Rozdział XV

Wnioskowanie redukcyjne

Wnioskowaniem redukcyjnym nazywamy takie, w którym z wniosku wynika przesłanka, choć z przesłanek tego wnioskowania nie wynika jego wniosek.

Przesłanka: następstwo

Wniosek: racja

Zachodzi w przeciwną stronę niż kierunek wynikania.

Wnioskowanie redukcyjne może zaistnieć gdy jest kilka przyczyn, a jeden skutek. Aby wnioskować redukcyjnie, trzeba być przekonanym, ze inne racje są mało prawdopodobne.

We wnioskowaniu redukcyjnym popełnienie błędu materialnego przesądza o fałszywości wniosku (bo przesłanka jest następstwem, a wniosek racją - fałszywość następstwa przesądza o fałszywości racji).

Wnioskowanie indukcyjne

Wnioskowaniem indukcyjnym nazywamy takie, w którym na podstawie wielu przesłanek jednostkowych, stwierdzających, iż poszczególne zbadane przedmioty pewnego rodzaju mają pewną cechę, dochodzi się do wniosku ogólnego, że każdy przedmiot tego rodzaju taką cechę posiada.

We wnioskowaniu indukcyjnym niezupełnym przesłanki są zdaniami atomicznymi, a wniosek jest zdaniem subsumpcyjnym ogólno-twierdzącym. Nie posiadamy wiedzy czy przedmioty przez nas wymienione w przesłankach są jedyne i nie ma innych przedmiotów danego rodzaju.

We wnioskowaniu przez indukcję niezupełną z przesłanek nie wynika wniosek ale z wniosku wynikają wszystkie przesłanki z osobna jak również koniunkcja wszystkich przesłanek łącznie.

W indukcji niezupełnej błąd materialny w którejkolwiek przesłance przesądza o fałszywości wniosku, bo fałszywość przesłanki jako następstwo przesądza o fałszywości racji - wniosku.

We wnioskowaniu indukcyjnym zupełnym oprócz przesłanek będącymi zdaniami atomicznymi - furmułuje się przesłankę będącą zdaniem egzystencjalnym.

We wnioskowaniu przez indukcję zupełną z koniunkcji wszystkich przesłanek wynika wniosek, a jednocześnie z wniosku wynikają przesłanki atomiczne, natomiast nie wynika przesłanka egzystencjonalna.

W indukcji zupełnej wiadomość że popełniono błąd materialny nie przesądza o fałszywości wniosku.

Jeżeli jednak mamy dodatkowe informacje, że błąd popełniono w którejś z przesłanek atomicznych to przesądza to o fałszywości wniosku (bo przesłanki atomiczne są następstwem).

Popełnienie błędu materialnego w przesłance egzystencjalnej nie przesądza o fałszywości wniosku.

Wnioskowanie z analogii

We wnioskowaniu przez analogię przesłanki są zdaniami atomicznymi - wniosek również jest zdaniem atomicznym.

We wnioskowaniu przez analogię z przesłanek nie wynika wniosek, chociaż prawdziwość przesłanek zwiększa szanse na prawdziwość wniosku.

We wnioskowaniu tym z wniosku nie wynikają przesłanki.

Przy wnioskowaniu z analogii między przesłankami a wnioskiem nie zachodzi stosunek wynikania ani w jednym ani w drugim kierunku.

Błąd materialny nie przesądza o fałszywości wniosku (po prostu zmniejsza prawdopodobieństwo prawdziwości tegoż).

Aspekty porównania wnioskowań

1. Do jakiego rodzaju zaliczamy porównywane wnioskowań

DEDUKCYJNE -wnioskowanie niezawodne, wartościowe logicznie

REDUKCYJNE -wnioskowanie zawodne, wartościowe logicznie.

INDUKCJA ZUPEŁNA - wnioskowanie dedukcyjne niezawodne

INDUKCJA NIEZUPEŁNA - wnioskowanie redukcyjne uprawdopodobniające

ANALOGIA - Wnioskowanie uprawdapodabniające

2. Budowa przesłanek

DEDUKCYJNE - przesłanki o budowie prawa logicznego - jeżeli mamy wnioskowania rachunku zdań - to przesłanki sa zdaniami prostymi albo złożonymi, jeżeli mamy wnioskowania rachunku nazw - to przesłanki są zdaniami subsumpcyjnymi

REDUKCYJNE - przesłanki o budowie prawa logicznego - jeżeli mamy wnioskowania rachunku zdań - to przesłanki sa zdaniami prostymi albo złożonymi, jeżeli mamy wnioskowania rachunku nazw - to przesłanki są zdaniami subsumpcyjnymi

INDUKCJA ZUPEŁNA - prawie wszystkie przesłanki są zdaniami

atomicznymi, jedna jest zdaniem egzystencjalnym

INDUKCJA NIEZUPEŁNA -wszystkie przesłanki są zdaniami atomicznymi

ANALOGIA - Przesłanki są zdaniami atomicznymi

3. Budowa wniosku

DEDUKCYJNE - wniosek o budowie prawa logicznego zdanie proste albo złożone

REDUKCYJNE - wniosek o budowie prawa logicznego zdanie proste albo złożone

INDUKCJA ZUPEŁNA - wniosek jest zdaniem subsumpcyjnym

INDUKCJA NIEZUPEŁNA - wniosek jest zdaniem subsumpcyjnym

ANALOGIA - wniosek jest zdaniem atomicznym

4. Związek pomiędzy przesłankami a wnioskiem i odwrotnie.

DEDUKCYJNE - z przesłanek logicznie wynika wniosek

REDUKCYJNE - z przesłanek nie wynika wniosek, z wniosku wynikają przesłanki

INDUKCJA ZUPEŁNA - z koniunkcji przesłanek wynika wniosek, z wniosku wynikają przesłanki

INDUKCJA NIEZUPEŁNA - z przesłanek nie wynika wniosek, z wniosku wynikają przesłanki

ANALOGIA - z przesłanek nie wynika wniosek, z wniosku nie wynikają przesłanki zdanie proste albo złożone

5. Konsekwencje popełnienia błędu materialnego

DEDUKCYJNE - błąd materialny nie przesądza o fałszywości wniosku

REDUKCYJNE - błąd materialny przesądza o fałszywości wniosku

INDUKCJA ZUPEŁNA - błąd materialny w przesłankach atomicznych nie przesądza o fałszywości, błąd w przesłance egzystencjalnej nie przesądza o fałszywości.

INDUKCJA NIEZUPEŁNA - błąd materialny przesądza o fałszywości wniosku

ANALOGIA - błąd materialny nie przesądza o fałszywości wniosku

zdanie proste albo złożone

6. Czy można popełnić błąd formalny?

DEDUKCYJNE - nie można popełnić błędu formalnego

REDUKCYJNE - można popełnić błąd formalny

INDUKCJA ZUPEŁNA - nie można popełnić błędu formalnego

INDUKCJA NIEZUPEŁNA - można popełnić błąd formalny

ANALOGIA - można popełnić błąd formalny

---