Stres - przyjaciel czy
wróg ?
Strategie adaptacyjno –
obronne.

Katedra i Zakład
Medycyny i Epidemiologii
Środowiskowej ŚAM w Zabrzu

Małgorzata Kruszelnicka
Monika Marsik

Definicja stresu wg. Hansa
Selye

Stres jest nieswoistą reakcją
organizmu
na wszelkie stawiane mu
„żądania”.

Czym jest strategia?

Strategia to sposób
prowadzenia jakiś działań,
inaczej perspektywiczny plan
działania.

U progu dorosłości, każdy ma

już swój repertuar typowych

strategii radzenia sobie

ze stresem.

Radzenie sobie, czyli

reagowanie na stres jest zwykle

całą serią

zachowań, ich sekwencji,

procesem.

Czym jest adaptacja?

zmienianie lub modyfikowanie czegoś w
taki sposób, by mogło funkcjonować w
innych warunkach i służyć innym celom
 dostosowanie czegoś do istnienia w inny
sposób , w innym charakterze



osłabianie reakcji na bodziec oddziałujący

jednostajnie, bez wzmocnienia
 przystosowanie się do nowego otoczenia ,
sytuacji

DLACZEGO stres jest pierwotną

reakcja adaptacyjną ???

 gdyż oznacz wzrost aktywności i

poziomu mobilizacji organizmu,ilekroc

istnieje taka potrzeba
 na poziomie fizjologicznym owa
„ nieswoista reakcja organizmu”

oznacza pobudzenie autonomicznego

układu nerwowego oraz tzw.osi

podwzgórze - przysadka – kora

nadnerczy

REAKCJA STRESOWA

POBUDZENIE KORY
NADNERCZY

UWALNIANIE
ADRENALINY
I NORADRENALINY

UWALNIANIE
GLIKOKORTYKOSTEROIDÓ
W
( KORTYZOLU)

PRZYSPIESZONE TĘTNO SERCA,
ODDECH, WZROST CIŚNIENIA
KRWI

WZROST POZIOMU
CUKRU WE KRWI

WIĘKSZA DOSTĘPNOŚĆ ENERGII
W GOTOWOŚĆI DO REAKCJI NA
BODZIEC

BODZIEC

POBUDZENIE WSPÓŁCZULNEGO
UKŁADU NERWOWEGO I
RDZENIA NADNERCZY

Czym jest natomiast
obrona?

-Jest to odpieranie ataku

na kogoś lub na coś

- stanowi zabezpieczenie,

ochronę przed czymś

Biochemiczny mechanizm reakcji na stresor
,pełnił funkcję obronną u człowieka
pierwotnego, gdyż pobudzał do walki w
sytuacjach bezpośredniego zagrożenia
życia.

Wraz z rozwojem cywilizacji zmienił

się charakter oddziałujących na

człowieka stresorów oraz nastąpiło

ich znaczne nagromadzenie.

Nie mogąc rozładować reakcji
stresowej człowiek ponosi
negatywne konsekwencje nadmiaru
uwalnianych hormonów stresowych.

Zazwyczaj w obliczu sytuacji
stresowej ludzie:

- koncentrują się na problemie

-

koncentrują się na rozładowaniu

emocji
- podejmują działania unikowe

Umiejętność odreagowania
sytuacji stresowych jest niezwykle
cenna, choć trudna do zdobycia.

Możliwe jest

jednak

udoskonalanie

metod radzenia

sobie ze stresem,

choć wymaga to

trochę wysiłku i

czasu.

W procesie radzenia sobie ze stresem
człowiek wykorzystuje wiele zasobów
zarówno osobistych wewnętrznych
jak i zewnętrznych.

Strategia radzenia sobie ze
stresem

Zasób
wewnętrzny

Umożliwiająca zmianę odbioru

sytuacji stresowej

Zapewniająca dostęp do konkretnych

Metod działania

Kontrola psychologiczna pozwalająca

Zmniejszyć poczucie bezradności

Cechy osobowości takie jak :

- optymizm

- obraz siebie

- wrogość wobec otoczenia

MODELUJĄ SKUTKI STRESU

Strategia radzenia sobie ze
stresem

Zasób zewnętrzny

aromatoterapia

muzykoterapia

wizualizacja

ZASÓB ZEWNĘTRZNY

Stres może wyrządzić nam
wiele szkody.
Może nie tylko
przeszkadzać w realizacji
planów życiowych, ale i
zachwiać naszym życiem.

Należy jednak pamiętać ,iż

stres może być ważnym

czynnikiem mobilizującym,

prorozwojowym, zarówno w

sferze zdrowia

somatycznego jak i w sferze

szeroko rozumianego

zdrowia psychicznego.

Według twórcy teorii stresu –

Hansa Selye

Niemal każda czynność

wywołuje stres, ale to

osobowość człowieka

nadaje jej znaczenie,

które może być

pozytywne lub negatywne

STRESOR

REAKCJA
STRESOWA

REAKCJA
OBRONNA

STRATEGIA PASYWNA

STRATEGIA
AKTYWNA
walka i ucieczka

STRES PRZEWLEKŁY

STRES
OSTRY

ZDOLNOŚĆ DO

PRZETRWANIA JEST

PRAWDOPODOBNIE

NAJBARDZIEJ

ZNAMIENNĄ CECHĄ

CHARAKTERYZUJĄCĄ

ŻYCIE.

Jakkolwiek żądanie zostaje nam postawione, to

na nasze postępowanie składają się kolejno

następujące zachowania

1. Początkowa alarmowa reakcja

zaskoczenia i niepokoju z powodu

naszego niedoświadczenia w

konfrontacji z nową sytuacją

2. Stadium odporności ,kiedy

nauczyliśmy się skutecznie i bez

nadmiernych zaburzeń radzić sobie

ze stojącym przed nami zadaniem

3. Stadium wyczerpania, zużycia

zapasów energii, prowadzące do

zmęczenia

ANALOGIA

REAKCJA
ALARMOWA

REAKCJA
ODPORNOŚCI

REAKCJA
WYCZERPANIA

Chwiejność
dzieciństwa
z jego brakiem
doświadczenia

Trwała odporność
wieku dojrzałego

Końcowe
wyczerpanie
starości i śmierci

Badania

potwierdzają, że

efekty stresu w

dużej mierze zależą

od doboru strategii

radzenia sobie w

danej sytuacji

stresowej.

Ze stresem należy

sobie radzić , ucząc

się łagodzić i skracać

jego skutki, gdyż

stawka jest wysoka-

NASZE ZDROWIE I

DOBRE

SAMOPOCZUCIE

LITERATURA

- Skrypt z medycyny i epidemiologii

środowiskowej pod. red. Jadwigi

Jośko wyd. ŚAM Katowice 2005r.

- Psychologia w medycynie – Peter

Salmon

gdańskie wyd. Psychologiczne

Gdańsk 2002r.

- Stres okiełznany- H.Selye PIW,

Warszawa 1997r.

DZIĘKUJEMY ZA
UWAGĘ