Stres i jego rodzaje:
STRES-Napięcie wywołane pewnymi wydarzeniami, zachwianie równowagi, wymaga swoistej aktywności. Wyróżnia się 1)EŁSTRES- sytuacje nieszkodliwe, nawet o korzystnym działaniu i 2) DYSSTRES-napięcie wynika z presji, ma negatywne skutki.
Wspólny mianownik dla tych stresów: Zakłocenie równowagi lub jej zapowiedź między zasobami, potencjałem a wymaganiami i presją otoczenia.Napięcie przekracza zdolność sporstania, obciąża w taki sposób,żę zasoby są niewystarczające i wymaga to poważnych zmian w życiu (strategie przystosowawcze).
4 fazy kryzysu: I-utrata dotychczasowej równowagi znajduje odzwierciedlenie we wzroście napięcia. II-Stosowane dotychczas środki i mechanizmy wobec nowych bodźców i sytuacji okazują się nieskuteczne- zwiększenie napięcia. III-Utrzymuje się wysoki poziom napięcia- mobilizuje do uruchomienia wew. I zew. Zasobów mogących doprowadzić do readaptacji. IV-Brak satysfakcjonującego rozwiązania problemu pociąga kolejny wzrost napięcia, co może prowadzić do okresowej dezorientacji jednostki oraz środowiska.
TYPY STRESU: 1)Antycypacyjny-co jeśli się zdarzy, czy jestem na to gotowa?
2)Sytuacyjny-sytuacje nowe, unikatowe, niezwykłe
3)Chroniczny-trwa długo, niepokoje
4)Przeniesiony- nierozwiązane kwestie, problemy z poprzednich wydarzeń
Jednostki wysokiego ryzyka stresu:
1-osoby młode szczególnie narażone, osoby mające krótki staż w grupie
2-osoby empatyczne, mogące ulec wypaleniu zawodowemu, rutynizacji, zobojętnieniu 3-osoby mało chronione, kiedy występują w interesie społ. 4-nadmiernie uwikłane w sprawy otoczenia 5-których pozycja jest wysycona odpowiedzialnością społ. 6-z nierozwiązanymi problemami z przeszłości 7-w żałobie 8-które są słabo wspierane w swojej sytuacji, bezrobotni 9-specjaliści od traumy.
Czynniki wywołujące stres w pracy: presja czasu, nuda, zaniżone i zawyżone oczekiwania, niejasno określona rola, zablokowanie ambicji, zawyżony awans, sukces, brak uczestnictwa w zarządzaniu, odpowiedzialność za innych ludzi, konflikty roli, niski poziom stosunków społ. W pracy, biurokratyczna małoduszność, brak reakcji ze strony struktur, warunki fizyczne pracy, sposób zaplanowania pracy.
Stan zdrowia w świetle danych społ.-demog.:
ZAPADALNOŚĆ- liczba nowo zarejestrowanych przypadków konkretnej choroby w przedziale czasu (np.roku) na 100000mieszk.
CHOROBOWOŚĆ-liczba wszystkich chorych na konkretne schorzenie (liczba przed pomiarem i w czasie) mierzone w określonym czasie na 100000mieszk.
UMIERALNOŚĆ-liczba zgonów spowodowanych konkretną chorobą w ciągu roku na 100000mieszk.
1)kobiety oraz ludzie młodzi częściej zapadają na choroby ostre, mniej zagr. Życiu( wyraźny początek i koniec, burzliwy przebieg, krótko trwa) 2)Wsp. Umieralności są wysokie w pierwszym roku życia, po czym spadają do niskiego poziomu utrzymującego się m/w do 35-40r.ż, potem rosną w postępie geom. 3) W najstarszych gr. Wieku jednostki pozostające w zw.małżeńśkich- zarówno K i M wykazują znacznie niższe WSP. Zgonów niż osoby owdowiałe, a zwłaszcza panny i kawalerowie. 4) z wiekiem częstsze są zachorowania na choroby przewlekłe (mniej grupowy przebieg, długotrw, ograniczenie sprawności z możliwością utrwalenia niepełnos. 5) wśród zapadających na choroby przewlekłe przeważają 6) M częściej niż K ulegają głębokim ogr. Sprawności w wykonywaniu codz. Czynności 7) Stosunkowo więcej K niż M znajdujemy wśród osób z częściowym ogr. W codz. Funkcjonowaniu. 8) we wszystkich gr. Wieku WSP. Umieralności M jest niższy niż K 9) Im wyższy poziom społ.-ekon. Tym większa zapadalność na choroby ostre i tym niższa chorobowość przewlekła 10) ze wzrostem dochodów i wykszt. Zmniejsza się liczba osób z ogr. Sprawnością, zwłaszcza z poważnymi zaburzeniami w codz. Funkcjonowaniu oraz tym niższa umieralność 11)Im bradziej wiejskie miejsce zamieszkanie tym niższa zapadalność na choroby ostre i wyższa na przewlekłe 12) Wśród mieszk. Metropolii mniej jest osób N niż wśród osób zamieszkujących tereny zurb., zwłaszcza typowo rolnicze.
GENERALNE ATRYBUTY ROLI LEKARZA:
1.uniwersalizm: jako przeciwieństwo partykularyzmu, bezinteresowność
2.aktywność
3.afektywna neutralność: eliminowanie takich uczuć jak aprobata-dezaprobata, moralna nienawiść, wrogość, miłość itp.
4.specyficzność funkcjonalna: upoważnienie do wkraczania w sferę intymną jednostki- kontakt z ciałem, zadawanie pytań drażliwych itp.
Rola lekarza jest najsilniej sformalizowana (bo ma wewnętrzny kodeks)
Jest osobno wydzielona ustawa o zawodzie lekarza.
NIEWŁAŚCIWE DZIAŁANIE:
niezgrabność (manualnych działań), pomyłka, błąd w sztuce, działania kryminalne (np. łapówki)
PRZYCZYNY:spadek poziomu etycznego, brak dokumentacji, alkohol w godzinach pracy, brak nadzoru nad młodymi pracownikami, złe warunki pracy, nepotyzm, osobowe źródła konfliktu (lekceważenie, niedocenienie...), niedostateczny poziom przygotowania zawodowego.
ROLA CHOREGO:
chory jest nieodpowiedzialny za swoją chorobę- odpowiedzialność rozkłada się na innych- nie wystarczy decyzja o wyzdrowieniu
być chorym- znajdować się w stanie częściowo i warunkowo uprawomocnionym
chore osoby mają obowiązek szukania kompetentnej pomocy
rezygnujemy z pewnych części własnych.
GLOBALIZACJA PROBLEMÓW ZDROWOTNYCH:
-ruch ludzi, inf.,kapitału, towarów symboli i idei w przestrzeni ponadnarodowej -intensyfikacja ogólnoświatowych stosunków łączących oddalone od siebie obszary -sytuacja, gdy wydarzenia kształtowane są przez zjawiska i procesy od nich oddalone i na odwrót
Główne problemy zdrowotne: akt.fiz., nadwaga i otyłość, palenie tytoniu, dostęp do służby zdrowia, szczepienia ochronne, jakość środowiskowa, odpowiedzialne Zach,seksualne, subst. Uzależniające,zdrowie psychiczne, urazy i przemoc.
Grupa czynników powodująca zagrożenia na skalę światową:
1.rosnące obawy o skutki zdrowotne globalnych zmian Klim. 2.transfer ryzyka zdrowotnego i pewnych chorób do biedniejszych części świata: migracje, wymiana i przemieszczanie się toks. Produktów, przenoszenie brudnych, zagrażających zdrowiu technologii i form pracy, odstępstwa od standardów bezp.zdrowotnego, środow.i warunków pracy, koncerny farmac. I chem. ekspert. w krajach o niższych rygorach sanitarnych i prawnych, narastający lęk przed światem mikrobiologii- 40 mln HIV, codziennie 1,5 zaraża się chorobami drogą płciową (oprócz HIV) Syfilis: Rosja, Brazylia, USA, Australia Polska-10 tys., 150 kobiet w ciąży/ rok Opryszczka- 100mln ludzi na świecie. Niekontrolowany rozwój miast: niekontrolowane migracje, koncentracja ludzi na niewielkim terenie, powielanie niekorzystnych stylów życia, nierównomierność dostępności do świadczeń medycznych, wysycenie miejskiej biedy. Bieda- bogate społ. Stanowią 10 % populacji, są 80x bogatsze od reszty globu.Globalizacja sprawia że bogatsi stają się bardziej bogatsi, a biedni tak samo biedni. 35% to biedne dzieci. Linia biedy: konsumpcja dzienn wg kryterium Banku Światowego: Azja, Afryka 1$, Am. Połud. 2$, Kraje postkomun, 4$ , USA 15$.
ZABURZENIA PSYCHICZNE:
-nerwice(depresja, lęki,manie prześladowcze) - psychozy
Na skalę światową osoby z zaburzeniami psychicznymi stanowią 20 % populacji, Wśród Europejczyków odsetek tych osób wynosi 27-30%, natomiast w Polsce w Ciągu ostatnich 5 lat podsetek ten wzrósł o 25% i teraz stanowi 4% Polaków. Koszty leczenia tych osób to 3-4%PKB europejskiego
SCHIZOFREMIA- choroba psychiczna
Szacunki dla świata:1%populacji, w Polsce liczba osób chorych to 400tys, w tym 150 tys. Podlega leczeniu. Osoby leczone na schizofrenie stanowią 1 wszystkich pacjentów zakładów psychiatrycznych, choroba w 70-80% nawraca się. Przewlekły charater choroby powoduje: brak rozwoju psychicznego i zainteresowań oraz brak troski o zdrowie i higienę. Leczenie osoby chorej na SCH. Wymaga jej zgody, wyjątkiem jest nakaz sądowy.Ryzyko zachorowań jest mało zróżnicowane pod względem płci, wieku i miejsca zam. Jednak pod wzg. Płci- M zapadają szybciej, bo między 15 a 25 r.ż., a K póżniej o 10 lat. Pierwsze objawy pojawiają się w okresie dojrzewania.
Około 61% NA ŚWIECIE przerywa leczenie ze względu na pozycje społ. , ryzyko odrzucenia.Kościan i Gniezno to dwa miasta , w których leczy się choroby psychiczne, 75% chorych na schizofremie w Polsce moglaby pracować. Śmiertelność schizofreników jest 2,5 raza większa niż ogólna umieralność. Koszty pośrednie: leczenie powikłań, wystawienie zaświadczeń pracy, absencja, koszty zgonów. Miesięczny wydatek na leki to 500-800zl koszty rosną niezgodnie szybko w stosunku do oszczędności wynikających z odkładanych leków. W Polsce okres pobytu w szpitalu jest ok. 80%dłuższy niż w Europie i koszt leczenia jest wyższy:2500 zl. 2%schizofremików jest czynnych zawodowo, reszta korzysta ze świadczeń zdrowotnych.
MODEL MEDYCZNO-REHAB.
1.Koncentracja na jednostce, zwłaszcza na ciele i organizmie. 2.niespraw. jest niepożądana, a zatem trzeba ją usunąć. 3. Najważniejsza jest dokładna diagnoza uszkodzeń i urazów oraz leżacych u ich podstaw patologii 4.niesp. jest deficytem, środkiem zasadniczym jest wyleczenie osoby i jej rehabilitacja 5.Gwarantem wyzdrowienia i normalizacji jest pomoc profesjonalna.
MODEL SPOŁECZNY:
1)Nauka zogniskowana na społecz.,jego organizacji, środowisku społ. I fiz.
2)istotne jest określenie położenia i statusu społ. W roli osób N w zbiorowości
3) niepełnosprawność jest odmiennością, różnicą, rehabilitować należy społeczeństwo. 4)Niepełnosprawność wymaga zmian w org. Życia społ/
5)Remedium są zmiany w interakcjach między niepełnosprawną jednostką a społeczeństwem
6) Środkiem zasadniczym może być ktokolwiek kto wpływa na interakcje jednostka-społeczeństwo.
BARIERY INTEGRACJI OSOB N:
Tkwiące w samym N, bariery org.-prawne, Mające źródło w orga.społ. i opiece nad osobami z niepełną sprawnością, Postawy społeczne plus miejsce w strukturach społ., Bariery architektoniczne w otoczeniu.
B.psychiczne: brak akceptacji własnego stanu, złudzenie iluzji co do własnego stanu
B.Motywacyjne: przewidywanie trudności, obawy co dalej, choroba rentowa (roszczeniowość) źle rokuje dla interakcji społecznych.
POSTAWY WOBEZ OSÓB N:
1)Uczucie litości lub nadopiekuńczości, wyolbrzymianie ograniczeń.
2)Negatywne nastawienie poznawcze: zbytnie zainteresowanie wyglądem i 3)społeczne: zwiększenie dystansu, problem z interakcjami i kontaktem.
4)punkt krytyczny ujawniania się postaw neg, wobec osób N to ocena przez pryzmat: dewiacji-odchyleń od norm społ. I kult. , presja na indywidualne osiągnięcia, poziom rozwoju społ.-ekon. Poziom bezrobocia, przekonanie dotyczące niedostatku, waga pomyślności ekon. I system zabezp, społ.
*Silniejsze negatywne nastawienie do osób z widoczną niepełnosprawnością
*Kobiety i ludzie młodzi bardziej otwarci na akceptację osób N.
CELE REHABILITACJI:
Nacisk na maksymalizację potencjału jednostki, dostarczanie narzędzi dokonywania zmian we własnym życiu, ograniczenie w czasie, integracja społ. I normalizacja. Punkty modelu rehab.:
Zespołowość, jednoznaczność, wczesne podejmowanie działań, kompleksowość, ciągłość działań, dostępność, powszechność.
GŁÓWNA TEZA DURKHEIMA:
Liczba samobójstw w społecz. Jest odw.prop. do integracji grupy, do krórej jednostka należy jako jej część składowa.
Typologia:
1)egoistyczne- zachowania autodestrukcyjne, jednostka miała bardzo słabe stosunki społ. Lub wcale ich nie miała.
2)altruistyczne- skutek zbyt silnej integracji z grupą, zbyt silnej identyfikacji z celami i oczekiwaniami grupy, rezultat zbyt daleko posuniętej socjalizacji 3)anomiczne- przejaw zakłócenia ładu społecznego, wskaźnik 4)fatalistyczne- wiąże się z sytuacją jednostkową, człowiek nie widzi dla siebie żadnej perspektywy.
Najwięcej jest samobójstw egoistycznych
Samobójstwa naśladowcze- próba rozwiązania swoich problemów poprzez naśladowanie różnych stanowisk.
METODY SAMOBÓJCZE:
1)intoksykacja lekami 37-64%
2)utopienie 16%
3)inhalacja gazów 5%
4)gwałtownie:
Powieszenie 21%, skoki z wysokości 10%, rzucenie się pod pojazd 4%, broń palna 3%, samookaleczenia i oparzenia 2%.