Skala Leonhardt

Skala rozwoju niewidomych dzieci wieku 0-2 lat

Ma pomóc specjalistom i rodzicom DZ niewidomych zorientować się, na jakim poziomie rozwoju funkcjonuje dane dziecko w zakresie: poruszania się, percepcji słuchowej, percepcji dotykowej, komunikowania się, rozwoju poznawczego i motoryki.

Jest narzędziem pozwalającym dość precyzyjnie określić, jakie umiejętności DZ opanowało, a jakich czynności nie wykonuje. Pozwala określić całościowe funkcjonowanie dziecka i wskazać kierunki jego usprawniania.

Stosując Skalę, należy pamiętać, że:

1. Ocena funkcjonowania DZ powinna stanowić element całościowej obserwacji,

2. Matka bądź inna bliska osoba powinna być z DZ w trakcie jego oceny,

3. Ocena powinna przebiegać w naturalnych warunkach, a w razie potrzeby aranżowane sytuacje powinny mieć charakter zabawowy, dostosowany do umysłowego wieku dziecka,

4. Obserwacje powinno się przeprowadzać w okresach czuwania DZ, tj. w okresach najbardziej sprzyjających pojawieniu się określonych reakcji,

5. Obserwator powinien zwracać uwagę na różne szczegóły towarzyszące reakcjom zasadniczym,

6. Wszystkie „typowe” i „nietypowe” reakcje DZ i jego matki w stosunku do niego powinny być analizowane.

Odnosi się tylko do dzieci niewidomych.

Wiele niewidomych DZ w początkowym okresie życia przejawia nerwowość.

W swojej obserwacji musimy brać pod uwagę czynnik jakim jest relacja matka - DZ.

Skala składa się 173 pkt, które są pogrupowane w 6 obszarów rozwojowych:

1. Postawa- motoryka.

2. Zmysł słuchu,

3. Komunikacja,

4. Zmysł dotyku: rozpoznanie i zręczność ruchów,

5. Rozwój poznawczy,

6. Nawyki.

Obszary te dzielą się na poziomy, dotyczące różnych aspektów rozwoju.

Poziomy:

Ad. Postawa - motoryka:

1. postawa

2. Chodzenie

3. Samodzielność

Ad. Zmysł słuchu:

1. Zachowania rozpoczynające się w pierwszych miesiącach zycia, nawet gdy ich rozwój trwa do końca 1 r.ż.

2. Zachowania od 12-24 m-c.ż.

Ad. Komunikacja

1. Interakcje - odpowiada powstaniu więzi M-DZ oraz pierwszych interakcji DZ z otoczeniem

2. Komunikacja

3. Opanowanie mowy

Rozróżniono także 2 rodzaje zadań - chęć komunikacji (możliwości, chęć i nawiązywanie kontaktu na poziomie gestów/ werbalnie) i rozumienie (w jaki sposób dz. rozumie sytuacje interakcyjne, w których bierze udział).

Ad. Zmysł dotyku: rozpoznawanie i zręczność ruchów

1. Wstępny (odkrycie rąk jako organu postrzegania rzeczywistości)

2. Przedmiotowy (przedmioty w centrum aktywności manualnej dz.)

3. Patrzy za pomocą rąk (dz. osiąga wrażliwość dotykową)

Ad. Rozwój poznawczy:

- schemat własnego ciała,

- pojęcia przestrzenne,

- lateralizacja,

- orientacja w czasie,

- liczba,

- naśladowanie,

- wyobrażenia przedmiotu stałego (niezmiennego),

- kategoryzowanie,

- pamięć werbalna.

Ad. Nawyki - brak wyodrębnionych poziomów (odpowiada postępowi w uzyskiwaniu samodzielności).

Oprócz poziomów w każdym obszarze można wyróżnić tzw. pkt kluczowe in. prowzrostowe. Są to podstawowe warunki, na których bazować będzie osiąganie następnych umiejętności. Są ściśle związane z rodzajami relacja M-DZ oraz zainteresowaniem dz. otaczającym światem.

Skala ma dać odp. na pyt., jak kształtuje się osobowość DZ, od czego zależeć będzie osiąganie kolejnych etapów rozwoju.

Warunki stosowania skali:

1. Należy starać się o stworzenie atmosfery relaksu, w której matka i dziecko czuliby się dobrze. Podczas wykonywania testu liczą się tylko odpowiedzi uzyskane we właściwych warunkach.

2. Źródłem inf. o rozwoju dziecka jest obserwacja jego zabawy spontanicznej

3. Należy obserwować dziecko w towarzystwie rodziców lub kogoś bliskiego z rodzin. Ze względu na wczesny wiek dziecka konieczne jest, aby matka czy ktoś z rodziny wywoływał oczekiwane przez nas zachowania, przede wszystkim gdy dziecko nie zna specjalisty stosującego Skalę.

4. Jeśli specjalista jest osobą znaną dziecku, będzie mógł (powinien) w wielu punktach uczestniczyć zawsze w sytuacji zabawy. Wcześniej należy nawiązać doby kontakt z dzieckiem.

5. Testujący powinien mieć pewne doświadczenie w pracy z niemowlętami, małymi dziećmi i irch rodzicami oraz powinien odbyć odpowiedni trening. Wprowadzanie sytuacji ujętych w skali powinno zachodzić w miarę naturalnie, bez zaglądania do podręcznika.

6. Należy ograniczyć używanie ołówka i papieru. Poleca się robienie małych przerw by zanotować uzyskane rezultaty.

Należy czasem skomentować pozytywny wynik, by rodzice mogli uczestniczyć w sukcesie dziecka. Badanie może zostać przeprowadzone w kilku sesjach by uniknąć zmęczenia dziecka. Nie należy ograniczyć czasu na dana odpowiedź. Ocenianie dziecka nie wymaga stosowania skali w całości. Wybieramy te punkty, które są odpowiednie dla jego wieku. Jeżeli dziecko nie radzi sobie z początkowymi punktami z jego przedziału wiekowego, należy przejść do punktów z niższego przedziału niż chronologiczny wiek dziecka. Gdy dziecko ma jakąś specyficzną umiejętność - stosujemy punkty, które znajdują się ponad jego przedziałem wiekowym.

Wcześniaki - odpowiednio niższe zakresy wiekowe.

---