ĆW. 2, BUSS SS. 32-38 (Mira Marcinów)
ETOLOGIA
= Pierwsza dyscyplina naukowa, która prowadziła badania nad zachowaniem z punktu widzenia ewolucji.
-ewolucja zachowań
1)Darwin uważał, że jego teoria doboru naturalnego ma zastosowanie nie tylko do struktur organicznych, ale i do zachowań (w tym do zachowań społecznych).Argumentując tak:
A1: Każde zachowanie realizowane jest za pomocą narządów.
A2: Stworzenia można tak hodować, aby stymulować u nich pewne zachowania
Wniosek: Zachowanie jest pod wpływem procesów ewolucji.
2) Wpajanie*= jedno z pierwszych zjawisk udokumentowanych przez etologów
=młode kaczki wpajają pierwszy ruszający się obiekt, jaki widzą w życiu, tworząc skojarzenia w krytycznym okresie rozwoju. Forma uczenia, która jest preprogramowana i stanowi aspekt wykształconej w wyniku ewolucji struktury biologicznej kaczki( K.Lorenz).
=Konrad Lorenz (1965) zapoczątkował nową gałąź biologii ewolucyjnej, tzn. właśnie: etologię - badanie bezpośrednich mechanizmów i wartości adaptacyjnych zachowań zwierząt .Póżniej pisał o ewolucji uczucia złości i początkach reprodukcji płciowej.
*wdrukowywanie (printing)
3) Tzw. 4 wielkie pytania o zachowanie (zadane przez Nikolaasa Tinbergena - jeden z założycieli etologii). Pytanie o:
I. Bezpośrednie przyczyny zachowania (np.we „wpajaniu”: ruchy matki)
II. Rozwojowe przyczyny zachowania(przełomowe wydarzenia w życiu kaczki)
III. Motywacje zachowania, to jest cel adaptacyjny, który wydają się one spełniać (trzymanie się kaczątka blisko matki zwiększa jego szanse przeżycia)
IV. Ewolucyjne lub filogenetyczne źródła zachowania) jaka sekwencja wydarzeń doprowadziła do powstania mechanizmu wpajania u kaczek)
4) Etologowie opracowali szereg pojęć w celu opisania cech wrodzonych u zwierząt:
a) Sztywne wzorce ruchowe - stereotypowe sekwencje zachowań zwierzęcych wyzwalane przez określone bodźce, gdy zostanie uruchomiony zwierzę stara się wypełnić go do końca.
5)Etologowie chcą przekonać biologów o wadze procesów adaptacyjnych:
K. Lorenz: Przed urodzeniem zostaliśmy wyposażeni w narzędzia poznawcze i percepcyjne, które zostają przystosowane do środowiska, tak jak u konia kopyto jest przystosowane do biegania zanim jeszcze koń się narodzi.
6) Wady etologii:
a) opisy przypominają etykietki zachowań a nie ich objaśnienie
b)skupiła się na zachowaniach obserwowalnych, nie szukając mechanizmów zachowania
c)nie wypracowała kryteriów wykrywania procesów adaptacji
7) Zalety etologii:
A)Zmusiła psychologów do rozważenia roli biologii w badaniach nad zachowaniem człowieka: rewolucja naukowa - przeformułowanie Darwinowskiej teorii doboru naturalnego, znana jako: teoria dostosowania łącznego.
8) Teoria dostosowania łącznego (W.D. Hamilton,lata 60-te):
- Klasyczne kategoria dostosowania (=sukces reprodukcyjny jednostki polega na przekazaniu swoich genów potomstwu) jest zbyt wąska, by opisać ewolucję przez dobór naturalny.
- Dobór naturalny faworyzuje cechy, dzięki którym geny organizmu są przekazywane następnym pokoleniom niezależnie od tego, czy dany organizm bezpośrednio płodzi potomstwo. Organizm może zwiększyć reprodukcje swoich genów pomagając swoim braciom, kuzynom itd. Przetrwać i spłodzić potomstwo.
- Nie charakteryzuje jednostki czy organizmu, lecz raczej jego działania lub jego skutki.
- Suma indywidualnego sukcesu reprodukcyjnego (klasyczne dostosowanie) i skutków jego działań na rzecz reprodukcyjnego sukcesu jego krewnych
- zapoczątkowało „erę patrzenia z punktu widzenia genu”
- inaczej po niej myślimy o: rodzinie, altruizmie, tworzeniu się grup, agresji.
- fundamentalna teoria biologii ewolucyjnej.
9) G.C. William „Adaptacja a dobór naturalny”:
a)Zakwestionował poj. doboru grupowego (=mech. adaptacyjne rozwijają się wskutek reprodukcji grupowej i przynoszą korzyści danym grupom, a nie genom, powstającym w wyniku różnicującej reprodukcji; walkę o byt wygrywają te osobniki , których cechy jednostkowe są podporządkowane interesom gatunku, osobniki samolubne - ich gatunki wyginęły.)On twierdził, że „dobór oparty na indywidualnych różnicach w obrębie danego gatunku osłabia siłę doboru na poziomie grupy”
b) przełożył jęz. Hamiltona na prostszy
c) kłopotliwe pojęcie adaptacji = ewolucyjne rozwiązanie konkretnych problemów, przyczyniające się bezpośrednio lub pośrednio do sukcesu reprodukcyjnego. Trzeba używać sł. „adaptacja” tylko, gdy jest to konieczne. Kryteria mówiące, kiedy możemy używać „adaptacji”:
-niezawodności = czy dana adaptacja wyst. regularnie u wszystkich członków danej społeczności
-skuteczności = czy dobrze rozwiązuje pr. adaptacyjny
- ekonomii = czy rozwiązuje problem bez obciążania organizmu dużymi kosztami
„Adaptacja” by wytłumaczyć nieprawdopodobną przydatność mech. biologicznego.
10) R. Trivers:
- teoria altruizmu odwzajemnionego pomiędzy osobami niespokrewnionymi
- teoria inwestycji rodzicielskiej
- teoria tłumacząca konflikt między rodzicami i dziećmi tym, że każde z rodziców ma jedynie 50% ich genów
11) O.Wilson (Socjobiologia)
- korzystał z:
teorii dostosowania łącznego
t. inwestycji rodzicielskich
t. doboru płciowego