I. OGÓLNE INFORMACJE O PROWADZONYCH STUDIACH
Nazwa kierunku studiów: Psychologia
Poziom kształcenia: studia jednolite magisterskie
Profil kształcenia: profil ogólnoakademicki
Forma studiów: studia stacjonarne; studia niestacjonarne.
Tytuł zawodowy absolwenta: absolwent studiów uzyskuje tytuł zawodowy magistra
Wskazanie związku z misją uczelni i jej strategią rozwoju
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w swojej misji edukacyjnej odwołuje się do idei jej patrona - Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Wiązał on możliwość naprawy państwa z doskonaleniem funkcjonowania osobistego jednostek, czemu służyć miało m.in. zapewnienie właściwych warunków rozwoju, odpowiedniego wychowania i nowoczesnego wykształcenia. Na kierunku psychologia studenci zapoznają się z aktualną wiedzą psychologiczną pozwalającą m.in. określać, na czym współcześnie polegają owe warunki i jak można wspierać procesy zmierzające do poprawy jakości życia jednostek i grup w zmieniającym się świecie.
Uczelnia realizuje swoją misję poprzez prowadzenie działalności edukacyjnej i naukowo-badawczej zorientowanej na cele adekwatne do współczesnych wyzwań, wskazujących na potrzebę ustawicznego kształcenia jednostek wobec różnorodności zmieniającego się świata i konieczności integrowania informacji w społeczeństwach opartych na wiedzy. Ogólna strategia kształcenia w Krakowskiej Akademii jest m.in. ukierunkowana na:
stałe podnoszenie jakości nauczania - co na kierunku psychologia realizowane jest przez bogatą ofertę interesujących w treściach i formie ( np. laboratoria, warsztaty i treningi umiejętności psychologicznych) zajęć akademickich oraz zatrudnianie do ich prowadzenia wysokiej klasy specjalistów. Zajęcia i rozwój naukowy pracowników są poddawane ewaluacji, co pozwala je odpowiednio udoskonalać.
aktualizowanie i dopasowywanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy - studia psychologiczne wyposażają absolwentów w umiejętności poszukiwane na rynku pracy, a ponadto - kształcąc w zakresie specjalności psychologia pracy, organizacji i zarządzania - dostarczają kadr potrafiących pomagać jednostkom i organizacjom w różnorodnych problemach związanych ze złożonymi wymaganiami współczesnego rynku pracy,
uwzględnienie preferencji poznawczych i emocjonalno-społecznych kandydatów na studia oraz już studiujących - kierunek daje możliwość wyboru spośród trzech specjalności wprowadzanych na podstawie deklarowanych zainteresowań studentów, podjęte też zostały prace nad poszerzeniem oferty specjalności, istnieje też pula przedmiotów do wyboru.
Wysoko wykwalifikowana etatowa kadra naukowa Wydziału Psychologii
i Nauk o Rodzinie Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
oraz współpracujący z nią na podstawie umów cywilno-prawnych pracownicy naukowi i praktycy zajmujący się różnymi obszarami psychologii i dziedzin pokrewnych, gwarantują realizację nie tylko samej strategii kształcenia, ale również celów związanych z rozwojem badań naukowych, prezentacji ich wyników i popularyzacji wiedzy poprzez działalność wydawniczą, organizowane przez KA i inne uczelnie konferencje i sympozja naukowe oraz uczestnicząc w innych przedsięwzięciach związanych z misją kształceniową Akademii (np Uniwersytet Trzeciego Wieku).
Wymagania wstępne - oczekiwane kompetencje kandydata - dotyczy studiów drugiego stopnia
Nie dotyczy
Przyporządkowanie do obszaru lub obszarów kształcenia
Psychologia jest samodzielną dyscypliną naukową, której centrum zainteresowań stanowi człowiek i jego zachowania oraz relacje ze światem. Poszukuje źródeł, mechanizmów i zasad wyjaśniających poszczególne aspekty funkcjonowania człowieka oraz określa możliwości optymalizacji tego funkcjonowania, bada przyczyny i konsekwencje rozmaitych patologii, sposoby zapobiegania nieprawidłowościom różnego typu i proponuje - weryfikowane pod względem skuteczności - formy pomocy, które mogą być użyteczne w rozwiązywaniu różnego rodzaju problemów dotyczących jednostek oraz grup i społeczności, w których funkcjonują.
Psychologia zaliczana jest obecnie do obszaru nauk społecznych, co wynika z empirycznego charakteru wiedzy psychologicznej, podobieństwa (mimo pewnych specyficznych różnic) jej metodologii do innych nauk społecznych oraz z możliwości aplikacyjnych - ustalenia psychologii przydatne są bowiem na wielu różnych polach praktyki społecznej.
Niemniej dotychczas naukowcom zajmującym się psychologią przyznawano stopień „doktora nauk humanistycznych w zakresie psychologii” (analogicznie też doktora habilitowanego). Pokazuje to tradycję wiązania psychologii z obszarem nauk humanistycznych, z których psychologia się wywodzi (przede wszystkim z filozoficznej refleksji nad człowiekiem). Do dziś filozofia stanowi dla psychologów inspirację do budowania teorii i stawiania hipotez przy prowadzeniu własnych badań empirycznych. Dorobek humanistyki pozwala też dookreślić istotne dla funkcjonowania człowieka antropologiczne, kulturowe i językowe uwarunkowania zachowań.
W nowocześnie pojmowanej psychologii przyjmuje się też, że u podłoża złożonych uwarunkowań funkcjonowania psychologicznego leżą determinanty biologiczne. W tym sensie psychologia w dużej mierze korzysta z dorobku nauk mających w centrum swojej uwagi zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka. Widoczne jest to szczególnie w takich subdyscyplinach psychologicznych jak biologiczne podstawy zachowania, neuropsychologia, psychopatologia i psychopatologia rozwojowa oraz psychologia kliniczna, psychologia zdrowia, niepełnosprawności i rehabilitacji. Studentów psychologii wdraża się też do kierowania się w swej praktyce zasadami powstałymi na wzór założeń opracowanych dla medycyny - EBP (Evidence-BasedPractice), a zgodnie z EBPP (Evidence-Based Practice in Psychology: Praktyka Psychologiczna Oparta na Dowodach Empirycznych) .
Efekty kształcenia na kierunku psychologia przyporządkowane są zatem przede wszystkim do obszaru nauk społecznych, ale także do obszaru nauk humanistycznych oraz obszaru nauk medycznych, nauk o zdrowiu i kulturze fizycznej.
Wskazanie dziedzin (nauki lub sztuki) i dyscyplin (naukowych i artystycznych), do których odnoszą się zakładane efekty kształcenia
Dziedziny i dyscypliny wiedzy, do których odnoszą się także zakładane na psychologii efekty kształcenia to:(w nawiasach elementy dorobku dziedzin wykorzystywane dla tworzenia wiedzy psychologicznej o człowieku lub badane w specyficzny dla psychologii sposób):
nauki humanistyczne: filozofia (antropologia filozoficzna, etyka, aksjologia, logika), pedagogika (środowiska rozwoju, kształcenie i wychowanie), nauki o rodzinie, kulturoznawstwo (kulturowe ramy zachowań człowieka, problemy międzykulturowe), językoznawstwo (związek języka z procesami poznawczymi),
nauki społeczne: socjologia (struktury społeczne, przemiany obyczajowe, trauma społeczna, zaufanie społeczne, badanie postaw i opinii); nauki o polityce (aktywność i bierność polityczna, zachowania wyborcze człowieka, przywództwo polityczne, mechanizmy grupowe), nauki o poznaniu i komunikacji społecznej (mechanizmy zmian postaw i reakcje na wpływ społeczny), a w dziedzinie nauk ekonomicznych: ekonomia (zachowania ekonomiczne człowieka, zmienne środowiskowe zachowań, czynniki dobrostanu psychologicznego, reakcje na kryzysy) marketing (wpływ społeczny, psychologiczne mechanizmy reklamy, zarządzanie (m.in. środowisko pracy i organizacji, czynniki efektywności, motywacji do pracy)
nauki medyczne: medycyna, szczególnie psychiatria i neurologia (czynniki zdrowia i choroby, zdrowie psychiczne), biologia medyczna (budowa i funkcje struktur organizmu ludzkiego, mechanizmy działania układu nerwowego), dziedzina nauk o zdrowiu i kulturze fizycznej:(znaczenie zdrowia somatycznego dla funkcjonowania jednostek, uwarunkowania zachowań prozdrowotnych), zdrowie publiczne (promocja zdrowia),
Ogólne cele kształcenia oraz możliwości zatrudnienia - typowe miejsca pracy
10.a. Ogólne cele kształcenia
Podstawowym celem kształcenia studentów na kierunku psychologia jest organizacja wiedzy i umiejętności w zakresie rozpoznawania, analizowania i nazywania zjawisk psychologicznych oraz planowania, organizowania, realizacji i oceny skutków różnych form pomocy psychologicznej w zakresie rozwiązywania problemów psychologicznych o charakterze jednostkowym i społecznym.
Przestrzeń kształcenia na kierunku psychologia wyznacza ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów. Kształcenie psychologów powinno koncentrować się zatem w czterech podstawowych polach: teoretycznym, metodologicznym, aplikacyjnym i etycznym. Do ogólnych celów kształcenia studentów psychologii należy:
- dostarczenie gruntownej wiedzy naukowej obejmującej podstawowe działy psychologii i szczegółowej wiedzy specjalistycznej w zakresie co najmniej jednej, wybranej przez studenta specjalności,
- podważanie na drodze myślenia krytycznego i metody naukowej przejawów pseudopsychologii zawierającej błędne, niezgodne z wiedzą naukową twierdzenia lub przejawy praktyki niezgodnej z etyką zawodową psychologa,
- kształcenie gotowości studiujących do ciągłego samokształcenia, w tym także po ukończeniu jednolitych studiów magisterskich (II stopnia),
- kształcenie umiejętności diagnozowania problemów psychologicznych u jednostek i grup w środowiskach ich życia przy zastosowaniu odpowiednich metod, narzędzi, i technik diagnostycznych,
- kształcenie w sprawności konstruowania prostych narzędzi diagnostycznych na potrzeby praktyki psychologicznej oraz umiejętności analizowania ich wyników,
- kształcenie elementarnych umiejętności stawiania hipotez, włączania krytycznego myślenia, planowania i przeprowadzania badań naukowych w dziedzinie psychologii,
- kształcenie umiejętności związanych z udzielaniem adekwatnej dla danego problemu psychologicznego i sytuacji klientów/pacjentów formy pomocy psychologicznej,
- rozwój wrażliwości i szczególnego wyczulenia na etyczny wymiar zawodu psychologa, co oznacza zrozumienie i zaakceptowanie wyjątkowego charakteru profesjonalnych działań psychologa zarówno na polu badań naukowych, jak i w praktyce (prywatnej i w układzie społecznym),
- wdrożenie do wymagań wynikających ze standardów etycznych zawartych w Kodeksie Etycznym Psychologa i innych stosownych dokumentach
- kształcenie kompetencji językowych z języka angielskiego, na poziomie B2+ zgodnie z Europejskim Systemem Opisu Kształcenia Językowego.
10.b. Możliwości zatrudnienia - typowe miejsca pracy
Absolwenci psychologii znajdują zatrudnienie w bardzo wieku różnych obszarach praktyki społecznej. Najczęściej są to stanowiska psychologów w edukacji i opiece społecznej, w służbie zdrowia, systemie sprawiedliwości, w obszarze pracy i organizacji (np. wojsko i inne służby mundurowe i specjalne, sport, zasoby ludzkie, marketing i reklama). Współcześnie rynek pracy docenia umiejętności psychologiczne, przez co możliwości zatrudnienia wydają się stawać coraz większe. Psychologowie pracują zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym: w administracji publicznej, w palcówkach oświatowych i instytucjach zajmujących się szkoleniami, w służbie zdrowia, rehabilitacji, ośrodkach terapeutycznych i socjoterapeutycznych, w pomocy społecznej, w poradnictwie zawodowym i pośrednictwie pracy, w poradnictwie rodzinnym i opiekuńczym, w placówkach wychowawczych, opiekuńczych, resocjalizacyjnych i penitencjarnych. Wielu psychologów pracuje służbach mundurowych - policji, wojsku, współpracuje z sądami. Są zatrudniani w działach zasobów ludzkich przedsiębiorstw i organizacji, w firmach consultingowych, w działach marketingu i reklamy, w mediach, sporcie, ubezpieczeniach, stowarzyszeniach pozarządowych.
Obecnie około 15% wszystkich europejskich psychologów zatrudnionych jest w obszarach określonych jako „inne”. Kategoria ta ma szczególną wagę dla przyszłości zawodu, bo prognozy wskazują na jej rosnące znaczenie. Wiąże się to z dostrzeżeniem przydatności wiedzy i umiejętności psychologicznych w takich obszarach praktyki jak np. komunikacja i transport, zarządzanie kryzysami społecznymi, kontrola nad skutkami katastrof i kataklizmów, projektowanie zmian społecznych, problemy migracyjne i międzykulturowe, monitoring psychologicznych skutków stosowania nowych technologii, badania opinii publicznej i potrzeb rynku, animowanie społeczności lokalnych, organizacja grup wsparcia i grup samopomocowych, negocjacje, mediacje i pomoc w rozwiązywaniu konfliktów w instytucjach i organizacjach społecznych, promocja zdrowia.
Uwzględnienie zbieżności zakładanych efektów kształcenia z potrzebami rynku pracy
Zakładane efekty kształcenia psychologicznego wiążą się z wymogami rynku pracy. Mimo różnorodności obszarów zatrudnienia psychologa i szczegółowości zadań wynikających z możliwych miejsc pracy, podstawowa metodyka działania zawodowego pozostaje podobna - identyfikacja i analiza problemu, planowanie i realizowanie interwencji psychologicznej lub dostosowanej do potrzeb klienta/pacjenta i wymogów sytuacji terapii (krótko lub długoterminowej o dostosowanych do problemu założeniach teoretycznych i metodycznych), doradztwo, ewaluacja pomocy psychologicznej oraz komunikowanie/ publikowanie jej efektów.
Rynek pracy dla psychologów będzie się w przyszłości poszerzał ze względu na wyjątkową, jeśli chodzi o ten kierunek studiów, kompatybilność istoty kształcenia w zakresie psychologii z wymogami rynku pracy i kierunku rozwoju współczesnych społeczeństw (Reykowski, 2004, dane Europejskiego Stowarzyszenia Psychologów). Jak pokazują prowadzone we Francji badania, psychologia znajduje się w ścisłej czołówce, jeśli chodzi o wyposażenie absolwentów w kompetencje teoretyczne i praktyczne umiejętności, przygotowujące do pracy na ponad czterech tysiącach stanowisk.
Obecnie w Europie jeden psycholog przypada na 1850 mieszkańców. Są jednak kraje, gdzie ta proporcja jest wyższa, np. w Belgii, Danii, Holandii, Islandii, Chorwacji, gdzie jeden psycholog przypada na ok. 1000 mieszkańców. Taka proporcja oznacza konieczność znacznego przyrostu tempa kształcenia psychologów.
Wykorzystanie wzorców międzynarodowych (np. przykładów efektów kształcenia zastosowanych w uczelniach zagranicznych)
Opracowując efekty kształcenia porównywano je m. in. z brytyjskim „Subject Benchmark Statement of Psychology” oraz z wynikami prac nad Europejskim Dyplomem Psychologa, zmierzającymi do stworzenia możliwie jednolitych standardów kształcenia psychologów w Europie. W myśl tych dokumentów do wykonywania zawodu psychologa potrzebne jest wylegitymowanie się studiami obejmującymi przynajmniej 5 lat nauki, a także często rocznym stażem pod kierunkiem superwizora. W krajach gdzie psychologia studiowana jest w ramach studiów dwustopniowych -pierwszy stopień studiów (nieuprawniający do podjęcia pracy w charakterze psychologa) zapewnia zwykle wiedzę i umiejętności z zakresu tzw. ”trzonu” psychologii, którego standard nie odbiega od kanonu nauczania psychologii wypracowanego na polskich uczelniach akademickich (przedmioty podstawowe i kierunkowe) i realizowanego w ciągu 3 pierwszych lat studiów także na KAAFM.. Program studiów realizowany na poziomie drugim (a we Francji także na kolejnych -nierównoważnych z doktorskimi), dostępnym tylko studentom mającym już za sobą kształcenie w zakresie trzonu wiedzy psychologicznej, jest bardziej różnorodny, bo wynikający ze specyfiki ośrodka akademickiego, przygotowuje jednak zwykle do zdobywania kwalifikacji psychologicznych i podjęcia pracy w określonej specjalności. Przedmioty, liczba godzin zajęciowych (nie mniej niż 2700) i punktów ECTS (nie mniej niż 300) są analogiczne z programem kształcenia psychologów na polskich uczelniach, w tym w KAAFM.
Wskazanie na specyfikę kształcenia na kierunku studiów
Psychologia stanowi, biorąc pod uwagę liczbę studentów, jeden z bardziej atrakcyjnych kierunków powstałych w KAAFM. Realizowana dopiero trzeci rok, nie ma jeszcze własnych absolwentów.
Specyfiką kształcenia na tym kierunku studiów jest szerokość i różnorodność oferowanej wiedzy teoretycznej i empirycznej, wprowadzenie przedmiotów ujmujących nowoczesne podejście do uprawiania psychologii (np. psychologia człowieka dorosłego, psychologia pozytywna) oraz nacisk na kształcenie licznych, specyficznych dla zawodu umiejętności i postaw sprzyjających efektywnemu, odpowiedzialnemu pełnieniu roli zawodowej psychologa. Dlatego, oprócz tradycyjnych form zajęć, wprowadzane są formy mające na uwadze osobiste potrzeby studiujących, np. na I roku realizowany jest trening sprzyjający rozwojowi niektórych kompetencji np. umiejętności komunikacji interpersonalnej, samoświadomości, empatii i innych cech niezbędnych w przyszłej pracy.
Studia psychologiczne w KAAFM powinny także dać umiejętności posługiwania się standardowymi technikami wykorzystywanymi w diagnozowaniu różnych aspektów funkcjonowania dzieci i młodzieży, dorosłych, grup i organizacji, bez konieczności kończenia dodatkowych kursów. Zakłada się też, że absolwenci będą przygotowani do samodzielnego prowadzenia badań zgodnych z metodologią naukową oraz do konstruowania prostych aczkolwiek trafnych narzędzi badawczych i diagnostycznych nie wymagających procedury walidacyjnej.
Zaletą kierunku jest to, że w toku studiów oprócz szerokiej gamy przedmiotów stricte psychologicznych, przyswajana jest wiedza z innych dziedzin życia, co pozwala na lepsze, niż w przypadku bardziej jednostronnego kształcenia, przygotowanie absolwentów do rozumienia złożoności świata i ludzi, spełnienia oczekiwań różnych kategorii klientów oraz podejmowania działań pomocowych w różnych obszarach praktyki społecznej. Ponadto studia psychologiczne zwiększają szanse absolwentów tego kierunku na zatrudnienie na stanowiskach pracy, które wprawdzie nie wiążą się ściśle z funkcją zawodową psychologa, ale wymagają pewnych psychologicznych umiejętności. Również w przypadkach rezygnacji przez studentów psychologii z dalszego studiowania tej dyscypliny naukowej mają oni dość swobodny wybór innych ścieżek kształcenia.
Specyfika studiów psychologicznych w KA to również nacisk położony na zrozumienie i przyswojenie zasad i standardów etyki zawodowej oraz kształtowanie świadomej postawy przyszłych psychologów, w szczególności w zakresie rzetelnego i odpowiedzialnego podchodzenia do zadań niezbędnego w zawodach szczególnego zaufania publicznego.
Studia psychologiczne stanowią wyjątkową okazję do rozwoju osobowego i dobrego funkcjonowania społecznego. Wiąże się to z programem studiów, który dostarcza narzędzi poznawania świata, interpretacji; wyjaśnień odnoszących się do psychiki człowieka, jego zachowań i problemów. Studia pomagają również w twórczym podchodzeniu do zadań; kształcą umiejętności potrzebne w relacjach międzyludzkich. Charakterystyczne jest również uświadamianie studentom, że same studia psychologiczne są jednie wstępem do dalszego doskonalenia zawodowego i zdobywania kwalifikacji o jeszcze bardziej pogłębionych treściach, w bardziej zaawansowanych formach i specjalistycznych kierunkach otwierających drogę do uzyskania szczególnych kwalifikacji i profesjonalnych uprawnień.
nakazują one zachowanie, o ile to jest tylko możliwe i etyczne, rygorów metodologicznych w sposobie gromadzenia danych, ich interpretacji, a nade wszystko by oddziaływania praktyczne na psychikę i ludzkie zachowania były oparte na podstawach naukowych
Brzeziński, J., Doliński, D. i Strelau, A .(2004). Nowe spojrzenie na standardy kształcenia na pięcioletnich studiach psychologicznych, Czasopismo Psychologiczne t. 10, s. 205-219
Reykowski, J. (2004). Studia psychologiczne w Europie. Analiza porównawcza wybranych przykładów. W: Czasopismo Psychologiczne. Psychological Journal,
10, 2, 197-204.
Kędzierska, B., Znajmiecka-Sikora, M. (2011., Kwalifikacje i kompetencje psychologa w kontekście nowych wyzwań na rynku pracy, w: M. Znajmiecka-Sikora ,B. Kędzierska, E.Roszko (red.) Podstawy kształcenia ustawicznego od A do Z. Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy. Warszawa: Wydawnictwo ego, , www.centrumego.eu,
W pracach nad projektem Europejskiego Dyplomu Psychologa wymienia się 6 kompetencji oczekiwanych od profesjonalnie przygotowanego psychologa. Są to: 1. Określanie celów postępowania psychologicznego (umiejętność współpracy z klientem dla ustalenia tego, co ma być dzięki usłudze psychologa osiągnięte -umiejętność definiowania potrzeb, zaproponowanie i wynegocjowanie realistycznego „punktu dojścia”, określenie kryteriów oceny stopnia realizacji założonych celów).2. Umiejętność diagnozy psychologicznej (umiejętność diagnozowania zarówno pojedynczej osoby, jak i grupy, organizacji i sytuacji). Niezbędna jest tu umiejętność posługiwania się narzędziami psychologicznymi, prowadzenia wywiadu, obserwacji psychologicznej, ankietowania itp. 3. Projektowanie usług psychologicznych. Psycholog powinien posiadać umiejętność wykorzystywania wiedzy teoretycznej i znajomości metod dla zaproponowania nowych metod czy „produktów”. W szczególności powinien umieć określić cele usługi i jej odbiorcę, uwzględniając wymagania i ograniczenia w jej wykorzystaniu, dopasować usługę do zmieniających się warunków i potrzeb, kontrolować jej jakość i weryfikować przydatność. 4. Realizowanie psychologicznej interwencji - umiejętność zaplanowania i zrealizowania programów interwencji w różnych dziedzinach życia wobec pojedynczych osób, grup lub sytuacji. Interwencja może mieć charakter bezpośredni (psycholog sam jest realizatorem) lub pośredni, gdy odgrywa rolę facylitatora wobec działań podejmowanych przez inne osoby lub grupy decyzyjne. 5. Dokonanie psychologicznej ewaluacji - umiejętność przygotowania programu psychologicznej ewaluacji dotyczącej jakiejś dziedziny praktyki społecznej, dobranie i zastosowanie odpowiednich narzędzi pomiarowych, sformułowanie i opisanie wynikających z pomiaru wniosków. 6. Efektywne komunikowanie się z klientem - zdolność dobrego porozumiewania się z klientem, w szczególności - umiejętność przekazania informacji w klarownej formie ustnej, pisemnej, audiowizualnej.
.Doliński, D. (2012), www. swps/aktualnosci,, pobrano luty 2012
Reykowski, J. (2004). Studia psychologiczne w Europie. Analiza porównawcza
wybranych przykładów. W: Czasopismo Psychologiczne. Psychological Journal,
10, 2, 197-204.
Reykowski (2004),tamże
Podkreślić też trzeba zgodne stanowisko towarzystw psychologicznych co do niemożliwości pełnego podporządkowania kształcenia psychologów rygorom procesu bolońskiego, ze względu na specyfikę wiedzy i umiejętności psychologicznych oraz szczególny charakter wykonywanego zawodu.