Apel : Tolerancja ( czas około 20 minut)
Cele:
przełamywanie♦ stereotypów w postrzeganie odmienności
kształtowanie postawy tolerancji;♦
właściwe pojmowanie tolerancji , odróżnienie jej od obojętności;♦
♦ budzenie wrażliwości na ludzkie cierpienie;
właściwe zachowanie w stosunku♦ do osób sprawnych inaczej.
I . Scenka. ( Uczeń I - staruszek , uczeń II - nastolatek)
Na ławce ( np. w parku ) siedzi starszy człowiek, kartkuje gazetę. Podjeżdża do niego nastolatek na rolkach ubrany w porozrywane spodnie, kolorowy czub na głowie, ostentacyjnie żuje gumę; siada na ławce. Staruszek przygląda się uważnie chłopakowi i mówi:
- No cóż trzeba być tolerancyjnym.
Chłopak patrzy zdziwiony, a starszy pan wyciąga gazetę i czyta:
- Już Wolter stwierdził „Tolerancja jest udziałem ludzkości. Jesteśmy ulepieni ze słabości i błędów ; wybaczamy sobie wzajemnie naszą głupotę - oto pierwsze prawo natury. Według „ Słownika języka polskiego” tolerancja ( od łac. tolerare = znosić, wytrzymywać) oznacza cierpliwość i wyrozumiałość dla odmienności. Jest poszanowaniem cudzych uczuć , poglądów , upodobań, wierzeń, obyczajów i postępowania choćby były całkowicie odmienne od własnych , albo zupełnie z nimi sprzeczne.
Chłopak zagląda przez ramię staruszka i czyta dalej : W potocznym rozumieniu pojęcie tolerancja oznacza zgodę na inność, zgodę na to , że ludzie mają inną hierarchię wartości, odmienne zainteresowania, inaczej wyglądają , inaczej ubierają się, inaczej przeżywają. Można wyróżnić dwa rodzaje tolerancji: wobec osoby i wobec poglądów. Pierwsze pojęcie oznacza akceptowanie cech danego człowieka , między innymi płci , osobowości, rasy, przynależności narodowej , kulturowej itp.
I . Scenka. ( Uczeń I - staruszek , uczeń II - nastolatekt)
Na ławce ( np. w parku ) siedzi starszy człowiek, kartkuje gazetę. Podjeżdża do niego nastolatek na rolkach, ubrany w porozrywane spodnie, kolorowy czub na głowie, ostentacyjnie żuje gumę; siada na ławce. Staruszek przygląda się uważnie chłopakowi i mówi:
- No cóż trzeba być tolerancyjnym.
Chłopak patrzy zdziwiony, a starszy pan wyciąga gazetę i czyta:
- Już Wolter stwierdził „Tolerancja jest udziałem ludzkości. Jesteśmy ulepieni ze słabości i błędów ; wybaczamy sobie wzajemnie naszą głupotę - oto pierwsze prawo natury. Według „ Słownika języka polskiego” tolerancja ( od łac. tolerare = znosić, wytrzymywać) oznacza cierpliwość i wyrozumiałość dla odmienności. Jest poszanowaniem cudzych uczuć , poglądów , upodobań, wierzeń, obyczajów i postępowania choćby były całkowicie odmienne od własnych , albo zupełnie z nimi sprzeczne.
Chłopak zagląda przez ramię staruszka i czyta dalej : W potocznym rozumieniu pojęcie tolerancja oznacza zgodę na inność, zgodę na to , że ludzie mają inną hierarchię wartości, odmienne zainteresowania, inaczej wyglądają , inaczej ubierają się, inaczej przeżywają. Można wyróżnić dwa rodzaje tolerancji: wobec osoby i wobec poglądów. Pierwsze pojęcie oznacza akceptowanie cech danego człowieka , między innymi płci , osobowości, rasy, przynależności narodowej , kulturowej itp.
II. Uczennica - reporter:
Już Perykles uznał , że tolerancja jest jedną z podstaw stabilności demokratycznego państwa stwierdzając w swej słynnej mowie , że Ateńczycy stworzyli demokrację „ kierując się wyrozumiałością w życiu prywatnym i szanując prawa w życiu publicznym” . Tolerancja oznacza wie rezygnację z przymusu jako środka wpływania na postawy innych ludzi, z wyjątkiem sytuacji zagrażających bezpieczeństwu ( nie można więc mówić o tolerancji dla przestępców i psychopatów)
Uczennica podchodzi wybranych osób i zadaje pytanie - Czy uważasz , że jesteś tolerancyjny? ( zazwyczaj pada odpowiedź - tak , jestem)
- Każdy zapewnia , że jest tolerancyjny. Ale czy jest tak naprawdę? Czy łatwo przychodzi nam akceptowanie inności ?
III. Scenki szkolne. ( biorą udział: narrator , nauczycielka,4 uczniów)
Narrator: W klasie czwartej szkoły podstawowej nauczyciel rozmawia z uczniami o powszechnie używanych „ zwierzęcych” przezwiskach.
Nauczyciel: Powiedzcie jakie znacie zwierzęce przezwiska?
Uczeń I : Świnia.
Uczeń II : Osioł .
Uczeń III : Baran.
Uczeń I : Małpa.
Uczeń III: Żyrafa.
Uczeń II: Skunks.
Nauczyciel: To wszystko?
Uczeń IV : Aha , jeszcze Żyd!
Narrator. W piątej klasie na lekcji języka polskiego podczas omawiania baśni cygańskiej:
Nauczyciel pyta: - Co właściwie wiecie o Cyganach?
Uczniowie chórem - Kradną!
Nauczyciel : Co jeszcze?
Uczeń I : Kradną dzieci!
Uczeń II : Nie myją się!
Nauczyciel : Coś jeszcze?
Uczeń III : Są brudni!
Nauczyciel : A może coś dobrego?
Cisza , uczniowie tylko kręcą głowami.
Narrator: To zdarzyło się naprawdę podczas lekcji w jednej z dość elitarnych szkół.
IV. Mniejszości narodowe i religijne : uczniowie ( 4) odczytują tekst z kartek:
I uczeń:
Istotnym problemem polskiego społeczeństwa jest brak życzliwości w relacjach międzyludzkich oraz posiadanie uprzedzeń i stosowanie agresji wobec „kolorowych” cudzoziemców, a właściwie wobec wszelkiej odmienności. Potwierdzają to statystyki, bowiem ponad połowie badanych studentów zagranicznych, w czasie pobytu w Polsce zdarzyło się doświadczyć z naszej strony szczególnej wrogości. Do grup bardziej tolerancyjnych należą kobiety, studenci oraz osoby z wyższym wykształceniem.
II uczeń:
Dlaczego tak się dzieje?
I uczeń:
Boimy się czegoś, czego nie znamy. Naród polski jest słabo przygotowany do kontaktu z ludźmi innych kultur , a zwłaszcza rasy. Tworzy dość zamknięte społeczeństwo.
II uczeń:
Gdyby spytać przypadkowego przechodnia w Warszawie: „Kto tworzy społeczeństwo w Polsce?” Odpowiedziałby: Polacy! Odpowiedź wydaję się oczywista, nie jest ona jednak prawdziwa. Dzisiejsza Polska nie jest państwem wielonarodowościowym. Żyją w niej jednak przedstawiciele wielu narodów, które ze względów historycznych, ekonomicznych, politycznych tutaj się osiedliły. Niektóre grupy przybyły z daleka, inne mieszkają na swoich naturalnych etnicznych terenach. Ale nie wszyscy Polacy o tym wiedzą.
Innym istotnym problemem , który obserwujemy na całym świecie jest nietolerancja religijna. Większość ludzi uważa, że religia którą wyznają , ich sposób modlenia, ich kościół jest najważniejszy. Takie podejście rodzi nietolerancję i traktowanie „tych innych” jako gorszych. Na szczęście głowy kościołów szukają porozumienia i uczą swych wyznawców szacunku dla innych religii, bo nasza wiara i wyznanie wynika najczęściej z tego, że urodziliśmy się w takim, a nie innym kraju i w rodzinie o określonej tradycji. Podstawą tolerancji jest poznanie innych religii .W miejscowości Bielanka w województwie podkarpackim w jednym miejscu - unickiej cerkiewce - modlą się ludzie różnych wyznań:
ok. 8.oo - prawosławni, ok. 11.00 - grekokatolicy, a 13.00 - katolicy
III uczeń:
Miejscem , gdzie spotyka się wiele kultur, religii, obyczajów jest Podlasie - nasza Mała Ojczyzna . Mieszkają tu Polacy, Białorusini, Rosjanie, Ukraińcy, Tatarzy, Cyganie. Różni ich prawie wszystko, a jednak starają się żyć obok siebie w zgodzie i tolerancji, ceniąc odmienność i wielość. Ktoś spyta : Jak tego dokonują? Otóż jedną z cech naszego społeczeństwa jest otwartość, chęć poznania inności. To złoty środek, bowiem największym błędem jest kierowanie się stereotypami. Ocenianie kogoś na podstawie przynależności narodowej czy wyglądu, prowadzi do fałszowania rzeczywistości, rodzi uprzedzenia. Najważniejszy jest szacunek dla odmienności, sztuka współżycia z ludźmi o różnych narodowościach.
IV uczeń:
Pogranicza takie jak nasze bywają również piekłem, gdzie trwa ciągła , nie przebierająca w środkach walka o dusze. Tak bywało i czasami jest na Podlasiu , bo w każdym narodzie są różni ludzie, ale my dzisiaj chcemy mówić o tolerancji.
III uczeń :
Na Podlasiu swoje świątynie mają ludzie różnych wyznań: katolicy, prawosławni, protestanci, Żydzi, muzułmanie. Każdy z godnym podziwu uporem trwa przy wierze i tradycji swoich przodków. Poszczególne narodowości niezależnie od siebie rozwijają swoje kultury. W wielu szkołach dzieci dodatkowo uczą się języka ojczystego. Organizacje mniejszości narodowych prowadza działalność polegającą na: przygotowaniu imprez artystycznych, wydawaniu prasy i książek, prowadzeniu zespołów amatorskich oraz audycji telewizyjnych i radiowych w językach narodowych.
IV uczeń:
Mieszkamy w województwie podlaskim i powinniśmy wiedzieć, że pogranicza kultur, języków, narodów, wyznań wydają często ludzi bogatych, a bynajmniej nie chodzi tu o ilość posiadanych pieniędzy, ale widzących więcej i szerzej, świetnie rozumiejących innych. Jan Zachariewicz powiedział: „... życie na krańcach stykających się z sobą dwóch narodów wyrabia wyjątkowe pragnienia , tworzy ludzi wyjątkowych”
V. Tolerancja a osoby niepełnosprawne:
Uczennica reporter:
Mówiąc o tolerancji , nie możemy pominąć problemów osób niepełnosprawnych.
I uczeń :
W Polsce jest blisko pięć milionów osób, których dotkną problem niepełnosprawności. U ponad połowy z nich niepełnosprawność nie jest związana z wiekiem, lecz wynikiem wypadku, choroby, cechy wrodzonej. Co dwudziesta osoba musi borykać się z niepełnosprawnością od dzieciństwa. Większość niepełnosprawnych to osoby poruszające się Na wózkach lub z inna dysfunkcją układu ruchu.
Niepełnosprawność zmienia i kształtuje całe życie. Oznacza, że czynności i przeszkody banalne dla ludzi w pełni sprawnych, staja się codziennym wyzwaniem. Są nimi: osiągnięcie wykształcenia, zdobycie zawodu, pracy, codzienne docieranie do szkoły , firmy, ośrodka zdrowia, urzędu , kościoła, kina. Każda godzina niepełnosprawności oznacza też, że trzeba przypominać ciągle sobie i innym, że jest się nie tylko przypadkiem chorobowym, ale człowiekiem z pełnia marzeń i ambicji, nadziei i pragnień, z bogactwem uczuć , zdolności, intelektu.
II uczeń :
Rada Unii Europejskiej rok 2003 ustanowiła Europejskim Rokiem Osób Niepełnosprawnych . Prezydent RP, Aleksander Kwaśniewski, takimi słowami przywitał inicjatywę Rady Europy: „ Stosunek do słabszych jest miarą człowieczeństwa. Dzisiaj tolerancja i troska o „innych” są szanowane, a jednak wciąż nie są to wartości dość powszechnie obowiązujące. ... Wspólnie powinniśmy podnieść społeczną świadomość o prawach niepełnosprawnych: do ochrony przed dyskryminacją , do równości szans i zapewnienia pełnej integracji społecznej i ekonomicznej. Musimy też z większym sercem i częściej promować wizerunek osób niepełnosprawnych. Niepełnosprawni na to zasługują - swoją pracą i odwagą.” ( na podst. listu skierowanego do uczestników uroczystości inauguracji Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003)
Uczennica reporter:
Jak powinniśmy traktować osoby niepełnosprawne?
I uczeń :
Człowiek niepełnosprawny powinien być przede wszystkim odbierany jako pełnowartościowa osoba, mająca również potrzeby duchowe, zdolna nie tylko do brania, ale mogąca też wiele dać swojemu otoczeniu.
I uczeń :
Osobę taką powinniśmy uważać za równorzędnego partnera. Trzeba jednak zachować delikatność, by nie urazić człowieczeństwa osoby niepełnosprawnej. Potrzebna jest tutaj wielka cierpliwość i zrozumienie każdej życiowej sytuacji, w jakiej może się znaleźć niepełnosprawny.
VI. Uczennica - reporter:
Na zakończenie chcemy przypomnieć podstawowe zasady tolerancji.
Toleruję to - znaczy:
I uczeń: Nie oceniam Ciebie,
choć inaczej wyglądasz niż ja.
II uczeń : Nie krytykuję Twojego postępowania,
choć ja postępuje i zachowuję się inaczej.
III uczeń : Nie odrzucam Cię,
chociaż wierzysz w inne wartości niż ja.
IV uczeń : Nie potępiam Cię ,
chociaż masz całkiem inny od mojego sposób na życie ...
V uczeń: Znoszę Twoje poglądy, wartości, upodobania, styl życia,
chociaż sam mam inne.
Uczennica - reporter: Toleruję zachowując granicę.
I uczeń: Toleruję, ale tylko wtedy, gdy ty nie ranisz innych ludzi, gdy ich nie krzywdzisz.
Uczennica - reporter: Granicą tolerancji jest zawsze dobro drugiego człowieka.
II uczeń : Tolerancję mylimy z obojętnością. Wygodniej jest odwrócić głowę w inną stronę i udawać , że się nie widzi i nie słyszy ,
IV uczeń ... najczęściej wtedy, gdy powinniśmy zareagować , ale nie wiemy jak lub boimy się.
Usprawiedliwiając się pseudo tolerancją nie reagujemy z bezradności lub strachu.
Uczennica - reporter : Wszystkim naszym kolegom dedykujemy utwór „ Tolerancja”
(początkowo cicho , stopniowo coraz głośniej leci utwór S. Sojki „ Tolerancja” czyli „Na miły Bóg.)