Adaptacja - przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola.

Adaptacja czyli przystosowanie ,określa się jako proces lub wynik procesu uzyskiwania równowagi między potrzebami jednostki a warunkami otoczenia społecznego -wg W. Okoń 1978 rok.

Podstawowe funkcje zabezpieczające adaptację według kryteriów biomedycznych to:

1. pozom dojrzałości centralnego układu nerwowego.

2. poziom dojrzałości immunologicznej.

3. poziom rozwoju somatycznego.

Według kryteriów psychologicznych to:

1. poziom reakcji emocjonalno-poznawczych i społecznych .

2. poziom sprawności psychomotorycznych.

Mały człowiek aby przystosował się do nowych warunków otoczenia musi posiadać pewne wrodzone sprawności poznawczo-intelektualne. Winien również znać swoje potrzeby ,wyrazić je i zaspokoić.

Dziecko z normalnych warunków rodzinnych zdolne jest do samodzielnego zaspakajania swoich potrzeb fizjologicznych i czynności higienicznych przy nie wielkiej pomocy dorosłych.

Zmiana warunków środowiska dziecka np. pójście do przedszkola , może spowodować trudność w wykonywaniu wcześniej opanowanych przez dziecko czynności a to spowodowane jest brakiem doświadczenia egzystencji w grupie. Wywołuje to u dziecka nie przyjemne napięcia i uczucie niepewności związane z niewiedzą.

Rozpoczęcie przez dziecko edukacji przedszkolnej to przełomowy moment w jego życiu społecznym. Wiąże się to ze zmianą pewnych standardów zachowań , przyzwyczajeń ,doświadczeń społecznych jakie wyniósł ze środowiska rodzinnego.

Analiza wstępnej adaptacji z perspektywy dziecka wyróżnia trzy aspekty działań przedszkola:

1. zaspakajanie indywidualnych potrzeb wychowanka w warunkach zbiorowego wychowania.

2. nawiązywania przez dziecko interakcji z innymi ludźmi i otoczeniem materialnym.

3. uczenie się przez dziecko roli członka społeczności przedszkolnej.

Adaptacja dziecka w przedszkolu ma ogromne znaczenie dla jego procesu socjalizacji kształtowania jego motywacji do działania, oraz rozwijania poczucia otwartości w kontaktach społecznych. Placówka przedszkolna winna poszukiwać nowych form komunikowania się ze swoimi wychowankami aby adaptacja przebiegała w sposób „łagodny”, jednocześnie powinna przybliżać świat zewnętrzny i wspierać ich rozwój osobowości .

Dokonania te mogą się tylko udać jeśli jest ścisła współpraca przedszkola ze środowiskiem rodzinnym ,które wcześniej jest odpowiednio ukierunkowane przez nauczycieli.

W placówce przedszkolnej nr.55 była prowadzona adaptacja nowo przybyłych dzieci (3i 6 lat).

Dzięki tym doświadczeniom został opracowany standard wewnętrzny przedszkola „Dzieci nie płaczą”

Etapy adaptacji wypracowane w przedszkolu nr 55.

1. Informacje dla rodziców na temat specyfiki przedszkola z uwzględnieniem przygotowania dziecka do odnalezienia się w nowym środowisku.

• Strona internetowa .

• Broszura

• Dni otwarte w kwietniu ( poznanie budynku, pomieszczeń, wystroju placówki)

• Zebranie informacyjne z rodzicami ( poznanie nauczycieli)

Informacja zwrotna od rodziców ( analiza zebranych danych)

• Karta zgłoszeniowa dziecka do przedszkola (wstępne rozmowy)

• Kwestionariusz ankiety dla rodziców „Dziecko”

• Spotkania ( przed wakacjami)

1. Zaproszenia rodziców i dzieci na uroczystości w ciągu całego roku

2. Zajęcia otwarte w godzinach popołudniowych (3 dni): zajęcia integracyjne, zabawy ruchowe wg metody w. Scherborne, zabawy farbą.

3. Rozmowy z rodzicami na temat po przeprowadzonym każdym zajęciu oraz wyrażanie przez rodziców własnych spostrzeżeń dotyczących zachowania jego dziecka w nowych warunkach. Przygotowanie rodziców do kolejnego zajęcia.

4. Spotkania nowo przyjętych dzieci i ich rodziców (po wakacyjne)

• Całodzienne przebywanie rodziców z dziećmi w przedszkolu - przez pierwsze dni tygodnia, miesiąca września.

• Zebranie informacyjno-poznawcze w grupie-pierwsza połowa września

• zajęcia otwarte z czynnym udziałem rodziców

• Wspólne spotkania wynikające a „kalendarza imprez przedszkolnych”

• Kwestionariusz ankiety : adaptacyjna (wrzesień, październik) , „Bezpieczny budynek”(styczeń)

• Arkusz obserwacji dziecka - tygodniowa (3x w roku)

Scenariusz sytuacji edukacyjnych przeprowadzonych w grupie dzieci 3-4 letnich

Temat : „Wspólnie pokonujemy trudności”

Cel ogólny:

Dążenie do pozytywnej adaptacji dzieci w środowisku przedszkolnym poprzez nawiązanie kontaktów i współpracy z partnerem i grupą.

Forma pracy :

Praca w parach ( np. dziecko-rodzic)

Metoda:

Weroniki Scherborne

Środki dydaktyczne :

Magnetofon , kaseta audio

Miejsce organizacji zajęć :

Sala gimnastyczna

Przebieg :

1. powitanie : witamy się dłonią , kolanem , uchem, czołem

2. poznanie własnego ciała: leżenie na plecach -przyklejamy się do podłogi , ślizgamy się w kółko na brzuchu , plecach.

Siad prosty-rozcieranie i poklepywanie kolan , ud, łokci

Siad skulny podparty-uderzanie o podłogę stopami(szybko ,wolno)

Wytrzeszczanie oczu i mrużenie oczu -zabawne miny

Leżenie na podłodze rodzice turlają dzieci .

3. poznanie otoczenia fizycznego

jedziemy po całej sali na pośladkach

w parach ,dzieci leżą na plecach naprzeciw rodziców tak by ich stopy dotykały się ,przepychanie się stopami i wspólny rowerek

rodzice tworzą „tunel” dzieci pod nim przechodzą na czworakach

4. relaks- leżenie swobodne połączone z głębokim oddychaniem i słuchanie muzyki.

5. nawiązanie kontaktu z partnerem i grupą

kołysanie się w parach w pozycji fotelika przy muzyce

stawiamy stopy na stopach partnera i maszerujemy

6. marsz przy muzyce i wyjście z sali.

Uwagi:

Scenariusz został przeprowadzony w czerwcu z myślą o nowo przyjętych do przedszkola dzieciach. zauważyliśmy dobre relacje dziecko -rodzic , dziecko - nauczyciel, nauczyciel- rodzic. Ta forma spotkania została przyjęta przez rodziców jak i dzieci z dużą aprobatą, gdyż dzieci , rodzice i nauczyciel czynnie uczestniczyli w zabawach jednocześnie nawiązując kontakty werbalne i niewerbalne.

Prowadząc zajęcia metodą W.Scherborne należy pamiętać:

• udział w zajęciach dobrowolny- nauczyciel jedynie zachęca

• nauczyciel stara się nawiązać kontakt z każdym dzieckiem

• nauczyciel czynnie uczestniczy w zajęciu

• nauczyciel nie krytykuje tylko chwali

• stopniowo wprowadzone są zajęcia w parach , później w trójkach itd..

Ćwiczenia pozwalają na :

• poznanie własnego ciała

• zdobywanie pewności i poczucia bezpieczeństwa w otoczeniu

• nawiązaniu kontaktów i współpracy z partnerem , grupą

• przeżycia wspólnego wysiłku fizycznego.

• Uczą koncentracji i są dobrą zabawą w której towarzyszy śmiech i okrzyki.

BIBLIOGRAFIA:

1. Bielecka I.Olechowicz H. O chorobie sierocej małego dziecka, materiały do nauczania psychologii red. Wołoszynowa , seria IV , tom 2, PWN, Warszawa 1969

2. Bolechowska M. Dojrzałość przedszkolna dzieci trzyletnich , wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1978

3. Brzezińska A. Burtowy M. Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej wyd. UAM , Poznań 1985

4. Dzierżańska -Wyszyńska A. Rozwój psychomotoryczny małego dziecka, PZWL , Warszawa 1972

5. Gruszczyk -Kolczyńska E., Zielińska E. Dziecięca matematyka . Książka dla rodziców i nauczycieli, WSiP, Warszawa 1997

6. Gruszczyk -Kolczyńska E., Zielińska E. Wspomaganie rozwoju dzieci trzyletnich. O kłopotach adaptacyjnych dzieci i o tym , w jaki sposób można je zmniejszyć , w: „Wychowanie w przedszkolu” nr 2, 1998

7. Gruszczyk -Kolczyńska E., Zielińska E. Kłopoty adaptacyjne dzieci do przedszkola i jak im zaradzić , w : Edukacja w przedszkolu, RAABE ,Warszawa 1998

8. Sutkowska M. Nowe wcale nie musi być obce. Adaptacja „maluchów” w przedszkolu, w: Edukacja w przedszkolu, RAABE Warszawa 2000

9. Hurlock E. B. Rozwój dziecka, PWN, Warszawa 1985

10. Kąkol M. Z badań nad warunkami adaptacji dzieci trzyletnich do przedszkola w: „Wychowanie w przedszkolu” nr,2 1998

11. Konopnicki J. Zaburzenia w zachowaniu się dzieci i środowisko, PWN , Warszawa 1964

12. Kozłowska A. Zaburzenia emocjonalne u dzieci w wieku przedszkolnym , WSiP Warszawa 1984

13. Lubowiecka J. Przystosowanie społeczne dziecka do przedszkola, WSiP, Warszawa 2000

14. Lubowiecka J. Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola WSiP Warszawa 12000

15. Newcomb Th. M., Psychologia społeczna , PWN, Wrocław 1970

16. Niebrzydowski Z. O potrzebie kontaktu emocjonalnego dziecka , w: „Wychowanie w przedszkolu”, czytelnik 1978

17. Okoń w. Słownik pedagogiczny, PAN, Warszawa 1978

18. Sochaczewska G. Czynniki warunkujące przystosowanie dziecka do przedszkola, w: red. Wilgocka -Okoń B. Rozwój i wychowanie dzieci w wieku przedszkolnym, studia pedagogiczne XLVIII, Wrocław, Kraków, Gdańsk, Łódź 1985

19. Sochaczewska G. Środowisko wychowawcze uwarunkowanie procesu adaptacji dzieci 3-4 letnich do przedszkola , w red. Wołoszynowa L. Materiały do nauczania psychologii, seria I, tom 9, Warszawa 1982

20. Spionek H. Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka , PWN Warszawa 1965

21. Waloszek D. Rola we współczesnej edukacji przedszkolnej, WOM, Legnica 1994

22. Wilgocka -Okoń B.(red) Rozwój i wychowanie dzieci w wieku przedszkolnym , studia pedagogiczne, tom XLVIII, PAN 1985

23. Nartowska H. Różnice indywidualne czy zaburzenia rozwoju dziecka przedszkolnego, WSiP, Warszawa ,1978

24. Zaz R. Przywiązanie , PWN, Warszawa 1978

Opracowanie: Wioletta Rola , Aldona Kowalska, nauczycielki Przedszkola nr 55 ul. Wyszyńskiego 41 w Łodzi

---