NERWY LĘDŹWIOWE I KRZYŻOWE

Występują w liczbie odpowiadającej l. kręgów lędźwiowych.

Gałęzie dobrzuszne tworzą splot lędźwiowy.(podobnie zachowują się nerwy krzyżowe). Oba sploty łączą się dając splot lędźwiowo-krzyżowy.

Gałęzie dogrzbietowe nerwów lędźwiowych są nerwami mieszanymi, dzielą się na gałązki przyśrodkowe i boczne.(gałązki przyśrodkowe unerwiają mięśnie nadosiowe, gałązki boczne są nerwami skórnymi)

Od splotu lędźwiowo-krzyżowego odchodzą:

1. n.biodrowo-podbrzuszny (n. iliohypogastricus)

2. n.biodrowo-pachwinowy (n. ilioinguinalis)

3. n. płciowo - udowy (n. genitofemoralis)

4. n. skórny boczny uda (n. cutaneus femoris lateralis)

5. n. udowy (n. femoralis)

6. n. zasłonowy (n. obturatorius)

7. n.pośladkowy doczaszkowy (n. glutaeus cranialis)

8. n.pośladkowy doogonowy (n. glutaeus caudalis)

9. n. skórny doogonowy uda (n. cutaneus femoris caudalis)

10. n. sromowy (n. pudendus)

11. nn. odbytowe doogonowe (nn. rectales caudales)

12. n. kulszowy (n. ischiadicus)

1. Nerw biodrowo-podbrzuszny (n.iliohypogastricus)

Jest dobrzuszną gałęzią I nerwu lędźwiowego rdzeniowego. Przechodzi on między mięśniami m. lędźwiowym większym(m.pasoas major) a m. czworobocznym lędźwi (m.quadratus lumborum) i dzieli się na gałązkę boczną i przyśrodkową.

Gałązka boczna (ramus lateralis) wchodzi do m. brzusznych. Gałązka ta biegnie między mięśniami jak nerw następnie przechodzi:

• na powierzchnię boczną m. poprzecznego brzucha

• na powierzchnię boczną m. skośnego wewnętrznego brzucha

• na powierzchnię boczną m. skośnego zewnętrznego brzucha

• wchodzi pod skórę

mięśnie te zaopatruje we włókna ruchowe, ostatecznie jako gałąź czuciowa unerwia skórę.

Gałązka przyśrodkowa (ramus medialis) przylega ściśle do otrzewnej ściennej, unerwia ją i biegnie do pierścienia pachwinowego głębokiego. Unerwia:

• m. poprzeczny brzucha

• m. skośny wewnętrzny brzucha

wychodzi na powierzchnię m. skośnego zewnętrznego i wchodzi pod skórę okolicy pachwinowej i krocza. Unerwia:

• skórę sromu u samic

• skórę napletka u samców

• skórę przyśrodkowej strony uda u obu płci

Nerw biodrowo-podbrzuszny wysyła u konia pojedyncze odgałęzienia do następnego splotu lędźwiowego

U zwierząt z 7 kręgami szyjnymi są dwa nerwy biodrowo-podbrzuszne po każdej stronie - doczaszkowy i doogonowy

2. Nerw biodrowo-pachwinowy (n.ilioinguinalis)

Jest utworzony u konia z gałęzi dobrzusznej n. lędźwiowego II. Dzieli się na gałąź skórną boczną i gałąź skórną dobrzuszną.

Gałąź boczna unerwia:

• skórę pokrywającą mięsień naprężacz powięzi szerokiej i jego rozcięgno oraz okolicę boczną kolana

Gałąź dobrzuszna

• krzyżuje tętnicę i żyłę okalającą biodro głęboką

• wymienia włókna ze splotem autonomicznym okołonaczyniowym

• łączy się gałązkami z poprzednim i następnym n. lędźwiowym

• tworzą wspólny pień przechodzący przez kanał pachwinowy i:

• rozgałęzia się w skórze wymienia lub napletka oraz skórze przyśrodkowej powierzchni uda

3. Nerw płciowo-udowy (n.genitofemoralis)

Jest dobrzuszną gałęzią III nerwu lędźwiowego, ale u bydła i u konia otrzymuje również włókna od dobrzusznych gałęzi II i IV n. lędźwiowych.

• przechodzi przez m. lędźwiowy większy, oddaje gałązkę do tego mięśnia

• biegnie pod otrzewną, krzyżuje tętnicę okalającą biodro głęboką (circumflexa ilium profunda)

• łączy się ze splotem okołonaczyniowym

• przechodzi przez kanał pachwinowy

unerwia:

u samców

• skórę moszny (scrotum)

• osłonkę pochwową (tunica vaginalis)

• nasieniowód (ductus deferens) gałąź płciowa

• powrózek nasienny (funiculus spermaticus)

• napletek (praeputium)

• m. dźwigacz jądra zewnętrzny (m. cremaster externus)

• 
  przyległe części m. brzusznych

u samic

• wymię (uber) gałąź udowa

• przyśrodkową powierzchnię uda

często nerw ten bywa podwójny. Po przebiciu m. lędźwiowego większego dzieli się na gałąź płciową i gałąź udową.

4. Nerw skórny boczny uda (n.cutaneus femoris lateralis)

Jest nerwem mieszanym z dużą ilością włókien czuciowych. Powstaje z gałęzi dobrzusznej n. lędźwiowego IV oraz odgałęzień n. III i V.

• przechodzi między mięśniami: m. lędźwiowym większym i mniejszym

• biegnie z żyłą okalającą biodro głęboką

• oddaje gałązki do m. lędźwiowego większego

• wychodzi na przyśrodkową powierzchnię m.naprężacza powięzi szerokiej

• unerwia skórę przednio przyśrodkowej powierzchni uda

5. Nerw udowy (n.femoralis)

powstaje u konia z gałęzi dobrzusznych III, IV, V, VI n. lędźwiowych. Jest najgrubszym nerwem splotu. Od splotu przechodzi:

• między mięśniami:

- m. lędźwiowym mniejszym

- m. najdłuższym uda

- m. biodrowo- lędźwiowym

- do rozstępu lędźwiowego

• wychodzi z naczyniami przez pierścień udowy

• na terenie jamy miednicznej oddaje gałęzie ruchowe do sąsiednich mięśni:

• m. najdłuższego uda

• m. łonowego

• m. smukłego?

• m. lędźwiowego większego

• w kanale udowym od nerwu udowego oddziela się nerw dopiszczelowy (który u konia jest nerwem mieszanym)

• dalej pień nerwu udowego rozgałęzia się na 5-7 gałęzi końcowych, które wchodzą w m. czworogłowy uda

Nerw dopiszczelowy (n.saphenus) (Inaczej, nerw udowo-goleniowy)

• biegnie w kanale udowym, przykryty przez m. smukły i m. najdłuższy uda

unerwia:

• m. najdłuższy uda

• m. łonowy

• m. smukły

• przebija powięź udową przyśrodkową i wchodzi pod skórę

• biegnie po zewnętrznej powierzchni powięzi przyśrodkowej uda

unerwia:

• skórę przyśrodkowej strony stawu kolanowego

• skórę przyśrodkowej strony podudzia

• skórę grzbietowej strony stępu

• przyśrodkowej strony śródstopia niemal do stawu pęcinowego

• oddaje gałązki czuciowe do torebki stawu udowo-piszczelowego przyśrodkowego

6. Nerw zasłonowy (n.obturatorius)

powstaje z gałęzi dobrzusznych nerwów IV, V, VI i łączy się z przednią częścią splotu krzyżowego, przez co przyczynia się do powstania splotu lędźwiowo-krzyżowego. Jest on nerwem wyłącznie ruchowym.

• razem z tętnicą i żyłą zasłonową kieruje się do otworu zasłonowego

• wychodzi z jamy miednicznej na przyśrodkową stronę k.udowej

• wysyła gałązki ruchowe do m. zasłaniacza zewnętrznego

• dzieli się na dwie gałęzie: doczaszkową i doogonową

• gałąź doczaszkowa przechodzi między mięśniami:

- m. łonowym

- m. przywodzicielem uda

• unerwia te mięśnie oraz m. smukły

• gałąź doogonowa unerwia m.zasłaniacz zewnętrzny m. przywodziciel uda i wysyła odgałęzienia do stawu biodrowego

NERWY KRZYŻOWE

Występują w liczbie odpowiadającej l. Kręgów. Każdy nerw dzieli się jeszcze w obrębie kręgu na gałąź dogrzbietową i dobrzuszną.

Gałęzie dogrzbietowe po wyjściu z kanału kręgowego dzielą się na gałązki przyśrodkowe i boczne. Gałązki przyśrodkowe unerwiają

• m. wielodzielny (m. multifidus)

• dogrzbietowe mm.ogona oraz głowy

• krzyżowe mm. zginaczy uda: m. dwugłowy uda i m. półścięgnisty

Gałązki boczne, znane jako nerwy środkowe pośladków unerwiają:

• czuciowo skórę pokrywającą górną część m. dwugłowego uda

Gałęzie dobrzuszne po wyjściu z kanału kręgowego łączą się ze sobą i z gałęzią dobrzuszną ostatniego nerwu lędźwiowego tworząc splot krzyżowy. Oddaje liczne gałązki do autonomicznego splotu miednicznego i gałązki łączące do zwojów nerwowych współczulnych odcinka krzyżowego oraz następujące nerwy:

1. Nerw pośladkowy doczaszkowy (n.gluteus cranialis)

2. Nerw pośladkowy doogonowy (n.gluteus caudalis)

3. Nerw skórny doogonowy uda (n.cutaneus femoris caudalis)

4. Nerw sromowy (n. pudendus)

5. Nerwy odbytowe doogonowe (nn.rectales caudales)

6. Nerw kulszowy (n.ischiadicus)

1. Nerw pośladkowy doczaszkowy (n.gluteus cranialis)

Jest nerwem wyłącznie ruchowym. Powstaje z gałęzi dobrzusznych ostatniego nerwu lędźwiowego i pierwszego krzyżowego.

• Biegnie z tętnicą pośladkową doczaszkową przez wcięcie kulszowe większe na boczną powierzchnię skrzydła k. biodrowej

• Rozgałęzia się w mięśniach pośladkowych:

• m. pośladkowym średnim

• m. pośladkowym głębokim

• m. naprężacza powięzi szerokiej

• m. pośladkowego powierzchownego

2. Nerw pośladkowy doogonowy (n.gluteus caudalis)

Powstaje z gałęzi dobrzusznych I, II i ewentualnie III n. krzyżowych. Jest nerwem ruchowym. Biegnie:

• z t. pośladkową doogonową w kierunku m. dwugłowego uda

unerwia u konia:

• tylną część m. pośladkowego powierzchownego

• m. dwugłowy uda, z wyjątkiem jego tylnej części (którą unerwia n.piszczelowy)

• głowę kręgową m. półścięgnistego

3. Nerw skórny doogonowy uda (n.cutaneus femoris caudalis)

(u psa str.45) u zwierząt domowych jest nerwem mieszanym. Czuciowo- ruchowym.

• biegnie razem z t. pośladkową doogonową w kierunku m. dwugłowego uda

• po drodze krzyżuje n. pośladkowy doogonowy i n. sromowy

• zachodzi wymiana włókien miedzy doogonowym uda a n. sromowym

• n. skórny doogonowy uda wchodzi między m.dwugłowy uda i m. półścięgnisty

• oddaje włókna czuciowe nn. Tylne pośladków do skóry pokrywającej guz kulszowy i do tylnej powierzchni uda

• kończy się na głowie kręgowej m. dwugłowego uda

• i w głowie kręgowej m. półścięgnistego

4. Nerw sromowy (n.pudendus)

U konia powstaje z gałęzi dobrzusznych nn. krzyżowych III i IV.

• pień nerwu biegnie z t. sromową wewn. Do wpustu doogonowego jamy miednicznej

• zagina się na łuku kulszowym i wchodzi w bruzdę prącia

• w której biegnie jako nerw grzbietowy prącia (n. ma falisty przebieg w czasie wzwodu prostuje się)

• n. grzbietowy prącia wysyła odgałęzienia do ciał jamistych prącia i do napletka

• u samic wchodzi w grzbietowy rowek łechtaczki i unerwia łechtaczkę oraz wargi sromowe

• u konia unerwia również skórę między udami aż do wymienia

• w jamie miednicznej wysyła odgałęzienie do n. skórnego doogonowego uda

• oraz małe gałązki do m. unosiciela odbytu i mm. ogona

znaczna część włókien n. sromowego dochodzi do odbytnicy jako n. odbytowy pośrodkowy, mniejsza część zaś idzie do skóry krocza jako n. krocza (nn. perinei)

5. Nerwy odbytowe doogonowe (nn.rectales caudales)

U konia i bydła są utworzone z gałęzi dobrzusznych nn. krzyżowych IV i V. Otrzymują one gałązkę od n. sromowego i unerwiają:

• koniec jelita prostego

• m. zwieracz odbytu zewnętrzny

• głowę kręgową m. półbłoniastego (u konia)

• skórę odbytu i jego okolicy aż do guza kulszowego

• u samic również skórę tylnej powierzchni wymienia

6. Nerw kulszowy (n.ischiadicus)

Najdłuższy i najgrubszy nerw splotu krzyżowego, a także największy nerw obwodowy.

Powstaje z gałęzi dobrzusznych VI n lędźwiowego i I II III n krzyżowych

Odgałęzienia tworzące pień n kulszowego tworzą splot kulszowy( plexus ischiadicus)

---