Patologie społeczne to podstawy i zachowania ludzi, które naruszają podstawowe normy etyczne i wyrządzają bardziej lub mniej wymierne szkody społeczne.

Okolicznościami sprzyjającymi negatywnym wpływom środowiska naturalnego i społecznego na ludzi są:

1. Niekorzystne przemiany społeczne, gospodarcze i polityczne:

• Bezrobocie,

• Poczucie braku stabilizacji,

• Kryzys norm i wartości,

• Mniejsze poczucie bezpieczeństwa,

2. Patogenne zjawiska społeczne:

• Alkoholizm,

• Narkomania,

• Częste występowanie tzw. rodzin patologicznych, rozpad tradycyjnych więzi społecznych,

Wykształcenia środowiska i procesy produkcji

Uzależnienie od substancji psychoaktywnych.

Badania epidemiologiczne wykazują, iż dominującą substancją psychoaktywną używaną wśród polskiej młodzieży jest alkohol, a na drugim miejscu tytoń.

W Polsce jest ok. 600 tyś. osób uzależnionych od alkoholu i ponad 3 mln nadużywa alkoholu.

Od połowy lat 60 - tych rośnie zainteresowanie substancjami psychoaktywnymi innymi niż alkohol. Szacuje się, że 10% nieletnich zażywa narkotyki. W 1999 r. liczba zatruć narkotykami wzrosła o 19 %, a zgonów o 81 % (w porównaniu z 1995 r.)

W ostatniej dekadzie zmianie uległ obraz polskiej sceny narkotykowej:

Dawniej	Obecnie
Opiaty (gł. Heroina stosowana dożylnie), Leki uspakajające, Leki nasenne, Lotne rozpuszczalniki,	Marihuana i haszysz, Amfetamina, Substancje halucynogenne, Kokaina i heroina przeznaczona do palenia, Ecstasy (pochodna amfetaminy)

Wśród osób leczonych stacjonarnie:

1. Uzależnieni od opiatów - 70,6 %,

2. Uzależnienie od lotnych rozpuszczalników - 10 %,

W latach 90 - tych nastąpił wyraźny wzrost przestępców takich, jak:

• Nielegalna produkcja,

• Wyroby,

• Posiadanie,

• Zbycie,

• Nabycie narkotyków,

Skutki spożywania substancji psychoaktywnych:

• Medyczne,

• Społeczne,

• Częste wypadki komunikacyjne,

• Absencje w pracy,

• Przestępczość,

• Patologia rodzinna,

Czynniki wpływające na powstawanie uzależnień:

1. Biologiczne:

• Genetyczne

• Krewni pierwszego stopnia (zwłaszcza dzieci) osób uzależnionych,

• Dziedziczne predyspozycje biochemiczne (prawdopodobieństwo),

• Geny warunkujące uzależnienie,

• Biochemiczne:

• Zróżnicowanie dehydrogenazy aldehydowej,

2. Psychologiczne:

• Niedojrzałość emocjonalna poczucie izolacji,

• Niska samoocena,

• Poczucie winny trudności w wyrażaniu uczuć,

• Niepokój w relacjach interpersonalnych

• Perfekcjonizm,

• Trudności interpersonalne,

• Społeczne i ekonomiczne:

• Kulturowe,

• Środowiskowe,

• Polityczne i ekonomiczne,

• Dostępność napojów alkoholowych,

Objawy zespołu uzależnienia:

1. Silna potrzeba (głód) spożywania alkoholu,

2. Niesprawne funkcje nadzorowania picia alkoholu (rozpoczęcia i zakończenia),

3. Spożywanie alkoholu dla likwidacji skutków zespołu odstawienia, motywowanie przekonaniem o celowości takiego postępowania,

4. Objawy zespołu odstawienia (abstynencji),

• Podniesienie lub obniżenie nastroju, bezsenność, poczucie lęku,

• Drżenie mięśniowe,

• Podwyższenie ciśnienia tętniczego, tachykardia,

• Podrażnienie przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, luźny stolec),

1. Podwyższona tolerancja na alkohol,

2. Zaniedbywanie zainteresowań, przyjemności i zachowań innych niż picie alkoholu,

3. Picie alkoholu mimo wiedzy o jego szkodliwym działaniu zdrowotnym,

Fazy uzależnienia od alkoholu:

1. Wstępna - używanie alkoholu bez zaburzeń zdrowotnych i społecznych, powodujące wzrost tolerancji na alkohol,

2. Objawowa - nadużywanie alkoholu w celu likwidacji skutków zespołu odstawienia (głód alkoholowy), powodujące czasami niekorzystne następstwa społeczne,

3. Ostrzegawcza - nałogowe nadużywanie alkoholu z objawami fizycznymi i psychicznego uzależnienia (koncentracja wokół spraw dot. Alkoholu, picie po kryjomu, organizowanie okazji do picia, poczucie winy, unikanie rozmów nt. picia alkoholu),

4. Krytyczna - nałogowe używanie alkoholu w fazie ubytkowej, związane z degradacją psychiczną, społeczną i nieodwracalnymi objawami (utraty kontroli nad piciem, stany agresji, wyrzuty sumienia, nawroty picia, problemy zdrowotne, rodzinne, próby samobójcze),

Polski model picia alkoholu:

• Wysokie spożycie,

• Napoje o znacznej zawartości alkoholu,

• Wczesna inicjacja,

• Kilkorazowe spożycie dużych ilości alkoholu,

Objawy toksycznego działania alkoholu w zależności od jego stężenia we krwi:

1. 0,3 - 0,5 ‰ - zaburzenia koordynacji wzrokowo - ruchowej, zaburzenia zdolności do precyzyjnej analizy myślowej, zaburzenia równowagi, euforia,

2. 0,5 - 0,7 ‰ - zaburzenia sprawności ruchowej, wzmożona pobudliwość, gadatliwość, mniejsza samokontrola i ocena możliwości,

3. 0,7 - 2,0 ‰ - zaburzenie równowagi, obniżenie sprawności intelektualnej, wydłużenie czasu reakcji, wzrost RR,

4. 2,0 - 3,0 ‰ - zaburzenia mowy, zaburzenia w utrzymaniu pionowej postawy, obniżenie kontroli zachowań, wzrost pobudliwości seksualnej, senność,

5. 3,0 - 4,0 ‰ - obniżenie RR, obniżenie ciepłoty ciała, osłabienie (zanik) odruchów fizjologicznych (głębokie upojenie alkoholowe),

6. ↑ 4,0 ‰ - zanik orientacji w zachodzącym zdarzeniu, zaburzenia czynności układu krążenia i oddychania, sen narkotyczny, zejście śmiertelne (ostra faza głębokiego upojenia alkoholowego),

Profilaktyka przeciwalkoholowa powinna opierać się na działaniach:

• Medycznych,

• Społeczno - wychowawczych,

• Administracyjno - wychowawczych,

Skutki patologii społecznych:

1. Alkoholizm:

• Stan zapalny błony śluzowej przewodu pokarmowego,

• Choroba wrzodowa,

• Zespół złego wchłaniania,

• Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki,

• Choroba wątroby (zapalenie, marskość, rak),

• Rak i żylaki przełyku,

• Nwd krążenia i krdiomiopatia,

• NT,

• Zaburzenia hormonalne,

• Przedwczesne porody i poronienia,

• FAS,

• Wzrost podatności na zakażenia,

• Zaburzenia psychiczne,

• Wypadki i inwalidztwo

• Nadumieralność ludzi młodych,

Odsetek osób codziennie palących papierosy.

	1982 r.	1998 r.
Kobiety	30 %	19 %
Mężczyźni	62 %	39 %

Odsetek osób, które rzuciły palenie.

	1986 r.	1998 r.
Kobiety	3 %	10 %
Mężczyźni	12 %	20 %

Odsetek osób, które nigdy nie paliły tytoniu.

	1974 r.	1998 r.
Kobiety	-	-
Mężczyźni	18 %	36 %

Subpopulacjami o najniższej konsumpcji tytoniu są:

• Osoby młode 15 - 30 lat i starsze ↑65 lat,

• Osoby z wyższym wykształceniem,

• Mieszkańcy wsi,

Charakter nałogu polskich palaczy:

• Palą dużo (14 - 20 sztuk dziennie),

• Długi czas trwania nałogu (19 - 24 lat),

• Czynne palenie przez kobiety w ciąży,

• Duży odsetek palącej młodzieży,

• Palenie bierne,

Nikotynizm:

• Nowotwory (płuc, gardła, jamy ustnej, wargi, krtani, trzustki, nerki, pęcherza moczowego),

• Wzrost zapadalności i umieralności na CHUK,

• POCHP, astma oskrzelowa,

• Zaburzenia płodności,

• Zaburzenia hematologiczne,

• Zaburzenia lipidogramu,

• Choroba wrzodowa żołądka i XII,

• Przewlekłe zapalenie trzustki,

• Hipotrfia płodu (mniejsza masa urodzeniowa o 300 - 500 g, zaburzenia rozwoju psychonerwowego, wyższe ryzyko poronienia),

Skutki biernej ekspozycji na dym tytoniowy:

• Mniejsza masa urodzeniowa (o 30 - 100 g),

• Wzrost zapadalności na infekcje dolnych dróg oddechowych (zap. oskrzeli, zap. płuc, krztusiec),

• Wzrost częstości występowania ostrych i przewlekłych infekcji ucha środkowego,

• Zaostrzenie przebiegu astmy oskrzelowej,

• Zmniejszenie wskaźników spirometrycznych,

• Wzrost zapadalności na CHUK i nowotwory płuc,

Przestępczość nieletnich:

• Kolejne wykolejenie społeczne,

• Trudności w pełnieniu przyszłych ról, zadań i obowiązków w społeczeństwie,

Przemoc:

• Skutki somatyczne (uraz, bóle głowy, bóle brzucha, brak apetytu),

• Wyizolowanie, samotność, brak zaufania do innych,

• Niska samoocena, brak pewności siebie,

• Nagłe zmiany nastrojów,

Samobójstwa

• Kalectwa, zmniejszenie sprawności fizycznej,

• Udzielający się najbliższym i społecznym niepokój,

Stany lękowe:

Wyróżnia się 5 typów stanów lękowych:

1. Zespół lęku napadowego,

2. Zespół lęku uogólnionego,

3. Fobie,

4. Zespół natręctwa,

5. Stres pourazowy,

1

---