Formy organizacyjne nauczania

Czyli jak organizować pracę w zależności kto, gdzie, kiedy i w jakim celu ma być kształcony.

1. KRYTERIA PODZIAŁU FORM ORGANIZACYJNYCH

• Liczba uczniów

• Miejsce uczenia

• Czas trwania zajęć

Liczba uczniów - nauczanie jednostkowe i zbiorowe

Miejsce - zajęcia szkolne i pozaszkolne

Czas - zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne

2. Formy organizacyjne jednostkowe

(mogą mieć charakter bezpośredni lub pośredni)

• Korepetycje (bezpośredni)

• Podręcznik (pośredni)

Wadą jest to, że metoda ta nie uczy współpracy w grupie, rywalizacji.

3. Formy organizacyjne zbiorowe

(system klasowo- lekcyjny)

Cechy:

• uczniowie w tym samym lub zbliżonym wieku za tworzą odrębne klasy

• każda klasa pracuje zgodnie z przeznaczonym dla niej rocznym planem nauczania

• podstawową jednostką organizacyjną jest lekcja

• każda lekcja poświęcona jest jednemu przedmiotowi nauczania

(z wyjątkiem klas 1-3)

• lekcją kieruje nauczyciel, ocenia postępy

zalety: ekonomiczna, uczy współpracy, zbiorowego wysiłku

wady: niemożność dostosowania tempa i poziomu do jednostki, mniej efektywna

Forma pracy wychowawczej

4. Lekcja

• podstawowa jednostka procesu nauczania, uczenia się

• wyznacza czas pracy

• wpływa na tok kształcenia

• struktura lekcji powinna być wyznaczana przez cele, treści, zadania dydaktyczne, wiek uczniów, stosowane metody i środki nauczania

typy lekcji są określane stosownie do głównych funkcji dydaktycznych

5. Funkcje lekcji

• sprawdzanie wiadomości

• zaznajamianie uczniów z nowym materiałem

• utrwalenie opanowanej wiedzy (powiązanie teorii z praktyką)

6. Typy lekcji

• poświęcone kontroli i ocenie

• służące zapoznawaniu z materiałem

• powtórzeniowo- systematyzujące

zazwyczaj typy lekcji krzyżują się między sobą

7. Plan lekcji

Przygotowany przez nauczyciela

Główne elementy planu lekcji

• czynności przygotowawcze (sprawdzenie pracy domowej, kontrola i ocena wyników nauczania)

• czynności podstawowe (zdeterminowane przez funkcję dydaktyczną lekcji- sprawdzanie wiadomości, przekazywanie nowych)

• czynności końcowe (utrwalenie materiału, zadanie pracy domowej)

zajęcia pozaszkolne - forma uzupełniająca

• praca domowa

• wycieczka szkolna

8. praca domowa - integralna część procesu nauczania, uczenia się, spełnia określone funkcje dydaktyczne

• opanowanie w drodze samodzielnej pracy w domu określonych wiadomości

• utrwalenie materiału przerobionego na lekcji

• zebranie pomocy szkolnych (materiały pomocne w prowadzeniu lekcji uzyskane drogą obserwacji)

• ukształtowanie u uczniów określonych umiejętności i nawyków na drodze samodzielnego ćwiczenia (np. pisanie)

• rozwijanie samodzielności myślenia i działania przez wykonywanie zadań teoretycznych i praktycznych

9. Funkcja dydaktyczna wycieczki

• bezpośrednie zaznajamianie uczniów z określonymi przedmiotami, zjawiskami, procesami przyrodniczymi, technicznymi, społecznymi i kulturalnymi

wycieczka powinna być skuteczna ( zależy to od jej przygotowania)

10. Środki dydaktyczne spełniają dwie funkcje

• kształcącą (narzędzie rozwijające zdolności poznawcze)

• dydaktyczną (stanowi źródło zdobytych przez uczących się wiadomości, umiejętności, ułatwiają weryfikację hipotez i sprawdzanie stopnia opanowania wiedzy)

11. Klasyfikacja środków dydaktycznych

(wg Wincenty Okoń) ze względu na specyfikację oraz funkcje

Proste

• słowne

• wzrokowe ( wykresy, mapy, podręczniki, modele)

Złożone

• wzrokowe

• mechaniczne ( umożliwiają przekaz obrazów za pomocą urządzeń technicznych- kamera, mikroskop, aparat)

• słuchowe (radio, magnetofon)

• słuchowo wzrokowe (audiowizualne- łączące obraz z dźwiękiem - film, tv)

• automatyzujące proces nauczania (laboratorium językowe, komputer)

12. Zamierzony efekt środków dydaktycznych

Powinny

• potęgować zainteresowanie ucznia lekcją

• wzmagać motywację uczenia się

• zapewnić przejście od spraw konkretnych do abstrakcyjnych

• zwiększać zrozumiałość przekazanych treści naukowych

• eksponować powiązania teorii z praktyką

• wytwarzać silniejszy związek kształcenia z postępem

• wspomagać jedność kształcenia i wychowania

• zwiększać efektywność kształcenia

Obecnie podstawową metodą dydaktyczną jest kształcenie multimedialne - z wykorzystaniem wielu różnych środków dydaktycznych, powoduje otrzymanie informacji różnymi kanałami percepcyjnymi. Kształcenie multimedialne zwiększa możliwości edukacyjne, zwiększa jakość uczenia.

13. Środki dydaktyczne

• symulatory- w kształceniu zawodowym (modele umożliwiające wykonywanie konkretnych czynności zawodowych)

Środki dydaktyczne występują pod nazwą obudowa programów kształcenia- obejmują warunki pracy nauczyciela (budynek, biblioteka)

14. PROCES SAMOKSZTAŁCENIA

Proces nabywania wiadomości w toku własnej działalności, której cel, treść, warunki i środki ustala sam uczący się. Jest to proces planowy, systematyczny, wymaga zdolności, pracowitości, systematyczności.

15. Etapy przygotowania do samokształcenia

• działalność adaptacyjna (realizowana przez szkołę - dziecko uczy się czytać, pisać, uczyć)

• integracja kształcenia z samokształceniem (praca domowa)

• różne postaci pracy samokształceniowej powiązanej z twórczością (samodzielna nauka)

16. Proces obejmuje

• określenie celu

• ustalenie warunków niezbędnych do osiągnięcia celu

• podjęcie decyzji wyboru drogi działania (jakimi metodami)

• realizacja podjętych zadań samokształceniowych

• analiza i ocena własnych osiągnięć i braków w realizacji celu

• Czynniki ułatwiające samokształcenie

• cele samokształcenia powinny być wyraźnie określone

• zgodne z celami kształcenia i przydatne w życiu

• treści kształcenia zrozumiałe, dostosowane do możliwości percepcyjnych uczącego się

• gotowość uczącego się do samodzielnej pracy intelektualnej

• umiejętność planowania pracy, uwzględnianie swoich przyzwyczajeń i upodobań

• cechy charakteru : wytrwałość, cierpliwość, systematyczność

• predyspozycje psychiczne- umiejętność koncentracji uwagi, zdolność zapamiętywania, umiejętność logicznego myślenia i wnioskowania

• umiejętność dokonywania samokontroli i samooceny

18. Zalety samokształcenia

• - samokształcenie pogłębia refleksje nad własną pracą

• - rozwija osobowość

• - wyzwala inicjatywę i kreatywne myślenie

• - kształtuje umiejętność analizowania i interpretowania piśmiennictwa

• - przygotowuje do wykorzystania wiedzy teoretycznej w działaniach praktycznych

• - kształtuje poczucie odpowiedzialności za własne osiągnięcia

KSZTAŁCENIE ZAWODOWE

19. treści kształcenia zawodowego - całokształt podstawowych umiejętności, wiadomości z różnych dziedzin przewidziany do opanowania w czasie nauki w szkole.

Treści kształcenia zawodowego powinny odzwierciedlać potrzeby społeczne, zawodowe, kulturowe i indywidualne. Dobór treści kształcenia - określenie materiału, który znajduje się w podręcznikach.

20. Zasady doboru treści kształcenia

• - zasada eksponowania w treściach kształcenia treści wychowawczych

• - zasada nowoczesności treści kształcenia (aktualizacja programu)

• - zasada jednolitości i różnicowania treści (dobór treści kształcenia obowiązujący wszystkich i rozszerzony)

• - zasada operatywności wiedzy (wiadomości uzyskane służą do wykorzystania w różnych sytuacjach problemowych)

• - zasada kompleksowego ujmowania treści kształcenia (korelacja wewnątrz przedmiotów i między przedmiotami)

• - zasada strukturalnego układu treści (materiał podzielony na elementy podstawowe, konieczne i nieobowiązkowe)

• - zasada uwzględniania prawidłowości psychologicznych (treść kształcenia dostosowana do poziomu psychofizycznego uczniów)

21. BOLESŁAW NIEMIERKO - Zasady doboru treści kształcenia zawodowego

• przystępność (łatwość opanowania)

• wartość kształcąca

• niezawodność (pewność naukowa, zgodność treści z nauką)

• niezbędność wewnątrz przedmiotowa

• niezbędność między przedmiotowa (połączenie elementów z treści różnych przedmiotów)

• użyteczność (zastosowanie w życiu codziennym i w pracy)

Treści muszą być usystematyzowane, oparte na korelacji (związki między przedmiotami)

22. Układ treści kształcenia zawodowego

• liniowy (materia omawiany jeden raz)

• spiralny (rozszerzanie materiału)

23. Modułowe ujęcie kształcenia zawodowego

Czyli idea kształcenia zawodowego oparta na modułach (szansa dla zmian strukturalnych i jakościowych kształcenia zawodowego)

24. Podstawowe pojęcia kształcenia zawodowego

• moduł

• jednostka modułowa

• modułowy program kształcenia

moduł - wyodrębniona część programu nauczania, która doprowadza uczących się do określonych kompetencji zawodowych. Moduły integrują w sobie wiedzę i umiejętności z różnych dziedzin.

Jednostka modułowa - wyodrębniona część modułu kształcenia ukierunkowana na kształtowanie u uczących się takiego zakresu wiadomości, umiejętności i postaw, który warunkuje realizację logicznie powiązanych ze sobą czynności zawodowych.

Modułowy program kształcenia - zestaw celowo dobranych modułów dla którego podstawowym kryterium doboru jest zbiór umiejętności i wiedzy ustalony na podstawie opisu zawodu lub określonych czynności niezbędnych do uzyskania pożądanego poziomu kwalifikacji zawodowych

25. Cele jednostki modułowej

• stanowić odrębną całość

• dotyczyć fragmentu działań, pracy

• treść przetwarzalna na treści dla uczących się

26. Trzy etapy projektowania modułowego programu kształcenia

• przygotowawczy (opis zawodu z wyszczególnieniem zadań i czynności zawodowych, wymagań, umiejętności, przeciwwskazań, określenie umiejętności wstępnych)

• projektowania programów kształcenia (określenie zadań zawodowych, pogrupowanie w moduły, szczegółowe cele kształcenia dla jednostek modułowych, opracowanie zestawów umiejętności wstępnych oraz tekstów kontrolnych do modułów i jednostek modułowych, zakres treści kształcenia. Określa się korelacje treści wewnątrz jednostek modułowych i między tymi jednostkami modułowymi, dobiera się odpowiednie metody i środki kształcenia do realizacji treści w poszczególnych jednostkach modułowych. System kontroli końcowych efektów kształcenia)

• doskonalenia programów kształcenia (unowocześnianie treści)

str. 1

---