TRZECI OKRES GENERATYWNEJ GRAMATYKI TRANSFORMACYJNEJ
Trzeci okres nie tworzy jednolitej koncepcji jak dwa pierwsze i nie pozostaje już po decydującym wpływem Chomsky'ego lecz charakteryzuje się zbiorem rozbieżnych rozwiązań.
MODYFIKACJA TEORII SEMANTYCZNEJ PRZEZ WEINREICHA
Weinreich krytykuje teorię Fodora i Katza, zarzuca im, że ich teoria ogranicza się do kalkulacji dwuznaczności semantycznych i usuwania potencjalnych dwuznaczności za pomocą reguł projekcyjnych.
Wg. W. ich reguły niszczą strukturę semantyczną i sprowadzają zdanie do nieuporządkowanego nagromadzenia słów.
W. widzi zadanie swojej teorii semantycznej w wyprowadzeniu znaczenia zdania o określonej strukturze z w pełni wyspecyfikowanych znaczeń poszczególnych części i w sprostaniu w ten sposób wymaganiom gramatyki generatywnej Chomsky'ego.
Reguły transferowania W. odpowiadają regułom selekcyjnym Chomsky'ego, tyle że W. przenosi cechy czasownika na rzeczownik.
W. chce wyjść od głębszych semantycznych cech transferowania(np. stwierdzenie, rozkaz, pytanie..).
!!! Główny problem W. - włącza on cechy semantyczne już do bazy gramatyki i zaopatruje potem w słowniku cechy semantyczne w sposób komplementarny w formę syntaktyczną; semantyka zaczyna się tam, gdzie kończy się składnia
W. chce by reguły syntaktyczne i semantyczne się zazębiały, bo jest przekonany, że rozdział między składnią, a semantyką daje się usprawiedliwić w odniesieniu do języków sztucznych ale nie do naturalnych.
UNIWERSALIA SEMANTYCZNE I LOGIKA PREDYKATÓW
Struktura języka naturalnego jest w komponencie fonologicznym i semantycznym związana ze zjawiskami pozajęzykowymi. Zjawiskami pozajęzykowymi są: cechy dystynktywne fonologii (jako uniwersalia fonologiczne) i podstawowe komponenty znaczenia (jako uniwersalia semantyczne). Komponenty są uniwersalne ale ich połączenie byłoby w każdym języku inne.
Według Bierwischa:
-dystynktory maja charakter uniwersalny
-nie ma cech kompleksowych, są tylko niekompleksowe cechy bazowe i określone zasady ogólne, wg. których te cechy się łączą
B. pragnie rozumieć te cechy semantyczne jako predykaty w sensie nowoczesnej logiki; próbuje też zestawić określone semantycznie komponenty uniwersalne dla przymiotników przestrzennych w języku niemieckim, by przy ich pomocy rozróżnić przymiotniki ze względu na ich możliwości połączeń z określonymi rzeczownikami.
POCZĄTKI TEORII STYLU
Istnieją podstawy pozwalające stwierdzić, że przy pomocy gramatyki transformacyjnej możliwe jest zbudowanie adekwatnej teorii stylu na podłożu teorii lingwistycznej.
Ohmann przez styl rozumie określona relację niezmienności (tzn. reguły syntaktycznej lub semantycznej) i zmienności (tzn. wolnej gry z regułą).
O. sprowadza teksty różnych pisarzy do „form normalnych” eliminując charakterystyczne dla danego pisarza transformacje. W ten sposób styl jest rozumiany jako rodzaj transformacji fakultatywnych, dominujących u autora.
Jacobson twierdził, że nie istnieje poezja agramatyczna. Poeta albo zachowuje normę albo przeciwstawia się jej w określonym celu.
Odpowiednia teoria stylu i poetyka muszą opierać się na strukturze lingwistycznej, ująć specyficzność oddziaływania poetyckiego i wyjaśnić kompetencję poetycką.
Teoria stylu pragnąca opisać i wyjaśnić dzieło literackie musi być systemem reguł stylistycznych, które mają charakter pozajęzykowy, chociaż operują strukturami językowymi oraz powodują, że stylistyczna adekwatność zdania odbiegającego gramatycznie od normy jest w poezji możliwa i da się przewidzieć.
PROBLEMY SUBKATEGORYZACJI I STOSUNKU SKŁADNI DO SEMANTYKI
O ile we wcześniejszej teorii Chomsky'ego rozwinięta została teoria asemantyczno-syntaktyczna, a późniejsza wersja przyłączyła komponent semantyczny do syntaktycznego, to teraz składnia staje się dodatkiem do semantyki.
Fillmore zrezygnował z różnicy pomiędzy podmiotem, dopełnieniem, okolicznikiem, a zamiast tego funkcje przypadków ujął przy pomocy pojęć: benefactivus, dativus, ergativus, instrumentalis, locativus itd. Przyczyną było to, żę z pojęć podmiot lub orzeczenie nie można jeszcze niczego wnioskować dla ich interpretacji semantycznej.
Fillmore, Ross, Lakoff i inni skrytykowali pojęcie Chomsky'ego „struktura głęboka”.
Pojęcie to u Chomsky'ego miało charakter czysto syntaktyczny , ale w ostatnich czasach wprowadzono do niego coraz więcej pojęć semantycznych.
Ross wykazał, że jeżeli istnieje struktura głęboka musi być ona bardziej abstrakcyjna i uniwersalna, że jej stosunek do struktury powierzchniowej jest o wiele bardziej skomplikowany niż zakładano pierwotnie . To, co składnia głęboka nazywa zdaniem jest w logicewypowiedzią, fraza nominalnaargumentem, a czasownikpredykatem
Wg Rossa składnia głęboka nie jest odrębną płaszczyzną lecz co najwyżej granicą między składnią a semantyką.
Koncepcja gramatyki Rossa:
!nie ma już struktury głębokiej, lecz istnieją tylko dwie płaszczyzny: Jako podstawowa, uniwersalna struktura pojęciowa i wyprowadzona z niej syntaktyczna struktura pojęciowa.
Tak więc stosunek składni i semantyki odwrócił się: komponent semantyczny występuje jako fundamentalny i generatywny, a komponent syntaktyczny tylko jako interpretacyjny.