INTEGRACJA EUROPEJSKA

18.02.2003.

Integracja - łączenie; połączenie czegoś - jakichś instytucji w jakąś większą całość. (gospodarcza, polityczna)

Integracja gospodarcza - połączenie gospodarek narodowych integrujących się krajów w jedną całość, ale w wyniku takiej integracji ta powstająca całość nie jest zwykłą sumą elementów składowych. (wewnątrz struktur zachodzą też zmiany przystosowawcze - struktura gospodarcza jednego kraju przystosowuje się do struktury gospodarczej drugiego kraju)

Warunki, które muszą być spełnione, aby zaistniała integracja:

• Gospodarki krajów zamierzających połączyć się muszą być komplementarne (muszą się uzupełniać). Brak komplementarności może wykluczyć integrację.

• Istnienie wystarczającej infrastruktury technicznej dla intensyfikacji obrotu gospodarczego krajów zamierzających się połączyć.

• Warunek prowadzenia przez kraje odpowiedniej prointegracyjnej polityki gospodarczej. (znoszenie ceł, przeszkód ilościowych, liberalizacja przepływu kapitału itd.)

Integracja formalna - proces integracji w ramach struktur instytucjonalnych (CEFTA, EFTA, NAFTA, UE).

Integracja nieformalna - proces integracyjny, który odbywa się bez formalnych instytucji, spontaniczne zjawisko gospodarcze.

Rys. Instytucjonalno - organizacyjne formy międzynarodowych ugrupowań integracyjnych.

	Likwidacja ceł, barier ilościowych w obrotach handlowych	Wspólna zewnętrzna taryfa celna i polityka handlowa	Swobodny przepływ usług i czynników produkcyjnych	Unifikacja polityki gospodarczej i walutowej; ponadpaństwowe instytucje	Unifikacja polityki wewnętrznej, zagranicznej, obronnej; ponadpaństwowe organy władzy
Strefa wolnego handlu	X
Unia celna	X	X
Wspólny rynek	X	X	X
Unia gospodarcza i walutowa	X	X	X	X
Unia gospodarcza i polityczna	X	X	X	X	X

Rys. Przykłady międzynarodowych ugrupowań integracyjnych

według podstawowych form instytucjonalno - organizacyjnych.

Forma instytucjonalno - organizacyjna	Przykład / nazwa ugrupowania	Kraje członkowskie
Strefa wolnego handlu	EFTA - Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (European Free Trade Association) CEFTA - Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu (Central European Trade Agreement) NAFTA - Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu (North American Trade Agreement) BAFTA - Bałtycka Strefa Wolnego Handlu (Baltic Free Trade Area) AFTA - ASEAN - Free Trade Area - Strefa Wolnego Handlu Aseanu	Islandia, Norwegia, Szwajcaria, Lichtenstein Czechy, Słowacja, Polska, Węgry, Słowenia, Bułgaria, Rumunia USA, Kanada, Mesyk Litwa, Łotwa, Estonia Kraje ASEANU (Burnei, Malezja, Darussalam, Indonezja, Filipiny, Singapur, Tajlandia, Wietnam, Laos, Kambodża, Burma)
Unia celna	Czechy - Słowacja Szwajcaria - Lichtenstein Andean Group (Grupa Andyjska) Mercosur (Unia Celna Ameryki Południowej) CACM - Unia Celna Ameryki Środkowej (Central American Common Market)	Czechy, Słowacja Szwajcaria, Lichtenstein Boliwia, Ekwador, Kolumbia, Peru, Wenezuela Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Wenezuela Gwatemala, Honduras, Nikaragua, Salwador, Kostaryka
Wspólny rynek	EWWS - Europejska Wspólnota Węgla i Stali - istnieje od 1955 roku (od 1958 roku działa w ramach EWG/WG/UE) EURATOM - Europejska Wspólnota Energii Atomowej (jak wyżej)	Belgia, Holandia, Luksemburg, RFN, Francja, Włochy, Dania, Irlandia, Wielka Brytania, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Austria, Finlandia, Szwecja jak wyżej
Unia gospodarcza	Beneluks - Unia Beneluksu (od 1958 roku w ramach EWG/WE/UE) UE - Unia Europejska	Belgia, Holandia, Luksemburg Belgia, Holandia, Luksemburg, RFN, Francja, Włochy, Dania, Irlandia, Wielka Brytania, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Finlandia, Szwecja, Austria
Unia gospodarcza i walutowa	UE - Unia Europejska	Jak wyżej - z wyjątkiem Wielkiej Brytanii, Danii i Szwecji
Unia gospodarcza i polityczna	W praktyce jeszcze nie występuje, organizacyjnej jest Unia Europejska	bliska tej formy instytucjonalno -

04.03.2003.

Typy integracji gospodarczej

według charakteru powiązań integracyjnych

Lp.	Typ integracji	Przykłady ugrupowań lub powiązań integracyjnych
1.	Międzynarodowa integracja umowna państw suwerennych (integracja równych partnerów).	EFTA, CEFTA, NAFTA, MERCOSUR, itp. Do niedawna również EWG / WE
2.	Ponadnarodowa integracja umowna państw dobrowolnie ograniczających suwerenność na rzecz instytucji integrujących (integracja równych partnerów).	Unia Europejska
3.	Integracja politycznie nierównoprawna, tzn. politycznie podporządkowana jednemu krajowi (integracja nierównych partnerów).	W przeszłości np. Wielka Brytania i jej kolonie, Francja i jej kolonie, w pewnej mierze także, np. późniejsze relacje Wielka Brytania - Kraje Wspólnoty Brytyjskiej itp.
4.	Integracja gospodarcza nierównoprawna, tzn. gospodarczo podporządkowana jednemu krajowi (integracja nierównych partnerów).	Jak wyżej oraz do niedawna np. Kanada - USA, Meksyk - USA, a częściowo także niektóre kraje Ameryki Środkowej (np. Panama, Kostaryka, Honduras, Gwatemala, itp.) - USA

Integracja pionowa - jest charakterystyczna dla typu 3 i 4. występuje tu punkt centralny, do którego podłączone są inne elementy integracyjne.

Integracja pionowa jest charakterystyczna dla krajów kolonialnych i postkolonialnych.

Integracja pozioma - występuje tu kilka elementów i związki integracyjne pomiędzy każdym z osobna. Jest charakterystyczna dla typu 1 i 2.

Integracja pozioma jest charakterystyczna dla procesów współczesnej integracji.

Integracja formalna ≠ integracja rzeczywista.

Integracja formalna nie zawsze gwarantuje, że w danym ugrupowaniu integracyjnym nastąpi proces integracji.

Mechanizm międzynarodowej integracji:

• Istotą procesu integracji gospodarczej są strukturalne dostosowania zachodzące w krajach, które się ze sobą integrują

• Zjawisko integracji gospodarczej dokonuje się pod wpływem działań powodowanych przez mechanizmy rynkowe (konkurencję)

Mechanizm rynku jest pobudzany przez odpowiednie instytucje państwa, np. Bank Centralny. Nic nie jest w stanie tego zastąpić.

Mechanizm rynku / konkurencji będzie więc pobudzał proces integracji gospodarczej. Wymusza przeobrażenia strukturalne i jest istotą integracji gospodarczej. Jeśli występują jakieś zakłócenia, to mechanizm będzie działał ułomnie.

(Mechanizm międzynarodowej integracji, rynku, konkurencji - powoduje przeobrażenia, dopasowanie działania podejmowane w celu ułatwienia funkcjonowania mechanizmów rynkowych, konkurencji. Mechanizm rynkowy wspomagamy polityką gospodarczą itp.)

Przyczyny integracji:

• ekonomiczne, gospodarcze:

• Ułatwia uczestnikom i przyspiesza rozwój gospodarczy

• Rozszerzenie skali zbytu (produkcji) powstaje wolny wspólny rynek - z jednej strony mamy dojście do rynków innych krajów (z naszymi produktami), z drugiej strony produkty z innych krajów mają swobodny dostęp do naszego kraju; rynek zbytu staje się bardzo duży (silny bodziec dla rozwoju); ma związek z procesem produkcji - dzięki likwidacji różnych barier powstaje nowa przestrzeń ekonomiczna, gdzie towary mogą się swobodnie przemieszczać. Wzrost skali produkcji i zbytu muszą być instytucjonalnie powiązane. Zwiększona skala produkcji nie zawsze pasuje wszystkim producentom i odbiorcom. Spowoduje ona, że na rynku pozostaną tylko najmocniejsi producenci.

• Obniżka kosztów produkcji - wydłużenie skali produkcji powoduje spadek kosztu jednostkowego na produkt (do określonego poziomu).

• Pogłębienie / nasilenie specjalizacji produkcji - spowoduje, że na rynku zostaną najlepsi i najtańsi producenci a reszta wypadnie z gry.

• Racjonalizacja nakładów inwestycyjnych - dzięki międzynarodowej integracji gospodarczej, nakłady inwestycyjne na usługi lokowane są w tych działach, gdzie dają największe efekty na wspólnym rynku. To inaczej przeniesienie decyzji inwestycyjnych na pułap całego ugrupowania integracyjnego. Nie dubluje się inwestycji w kilku krajach - inwestycje są umieszczane tam, gdzie jest najkorzystniej.

• Zwiększony przepływ siły roboczej.

• polityczne:

• stworzyć kontrolę np. nad przemysłem ciężkim (np. Niemiec)

• wstąpienie jakichś krajów do ugrupowań i wiążące się z tym zabezpieczenie np. gospodarcze

• czynniki historyczno - kulturalne też mają wpływ

18.03.2003.

Przebieg międzynarodowej integracji w Europie.

Unia Beneluksu (unia gospodarcza bez elementów unii walutowej) - Belgia, Holandia, Luksemburg; 1948 r. (wspólny rynek, swobodny przepływ towarów, usług, kapitału; część wspólnej polityki ekonomicznej). Nie naruszała suwerenności krajów członkowskich. Funkcja doświadczalna (lata 40 / 50 - elementy zjednoczenia Europy). Koncepcja „Stanów Zjednoczonych Europy” - tylko teoretyczna (lata międzywojenne - przed II wojną światową).

1951 r. - traktat powołujący Europejską Wspólnotę Węgla i Stali; promotor wspólnoty - premier Francji Robert Schumann; zaproponował wspólny rynek; współpraca polityczna i gospodarcza; 18.04.1951. został podpisany ten układ, w życie wszedł 27.07.1952. Do EWWS weszło 6 krajów: Francja, Włochy, RFN, Belgia, Holandia, Luksemburg. Cele współpracy:

• kontrola gospodarki Niemiec

• przyspieszyć rozwój przemysłu (m.in. ciężkiego)

• zainicjowanie procesu integracyjnego w Europie Zachodniej

Pojawiły się projekty dalszych wspólnot np. rolna, przemysł zbrojny, energetyka itp.

Koncepcja EWG - te 6 krajów, które tworzyły EWWS. Powstała na bazie / mocy „Traktatu Rzymskiego” podpisanego 25.03.1957 r. (wszedł w życie 01.01.1958 r.). „Traktat Rzymski” zakładał utworzenie wspólnego rynku obejmującego wszystkie gałęzie gospodarki; chciał utworzyć unię gospodarczą i polityczną (w dalekiej perspektywie).

Dodatkowo:

Traktat powołujący Europejską Wspólnotę Energii Atomowej nazwany traktatem EURATOMU - nie wprowadzony do EWG. EWG też działało obok EWWS. Traktat podpisany przez te same kraje, co EWG (i te same daty).

Wspólnoty Europejskie = EWG, EWWS i EURATOM.

1951 - traktat o EWWS

1957 - Traktaty Rzymskie (powołujące EWG oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej)

1967 - połączenie organów instytucjonalnych EWG, EWWS i Euratomu w jedną Komisję 6 Europejską

1968 - utworzenie unii celnej

1970 - przeniesienie kwestii związanych ze Wspólną Polityką Handlową na szczebel Komisji Europejskiej (Bruksela)

9 1973 - przystąpienie Wielkiej Brytanii, Danii i Irlandii do WE

1979 - utworzenie Europejskiego Systemu Walutowego

10 1981 - przystąpienie Grecji do WE

12 1986 - przystąpienie Hiszpanii i Portugalii do WE

1987 - jednolity akt europejski

1991 - Traktat z Maastricht o Unii Europejskiej

15 1995 - przystąpienie Szwecji, Finlandii i Austrii

ilość krajów członkowskich

jednolity akt europejski - perspektywy rozwoju Wspólnoty (zbudowanie unii gospodarczej); ujednolicono politykę społeczną, część polityki wewnętrznej.

1998 - negocjacje na temat nowych krajów członkowskich (Cypr, Czechy, Estonia, Polska, Słowenia, Węgry)

1999 - powstanie unii walutowej

2000 - negocjacje na temat członkostwa (Bułgaria, Rumunia, Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja)

2001 (?) - zaczyna działa wspólny pieniądz (Euro)

Bułgaria, Rumunia - wejście prawdopodobnie około 2007 r.

Jednolity Akt Europejski - to pierwszy po 1957 roku krok w kierunku uzupełniania Traktatu Rzymskiego. To była reforma systemu instytucjonalnego WE.

Chodziło o uprawnienia władz wspólnoty - zakres ponad narodowych uprawnień. Decyzje podejmowano w Brukseli - zakres władzy został rozszerzony.

Zmieniono zasady powoływania Parlamentu Europejskiego (który był ciałem doradczym) - a członkowie byli wybierani w bezpośrednich wyborach.

Akt jednolity był zapowiedzią utworzenia unii gospodarczej i walutowej oraz wspólnego rynku - do 1992 roku. Był nowelizacją w stosunku do Traktatu Rzymskiego.

Traktat z Maastricht - traktat o UE. Konkretnie dopinał zapisy i postanowienia Jednolitego Aktu Europejskiego (terminy - gdzie / kiedy).

Wszedł w życie 01.11.1993 roku. Jednak większość założeń przeciąga się w czasie.

01.04.2003.

3 dokumenty, które są potrzebne, aby działała UE:

• Traktat Rzymski 25.03.1957. (EWG) - 1szy typ integracji; cele: powstanie wspólnego rynku i zbliżenie polityki gospodarczej krajów

• Jednolity Akt Europejski 1987 r. - 2gi typ integracji; rozszerzony zakres działalności Rady Ministrów; Rada Ministrów = Rada UE - przedstawiciele - ministrowie po 1 z każdego kraju (w okresach półrocznych dane kraje sprawują przewodnictwo w Radzie Unii - była Dania, teraz Grecja); Komisja Wspólnot - organ wykonawczy; to komisarze od każdego działu gospodarki, większego problemu. Niezależność od Rządów państw członkowskich - to urzędnicy unijni (biurokracja). Decyzje podejmowane przez Komisję Europejską nie są obowiązkowe, oprócz decyzji administracyjnych. Parlament Europejski to organ nadzorczy w stosunku do Komisji Europejskiej (tylko kontrola polityczna, więc w praktyce niewielka).

• Traktat z Maastricht o Unii Europejskiej 1991 r. (wszedł w życie 01.11.1993.) - podstawa dla rozwoju UE; potwierdza to co było w Jednolitym Akcie Europejskim, że do 2000 r. powstanie wspólna polityka obronna, zlikwidowanie obywatelstwa krajów macierzystych (obywatelstwo europejskie), wspólna polityka zagraniczna itd. (unia nie tylko gospodarcza, walutowa, ale i polityczna).

Kolizja pomiędzy członkostwem w UE i NATO (Szwecja, Finlandia i Austria nie należą do NATO).

Wielka Brytania i Dania podpisały Traktat z Maastricht, ale pozostawiły sobie swobodę decydowania (votum separatum) i realizacji (inne kraje nie mogą ich np. przegłosować), bo one mają po prostu własne zdanie.

Szwecja, Finlandia i Austria: nieuczestniczenie w decyzjach, które by zagrażały ich neutralności. Unia polityczna nie ma tu miejsca podobnie jak w przypadku Danii i Wielkiej Brytanii. Nie ma jeszcze jednolitego unijnego paszportu, zachowano obywatelstwa krajów macierzystych. Unia walutowa jest też nie we wszystkich krajach UE.

EWWiS EUROATOM EWG

Traktat z Maastricht

I II III

unia gospodarczo - walutowa wspólna polityka zagraniczna współpraca w dziedzinie

i bezpieczeństwa sprawiedliwości i spraw

wewnętrznych

I - element unii gospodarczej

II i III - elementy unii politycznej

Na razie tylko I jest spełniony, a II i III nie bardzo.

postanowienia informacje

ukierunkowujące

wyższe stanowisko decyduje

opiniuje, doradza

decyzje

propozycje

wysłuchuje

opiniuje

Trybunał Sprawiedliwości w Strasbourgu (niezależny od organów UE).

W ramach UE jest wiele wspólnych polityk:

• Wspólna polityka handlowa (1970 r.) EWG, przewidziana już w Traktacie Rzymskim (unia celna, wspólny rynek). Likwidowano ograniczenia ilościowe i celne pomiędzy krajami członkowskimi, a w stosunku do krajów trzecich zewnętrzna polityka celna, handlowa; całkowicie swobodny przepływ kapitału, towarów, usług, ludzi itd. (od około 1993 r.)

• Wspólna polityka przemysłowa związana ze wspólną polityką handlową np. usuwanie państwowych monopoli, ujednolicanie norm technologicznych w produkcji przemysłowej, wspólne zasady składania zamówień państwowych, swoboda przepływu czynników produkcji

• Wspólna polityka rolna (wprowadzona w Traktacie Rzymskim z powodu: 1. zapewnienia zwiększenia produkcji rolnej; 2. zrównania poziomu życia ludności rolniczej i pozarolniczej) polega na wspólnej polityce cenowej służącej stwarzaniu preferencyjnych warunków dla produkcji i zbytu produktów rolnych krajów członkowskich wspólnoty. Za pomocą cen można było regulować produkcję towarów (dopłaty nie do ha, ale od rodzaju produktu i wtedy od ha - ziemi uprawnej nie leżącej odłogiem). Problem - jak te dopłaty liczyć. Polityka ta jest bardzo skomplikowana. Trzeba doliczyć też to, że przy imporcie z zewnątrz do UE są ograniczenia.

www.student.e-tools.pl

Wielka Brytania

Unia Europejska

Rada Europejska

Rada UE

Parlament Europejski

Komitet konsultacyjny EWWiS

Komitet społeczno - ekonomiczny (WE i EURATOM)

Komitet regionów (WE)

Komisja Europejska

Trybunał Sprawiedliwości (funkcja kontrolna)

Trybunał Obrachunkowy (kontrola rachunkowa)

---