5. Instytucjonalne i społeczne formy pomocy i przeciwdziałania dotkniętym przemocą w rodzinie
„ Nie ma jeszcze w Polsce tradycji leczenia domowej agresji. Próbuje się prowadzić takie zajęcia w stosunku do sprawców w więzieniach. Są to zwykle najgorsi agresorzy” .
Bardzo ważna jest również „pomoc psychologiczna, która obejmuje bardzo szeroki i różnorodny obszar ludzkich działań, wyróżniających się ze względu na specyficzny i określony cel. Od strony osoby pomagającej zawiera on się w intencji zwiększenia kompetencji i mocy osoby, której pomagamy. Od strony osoby przyjmującej efektywność pomocy można mierzyć poprzez zmiany wewnętrzne, które warunkują skuteczne, konstruktywne działanie i pożądane zmiany życiowe.
Przemoc rozumiem jako działania takie, które niezależnie od formy upośledzają ostatecznie moc kogoś, kto jest obiektem. Taki jest też cel przemocy, czyniącej z człowieka istotę bezwolną. Akt pomagania możemy traktować jako działanie zmierzające do odbudowania konstruktywnej mocy drugiego człowieka. Być może ludzie potrzebujący pomocy przychodzą do nas po moc? Dlatego właśnie pomaganie ofiarom przemocy rozumiem jako działania przydające wewnętrznej, konstruktywnej mocy drugiemu człowiekowi” .
Istnieje wiele metod i procedur oddziaływań psychologicznych np.:
- metody interwencyjne,
- metody edukacyjne i poradnictwo,
- wsparcie emocjonalne i społeczne,
- uczenie zachowań,
- psychoterapia.
W poszukiwanie skutecznych form przeciwdziałania przemocy w rodzinie
i pomagania jej ofiarom angażuje się wielu profesjonalistów i wolontariuszy, organizacji pozarządowych i specjalistycznych instytucji. Nie jest to łatwe zadanie, bowiem, środowisko rodzinne jest i powinno być skutecznie chronione przed ingerencjami zewnętrznymi. Zajmowanie się przemocą domową wymaga zarówno wnikliwego rozumienia złożoności zjawisk występujących w życiu rodzinnym, jak i szczególnej troski i rozwagi w trakcie interwencji.
„Mamy długą tradycję działań organizacji pozarządowych. Istnieje wspaniały ruch korczakowski, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Komitet Ochrony Praw Dziecka, wiele fundacji i organizacji społecznych. Dziesięć lat mija od zainicjowanego przez PARPA Programu Bezpieczeństwa w Rodzinie. Działa także Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia", Studium Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Dzięki procedurze "Niebieskie Karty" zmienia się podejście policji do przemocy w rodzinie. Może nie tak szybko, jak tego byśmy chcieli, ale jednak. Szkolą się pracownicy służb i instytucji, rozwija się sieć placówek specjalistycznych, ośrodków interwencyjnych, świetlic socjoterapeutycznych. Nasza największa nadzieja to działalność społeczności lokalnych - 2500 gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, które nie tylko mają swoje pieniądze i swoje zadania, ale także własną filozofię działania. Gminne komisje, finansując działania na rzecz ofiar przemocy w rodzinie, wspierają wszystkie krzywdzone dzieci, nie tylko te z rodzin alkoholowych” .
Ważną rolę odgrywają również grupy wsparcia. „Pierwsze powstały spontanicznie w połowie lat osiemdziesiątych. Grupy te działają na podobnej zasadzie jak grupy AA, z uwzględnieniem specyfiki problemów. Powstają przy schroniskach dla ofiar przemocy, centrach kryzysowych i agencjach pomocy. Istotą pomocy grup wsparcia jest uczynienie z osoby pokrzywdzonej osobę zdolną do przyjęcia odpowiedzialności za swoje życie” .
Pomoc dostępna dla ofiar przemocy, jaką oferują organizacje kobiece oraz inne programy przeciwdziałania przemocy domowej, to pomoc prawna i psychologiczna, telefony zaufania oraz miejsca w schroniskach. Należy jednak zaznaczyć, że tylko część z ponad 200 kobiecych organizacji pozarządowych działających w Polsce jest w stanie zaoferować specjalistyczną pomoc kobietom i dzieciom-ofiarom przemocy.
Jedną z wiodących kobiecych organizacji pozarządowych jest Centrum Praw Kobiet; oferuje ono na dużą skalę pomoc prawną i psychologiczną kobietom-ofiarom przemocy, publikuje również poradniki prawne oraz ulotki i broszury adresowane zarówno do ofiar, jak i do szerokiego grona odbiorców; są one bardzo poczytne i rozprowadzane w całym kraju.
„Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie oferuje pomoc, wsparcie zarówno osobom doznającym przemocy, jak i sprawcom przemocy - od kilku miesięcy również dzieciom, które biegały po pomieszczeniach Pogotowia - hałasowały, psociły i przeszkadzały w zajęciach matek. Dlatego stworzyliśmy im warunki do wspólnej zabawy. Mają raz w tygodniu swoje spotkania, swoje miejsce” .
Według B. Pietkiewicz konieczne są „ zmiany prawne. W wielu krajach europejskich, także w USA, mąż, który dopuścił się agresji, otrzymuje nakaz opuszczenia domu. Nawet, jeśli stanowi on jego własność. To nie kobieta musi uciekać przed nim z dziećmi do schroniska i ponosić w ten sposób dodatkową karę. To on musi wyjść z domu bez żadnych skomplikowanych procedur i nikt się nie przejmuje tym, gdzie on się podzieje. Jeśli bije - ma się po prostu wyprowadzić” .