Agnieszka Krawczyk
Technik weterynarii
Semestr II
INSEMINACJA KLACZY
Przebieg prawidłowej rui charakteryzuje występowanie objawów wewnętrznych i zewnętrznych.
Z zewnętrznych najważniejsze są zmiany w zachowaniu, przekrwienie zewnętrznych narządów płciowych, obrzęk sromu i wypływ śluzu z narządów rodnych.
Z wewnętrznych zmian najważniejsza to wystąpienie owulacji (ruja bez owulacji jest nieprawidłowa, bo nie może dojść do zapłodnienia). Znajomość przedziału czasu, w którym występuje owulacja jest konieczna do tego, by umieć wybrać optymalny okres do pokrycia, czy inseminacji.
Średnia długość cyklu płciowego u klaczy wynosi 21 dni. Ta długość cyklu właściwa jest dla klaczy, u których ruja trwa do 5dni. U klaczy z rują przedłużającą się powyżej 5dni, cykl płciowy trwa dłużej; pomiędzy wiosną i jesienią występuje sezon stanowienia.
Najbardziej charakterystycznym objawem rui u klaczy jest tzw. błyskanie sromem, t. j. rytmiczne otwieranie szpary sromowej. Klacze będące w rui są nieposłuszne, często podnoszą ogon i oddają mocz. Srom jest powiększony tylko w niewielkim stopniu, błona śluzowa pochwy jest zaczerwieniona. Można również zauważyć wypływ ciągliwego śluzu.
Dawniej w celu stwierdzenia rui i ustalenia optymalnego okresu krycia klaczy, stosowało się tzw. próbę z ogierem- przeprowadzało się ją przy ściance próbnej, do której z jednej strony doprowadzało się klacz, a z drugiej- ogiera. Jeśli klacz nie była w rui, odbijała (uderzała tylną noga w przegrodę) i rżała wysokim głosem. Jeśli nie odbijała, znaczyło to, że jest w rui. Rozróżniamy 4 stopnie nasilenia objawów rui:
klacz dopuszcza ogiera, ale jest niespokojna, objawy rui są niewyraźne
klacz jest wyraźnie spokojna, zaczynają się pojawiać zewnętrzne objawy rui
klacz sama przysuwa się do ogiera; objawy rui są wyraźne
klacz sama podchodzi do ogiera i trudno ją od niego odciągnąć
Po zakończeniu rui klacz przy zbliżaniu się ogiera jest niespokojna, kopie przednimi i tylnymi kończynami oraz głośno rży.
Najlepiej było kryć, gdy stwierdzało się 3-4 stopień objawów, a jeżeli trwają dalej, wskazane jest powtórzenie inseminacji lub krycia po 24godzinach.
Dokładniej można określić i teraz określa się termin optymalny do pokrycia lub inseminacji, badając jajniki przez prostnicę z sondą aparatu USG.
Sztuczne unasienianie klaczy ma bardzo stara tradycję, bo sięga XIV i było wtedy dokonywane przez Arabów.
Pierwotne znaczenie terminu unasienianie (inseminacja) dotyczyło umiejętnego wprowadzenia nasienia do dróg rodnych samicy. Obecnie termin ten obejmuje pobieranie, ocenę, konserwację i przechowanie nasienia oraz technikę unasienienia. Przez pojęcie technika unasienienia rozumie się wprowadzenie nasienia do narządów płciowych samicy, by została zapłodniona.
Unasienianie ma znaczenie ekonomiczne (najlepsze wykorzystanie rozpłodników oraz obniżenie kosztów reprodukcji), rozrodcze (kontrola cykliczności rozrodu), weterynaryjno- sanitarne (zdrowotne- uwolnienie od chorób zaraźliwych) i naukowe (pogłębienie osiągnięć naukowych, dotyczących spermatogenezy)
Technika unasienienia
Optymalny czas do unasienienia ustala lekarz weterynarii na podstawie wyników badania przez prostnicę wspomaganym wyliczeniami dokonanymi za pomocą umieszczonej w drogach rodnych sondy USG, która dokonuje pomiaru pęcherzyka Graffa.
Przy unasienianiu nasienie wprowadza się do macicy. Do zabiegu stosuje się katetery ze sztucznego tworzywa (nie nadają się katetery gumowe). Długość kateterów wynosi ok. 50 cm, a średnica 0,6cm i łączy się ze szklaną strzykawką.
W czasie unasieniania klacz musi być unieruchomiona, ogon musi być owinięty czystym bandażem, a zewnętrzne narządy płciowe dokładnie obmyte czystą, przegotowaną woda i wytarte do sucha.
Śluz, który gromadzi się w pochwie usuwa się ręką po założeniu na nią jałowej rękawicy do badania rektalnego razem z kałem zalegającym w prostnicy.
Właściwy zabieg unasieniania przeprowadza się metodą przez pochwę- do pochwy wprowadza się kateter, którego koniec osłania się ręką.
Następnie wsuwa się go do szyjki macicy na głębokość 10- 12cm i wstrzykuje nasienie.
1