku i rokowania.
** Wczesność (zapoczątkowania) - powinna być rozpoczęta jak najwcześniej.
** Kompleksowość - działanie prowadzone przez zespół specjalistów kierowane na wszystkie sfery pacjenta (fizyczne, psychiczne, duchowe, zachowania społeczne itd.) przy użyciu wielu terapii i technik.
**Ciągłość - rehabilitacja jest procesem ciągłym, rozpoczęty proces rehabilitacji jest kontynuowany do końca.
W zasadzie kompleksowości powstało pojęcie zespołu terapeutycznego.
Zespół terapeutyczny - jest to grupa specjalistów reprezentujących różne dziedziny medycyny oraz nauk pokrewnych wykorzystywanych w terapii, którzy współpracują ze sobą i tworzą program rehabilitacji.
W skład zespołu terapeutycznego wchodzą:
-lekarz specjalista rehabilitacji medycznej;
-lekarze innych specjalności (neurolog, ortopeda, reumatolog, kardiolog, urolog, pediatra lub inni);
-fizjoterapeuci;
-terapeuta zajęciowy;
-terapeuta mowy;
-pielęgniarki;
-psycholog, neuropsycholog
-pracownik socjalny
3. Metody badania narządu ruchu dla potrzeb fizjoterapii:
1.Wywiad
2.Test Lovetta
3.Pomiary długości i obwodów kończyn
4.Pomiary zakresu ruchów w stawach
5. Wybrane Testy: Schobera, test Thomasa,
1.Wywiad jest to badanie podmiotowe, podczas którego uzyskujemy wszelkie wiadomości związane z osobą pacjenta oraz na temat dolegliwości, jakie występują w danym momencie. Wywiad dzielimy na:
-wywiad personalny- dotyczy podstawowych informacji o pacjencie (imię, nazwisko, wiek, stan cywilny, adres zamieszkania, wykształcenie, zawód, przebyte choroby i urazy ciała, zabiegi operacyjne, choroby dziedziczne, obecnie przyjmowane leki),
- wywiad socjalny- dotyczy warunków mieszkalnych, sposób utrzymania, czy ktoś opiekuje się osobą
- wywiad dotyczący aktualnej choroby- uzyskujemy informacje na temat kiedy zaczęły się pierwsze objawy, w jakiej okolicy występują, jakie są to objawy, czy towarzyszy temu ból, jakie jest ich nasilenie,
2.Test Lovetta- polega on na zbadaniu siły mięśniowej pacjenta. Jest to pomiar subiektywny. Test ten wykonujemy na pojedyncze lub grupę mięśni. Jest on wykonywany ręcznie z zachowaniem odpowiedniego ułożenia pacjenta oraz przy wykonywaniu określonych ruchów. Klasyfikujemy pacjenta według sześciostopniowej skali:
0- miesień nie wykazuje skurczu,
1- ślad czynnego skurczu,
2-występuje ruch wykonany przez pacjenta z wykorzystaniem podwieszki, bądź przy pomocy terapeuty, jest to ruch równoległy do podłoża,
3- pacjent wykonuje ruch samodzielnie w pełnym zakresie przeciwko sile grawitacji, prostopadle do podłoża,
4. ruch samodzielny z obciążeniem, opór mniejszy od maksymalnego,
5- ruch samodzielny z maksymalnym obciążeniem, pokonanie oporu.
Test ten wykonujemy w przypadku porażeń i niedowładów oraz po dłuższym unieruchomieniu kończyn i stawów, można również stosować w przypadkach spastyczności.
3 .Pomiary długości i obwodów kończyn
Pomiary długości- zwykle wykonywane są przy użyciu taśmy centymetrowej. Pomiary te wykonuje się jedno- lub dwukrotnie w czasie procesu usprawniania. Wśród pomiarów długości wyróżniamy pomiary: całkowite (całej kończyny), odcinkowe (poszczególnych części kończyn). W grupie pomiarów całościowych wyróżniamy badanie długości względnej (długość kończyny wraz ze stawem), długość bezwzględna (długość kończyny wyłączając staw) oraz długość anatomiczna.
Pomiar obwodów- służą do oceny przyrostów lub ubytków masy mięśniowej oraz ewentualnych zmian wysiękowych w obrębie stawów.
4.Pomiary zakresu ruchów w stawach Zakres ruchu to droga jaką pokonują względem siebie elementy kostne połączone stawem lub stawami
a) czynny- wywołany pracą mięsni osoby badanej
b) b) bierny- wynikający z przyłożenia siły zewnętrznej
Metodyka:
Zakres ruchu mierzy się kątomierzem (goniometrem).
Pozycja wyjściowa -neutralne zero.
Ustabilizowany odcinek bliższy - brak kompensacji.
Punkt obrotu kątomierza - oś obrotu stawu
Ramiona kątomierza:
Ramie nieruchome - oś długa bliższego odcinka stawu,
Ramie ruchome - oś długa dalszego odcinka stawu.
Sposób zapisywania wyników . Ruchy wyprostu i wszystkie ruchy prowadzone od ciała zapisuje się jako pierwsze członie . Ruchy zgięcia i wszystkie ruchy prowadzone do ciała zapisuje się jako ostatnie,
Pozycja wyjściowa - zazwyczaj pozycja 0° - zapisywana jest w środku
Skłony, skręty głowy i kręgosłupa w lewo zapisuje się jako pierwsze, natomiast w prawo jako ostatnie, Ruch rotacji zewnętrznej zapisuje się jako pierwsze, a rotacji wewnętrznej jako ostatnie.
S - sagittal - płaszczyzna strzałkowa
F - frontal - płaszczyzna czołowa
T - transverse - płaszczyzna poprzeczna
R - rotation - płaszczyzna skrętna
Technika zapisywania wyników:
S - sagittal - płaszczyzna strzałkowa
F - frontal - płaszczyzna czołowa
T - transverse - płaszczyzna poprzeczna
R - rotation - płaszczyzna skrętna
Ruchy wyprostu i wszystkie ruchy prowadzone od ciała zapisuje się jako pierwsze członie
Ruchy zgięcia i wszystkie ruchy prowadzone do ciała zapisuje się jako ostatnie,
Pozycja wyjściowa - zazwyczaj pozycja 0° - zapisywana jest w środku
Skłony, skręty głowy i kręgosłupa w lewo zapisuje się jako pierwsze, w prawo jako ostatnie,
Ruch rotacji zewnętrznej zapisuje się jako pierwsze, a rotacji wewnętrznej jako ostatnie.
Osie ruchów:
podłużna - jest prostopadła do podłoża, wokół tej osi odbywają się ruchy w płaszczyźnie poprzecznej,
czołowa - oś przechodząca z boku do boku, wokół tej osi prowadzone są ruchy w płaszczyźnie strzałkowej
strzałkowa - przechodzi od przodu ku tyłowi, wokół niej odbywają się ruchy w płaszczyźnie czołowej
Osie ruchu są względem siebie prostopadłe. Każda oś ruchu jest prostopadła do płaszczyzny, w której ruch się odbywa.
c) ocena siły mięśniowej
Do oceny siły mięśniowej wykorzystujemy test Lovetta, nie wymaga posiadania aparatury. Pozwala na ocenę aktualnej siły mięśnia i przyrost siły w procesie usprawniania. Siłę oceniamy według sześciostopniowej skali w stopniach :
- 0 brak śladu skurczu mięśnia
- 1 ślad skurczu mięśnia, bez ruchu, ślad tego skurczu można wyczuć drogą palpacji w okolicy brzuśca mięśnia lub wyczuć i zobaczyć w miejscu, gdzie ścięgno mięśnia przebiega tuż pod skórą.
- 2 ruch w pełnym zakresie w odciążeniu, odciążenia dokonuje się przez podtrzymanie danego odcinka ciała rękoma badającego.
- 3 ruch w pełnym zakresie z pokonaniem ciężaru kończyny lub danej części ciała
- 4 ruch w pełnym zakresie z pokonaniem niewielkiego oporu.Opór ten stawia ręka badającego w okolicy końcowego przyczepu mięśnia. Kierunek stawianego oporu wywołanego siłą działania badanego mięśnia.
- 5 ruch w pełnym zakresie z pokonaniem submaksymalnego oporu
5. Wybrane Testy
Test Schuberta- zbadanie ruchomości odcinka lędźwiowego kręgosłupa, rysując linie na plecach łączące dwa kolce biodrowe tylne i wyrostek kolczysty kręgosłupa, na przecięciu linii odliczamy 5cm w dół i 10 cm w górę. Podczas wykonywania ruchu skłonu w przód o nogach prostych w stawach kolanowych, odległości pomiędzy punktami powinny się zwiększyć od 5 do 7cm. Jeśli jest poniżej 5cm to mówimy o deficycie, ograniczeniu ruchomości odcinka lędzwiowego kręgosłupa.
Test Thomasa: Celem jest wykrycie przykurczu zgięciowego w stawie biodrowym.
Leżenie tyłem, maksymalne zgięcie stawu biodrowego i kolanowego po stronie nie badanej. Badający dociska ręką przednią powierzchnię uda badanego do klatki piersiowej.
Uniesienie ponad podłożę kończyny testowanej świadczy o przykurczu.
Bibliografia :
1.A.Zembaty, Kinezyterapia tom 1 i 2, wyd. Kasper 2002.
2.Straburzyńska-Lupa Anna, Straburzyński Gerard, Fizjoterapia, PZWL, 2007
3.Kinezyterapia, Kazimiera Milanowska
4.Materiały z zajęć