CIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI - zależy od dopływu i odpływu krwi ze zbiornika tętniczego. Ciśnienie z zbiorniku tętniczym dużym waha się w zależności od okresu cyklu pracy serca. W okresie maksymalnego wyrzutu lewej komory jest najwyższe i określa się jako ciśnienie skurczowe. Mierzone w tętnicy ramiennej na poziomie ujścia lewej komory do aorty wynosi 120mm Hg. W rozkurczu i okresie skurczu izowolumetrycznego komór przed otworzeniem się zastawek aorty ciśnienie jest najniższe czyli rozkurczowe i wynosi 70mm Hg. Krew tłoczona przez lewą komorę do aorty w czasie każdego skurczu serca rozciąga ściany zbiornika tętniczego i napięcie sprężyste jego ścian zapewnia utrzymanie ciśnienia w okresach rozkurczu serca. Energia skurczów serca jest magazynowana w elastycznych ścianach zbiornika tętniczego. Średnie ciśnienie tętnicze w pozycji leżącej wynosi 90mm Hg, amplituda wahań ciśnienia wynosi zaś 50mm Hg. Prawidłowa wartość ciśnienia skurczowego/ ciśnienia rozkurczowego wynosi 120/70mm Hg
OPÓR NACZYNIOWY - całkowity opór obejmuje wszystkie naczynia krążenia dużego: tętnice, tętniczki, naczynia przedwłosowate tętnicze, naczynia włosowate i żyły. Opór naczyniowy R jest wprosproporcjonalny do różnicy ciśnień pomiędzy zbiornikami tętniczymi i żylnymi (P) i odwrotnie proporcjonalne do pojemności minutowej serca (Q).
R = P/Q
Opór naczyniowy wyrażony jest w jednostkach obwodowego oporu naczyniowego PRU. Jednostką oporu naczyniowego stanowi stosunek różnicy ciśnień krwi w mm Hg-P, do ilości przepływu krwi w mL-F.
PRU = P/F
ROLA NACZYŃ OPOROWYCH - w zależności od zapotrzebowania na tlen w jakimś obszarze naczyniowym rozszerzają się w nim małe tętniczki i przepływ krwi zwiększa się. Jednocześnie w innych obszarach naczyniowych w tym samym czasie dochodzi do dalszego zwężania się światła małych tętniczek. W obrębie naczyń oporowych zachodzi największy spadek ciśnienia krwi. Po przepłynięciu przez naczynia oporowe średnie ciśnienie krwi obniża się.
TĘTNO - chwilowe miejscowe rozciągnięcie sprężystej tętnicy pojawiające się rytmicznie zgodnie ze skurczami serca i rozprzestrzeniające się na kształt fali. Prędkość rozchodzenia się fali tętna zależy od elastyczności ścian tętnic oraz ich przebiegu i mieści się w granicach od 5 do 9 m/s
Cechy tętna - powinno być 60-90
*miarowe
*wypełnione amplitudą wysokości
*napięcie: twarde, miękkie, prawidłowe
*chybkość: chybkie, leniwe
*zachowanie na tętnicach jednoimiennych
KRĄŻENIE KRWI W NACZYNIACH WŁOSOWATYCH
Filtracja - w naczyniach tych zachodzi filtracja wody i składników drobnocząstecznkowych przez pory w ścianie naczyń włosowatych do płynu tkankowego.
Resorpcja - proces odwrotny do filtracji. Resorpcja wody i związków i w niej rozpuszczalnych. Ciśnienie onkotyczne białek osocza jest wyższe od ciśnienia hydrostatycznego krwi i woda ze składnikami w niej rozpuszczonymi zostanie wciągana czyli resorbowana z płynu tkankowego do krwi.
W zależności od stanu błony mięśniowej małych tętniczek i naczyń włosowatych tętniczych może przeważać filtracja lub resorpcja. Rozszerzenie tych naczyń czyli przekrwienie powoduje otwieranie się naczyń włosowatych, wypełnienie ich krwią i przewagę ich filtracji nad resorpcją.
PRZEPŁYW KRWI W ZBIORNIKU ŻYLNYM: krew napływa do prawego przedsionka dzięki:
*ssącemu działaniu ruchów oddechowych klatki piersiowej i ssącemu działaniu serca - siła od przewodu
*resztkowemu gradientowi ciśnienia od małych żył aż do prawego przedsionka, wytworzonemu dzięki skurczą lewej komory serca - siła od tył
*w pompie mięśniowej - skurczą mięśni szkieletowych - sile z boku
CIŚNIENIE ŻYLNE CENTRALNE - ciśnienie krwi w zbiorniku żylnym dużym zależy od miejsca pomiaru i pozycji ciała. W żyle głównej górnej i żyle głównej dolnej przy ujściu do prawego przedsionka wynosi około 0,5 kPa w pozycji leżącej badanego.
Zleży od wielu czynników poczynając od naczyń włosowatych w kierunku prawego przedsionka ciśnienie krwi w żyłach obniża się. W żyłach powyżej serca ciśnienie jest niższe od ciśnienia atmosferycznego i żyły te są zapadnięte. Zależy od:
*ruchu oddechowych klatki piersiowej
*pracy serca
obniżenie się postawy serca w czasie skurczu izotonicznego komór powoduje rozciąganie przedsionków i napływ do nich krwi z żył. Również w rozkurczu w okresie szybkiego wypełniania się komór krwią dochodzi do obniżenia się ciśnienia żylnego centralnego i szybkiego pulsującego przepływu krwi w żyłach wpadających do prawego przedsionka.
OŚRODEK NACZYNIORUCHOWY
Skurcz lub rozkurcz mięśni gładkich ścianie małych tętniczek zmienia opór naczyniowy. Skurcz błony mięśniowej małych tętniczek zwiększa opór naczyniowy , a tym samym zmniejsza przepływ krwi ze zbiornika tętniczego do zbiornika żylnego i podwyższa ciśnienie w zbiorniku tętniczym. Rozkurcz błony mięśniowej małych tętniczek prowadzi do zjawiska przeciwnego. Opór naczyniowy zmniejsza się, przepływa wiecej krwi ze zbiornika tętniczego do żylnego i ciśnienie w zbiorniku tętniczym się obniża. Światło małych tętniczek jest kontrolowane ogólnie na drodze:
-nerwowe - przez ośrodek naczynioruchowy za pośrednictwem nerwów naczynioruchowych
- humoralnej- przez ośrodki nerwowe kontrolujące wydzielanie hormonów, szczególnie przez układ reninowo-angiotensynowy, i kontrolowane miejscowo przez:
-wyzwalane miejscowo odruchy i odruchy aksonowe
-działające miejscowo czynniki naczyniorozszerzające i naczyniozwężające.
Ośrodek naczynioruchowy znajduje się w rdzeniu przedłużonym w tworze siatkowatym i składa się z dwóch części:
- preryjnej- zwężającej naczynia krwionośne
-depresyjnej - rozszerzającej naczynia krwionośne.
OŚRODEK SERCOWY - serce przyspieszając swoje skurcze zwiększa pojemność minutową krwi przetłaczanej ze zbiorników żylnych do zbiorników tętniczych. Przyspieszenie częstości skurczów serca prowadzi do zwiększenia objętości minutowej serca i do podwyższenia ciśnienia tętniczego w zbiorniku tętniczym. Zwolnienie częstości skurczów serca daje zazwyczaj w ostatecznym wyniku zmniejszenie pojemności minutowej serca i obniżenie ciśnienia tętniczego w zbiorniku tętniczym. Praca serca zostaje zwiększona dzięki przyspieszeniu skurczów serca. Zmniejszenie pracy serca wiąże się za zwyczaj ze zwolnieniem jego skurczów. Ośrodek rdzeniowy przyspieszający pracę serca znajduje się w rogach bocznych rdzenia kręgowego. Neurony tego ośrodka wysyłają impulsy do serca we włóknach przedzwojowych. Do zwoju pnia współczulnego i zwojów współczulnych szyjnych górnego, środkowego i dolnego. Komórki ze zwojów współczulnych przewodzą impulsy do serca przez swoje wypustki - zwojowe współczulne. Z zakończeń włókien zwojowych typu Cs uwalnia się noradrenalina.
Ośrodek zwalniający pracę serca znajduje się w rdzeniu przedłużonym i stanowią go neurony należące do jądra grzbietowego nerwu błędnego. Neurony te zwalniają pracę serca za pośrednictwem włókien eferentnych i biegnących do serca w nerwach błędnych czyli włókien typu B i przywspółczulnych komórek zwojowych znajdujących się w samym sercu. U człowieka ośrodek serca zwalniający pracę serca wykazuje stałą przewagę nad ośrodkiem przyspieszającym pracę serca. Ośrodki te stanowią końcową wspólną drogę dla inmpólsacji biernej z:
*kory mózgu i z przedwzgórza
*receptorów w układzie sercowo-naczyniowym