ALKOHOL - przyjaciel czy wróg?
Alkohol - tajemnicza substancja wprowadzająca w stan przyjemnego odurzenia była celem, do którego dążył człowiek od zarania dziejów. Za kolebkę destylowanych napojów alkoholowych uważany był Egipt, ale nazwa samego procesu wywodzi się od łacińskiego dis-stilare (oddzielać, spadać kroplami). Chociaż na wiele wieków przed naszą erą Egipcjanie i Rzymianie uzyskiwali w drodze destylacji różne olejki i pachnidła, to jednak alkohol destylowany nie był znany ludziom starożytnym. O procesie destylacji zadecydował przypadek, kiedy to człowiek znalazł na pokrywie pozostawionego naczynia z winem silnie odurzające krople. Po odkryciu zjawiska, że skroplone pary ulatniające się z wina są silniej odurzające niż naturalne produkty fermentacji, rozpoczął się nowy okres w historii alkoholu.
Dziś już znamy tę tajemniczą substancję. Jest to alkohol etylowy zwany też etanolem. Wzór chemiczny to C2H5OH lub po prostu ETOH.
Obecnie alkohol etylowy otrzymuje się kilkoma metodami:
w procesie fermentacji alkoholowej,
z gazu syntezowego przy użyciu odpowiednich katalizatorów,
z etenu (etylenu) będącego produktem odpadowym krakingowej przeróbki nafty.
Pochodzenie słowa
Samo słowo alkohol wywodzi się z języka arabskiego. "Al" jest rodzajnikiem, a "kohol" oznacza "delikatną substancję". Wyraz "kohol" przez długi czas oznaczał bardzo drobny proszek i stosowany był wśród ówczesnych farmaceutów jak też oznaczał puder używany przez piękności haremu do makijażu. Wyraz "alkohol" można również przypisać czasownikowi "kaly", który oznacza "ogrzewać, aby oddestylować". Jednakże przez długi czas dla określenia produktu destylacji nie przypisywano wyrazu "alkohol", lecz wyrażenia typu "aqua vitae" - woda życia, "aqua ardens" - woda ognista. "Aqua vitae" coraz powszechniej była stosowana jako lek na wiele chorób i niedomagań, choć medycy zalecali ostrożne jej zażywanie. Przepisywano więc np. przyjmowanie "wody życia" dwa razy na miesiąc lub doraźnie przy bólach żołądka w ilości 28 gramów z dodatkiem wina i tzw. teriaku czyli leku na wszystkie choroby.Ponieważ "aqua vitae" była popularnym terminem medycznym, szukano innego określenia dla trunku, którym coraz częściej odurzało się ówczesne społeczeństwo.Ostatecznie wyraz "alkohol" - delikatna substancja, przyjęło się w XVIII wieku, kiedy to sławny do dziś niemiecki lekarz, przyrodoznawca i filozof - Paracelsus - nazwał "aqua vitae" - wodę życia - alkoholem.
Charakterystyka i zastosowanie
Najbardziej znanymi i rozpowszechnionymi alkoholami są metanol i etanol. Zarówno etanol, jak i metanol są bezbarwnymi cieczami o prawie takim samym, charakterystycznym zapachu i słodkawym, piekącym smaku. Oba alkohole rozpuszczają się w wodzie bez ograniczeń (czyli mieszają się z wodą w każdym stosunku).
Glikol - jeden z przedstawicieli alkoholi - znalazł zastosowanie w produkcji niezamarzających płynów do chłodnic samochodowych, ponieważ dodany do wody w znacznym stopniu obniża temperaturę jej krzepnięcia. Inny alkohol - glicerol - używany jest na szeroką skalę w przemyśle kosmetycznym np. do produkcji różnego rodzaju kremów lub też w przemyśle spożywczym do słodzenia likierów.
Alkohole mają bardzo wiele zastosowań w życiu człowieka. Alkohol etylowy jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem wielu substancji, które słabo rozpuszczają się w wodzie. Przykładem może być jod, praktycznie w wodzie nierozpuszczalny, ale dobrze rozpuszczalny w etanolu. Jodyna używana do dezynfekcji ran i leczenia różnych chorób skóry jest 3-procentowym roztworem jodu w alkoholu etylowym. Wiele leków stosuje się w formie roztworu alkoholowego. Ponadto alkohol etylowy służy do uzyskania różnych ekstraktów owocowych i ziołowych. Podstawowy środek dezynfekcyjny tzw. spirytus salicylowy, to 2-procentowy roztwór kwasu salicylowego w 70-procentowym etanolu. Etanol stosuje się też do wyrobu różnego rodzaju napojów alkoholowych.
Zalety
W niewielkich ilościach mogą one mieć korzystny wpływ na zdrowie np. piwo dostarcza witaminę B, zawiera również fosfor, potas i magnez. Ludzie spożywający alkohol w umiarkowanych ilościach, rzadziej zapadają na chorobę wieńcową i mają niższy poziom cholesterolu we krwi. Umiarkowane spożywanie alkoholu może także dobrze wpływać na nasz układ odpornościowy - rzadziej ulegamy przeziębieniu (pod warunkiem wszak, że nie pali się papierosów, gdyż odbierają one cały dobroczynny wpływ alkoholowi).
Wady
Jeśli przesadza się ze spożywaniem alkoholi może to mieć zgubny wpływ na nasz organizm. Działają one m.in. na:
-ośrodkowy układ nerwowy, spowalniając jego aktywność, co prowadzi do obniżenia zdolności reagowania;
-układ słuchowy, powodując zachwianie równowagi;
-skórę powodując rozszerzanie się naczyniek krwionośnych, co pociąga za sobą uczucie gorąca;
-wątrobę, pobudzając przemianę glikogenu w glukozę, pozbawiając organizm łatwo dostępnego źródła energii (a co z tym idzie głód);
-nerki, wywołując podwyższony poziom wydalania moczu;
Większemu i bardziej niszczącemu działaniu alkoholu na organizm sprzyja spożywanie go w "towarzystwie" papierosa i kawy, w czasie choroby i razem z lekami oraz podczas zmęczenia czy w sytuacjach stresowych. Najbardziej narażoną grupą społeczną na zgubny wpływ alkoholu są dzieci i młodzież. Badania potwierdzają, że co piąty młody człowiek ma poważne problemy z powodu picia alkoholu (upija się, ma kłopoty w szkole i w domu, popełnia drobne przestępstwa i inne wykroczenia przeciw prawu). Piwo pije 73% chłopców i 67% dziewcząt, wino 69% chłopców i 36% dziewcząt, wódkę zaś odpowiednio 14% i 7%. Młody człowiek, który sięga po alkohol, nie rozumie lub nie chce zrozumieć faktu, że ma znacznie niższą tolerancję na alkohol niż dorosła osoba i dlatego bardzo szybko może stać się jego niewolnikiem. Nadużywanie alkoholu etylowego prowadzi do wielu chorób jak: uszkodzenie mięśnia sercowego, nieżytu przełyku, owrzodzenia żołądka i jelit, stany zapalne trzustki, rak wargi, języka, gardła (jeśli spożywany jest w "towarzystwie" papierosów), marskość wątroby, cukrzycę, anemię, impotencję, uszkodzenie płodu przyszłej matki.
Objawy upojenia alkoholowego
Najbardziej charakterystyczne objawy, które wywołuje określone stężenie(mierzone w promilach) alkoholu we krwi :
0,2-0,5 obniżenie krytycyzmu wobec własnych poczynań, niewielkie
upośledzenie refleksu i koordynacji ruchowej
0,5-0,7 nadmierna pobudliwość, agresywne i głośne zachowanie, poważne
osłabienie refleksu, obniżenie samokontroli, fałszywa ocena sytuacji
0,7-2,0 zaburzenia równowagi oraz sprawności ruchowej, narastająca agresja i
drażliwość, wzrost ciśnienia krwi, zaczerwienienie skóry,
przyspieszenie tętna
2,0-3,0 silne zaburzenia równowagi, bełkotliwa mowa, brak zdolności
kojarzenia, wzmożona senność
3,0-4,0 spadek ciśnienia krwi, bladość skóry, śpiączka, obniżenie ciepłoty ciała,
4,0-↑ pogłębiająca się śpiączka, zaburzenia oddychania, porażenie
mięśni, możliwy zgon
Alkoholizm
Zbyt częste spożywanie może prowadzić do uzależnienia, czyli tzw. choroby alkoholowej (alkoholizmu). Spożycie zbyt dużej jego ilości może prowadzić nawet do zgonu - dawka 6-8 g na 1 kg masy jest śmiertelna. Nałogowiec wpadający w ciągi alkoholowe trwające nieraz kilka tygodni coraz szybciej rujnuje swoje zdrowie, stając się prawdziwym wrakiem człowieka. Postęp intoksykacji organizmu przyspiesza brak pieniędzy, powodujący picie denaturatu, spirytusu salicylowego, płynów do chłodnicy, czy wody brzozowej. Podczas coraz krótszych okresów trzeźwości pojawiają się stany lękowe, przywidzenia i psychozy alkoholowe. Między fazą wstępną nałogu a całkowitą degeneracją organizmu, i nierzadko śmiercią, upływa zwykle od 5 do 10 lat.
Podsumowanie
Przytoczone przykłady negatywnego działania ETOH na organizm ludzki nie oznaczają, że nie należy go spożywać. Alkohol jest dla ludzi, tyle ze dojrzałych, którzy zdają sobie sprawę z konsekwencji wypitego przez siebie alkoholu. Etanol ma również swoje pozytywne strony. Jest świetnym rozpuszczalnikiem (nierozpuszczalny w wodzie jod dobrze rozpuszcza się w alkoholu tworząc tzw. "jodynę"), jako spirytus służy do odkażania ran i skaleczeń w medycynie. Etanol jest składnikiem leków, służy do wyrobu perfum, wód kolońskich oraz do produkcji farb i lakierów a także stosowany jest do wielu syntez organicznych. Skażony spirytus zwany popularnie denaturatem służy jako paliwo w palnikach turystycznych. Tak więc alkohol etylowy ma wiele pozytywnych zastosowań. Prawdziwym staje się stwierdzenie:
"Etanol nie jest wrogiem człowieka pod warunkiem, że człowiek sam go takim dla siebie nie uczyni."
Źródła:
Wikipedia.pl
Google.pl