Poradnik maturzysty, czyli jak prawidłowo sporządzić bibliografię?

Co to jest bibliografia?

Bibliografia - to uporządkowany spis (wykaz, zestawienie) dokumentów (książek, czasopism, artykułów, publikacji internetowych, filmów i in.), dobranych według pewnych kryteriów, spełniający określone zadania informacyjne.

Literatura podmiotu - inaczej bibliografia podmiotu, to wszystkie dokumenty, poddawane analizie. Oprócz dzieł literackich mogą to być również dzieła sztuki, utwory muzyczne, film
i inne. Jednym słowem są to dzieła omawiane w pracy (nie powinno być ich za dużo 3-5).

Literatura przedmiotu - czyli tak zwana bibliografia przedmiotowa, to pozycje krytyczno-literackie, które posłużyły do opracowania tematu. Są to publikacje o przedmiocie pracy,
o cytowanych w pracy dziełach i autorach. Czyli są to książki, artykuły itd. (bądź ich fragmenty) związane z tematem prezentacji, z którymi zapoznaliście się, przygotowując się do przedstawienia danego zagadnienia. Możemy tu zamieścić także strony internetowe, ale należy zachować ostrożność i dokładnie sprawdzić zawartość strony, którą chcemy umieścić w bibliografii! Nie traktujemy także wszelkiego rodzaju bryków i streszczeń jako literatury przedmiotu, chodzi tu o poważniejsze teksty na dany temat.

W bibliografii załącznikowej (taką bibliografię sporządzamy do swojej prezentacji maturalnej) stosuje się skrócony opis bibliograficzny.
Poszczególne elementy opisu oddzielamy znakami interpunkcyjnymi.

Opis bibliograficzny - to wymienione w ustalonej kolejności cechy dokumentu wyraźnie go charakteryzujące i odróżniające od innych. Inaczej mówiąc to zespół danych niezbędnych do zidentyfikowania dokumentu.

Opisy powinny być uporządkowane w kolejności alfabetycznej lub w kolejności cytowania
w tekście i kolejno ponumerowane.

• Informacji potrzebnych do opisu książki szukamy najpierw na stronie tytułowej, a nie na okładce książki!

• Każdy element opisu należy wyraźnie oddzielić od następnych przyjętym znakiem interpunkcyjnym: ; : . , - / ( ). Stosujemy je konsekwentnie!

• Piszemy w ciągu - od marginesu do marginesu!

Opis bibliograficzny książki powinien zawierać następujące elementy:
nazwisko i imię autora
tytuł
wydanie
miejsce wydania
wydawnictwo
rok wydania
numer ISBN (International Standard Book Number — międzynarodowy numer
z zakodowanymi informacjami o książce).

Autor - element obowiązkowy

Można zamiast pełnego imienia podać tylko inicjał, jeżeli nie utrudni to identyfikacji osoby.

Jeżeli autorów jest dwóch lub trzech - podajemy ich nazwiska i imiona oddzielając od siebie przecinkami.

Jeżeli autor nie jest znany, lub jeśli autorów jest więcej niż trzech - opis zaczynamy od tytułu.

Nie piszemy, że ktoś jest czy był: księdzem, profesorem, biskupem, doktorem, zakonnikiem itd. Pomijamy w opisie autora informacje o jego stopniach naukowych czy pełnionych funkcjach: prof. dr doc. mgr ks., gen.

Tytuł - element obowiązkowy

Tytuł - element obowiązkowy

Można skracać zbyt długi tytuł. Wyrazy pominięte zaznaczamy wielokropkiem w nawiasie: (...) Dla wyróżnienia tytułu możemy zapisać go kursywą lub pogrubioną czcionką.
Jedynym elementem opisu bibliograficznego, który umieszczamy w cudzysłowie jest tytuł czasopisma!

Wydanie - element obowiązkowy

Wydanie - element obowiązkowy

Jeśli jest to wydanie pierwsze lub nie ma w książce informacji, które to jest wydanie - ten element opisu pomijamy!

Informację o zmianach dokonanych w wydaniu należy skrócić:

Wyd. 5 popr., uzup., rozsz., skr.,

Wydawca i miejsce wydania - elementy nieobowiązkowe

Można skracać nazwę wydawcy,

np.: PWN zamiast Państwowe Wydawnictwo Naukowe,

WSiP zamiast Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Podawanie miejsca wydania i nazwy wydawcy nie jest obowiązkowe.

Trzeba podać rok (datę) wydania i (nowość) - numer ISBN! - elementy obowiązkowe

Opis bibliograficzny artykułu w czasopiśmie powinien zawierać następujące elementy:
nazwisko i imię autora
tytuł artykułu
tytuł czasopisma
rok
numer czasopisma
numer strony.

Opis bibliograficzny dokumentu elektronicznego powinien zawierać następujące elementy:
autor
tytuł (w formie występującej w źródle)
typ nośnika - podany w nawiasie kwadratowym, np. [online], [CD-ROM], [taśma magnetyczna], [dyskietka]
wydanie (wersja)
miejsce wydania
wydawca
data wydania
data aktualizacji
data dostępu podana w nawiasie kwadratowym - dla dokumentów online
warunki dostępu - dla dokumentów online
numer znormalizowany: ISBN.

Bibliografia załącznikowa powinna być opracowana zgodnie z normami:

PN-ISO 690: 2002

Dokumentacja - Przypisy bibliograficzne - Zawartość, forma i struktura.

PN - ISO-2:1999

Informacja i dokumentacja - Przypisy bibliograficzne - Dokumenty elektroniczne i ich części.

Poniżej znajdują się przykłady opisów bibliograficznych poszczególnych dokumentów:

Opisy bibliograficzne dotyczące książki

[pierwsze wydanie]

Wiśniewski Janusz L., Zespoły napięć. Warszawa 2002. ISBN 83-7337-176-1

[kolejne wydanie książki]

Herbert Zbigniew, Barbarzyńca w ogrodzie. Wyd. 6. Wrocław 1998. ISBN 83-7023-460-7

[książka wydana w tomach]

Sienkiewicz Henryk, Ogniem i mieczem. T. 1. Warszawa 1995. ISBN 83-7129-163-9

Sienkiewicz Henryk, Ogniem i mieczem. T. 2. Warszawa 1995. ISBN 83-7129-164-7

Prus Bolesław, Lalka. T. 1-2. Warszawa 1999. ISBN 83-7180-394-X

[praca zbiorowa]

Pisarze świata : słownik encyklopedyczny. Pod red. Jolanty Skrudy. Wyd. 2. 1999. ISBN 83-01-12776-7

[fragment książki; ten opis dotyczy także wierszy!]

Parandowski Jan, Mitologia : wierzenia i podania Greków i Rzymian. Wyd. 1 polskie w tej edycji. Londyn 1992. ISBN 0-907-587-85-2. Legendy kreteńskie, s. 212-216

Pismo święte Nowego Testamentu. Wyd. 15. Warszawa 1977. Przypowieść o synu marnotrawnym, s.144 [Łk 15, 11-32]

Twardowski Jan, Który stwarzasz jagody : wiersze wybrane. Wyd. 2 poszerz. Kraków 1988. ISBN 83-08-00845-3. Śpieszmy się, s. 121

[artykuł w książce]

Grzeszczuk Stanisław, Odrodzenie. W: Okresy literackie. Pod red. Jana Majdy. Wyd. 4. Warszawa 1990. ISBN 83-02-00452-9, s. 46-95

Stolzman Małgorzata, Dawnych Polaków portret własny - czyli „Pamiątki Soplicy” Henryka Rzewuskiego. W: Arcydzieła literatury polskiej : interpretacje. Pod. Red. Stanisława Grzeszczuka i Anny Niewolak-Krzywdy.
T. 2. Rzeszów 1988. ISBN 83-03-02417-5, s. 123-147

Opisy bibliograficzne dotyczące czasopisma

[artykuł w czasopiśmie]

Głowacki Stefan, Uniwersalny charakter mitów. „Cogito” 2004 nr 19 s. 90-91

[wywiad]

Środa Magdalena: Dyskryminacja jest faktem. Rozmowę przeprowadziła Ola Rzążewska. „Cogito” 2004 nr 14 s. 14-15

Opisy bibliograficzne dotyczące dokumentów dźwiękowych i filmów

[film]

Pan Tadeusz :na podstawie poematu Adama Mickiewicza. [Kas. Wideo]. Reż Andrzej Wajda. Warszawa: Vision, 1999

[nagrania dźwiękowe]

Głodne kawałki niemagistra : reportaże roku '98. Cz. 2. [płyta CD]. Warszawa: Dyr. Handlu, Reklamy i Promocji Polskiego Radia S.A., [1999]. PRCD 302-303 ADD

[jeden utwór muzyczny z płyty]

Chopin Fryderyk, Etiuda c-moll "Rewolucyjna". W: Chopin. Utwory fortepianowe. [płyta CD]. Point Classics AG, 1997

Opisy bibliograficzne dotyczące dzieł sztuki

Matejko Jan, Stańczyk. [il.]. W: „Wielcy Malarze”. Cop. 2002 nr 27 s. 8-9

Wańkowicz Walenty, Portret Adama Mickiewicza na Judahu, 1828. [il.]. W: Polaków portret własny. Red. Marek Rostworowski. Cz. 1 : ilustracje. 1983. nr il. 223

Opisy bibliograficzne dotyczące dokumentów elektronicznych

[opis elektronicznej książki]

Kopaliński Władysław, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [CD-ROM]. Wersja 1.0.3.16. Łódź, PRO-media CD, 1998. ISBN 83-7231

[opis fragmentu elektronicznej książki]

Kopaliński Władysław, Wielki multimedialny słownik Władysława Kopalińskiego [CD-ROM]. Wersja 1.00.000. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A. 2000. Słownik eponimów czyli wyrazów odmiennych. ISBN 83-01-13194-2

[opis artykułu z elektronicznego czasopisma]

Mikołuszko Wojciech, Były dwa gatunki człowieka! W: „Gazeta Wyborcza” [online]. 27.10.2004 [dostęp 28 października 2004]. Dostępny w Internecie: http://serwisy.gazeta.pl/nauka/1,34148,2359844.html

[opis fragmentu strony internetowej]

Golec Wanda, Przypisy i bibliografia załącznikowa [online]. Siedlce: Biblioteka Pedagogiczna [dostęp 28 października 2004]. Dostępny w Internecie: http://www.siedlce.bib.edu.pl/Przypisy_i_bibliografia_załącznikowa.htm

Opracowanie

Małgorzata Twardawa

4

---