POJĘCIE BUDŻETU I SKARBU PAŃSTWA
łac.bulga -worek, sakiewka
Pojęcie budżetu jest pojęciem wieloznacznym. Budżet państwa można rozumieć jako:
Plan finansowy dochodów i wydatków państwa dotyczący zwykle okresu roku. W obecnej postaci budżet tworzą również przychody i rozchody.
Akt prawny na podstawie, którego możliwe jest uzyskiwanie określonych dochodów i dokonywanie wydatków. W Polsce budżet jest uchwalany w formie ustawy budżetowej, która autoryzuje możliwość dokonywania wydatków i uzyskiwania dochodów. Budżet nie jest jednak tożsamy z ustawą budżetową, która prócz budżetu zawiera jeszcze inne elementy (np. plany finansowe państwowych funduszy celowych czy agencji publicznych).
Fundusz, a więc określony zasób pieniężny. Dochody i wydatki budżetu są realizowane jednocześnie w ciągu całego roku budżetowego z różnym natężeniem, dlatego też wielkości dochodów i wydatków zapisane w ustawie budżetowej stanowią jedynie wielkości zasobów pieniężnych, które powinny przepłynąć przez rachunki budżetowe. Środki znajdujące się na rachunkach budżetowych stanowią element majątku Skarbu Państwa.
Od pojęcia budżetu państwa należy odróżnić pojęcie Skarbu Państwa, które również można rozumieć trojako.
Znaczenie podmiotowe. Skarb Państwa jest osobą prawną (art.33 k.c.), która jest podmiotem praw i obowiązków, w tym w szczególności majątkowych. Skarb Państwa jest w tym znaczeniu właścicielem (tzw. sfera dominium) majątku ogólnonarodowego nieoddanego w zarząd innym państwowym osobom prawnym.
Znaczenie przedmiotowe. Skarb państwa to mienie państwowe (własność i inne prawa majątkowe) należące do państwa. Wartość majątku Skarbu Państwa w 1999 roku szacowano na około 760 mld zł, w 2000 r. około 600 mld zł, w 2002 r. około 500 mld zł (bez dzieł sztuki i zasobów naturalnych). Majątek ten ma różnorodną postać: gruntów, budynków, rzeczy ruchomych (np. dzieła sztuki), praw majątkowych, papierów wartościowych, dewiz, środków pieniężnych, należności itd.
Znaczenie instytucjonalne. Instytucją powołaną w Polsce do nadzorowania i zarządzania majątkiem Skarbu Państwa jest Ministerstwo Skarbu Państwa. Ustawowym zadaniem Ministra Skarbu Państwa jest inicjowanie polityki państwa w zakresie gospodarowania mieniem Skarbu Państwa oraz państwowych osób prawnych. W szczególności oznacza to prywatyzację tego mienia i ochronę interesów Skarbu Państwa. W procesach sądowych SP reprezentuje Prokuratoria Generalna.
ZWIĄZKI POJĘCIE BUDŻETU I SKARBU PAŃSTWA
Środki znajdujące się w danym momencie na rachunkach budżetowych stanowią element majątku Skarbu Państwa.
Poszczególni dysponenci budżetu państwa, ściągający dochody i realizujący wydatki, występują w imieniu SP.
Odpowiedzialność odszkodowawczą za błędne decyzje podjęte przez urzędników państwowych, oraz niektóre inne podmioty, ponosi Skarb Państwa. Odszkodowania te, o ile zostaną zasądzone, są wypłacane ze środków budżetowych.
Wpływy ze sprzedaży majątku Skarbu Państwa stanowią przychód budżetu państwa.
Ze środków budżetu państwa finansuje się koszty utrzymania majątku SP (np. wydatki na utrzymanie muzeów).
Deficyt budżetowy jest głównym źródłem narastania zadłużenia Skarbu Państwa. Spłata zadłużenia Skarbu Państwa następuje ze środków budżetowych.
Art. 33 KC stanowi, że „osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.