1. Podstawowe wiadomości o prawie

1. Prawo - pojęcie i funkcje, związek prawa z moralnością,

Prawo-zbiór norm ogólnych pochodzących od organów państwa, na których straży stoi przymus państwowy

Funkcje-kontrola zachowań, rozdział dóbr i ciężarów, regulacja konfliktów

Prawo a moralność- prawo pozostaje prawem niezależnie od słuszności czy sprawiedliwości

2. Normy prawne i ich rodzaje, przepisy prawne, akty prawne,

Norma prawna-wynikająca z przepisów prawa reguła postępowania wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym

Rodzaje norm-nakazująca, zakazująca, zezwalająca

Przepisy prawne-samodzielna jednostka, wskazująca sposób postępowania, wyodrebniona formalnie, wizualnie wyróżniona

Akty prawne-rezultat tworzenia prawa przez orga, jednostronny, dwustronny, konstytutywny, deklaratoryjny

3. Wykładnia prawa, luki prawne i ich wypełnianie, kolizje przepisów i reguły kolizyjne,

Wykładnia prawa-polega na wyjaśnieniu sensu przepisów prawnych

Luki prawne-sytuacja, której nie ma uregulowanej w przepisach prawa

Kolizje przepisów-występuje, gdy przepisów jest zbyt wiele tzn. gdy stosunek prawny jest uregulowany więcej niż jednym przepisem, które wzajemnie się wykluczają

Reguły kolizyjne-reguły mające na celu usunięcie sprzeczności w systemie prawa

4. Źródła prawa powszechnie obowiązującego (ich hierarchia; szczególne miejsce Konstytucji, tryb jej zmiany; ustawy i tryb legislacyjny; ratyfikowane umowy międzynarodowe i ich moc; rozporządzenia; rozporządzenia z mocą ustawy; akty prawa miejscowego; miejsce prawa wspólnotowego w systemie prawa polskiego, rodzaje aktów prawa UE).

Źródła prawa- konstytucja RP z 1997r.

Hierarchia- akt stojący niżej musi być zgodny z aktami stojącymi wyżej

Szczególne miejsce Konstytucji-akt normatywny stojący najwyżej, najważniejszy akt

Tryb zmiany- całkowita (formalna, materialna) częściowa (korekcyjna, innowacyjna)

Ustawa- akt prawny powszechnie obowiązujący

Tryb legislacyjny-proces tworzenia przez organy państwowe i samorządowe aktów prawnych powszechnie obowiązujących na danym terenie.

Ratyfikowane umowy-zatwierdzenie przez powołany do tego organ państwowy, umowy międzynarodowej zawartej przez rząd (art. 89), może przekazać organizacji międzynarodowej kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach (art. 90)

Rozporządzenie- akt wykonawczy do ustawy wydany na podstawie szczegółowego upoważnienia (art. 92)

Akty prawa miejscowego- specyficzna grupa aktów powszechnie obowiązujących, posiadają wszystkie cechy tych aktów, ale obowiązują na obszarze tylko organu który wydał dany akt

2. Prawo konstytucyjne

1. Konstytucyjne zasady ustroju RP: suwerenności narodu; niepodległości i suwerenności państwa; demokratycznego państwa prawnego; hierarchicznego systemu źródeł prawa; społeczeństwa obywatelskiego; podziału i równowagi władzy; inne (republikańskiej formy państwa, reprezentacji politycznej, legalizmu, pomocniczości, pluralizmu społecznego).

Pluralizm polityczny- w państwie istnieją obok siebie różnorodne formy zrzeszania się obywateli funkcjonujące w sferze politycznej(związki zawodowe, stowarzyszenia)

-wielkość partii, równość partii, demokratyczna rola partii

Podział władzy-ustrój opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej, sądowniczej (art.10)

Pomocniczość- władza centralna winna spełniać funkcję pomocniczą, wypełniając jedynie te zadania, które nie mogą być wykonane efektywnie na niższych poziomach organizacyjnych

Suwerenność narodu-władza określonego zbiorowego lub indywidualnego podmiotu, wewnątrz państwa

Niepodległości i suwerenności państwa-RP strzeże niepodległości i nienaruszalności terytorium, zapewnia wolność i prawa obywatela, zapewnia bezpieczeństwo, ochronę środowiska ( art.. 5,9,26.1)

Republikańskiej formy państwa- władza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów, państwo jest wspólnotą obywateli

Demokratyczne państwo prawne- urzeczywistnia zasady sprawiedliwości społecznej, organy działają w granicach prawa (art. 2,7)

Legalizm- postępowanie zgodnie z obowiązującym prawem (art.7), mogą czynić tylko to co im prawo nakazuje i pozwala.

2. Organy władzy ustawodawczej (Sejm i Senat: prawa wyborcze, mandat, immunitet, organy, funkcje; Zgromadzenie Narodowe).

Sejm-460 posłów, wybiera się w wyborach powszechnych, bezpośrednich, proporcjonalnych, równych i tajnych, 21 lat, funkcje-ustawodawcza, kontrolna, kreacyjna

Senat-izba wyższa od parlamentu (100 senatorów), przywrócony w 1989r, posiada większe uprawnienia niż sejm, wnosi poprawki do projektów, wyraża zgodę na decyzje personalne sejmu, posiada prawo inicjatywy ustawodawczej,30 lat

Zgromadzenie Narodowe-forma wspólnych obrad sejmu i senatu, obradom przewodniczy Marszałek Sejmu, zwoływane do wypełnienia kompetencji np. przysięga prezydenta (art. 130), uznanie trwałej niezdolności prezydenta (art. 131), oskarżenie prezydenta (art.145), orędzie prezydenta

Mandat-pełnomocnictwo przyznane wybranemu kandydatowi do sprawowania funkcji posła

Immunitet-osoba korzystająca nie podlega określonym przepisom do przestrzegania których inne osoby są zobowiązane (formalny, materialny)

Prawo wyborcze-ogół praw i norm regulujący proces wyborów, kodyfikacja prawa

3. Organy władzy wykonawczej (Prezydent: wybory, kompetencje; Rada Ministrów: powoływanie, skład, kompetencje, ministrowie).

Prezydent-najwyższy przedstawiciel RP, czuwa nad przestrzeganiem konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa, nienaruszalności i niepodzielności terytorium, wybierany przez naród, 5 lat, max 2 kadencje, 35 lat, ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, mianuje i odwołuje przedstawicieli RP, najwyższy zwierzchnik Sił Zbrojnych, nadaje stopnie wojskowe, nadaje obywatelstwo, ordery, wydaje akty urzędowe,

Rada Ministrów-powoływana przez prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną RP, zapewnia wykonanie ustaw, wydaje rozporządzenia, chroni interesy skarbu państwa, Prezes+ ministrowie, czas nieokreślony, funkcjonuje do dymisji przez premiera, minister( bez teki, resortowy) 21 osób obecnie

4. Organy władzy sądowniczej (władza sądownicza a wymiar sprawiedliwości; zasady organizacji i funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości: Sąd Najwyższy; Trybunał Stanu - skład i kompetencje,

odpowiedzialność konstytucyjna; Trybunał Konstytucyjny: skład i kompetencje, kontrola konstytucyjności prawa, skarga konstytucyjna).

Władza sądownicza- jedna z podstawowych władz, sprawują sądy i trybunały, odrębność i niezależność od innych władz, podział: najwyższy, powszechny, administracyjny, wojskowy

Wymiar Sprawiedliwości- funkcja polegająca na rozstrzygnięciu sporów przez niezawisłe sądy( sąd najwyższy, apelacyjny, rejonowy, wojewódzki

Sąd Najwyższy-naczelny organ władzy sądowniczej, sprawuje władze nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania (art. 183)

Trybunał Stanu- głównym zadaniem jest egzekwowanie odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych(art.198), skład prezes sądu najwyższego, 2 zastępców i 16 członków wybranych przez sejm spoza grona, może orzec utratę czynnego i biernego prawa, utratę orderów, odznaczeń, zakaz zajmowania stanowisk, pozbawić mandatu, kary w ustawach

Trybunał Konstytucyjny-organ sądownictwa konstytucyjnego, podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu z normami wyższego rzędu, rozpatrywanie skarg, kontrolowanie ustaw, umów międzynarodowych, 15 sędziów obecnie,

Skarga konstytucyjna- środek prawny przewidziany do usuwania z systemu prawa norm niezgodnych z konstytucji, skargę rozpatruje TK na jawnej i publicznej rozprawie,

Odpowiedzialność konstytucyjna- konsekwencje, które można zastosować wobec osób zajmujących wysokie stanowisko w państwie, ponieważ naruszyły konstytucję bądź ustawę

5. Inne organy władzy publicznej (Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich).

NIK- podlega sejmowi, kontroluje działalność instytucji państwowych pod różnymi aspektami

RPO- organ 1 osobowy, stoi na straży wolności, praw człowieka, samodzielny, samoistny,5 lat, funkcje: prewencyjna, diagnostyczna, kontrolna, kreująca

3. Administracja publiczna i postępowanie administracyjne

1. Pojęcia administracji publicznej i organu administracyjnego; zadania i kompetencje, odpowiedzialność organu władzy publicznej, pojęcie samorządu terytorialnego, jego organy i ich kompetencje,

Administracja publiczna-zaspokojenie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, spełnia zadania publiczne, zbiorowe

Samorząd terytorialny-wykonuje zadania nie zastrzeżone przez konstytucje lub ustawę (gmina, powiat, województwo),

2. Prawo administracyjne, formy działania administracji, akty administracyjne i ich typy,

Prawo administracyjne-gałąź prawa obejmująca zespół norm generalnie-abstrakcyjne, określa strukturę oraz zasady funkcjonowania administracji publicznej(ustrojowa), reguluje prawa i obowiązki organów administracji(materialna), określa postępowanie(procesowe),

Akt administracyjny-jedna z prawnych form, jednostronne oświadczenie( nakaz, licencja, koncesja, pozwolenie)

Formy działania-akty normatywne, akty administracyjne, ugody, porozumienia,czynności

3. Postępowanie administracyjne (ogólne zasady k.p.a., decyzja administracyjna i jej budowa, odwołanie od decyzji adm.).

4. Prawo karne

1. Funkcje prawa karnego i jego źródła,

Funkcje prawa-ochrona, gwarancja, sprawiedliwość, źródło: kodeks karny, kodeks postępowania karnego, kodeks karny wykonawczy

2. Zasady prawa karnego (określoności przestępstwa i kary, odpowiedzialności za czyn, odpowiedzialności indywidualnej, winy, humanitaryzmu),

Określoności przestępstwa i kary-

Odpowiedzialności za czyn- odpowiedzialność dotyczy wyłącznie spraw, które zostały zrealizowane

Odpowiedzialności indywidualnej-w przypadku działania grupowego, odpowiedzialność orzekana jest zasadą indywidualizacji, osobisty

Winy-osoba popełniająca czyn może zostać skazana tylko wtedy, gdy można wobec niego postawić zarzut

Humanitaryzmu-przepisy są tak skonstruowane, aby w centrum stał człowiek, biorąc pod uwagę miarę ludzkiej możliwości

3. Zasady obowiązywania ustaw karnych (kolizja ustaw w czasie, terytorialny zasięg prawa karnego, ekstradycja obywatela polskiego, immunitety),

Kolizja ustaw w czasie- czyn „A” wg starej ustawy nie był przestępstwem nowa ustawa nie ma zastosowania, czyn „A” wg starej ustawy był przestępstwem, ale nie zapadł jeszcze prawomocny wyrok zastosowanie ma nowa ustawa, chyba że stara jest dla sprawcy względniejsza, czyn „A” wg starej ustawy był przestępstwem i zapadł już prawomocny wyrok nowa ustawa nie ma zastosowania, chyba że czyn przestał być przestępstwem bądź jest zagrożony łagodniejszą karą

Terytorialny zasięg- terytorium RP, polski statek, samolot

Ekstradycja obywatela- jest zakazana z wyjątkiem wniosku innego państwa za popełniony czyn poza granicami, decyduje sąd

4. Przestępstwo - definicja i jej elementy, ustawowe znamiona przestępstwa, rodzaje przestępstw, stadia realizacji, kontratypy, wina,

Przestępstwo-czyn zabroniony pod groźbą kary o znamionach ustawowych opisanych przez ustawę karną obowiązującą w czasie i miejscu popełnienia przestępstwa, elementy-czyn człowieka, zabroniony przez ustawę, bezprawny, zawiniony, społecznie szkodliwy)

Rodzaje- zbrodnia, występek, materialne, formalne, umyślne, nieumyślne, polityczne, pospolite, działanie, zaniechanie

Wina-nie ma przestępstwa bez winy sprawcy (psychologiczna, normatywna, relacyjna, prewencyjna)

Stadia realizacji-zamiar, przygotowania, usiłowanie, dokonanie

Kontratyp- postępowanie, które w normalnych warunkach jest bezprawne, staje się prawnie dozwolone ze względu na zaistnienie określonych przesłanek

Znamiona ustawowe- nie ma przestępstwa bez ustawy, przestępstwem może być tylko takie działanie, które jako przestępstwo jest opisane przez prawo karne

5. Kara - pojęcie i jej rodzaje wg. k.k.,

Kara- sankcja przewidziana przez prawo za popełnienie czynu zabronionego, karą może być grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności, areszt

6. Podstawowe zagadnienia postępowania karnego (zasady ogólne: ścigania przestępstw z urzędu, skargowości, kontradyktoryjności procesu, prawdy materialnej, swobodnej oceny dowodów, zasada in dubio pro reo, ciężaru dowodu, domniemania niewinności; uprawnienia podejrzanego).

Zasada In dubio pro reo- wątpliwości nie mogące się rozstrzygnąć nie można tłumaczyć na niekorzyść oskarżonego,

Domniemana niewinność-zasada, według której każda osoba jest niewinna, wobec zarzutów, dopóki wina nie zostanie udowodniona

Uprawnienia podejrzanego- prawo do znajomości zarzutów, wgląd w akta, prawo do obrony, do milczenia,

Kontradyktoryjność procesu- zbieranie dowodów od każdej ze stron do walki o korzystne rozstrzygnięcie sprawy

Prawda materialna- wiedza zgodna ze stanem faktycznym

Swobodna ocena dowodów- sąd każdorazowo i samodzielnie podejmuje decyzje o tym, które dowody uznać za wiarygodne, które za mocne, słabe

Ściganie przestępstw z urzędu-prokurator i policja mają zwalczać i ścigać niezależnie od woli, chęci trzecich osób

Skargowość- kierowniczy organ procesowy prowadzi postępowanie tylko na żądanie innego uprawnionego podmiotu

5. Prawo działalności gospodarczej i prawo spółek

1. Działalność gospodarcza (podstawowe definicje: działalność gospodarcza, przedsiębiorca, przedsiębiorstwo, firma; swoboda działalności gospodarczej; etapy podejmowania),

Działalność gospodarcza-zarobkowa działalność, wytwórcza, handlowa, budowlana,

Przedsiębiorca-osoba fizyczna, prawna, wykonująca działalność gospodarczą

Przedsiębiorstwo-zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności

Firma- imię i nazwisko osoby fizycznej oraz nazwa osoby prawnej, firmę ujawnia się w rejestrze, nie są anonimowe

Swoboda działalności-podejmowanie, wykonywanie, zakończenie jest wolne dla każdego na równych prawach, zachowanie warunków określonych w przepisach

Etapy-urząd miasta, urząd statystyczny, konto, US, Zus, pieczątka

2. Formy prowadzenia działalności gospodarczej (osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, spółka cywilna, spółki handlowe - cechy charakterystyczne każdej spółki, utworzenie spółki, prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja, odpowiedzialność za zobowiązania, różnice pomiędzy spółkami osobowymi i handlowymi)

Osoba fizyczna-od chwili urodzenia do śmierci, posiada zdolność prawną

Spółka cywilna-nie posiada osobowości prawnej, wspólnicy dążą do osiągnięcia celu, umowa pisemna, wkład do spółki, każdy uprawniony i zobowiązany, równy udział w zyskach, można wyłączyć ze strat wspólnika ale nie z zysków, stałość składu,

Spółka handlowa-osobowe, kapitałowe, prawna forma współdziałania co najmniej 2 podmiotów, osobowa zmiana wymaga zgody wszystkich, brak osobowości prawnej, wspólnicy wnoszą wkład kapitałowa duże przedsiębiorstwa, posiada kap. zakładowy, osobo. prawna, wyłączenie odpowiedzialności wkładem nie może być usługa, praca, rzecz niezbywalna

Odpowiedzialność-

Różnice- mają osobowość prawną, są samodzielne;

za zobowiązania odpowiada spółka;

struktura organizacyjna określona przez przepisy;

prowadz. spraw i reprez. należy do zarządu;

określona wysokość kapitału założycielskiego;

mogą być jednoosobowe

6. Prawo cywilne

1. Źródła prawa cywilnego i jego działy, cechy prawa cywilnego,

Źródła-kodeks cywilny z 1964, konstytucja, rozporządzenie, ratyfikowane umowy, prawo ue, dzielimy na ogólne, rzeczowe, zobowiązania, spadkowe, rodzinne, niematerialne

Cechy prawa- hipoteza, dyspozycja, sankcja,

2. Podmioty prawa cywilnego (osoby fizyczne, osoby prawne, ułomne osoby prawne, pojęcia zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych),

Osoba fizyczna-prawne określenie człowieka, posiada zdolność prawną, możliwość bycia podmiotem prawa,

Osoba prawna-jeden z rodzajów samodzielnych podmiotów prawa, jednostka organizacyjna, trwałe zespolenie ludzi,

Ułomne osoby-podmiot posiadający zdolność prawną ale nie posiada osobowości (jawna, partnerska, komandytowa, wspólnota mieszkaniowa

Zdolność prawna-zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków, przez całe życie,

Zdolność do czynności-zdolność do dokonywania we własnym imieniu czynności, do samodzielnego kształtowania sytuacji prawnej

3. Przedmioty stosunków cywilnoprawnych (pojęcia: rzeczy, mienie, ruchomości i nieruchomości, inne),

Prawo rzeczowe-dział prawa, które reguluje sprawy do rzeczy( nieruchomości, ruchomości)

Mienie-własność i inne prawa majątkowe

Rzeczy-przedmioty materialne, samoistność,

Ruchomość-rzecz ruchoma, to co nie jest nieruchomością

Nieruchomość-jeden z rodzajów rzeczy, część powierzchni stanowiący odrębny przedmiot własności(grunt, budynek),

4. Własność (uprawnienia właściciela, ochrona prawa własności, nabycie własności, współwłasność) i inne prawa rzeczowe (użytkowanie wieczyste, ograniczone prawa rzeczowe),

Współwłasność-własność rzeczy przysługuje kilku osobom

Ochrona własności-oparta na systemie roszczeń(windykacja, negatoryjne)

Nabycie własności-zawłaszczenie, zasiedzenie, przemilczenie, umowa, odłączenie pożytków, przetworzenie, nacjonalizacja, egzekucja, dziedziczenie, nadanie,

Rodzaje praw- własność, użytkowanie wieczyste, ograniczone prawa(hipoteka, zastaw, służebność, użytkowanie)

Użytkowanie wieczyste-grunty, min 40 lat, prawo pierwokupu,

5. Czynności prawne (oświadczenia woli, ich wady, treść czynności prawnej, podział czynności prawnych, formy czynności prawnych),

Oświadczenie woli-ma na celu wywołanie określonych skutków, zamiaru(pisemna, ustna)

Wady-brak świadomości, pozorność, błąd, groźba,

Czynności-jednostronne (złożenie oferty, testament), dwustronne (zawarcie umowy)

Formy-pisemna, akt notarialny, zastępcza, elektroniczna,

6. Prawo zobowiązań (pojęcia: dług i wierzytelność, solidarność, rodzaje zobowiązań, źródła ich powstania, odpowiedzialność, szkoda),

Źródła zobowiązań-umowy, decyzje,akt administracyjny, czyny, bezpodstawne wzbogacenie,

Rodzaje-czas, właściwości, przedmiot,

Dług-obowiązek, które dłużnik jest zobowiązany spełniać na rzecz wierzyciela

Wierzytelność-uprawnienie do żądania spełnienia świadczenia z określonego stosunku

Szkoda-nie zdefiniowane w ustawie, wszelkie uszczerbki, poszkodowany doznał wbrew woli

Solidarność-wspólnota działania, karne i kooperacyjne

Odpowiedzialność-ujemne konsekwencje wobec określonego podmiotu za własne czyny, cywilna, karna, konstytucyjna

7. Ogólne postanowienia dotyczące umów (swoboda zawierania umów, zawieranie umów, rodzaje umów).

Rodzaje umów-jednostronne, dwustronne, odpłatne, nieodpłatne, konsensualne, realne, nazwane, nienazwane, mieszane

Zawarcie-zgodne oświadczenie woli stron, dotyczące składników przedmiotowo i podmiotowo

Swoboda-swobodna wola obu stron zawarcia umowy, wybór, kształtowanie treści według uznania,

nie mają osobowości prawnej;

za zobowiązania odp. wpolnicy

struktura organizacyjna określona w umowie;

prowadz. spraw i reprez. należy do wspólników;

dowolna wysokość kapitału założ. (wyj. s.k.a.);

nie mogą być jednoosobowe

---