Metody wychowania - pomagają współczesnym osobom zaangażowanym w proces wychowania odnaleźć się w trudnych aspektach dotyczących wielości nurtów wychowania. Nakreślają obraz, wskazują drogę, którą należy podążać w swojej pracy pedagoga.
Metoda modelowania (modelowanie-wzorowanie) Bronfenbrenner[edytuj]
naśladowanie zachowań, ról społecznych, upodabnianie się w sposób nieświadomy do innych osób
efekt bezpośredni ( dziecko zachowuje się dokładnie jak wychowawca)
efekt generalizowania (tendencja do zbliżonych zachowań, jakimi posługiwali się nasi wychowawcy)
Warunki skuteczności: 1. identyfikacja wychowanka z wychowawcą (autorytet) 2. atrakcyjność treści przekazywanych przez model (treści dostosowane do okresu życia, w okresie dojrzewania - ucieczka od autorytetu rodziców - potem powrót) 3. wartości przyswojone przez dziecko - jako determinanty pozytywnych lub negatywnych zachowań 4. wiek dziecka- metoda skuteczniejsza w młodym wieku dziecka
Problemy: 1. brak właściwych wzorców zachowań (rodzina, media, instytucje) pozytywne ok., negatywne - zasada dziedziczenia patologii 2. rozbieżność między obszarem deklaracji a zachowań wychowawców (nasila się w okresie dojrzewania- wzór rodzica nie jest idealny, poszukiwanie bardziej spójnych wzorów zachowań)
Metoda zadaniowa (Motywująco-prowokująca)[edytuj]
powierzanie dziecku zadań
stawianie dziecka w sytuacjach problemowych
wykształcanie dzięki tym sytuacjom konstruktywnych zachowań i postaw
uczy się dzięki temu czego należy unikać, jak postępować
nawiązanie do DEWEYOWSKIEJ koncepcji - doświadczenia (działalne jest źródłem wiedzy)
Warunki skuteczności:
umiejętne formułowanie zadań ( poziom i możliwości dostosowane)
zaangażowanie
stopniowanie trudności ( od prostych do trudnych)
obiektywna ocena działalności wychowanka
pogłębianie samodzielności wychowanka ( interweniować tylko gdy jest taka potrzeba)
Problemy:
trudności w formułowaniu zadań
skłonność do wyręczania wychowanka
Metoda perswazyjno-informacyjna[edytuj]
tłumaczenie, przekazywanie, danych w celu zmiany opinii, postaw, zachowań
korygowanie i wzbogacanie zasobu wiedzy
w metodzie tej posługujemy się językiem werbalnym i niewerbalnym
wychowujemy poprzez: komunikacje, rozmawiając, dyskutując, polemizując, perswadując
Warunki skuteczności:
umiejętne słuchanie (nie zamykamy się na opinię rozmówcy i na drugą osobę)
umiejętne formułowanie argumentów (dojrzałe argumentowanie)
stosowanie komunikatów pozawerbalnych (zgodność z komunikatem werbalnym)
rezygnacja z bezwzględnej dominacji wyrażonej w opiniach. (nie moralizować, w wychowaniu nie ma zwycięzców i przegranych, wychowanie bez porażek)
Problemy:
skłonność do moralizowania
chęć potwierdzenia własnych racji
unikanie tematów trudnych (tabu)
uczestnictwo dzieci i młodzieży w działalności
uczy odpowiedzialności, ważności, że możemy mieć na coś wpływ
przygotowanie do samodzielnego życia
zbyt wczesne włączenie spowoduje upośledzenie na gruncie społecznym
Warunki skuteczności:
realność zadań i problemów
zwiększenie udziału wychowanków
usprawnianie rozwiązań organizacyjnych
tworzeniu równych szans udziału w budowaniu rzeczywistości
Problemy
powstanie klik i grup interesów
brak spójności działań
nadmierna ingerencja wychowanków.
NAGRADZANIE
wybiórczość w stosowaniu nagród
brak uzasadnienia
nagradzanie - rozwija postawy konsumpcyjne
KARANIE
niska skuteczność karania
stosowanie karania zbiorowego
eksponowanie kar fizycznych w wychowaniu
powstanie zaburzeń emocjonalnych
W dzisiejszych czasach okazuje się iż ten rodzaj metody wychowania jest wielce nieskuteczny. Karanie - budzi mechanizmy obronne ( myślenie autonomiczne zrobię co będę chciał) Nagradzanie - szukanie kolejnych korzyści (komercje).
Zasady skutecznego karania:
* kara musi być bezpośrednio po niewłaściwym zachowaniu. Nie może być ona odłożona w czasie, np za 2-3 dni. Ale są wyjątki od odstąpienia od kary: choroba dziecka i karanie w miejscach publicznych/na oczach ludzi. Kara powinna być wykonana w wąskiej relacji ja-ty, a nie publicznie
* kara powinna mieć charakter krótkotrwały. Im krótsza, tym skuteczniejsza. Po pewnym czasie dziecko przyzwyczaja się do tej kary i staje się to dla niego przyzwyczajeniem, czymś normalnym i naturalnym.
* musi być uzasadniona. Dziecko musi wiedzieć za co jest ukarane, aby mogło zmienić swoje zachowanie i wiedzieć, że to co zrobiło jest złe.
* kary trzeba stosować jak najrzadziej. Im ich więcej, tym są mniej
skuteczne
* kara musi wymagać namysłu od karzącego. Trzeba się zastanowić czy i jak wymierzyć karę. Dobra kara jest adekwatna do czynu, poziomu rozwoju, wieku karanego.
* kary powinien wymierzać każący. Nie możemy powiedzieć dziecku, by samo sobie wybrało karę, bo ono wybierze karę najłatwiejszą i najmniej dotkliwą. Będzie ona nieadekwatna do jego czynu.
* należy unikać antypedagogicznych zachowań takich jak:
- kary upokarzające
- kary ośmieszające
- wyczytywanie dzieci po numerach w dzienniku
- kary bezsensowne (typu napisz X razy zdanie...)
- karanie w gniewie, bo wtedy kary są nieprzemyślane i niesprawiedliwe
- nakładanie się kar na siebie, bo wtedy będzie kilka kar naraz
Należy pamiętać o tym, że w dziecku jest więcej dobra, niż zła i kar nie może być za dużo. Proporcja kar do nagród do 1:5, czyli 5 nagród na 1 karę.
Nagradzanie wychowawcze:
Nagroda ma inny cel od kary. Ma ona utrwalić w dziecku właściwe zachowania. Im częściej nagradzamy, tym szybciej dana cecha będzie utrwalona.
Zasady nagradzania:
- nagrona powinna być po właściwym uczynku, ale nie musi. Może być odłożona w czasie, bo np nie mamy danej nagrody pod ręką. Ale trzeba pamiętać o tym by dotrzymać obietnicy nagrodzenia.
- nagrodę może wybrać dziecko, albo my, gdy dobrze wiemy co sprawi mu prawdziwą radość.
- nagrody powinny być urozmaicane. Wciąż ta sama nagroda wkrótce przestaje cieszyć i staje się normalnością i czymś naturalnym.
Nieprawdą jest, że im większa nagroda tym większy rezultat, a im mniejsza tym mniejszy. Musi być ona dostosowana do zachowania dziecka. Większe zło tak naprawdę wyrządzają większe nagrody.
Rodzaje nagród:
- łagodne radosne spojrzenie (wg Korczaka)
- uśmiech
- pocałunek, przytulenie, spacer. Ważne jest by patrzeć w świat dziecka. Nie zawsze to co my lubimy, lubi też nasze dziecko).
- nagrody materialne nie mogą być jedynymi nagrodami. Muszą być one przemyślane.
- pieniądz nie powinien być nagrodą. Może być on w kieszonkowym, które uczy dziecka gospodarowaniem pieniędzmi. W formie nagrody źle wpływa na zachowanie dziecka.
- pochwały. Powinny być stosowane jak najczęściej. Bardzo zalecane jest, by chwalić dziecko na forum publicznym. Podnosi to wtedy jego samoocenę i wartość, czuje się ważne i wie że robi coś pełnego podziwu.
Polem obserwacji ks. Janusza Tarnowskiego jest dialog w pedagogice personalno- egzystencjalnej, czyli pedagogice, w której wartością centralną jest osoba ludzka - zarówno wychowawcy, jak i wychowanka, ujmowanej w podwójnej rzeczywistości: nadprzyrodzonej i ziemskiej. Prezentowana pedagogika to pedagogika wartości , osoby i egzystencji. Odwołuje się ona do wielkich autorytetów takich jak; Janusz Korczak, Karol Wojtyła i innych. Oddziaływanie wychowawcze w duchu tej teorii opiera się na następujących kategoriach: dialog, autentyzm, spotkanie i zaangażowanie. Szczególnie spotkanie ma swoje wyjątkowe miejsce w dziedzinie religijnej.
PEDAGOGIKA SERCA
Dr Maria Łopatkowa (ur. styczeń 1927)
Zdaje sobie sprawę z tego iż człowiek jest tajemnicą i tak naprawdę nie zna do końca samego siebie. Pedagogika M. Łopatkowej wprowadza w miejsce władzy rodzicielskiej kategorię pieczy rodzicielskiej. Opieka, troska, wspieranie, składające się na pojęcie "pieczy" nie wywodzi się z żądzy władzy lecz z miłości, a miłość wobec obiektu kochania jest zawsze służebna.
Tak rozumiana pedagogika poprzez wprzęgnięcie jej do polityki opiekuńczej państwa wobec pokolenia nieletnich, stała się zarazem pedagogiką stosowaną.