mitologia egipska boginie, Egipt


Amaunet - bogini wiatru północnego, żona Amona. Jedno z ośmiu pierwotnych bóstw lub boskich sił znanych jako Ogdoada.

Anat - waleczna bogini syro-palestyńska, podobnie jak Astarte czczona w Egipcie od czasów Nowego Państwa. W mitologii egipskiej Anat jest córką słonecznego bóstwa Ra. Przedstawiano ją z tarczą, włócznią i toporem, opiekunka zaprzęgów rydwanów. Jako wojowniczka posiadała świątynię w Tanis - ramessydzkiej stolicy we wschodniej Delcie. Anat była też boginią krów.

Astarte - bogini kananejska. Jej kult rozwijał się w Egipcie od czasów XVIII dynastii, szczególnie w Memfis i w leżącym koło niego porcie Peru-nefer, gdzie mieszkali w tych czasach liczni Syryjczycy i Palestyńczycy. W Egipcie uważano ją za boginię-wojowniczkę. Byla córką boga Re, a jej mężem był Baal, z którym to miała świątynię w Memfis. Razem z Anat była opiekunką zaprzęgów rydwanów. Czasem utożsamiana (lub mylona, co na jedno wychodzi) z Izydą.

Bastet, Bast - ("Ta, która jest z Bast=Bubastis") początkowo prowincjonalne bóstwo opiekuńcze, zyskuje na popularności od Średniego Państwa. Przedstawiana jako kotka lub (wcześniej) lwica, pierwotnie zapewne związana z kultami wojowniczymi (nazywana była "matką boga bitwy") - z czasem "łagodniała" i od Nowego Państwa była patronką radości, zabawy, muzyki, tańca, wojny, maści, zmysłowości, uciechy i seksu. Były jej poświęcone koty jako symbol zwierzęcej pasji. Jej wyznawcy czcili ją procesjami z wozami pełnymi kwiatów i orgiastycznymi obrzędami. Jej święta były bardzo wystawne i popularne. Kojarzona także z Mut, Sachmet, Tefnut i Hathor. Buto - bogini północy.

Hathor - właściwie Hat-Hor czyli "dom Horusa", "zamek Horusa"; lokalny fetysz dolnoegipski z biegiem czasu przekształcił się, m.in. wskutek ekspansywnego wchłaniania wielu bóstw lokalnych, w jedno z najpopularniejszych bóstw żeńskich; w swoich najważniejszych funkcjach bogini niebios, rodząca słoneczną tarczę. W Dendera głównym ośrodku jej kultu, uważana była za małżonkę Horusa z Edfu, choć w heliopolitańskiej kosmogonii wyparła ją z tej pozycji Izyda. Łączona w teologicznych spekulacjach z wieloma innymi boginiami: Izyda, Sachmet, Maat i Bastet, w koncu nawet z Afrodytą. Najczesciej przedstawiana jako krowa lub kobieta z głową krowy i tarczą słoneczną pomiedzy rogami,uważana za boginię miłości, tańca, radości, nieba, piękna, później bóstwo zabawy, muzyki, dobrych urodzin, opiekunka kobiet. W Tebach była boginią zmarłych; patronką obcych ziem. W dobie Nowego Państwa siedem Hat-Hor było boginiami przeznaczenia, ustalającymi losy człowieka w dniu jego urodzin. W III nomie górnoegipskim była boginią palm, w Memfis Panią Sykomory. Ważnym jej atrybutem, lub wręcz emblematem, był muzyczny instrument - sistrum. Hathor nazywana była także "okiem slonecznym", była Panią Synaju. Czczona głównie w Denderze, gdzie jej kultowym fetyszem był słup zwieńczony kobiecą głową z krowimi uszami.

Heket - bogini w postaci żaby, pomocna kobietom przy rozwiązaniu.

Hesat - bogini występująca pod postacią białej krowy, czczona jako wcielenie Izydy w mieście Afih, gdzie uważano ją za matkę Anubisa.

Izyda, Aset, Eset, Izys - ("tron"), pani słów czarodziejskich; córka Geba i Nut, siostra i żona Ozyrysa, matka Horusa, personifikacja tronu królewskiego (przedstawiana z tronem na głowie). Bogini opiekuńcza i macierzyńska, szukała po całym świecie 14 kawałków męża, aż znalazła. Razem z siostrą Neftydą opłakiwały zmarłego Ozyrysa. Czczona początkowo jako wzorcowa żona i matka, później jako bogini wszelkiej siły twórczej, pani świata zmarłych (misteria). Władczyni nieba i ziemi, początkowo bogini - personifikacja tronu faraona; patronka magii. Bogini której kult w Dolnym Egipcie udokumentowany jest od czasów wczesnodynastycznych; związana z kręgiem ozyriackim. Bardzo prawdopodobne, że jej kult wywodził się z Iseum - miasta w XII nomie dolnoegipskim. Czczona głównie w File, lecz takze na terenie calego Egiptu; podobnie jak inne bóstwa żenskie utożsamiana w różnych okresach z innymi boginiami: Hathor, Bastet, Sachmet, także z Demeter (w okresie hellenistycznym) i Astarte. Po dwudzeistej szóstej dynastii Izydę coraz częściej się przedstawia jako matkę karmiącą, a jej kult rozprzestrzenia się na całe rzymskie imperium. Formy kultu Izydy przetrwały nie tylko kres cywilizacjis egipskiej, ale i całą starożytność. Bardzo popularna w Rzymie, przetrwała w różnych aspektach i odmianach (ikonografia) nawet do czasów renesansu. Przedstawiana jako kobieta, często z tarczą słoneczną pomiędzy krowimi rogami na głowie lub z hieroglifem w postaci tronu, który był jej imieniem. Popularne były brązowe figurki Izydy z małym Horusem na kolanach; też z berłem w dłoni lub znakiem anch, symbolem życia. W wyobrażeniach astralnych występowała jako Syriusz, a Ozyrys jako Orion. W sztuce występowała pod postacią ludzką, nie posiadała żadnego symbolu zwierzęcego. Jej najważniejszymi świętymi okręgami były koptos i wyspa File. Kult Izydy rozwijał się z biegiem czasu, a jako małżonka Sarapisa zyskała ogromną popularność w Okresie Ptolemejsko-Rzymskim nie tylko w Egipcie, ale w całym basenie Morza Śródziemnego. W świecie klasycznym była identyfikowana z Ateną, Selene, Persefoną i Tetydą. Gwiazda Syriusz uważana była za jej duszę.

Kudszu, Kadesz - bogini zdrowia, małżonka boga płodności Mina. Jako bóstwo pochodzenia syryjskiego Kudszu była czasami utożsamiana z Hathor. Przedstawiano ją nagą z kwiatami lotosu i wężami, stojącą na grzbiecie lwa.

Maat - ("prawda"), bogini uważana za córkę Re; uosobienie prawdy, sprawiedliwości, ładu - tak wszechświatowego, jak i społecznego, państwowego. Pełniła niezwykle ważną rolę podczas sądu Ozyrysa. Czczona od Starego Państwa, w wielu miejscach; przedstawiana jako siedząca (rzadziej stojąca) kobieta ze strusim piórem na głowie.

Mehet Uret - uosobienie tej części nieba, w której wschodzi słońce i rozpoczyna swój codzienny przebieg po nieboskłonie. Przedstawiana zwykle w postaci krowy, wzdłuż ciała której płyną dwie łodzie słoneczne.

Meresger - bogini-wąż mieszkająca na szczycie góry, strzegąca grobowców królewskich w Tebach (dzisiejszy Luksor). Była bóstwem łaskawym, choć miała moc leczenia chorób, ale na grzeszników mogła je zsyłać.

Meretseger - bogini zmarłych nekropoli tebańskiej, szzcególnie czczona przez mieszkańców rzemieślniczej osady Deir el-Medinaa. Pierwtonie stanowiła personifikację nekropoli, w ludowych wierzeniach była opiekunką zmarłych oraz tych, którzy ze względu na swój zawód zamieszkowali miasto umarłych - Teby Zachodnie. Wyobrażano ją pod postacią węża-zaskrońca lub jako kobietę z symbolem Zachodu, czyli nekropoli, na głowie.

Mut - (imię tożsame fonetycznie z wyrazem "matka", nie jest jednak jasne, czy tak należy je tłumaczyć), lokalna bogini górnoegipska notowana od Średniego Państwa; znaczenie jej wzrosło wraz z Amonem, którego miała być, według mitów tebańskich, małżonką - nosiła wówczas imię Amaunet. Pani Iszeru - okręgu świętego położonego na południe od okręgu Amona w Karnaku. Razem z Amonem i Chonsu tworzyli triadę bóstw tebańskich. Mut identyfikowana była z szeregiem innych bogiń: Bastet, Sachmet, Wadżet. Jako małżonka Amona-Re w Tebach uważana była za personifikację oka słonecznego. Bogini o postaci sępa lub kobiety w nakryciu głowy przypominających sępa, zazwyczaj z koronami Egiptu.

Naunet - naczelne bóstwo uosabiające pierwotne wody. Naunet wraz ze swym męskim odpowiednikiem Nun wchodziła w skład Ogdoady, grupy ośmiu bóstw uosabiających siły chaosu. Nebrot - bogini zmarłych.

Nechbet, Nekhbet - bogini III nomu górnoegipskiego (odpowiadała więc dolnoegipskiej Wadżet), którego stolicą było Necheb (el-Kab), patronka królewskiej władzy. Kult Nechebet istniał już w Okresie Predynastycznym, gdy politycznym centrum Górnego Egiptu stały się Necheb i Nechen (Hierankopolis). Wówczas bogini zyskała większe znaczenie, stając się nie tylko opiekunką władcy, ale i państwa. Przedstawiana jako sęp lub kobieta w "sępiej czapce" (podobnie jak tebańska Mut).

Neftyda - (egip.Nebet het="pani pałacu", "pani domu"), drugorzędna bogini która zawdzięcza swą popularność udziałowi w micie ozyriańskim (opłakiwała śmierć Ozyrysa). Najmłodsza z dzieci Geba i Nut, małżonka Seta. Jak się wydaje, z mężem żyła w separacji i nie posiadała z nim potomstwa, choć Ozyrys był ojcem jej syna Anubisa. W rodzinnym dramacie wiernie stała po stronie Ozyrysa i przez niego, jako opiekunka zmarłych, weszła do kręgu bóstw świata podziemnego. Nigdy nie miała własnego przybytku kultowego, natomiast w Hu (Diospolis Parva) identyfikowana była z Hathor i razem z nią czczona. Grecy identyfikowali ją z Afrodytą i Nike. Przedstawiana jako kobieta z hieroglificznym zapisem swego imienia na głowie.

Neit - (egip.Net), Straszliwa. Była pradawnym bóstwem miasta Sais w Delcie, być może libijskiego pochodzenia. Początki jej kultu sięgają czasów religii pierwotnej, w której Neith była fetyszem składającym się z dwóch skrzyżowanych strzał i tarczy. W Okresie Archaicznym uważana była za opiekunkę królowych. Bogini-wojowniczka w sztuce wyobrażano ją jako kobietę w kornie Dolnego Egiptu na głowie, trzymającą łuk i strzały. Szczególne znaczenie osiągnęła Neith w okresie XXVI dynastii za panowania królów pochodzących z Sais. Grecy identyfikowali ją z Ateną. Neit była także czasami uważana za opiekunkę zmarłych; wprawdzie interpretowanie umieszczania w najdawniejszych czasach strzał i łuku wokół zwłok byłoby zbyt daleko posuniętą dywagacją na temat kultu Neit, lecz już w czasach historycznych jest określana także jako patronka tkactwa i jako taka ofiarowuje bandaże i całuny do zabezpieczania mumii.

Nut - kosmiczne prabóstwo, uosobienie sklepienia nieba; wg teologii heliopolitańskiej siostra i małżonka spersonifikowanej ziemi - Geba. Córka Tefnet (wilgoć) i Szu (powietrze). Według mitu ozyriańskiego matka Ozyrysa, Izydy, Neftydy, Seta oraz Re. Z Gebem spłodzili słońce, które Nut rano rodziła, a wieczorem połykała. W wierzeniach w życie pozagrobowe Nut uważano za matkę dusz zmarłych. Jej wyobrażenia umieszczano często wewnątrz drewnianych sarkofagów, aby chroniła zwłoki. Nie posiadała własnego sanktuarium, czczona była razem z innymi bóstwami Wielkiej Dziewiątki. Wyobrażana jako krowa, bądź (częściej) jako kobieta wygięta w łuk, dotykająca ziemi palcami nóg i rąk.

Pachet - bogini przedstawiana w postaci lwicy, czczona w Speos Artemidos. Imię jej znaczy Ta, Która Drapie. Jest bóstwem o żywym spojrzeniu i ostrych pazurach. Jej kult miał charakter lokalny.

Sachmet, Sekhmet - egip.="mocna, potężna", lokalna, wojownicza bogini-lwica dolnoegipska czczona w Memfis, gdzie uczyniono z Sachmet żonę Ptaha i matkę Nefertuma wraz z którymi stanowiła triadę. Hathor przybierała jej postać, gdy walczyła z ludźmi. W Starym Państwie nazywana była Matką Królów, lecz w jej osobie splatały się straszliwe moce a jej gniew był równoznaczny ze sprowadzeniem chorób i zaraz. Miała wojowniczy charakter. Była personifikacją Oka Słonecznego, a także mocy tkwiących w obrońcy władzy królewskiej. Identyfikowana była z Hathor i Tefnut, a w Tebach z boginią Mut. Król Amenhotep III umieścił w Iszeru aż 600 wielkich posągów Mut-Sachmet w postaci kobiety o lwiej głowie. Przedstawiana jako kobieta z głową lwicy zwieńczoną dyskiem słonecznym, trzymająca znak anch.

Serket, Selket, Selkis - (serket hetyt="dająca oddech gardłu"), niejasnego pochodzenia pierwotne bóstwo o postaci skorpiona, kojarzona ze skwarem słonecznym; w okresie późniejszym przedstawiane także jako skorpion z głową kobiety lub kobieta ze skorpionem na głowie. Od pewnego czasu w gruncie rzeczy utożsamiona z Izydą. W niektórych tradycjach uważana za żonę Horusa i "uzdrawiaczkę". Uważano, że jest jedną z czterech bogiń opiekujących się sarkofagami (wraz z Izydą, Nefetydą i Neith). Sepa - bogini o postaci jadowitej stonogi.

Seszat - drugorzędna bogini uznawana za patronkę pisma i rachunków, także za patronkę kronikarstwa (stąd uznana za siostrę Tota), zajmująca się również spisywaniem roczników królewskich. Asystowała przy wytaczaniu planów budowli sakralnych, dlatego też czczono ją jako opiekunkę budownictwa i ludzi w nim zatrudnionych. Czczono ją w Hermopolis (tam gdzie Thota). W Heliopolis identyfikowano ją z Neftydą, a obie te boginie pochodziły z miasta Sais w Delcie. Sesza występowała w postaci kobiety ze skomplikowanym symbolem na głowie: składał się on z gwiazdy zawieszonej na półokrągłym łuku zwieńczonym dwoma piórami.

Tefnut, Tefenet - (egip.="wilgoć"), prabóstwo kosmiczne, bogini wilgoci, małżonka Szu, razem z nim stanowiąca pierwszą parę bogów stworzonych przez Atuma. Matka Geba i Nut. Mówiono o niej, że powstała ze śliny Atuma. Uznawana czasami za córkę Re. Uosobienie życiodajnej wilgoci. Bogini wilgoci (deszczu) i ciemnych otchłani podziemnych. Przedstawiana jako lwiogłowa kobieta lub lwica, czasem kotka. W micie helioplitańskim przedstawiona w postaci Oka Słonecznego a także Księżycowego. Jej kult był szeroko spopularyzowany, gdyż łączono ją z różnymi lokalnymi boginiami o postaciach lwic.

Tenemu - bogini symbolizująca zgubę i bezdroża.

Toeris -  drugorzędne bóstwo, opiekunka ogniska domowego i patronka ciężarnych kobiet, piastunka dzieci. Według niektórych mitów uważana za małżonkę Seta. Kult jej sięga Okresu Predynastycznego, później utraciła swą moc i została zdegradowana do pozycji demona opiekuńczego, czuwającego przede wszystkim nad kobietami i dziećmi. Kult poświadczony stosunkowo późno popularny w religijności ludowej. Przedstawieniem Toeris było fantastyczne zwierzę mające głowę hipopotamicy, ludzkie bądź lwie ręce, lwie nogi oraz grzbiet krokodyla lub o ciele hipopotama, głowie krokodyla i łapach lwa.

Unut - bogini Hermopolis mająca postać samicy zająca. Jej kult podporządkowany został kultowi Thota już w okresie Starego Państwa. W czasach późniejszych straciła ona swoją pierwotną postać - wyobrażano ją jako lwicę albo węża ureusza.

Wadżet - bogini VI nomu dolnoegipskiego, czczona w Buto w postaci kobry-ureusza. Jej imię oznacza Zielona - co wywodziło się od papirusu, będącego symboliczną rośliną Dolnego Egiptu. Wąż-ureusz bogini Wadżet dawał królowi potęgę i władzę. Umieszczano jego wizerunki na koronach królewskich i diademach, stanowił ochronę władcy nie tylko ziemskiego, ale i niebiańskiego. Opiekunka czerwonej korony Dolnego Egiptu.

2



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
mitologia egipska bogowie, Egipt
mitologia egipska zagadnienia, Egipt
mitologia egipska bogowie, Egipt
Egipska miłość, Egipt
EGIPSKI SKARABEUSZ, Egipt
mitologia azteków boginie, Mitologie
Mitologia słowiańska Boginie i Bogowie od A do Z
biblia a mitologia egipska
Sztuka egipska, Archeo, EGIPT
Mitologia egipska
Egipska miłość, Egipt
Mitologia celtycka boginie i bogowie
Sandemo Matt Mitologia egipska 2
Sandemo Matt Mitologia egipska
Mitologia Egipska pokaz slajdów przygotowany przez Adriannę Kik i Kamilę Heiman
Mitologia Egipska
mit. germańska boginie, Mitologie

więcej podobnych podstron