EPIDEMIOLOGIA SZCZEGÓŁOWA - Wykład 2

Geograficzne rozprzestrzenianie chorób:

• Zasięg geograficzny chorób zakaźnych bywa różny i zmienny,

• Choroby „kosmopolityczne” pojawiają się we wszystkich szerokościach geograficznych,

• Wzrasta ryzyko zawleczenia chorób tropikalnych i innych chorób zakaźnych poza strefy ich endemicznego występowania potęgowane przez pojawiające się okresowo w różnych rejonach świata epidemie, np. cholery, żółtej gorączki, czy nawet dżumy,

• Lista pojawiających się chorób zakaźnych zawleczonych z zewnątrz do krajów europejskich i innych wysoko rozwiniętych krajów świata jest obszerna. Dotyczyć może obecnie każdej choroby, której okres wylęgania jest dłuższy niż 1- 2 dni, dzięki możliwości szybkiego przemieszczania się na bardzo duże odległości,

• Poza chorobami tropikalnymi przedmiotem zainteresowania nadzoru epidemiologicznego WHO są także zawlekane zachorowania na odrę, poliomyelitis, błonicę, zakażenia wirusem HIV, wirusy zapalenia wątroby, prątki gruźlicy czy też bakterie powodujące zakażenia przewodu pokarmowego, w tym E.coli.

• Z punktu widzenia międzynarodowych przepisów sanitarnych, najważniejsze znaczenie pod względem ryzyka zawleczenia do innych krajów mają tzw. Choroby kwarantannowe, do których obecnie zalicza się cholerę, dżumę i żółtą gorączkę. Nadal są one najgroźniejszymi chorobami tropikalnymi.

• Korzystna sytuacja Polski na tle sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych na świecie. Walka opiera się przede wszystkim na szczepieniach. Choroby, wobec których szczepienia włączone są od lat do kalendarza szczepień, utrzymują się na stosunkowo niskim poziomie.

Choroby Zakaźne

Źródło

Zgłoszenia chorób zakaźnych do Działów Epidemiologii TSSE.

Druk zawiadomienia o chorobie zakaźnej, zatruciu związkami chemicznymi (również podejrzenia)

Mz 55 - meldunek dzienny o zachorowalności na grypę

Mz 54 - roczna sprawozdawczość ze szczepień ochronnych

Mz 56 - dwutygodniowe, kwartalne, roczne sprawozdanie ze stanu zachorowalności na choroby zakaźne, zatrucia związkami chemicznymi oraz zakażenia szpitalne

Mz 57 - sprawozdanie o zachorowaniach na wybrane choroby zakaźne wg wieku, płci i miejsca zamieszkania

Mz 58 - sprawozdanie o zachorowalności na różyczkę i odrę.

Kompletność danych

100% - przypadki hospitalizowane

? - dane z ambulatoryjnej opieki zdrowotnej

Wiarygodność danych: duża

• weryfikacja zgłoszeń w trakcie dochodzeń epidemiologicznych

• badania bakteriologiczne wykonywane są w TSSE i WSSE

Obieg informacji:

TSSE

WSSE Lekarz Wojewódzki

PZH

Gruźlica

Źródła danych - dane o zachorowaniach oraz przejściu do kolejnych grup poradnianych - Wojewódzkie przychodnie P/gruźlicze

Kompletność danych - dane o rozpoznanych przypadkach są kompletne, dane o rzeczywistej zachorowalności - niepełne.

Wiarygodność danych - wysoka, zgłoszenie zachorowania potwierdzone jest zawsze badaniem bakteriologicznym

Obieg informacji:

Dzielnicowe Poradnie P/gruźlicze

Wojewódzkie Przychodnie P/gruźlicze

Sprawozdanie Mz-13 Karty Statystyczne

Instytut Gruźlicy W-wa GUS W-wa

Poliomyelitis

W 1988r. Światowe Zgromadzenie Zdrowia na 41 posiedzeniu przyjęto rezolucję o eliminacji i eradykacji poliomyelitis na świecie do 2000r.

W 1992 roku przyjęto następujący plan działania:

• eliminacja przypadków klinicznych polimyelitis związanych z dzikimi szczepami wirusów,

• Eliminacja wszelkich dzikich szczepów polimyelitis, wykrytych na świecie drogą pobierania materiałów (kału) oraz badania ludności i środowiska,

• Wprowadzenie w życie niezależnego procesu potwierdzania wykorzenienia polimyelitis na świecie z możliwością wstrzymania szczepień przeciwko chorobie w przypadku osiągnięcia założonych celów.

W lutym 1994r. została powołana Światowa Komisja ds. Potwierdzania Wykorzenienia polimyelitis, której zadaniem jest:

• określenie parametrów i procesów prowadzących do potwierdzenia wykorzenienia polimyelitis na świecie,

• dokonywanie przeglądu końcowych raportów regionalnych komisji ds. potwierdzania wykorzenienia polimyelitis.

Polska jako kraj członkowski WHO uczestniczy w programie europejskim eradykacji polio i jest zobowiązana do realizacji ustalonych przedsięwzięć. We wrześniu 1996r. rozpoczął działalność Narodowy Komitet ds. Wykorzenienia polimyelitis w polsce.

Zachorowania na polio w Polsce można uznać za wyeliminowane.

Grupy wysokiego ryzyka powikłań pogrypowych:

• dzieci,

• osoby w wieku > 65 lat,

• kobity w ciąży,

• chorzy na przewlekłe choroby układu oddechowego lub sercowo- naczyniowego,

• osoby często hospitalizowane z powodu chorób metabolicznych ( w tym cukrzycy), chorób nerek, hemoglobinopatii, niedoborów odporności, z upośledzeniem oddychania, odkrztuszania wydzieliny z dróg oddechowych i zwiększonym ryzykiem aspiracji do dróg oddechowych.

Najczęściej obserwowane konsekwencje powikłanego przebiegu zakażenia wirusami grypy u dorosłych:

• zaostrzenia przewlekłych chorób układu oddechowego(głównie astmy, POChP ),

• ostre zapalenie oskrzeli oraz zapalenie płuc przebiegające pod postacią pierwotnego, grypowego zapalenia płuc, wtórnego, bakteryjnego zapalenia płuc lub zapalenia płuc o mieszanej etiologii.

• Powikłania sercowo- naczyniowe: zawał mięśnia sercowego, udar niedokrwienny mózgu oraz zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia.

Najczęstsze powikłania u dzieci:

• laryngologiczne oraz neurologiczne, takie jak zapalenie ucha środkowego (15 - 35% zachorowań), zapalenie zatok przynosowych, rzekomobłoniaste zapalenie krtani, drgawki gorączkowe (19,9% zachorowań), zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych i mózgu oraz zespół Reya, to jest encefalopatia rozwijająca się u dzieci leczonych kwasem acetylosalicylowym w trakcie infekcji wirusowej. Do bardzo rzadkich powikłań należą zapalenie mięśni, zespół wstrząsu toksycznego czy zapalenie rdzenia.

Występowanie grypy w Polsce:

Rok 2001: 567 449 zachorowań, zapadalność 1491,80/ 100 tyś. ludności:

Rok 2002: 228 055 zachorowań, zapadalność 590, 32/ 100 tyś. ludności;

Rok 2003: 1 216 285 zachorowań, zapadalność 3184, 39/ 100 tyś ludności

Rok 2004: 336 919 zachorowań, zapadalność 882,44/ 100 tyś. ludności;

Rok 2005: 733 234 zachorowań, zapadalność ..../ 100 tyś. ludności

Rok 2006: 215 815 zachorowań, zapadalność ...../ 100 tyś. ludności

Zapadalność w grupie wiekowej 0- 14 lat jest 2x większe niż w grupie powyżej 15 roku życia.

Zapobieganie:

• szczepienia ochronne, corocznie, przed spodziewanym wystąpieniem epidemii grypy;

• za względu na zmienność wirusa grypy skład szczepionki jest corocznie aktualizowany przez Światową Organizację Zdrowia;

• kliniczna skuteczność szczepionek jest oceniana na około 75- 90%

• szczepienia chronią przed powikłaniami pogrypowymi!!

• Bezpieczny poziom zaszczepionych wg WHO : 95%

Gruźlica.

• Jedna z najstarszych, najbardziej znanych i groźnych chorób zakaźnych;

• Dokładnie poznany czynnik etiologiczny, metody zapobiegania i wykrywania, a przede wszystkim skuteczne leczenie;

• 1/3 ludności świata, tj. ok. 2 miliardy, jest zakażona prątkiem gruźlicy. Liczba zakażonych ma tendencję wzrostową, przez wiele lat będą notowane nowe zachorowania;

• corocznie zachoruje na gruźlicę 8- 9 milionów osób, w tym około 1,5 miliona dzieci

• z powodu tej całkowicie wyleczalnej choroby każdego roku umiera na nią ok. 3 milionów ludzi, w tym ok. 500 tyś. dzieci; gruźlica jest najczęstszą pojedynczą przyczyną zgonów spośród chorób zakaźnych;

• 95% zachorowań oraz 97% śmiertelności dotyczy krajów rozwijających się;

• największa liczba przypadków gruźlicy w tych krajach dotyczy osób między 15- 50 r.ż.;

• jest chorobą ściśle związaną z nędz, ubóstwem, niedożywieniem;

• zakażenie drogą erogenną, rzadziej przez przewód pokarmowy lub wszczepienie przez skórę.

• W wielu krajach rozwijających się, szczególnie Afryki tropikalnej, zanotowano znaczny wzrost zapadalności na gruźlicę, ściśle związanej z występującą tam epidemią zakażeń HIV;

• Zakażenie wirusem HIV może wpływać na wzrost liczby zachorowań na gruźlicę o 30- 50%, a na niektórych obszarach o bardzo wysokim odsetku zakażeń HIV nawet do kilkuset%.

Wykaz chorób Zakaźnych objętych obowiązkiem zgłoszenia

Lp.

Choroba

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45

Błonica (diphteria)# Bruceloza (brucellosis) Biegunka noworodków (diarrhoea neonatorum) oraz zapalenie żołądkowo- jelitowe i zapalenie jelita grubego u dzieci w wieku od 4 tygodni do 2 lat ( gastroentertitis et colitis infantum) Cholera (cholera) # Czerwonka bakteryjna i pełzakowica (dysenteria et amoebosis) Dżuma (pestis)# Dur brzuszny (typhus abdominalis) # Dury rzekome (paratyphi) i inne salmonelozy (salmonelloses) Dur plamisty (typhus exanthematicus) i inne riketsjozy (rickettsioses) # Mononukleoza Gorączka powrotna (febnris recurrens) Grzybica woszczynowa (favus), strzygąca (tricophytiatis), drobnozarodnikowa (microsporiasis) Jaglica (trachoma) Krztusiec (pertussis)# Listerioza (listeriosis) Nagminne zapalenie mózgu (encephalitis epidemica), wiosenno- letnie kleszczowe zapalenie mózgu i inne postacie zapalenia mózgu# Nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis s.morbus Heine- Medini) Nagminne zapalenie przyusznicy (parotitis epidemica) Nosacizna (malleus) Odra (morbilli) Ospa naturalna (variola vera) # Ospa wietrzna (varicella) Papuzia choroba (psittacosis) i inne ornitozy Paciorkowcowe zapalenie gardła (angina streptococcia) Płonica (scarlatina) Pryszczyca (aphthae epizooticae) # Róża (erisipelas) Różyca (erisipeloidum)# Różyczka (rubeola) Świerzb (scabies) Tasiemczyce (taeniases) i inne choroby wywołane przez larwy tasiemców (cysticercosis, echonococcosis) Tężec (tetanus)# Toksoplazmoza (toxoplasmosis)# Tularemia (tularaemia)# Twardziel (rhinoscleroma) Trąd (lepra)# Wąglik (anthraz)# Włośnica (trichinosis)# Wścieklizna (rabies) bądź pokąsanie osób przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę lub zanieczyszczenie śliną tych zwierząt Zakaźne zapalenie wątroby na tle wirusowym, nagminne i wszczepienne (hematitis serosa s.inculata) Zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych bakteryjne i wirusowe (meningitis)# Zatrucie i zakażenie pokarmowe (intoxicatio et infectio alimentaris) Malaria pierwotna lub nawrotna (malaria)# Gorączka zakaźna krętkowa (leptospirosis icterohaemorrhagica) i inne zakażenia krętkowe# Żółta gorączka (febris flava) #

---