PSYCHOLOGIA, dr Jacek Kotus

PSYCHOLOGIA - nauka o ludzkim myśleniu, odczuwaniu i zachowaniu
cele: - identyfikacja, badanie zjawisk i tworzenie modeli
- psychotechnika - zastosowanie powyższego żeby wpływać na ludzi

społeczna - to naukowe badanie sposobu, w jaki rzeczywista bądź wyobrażona obecność innych ludzi wywiera wpływ na ludzkie myślenie, odczuwanie i zachowanie

turystyki - bada psychologiczne uwarunkowania aktywności turystycznej, psychologiczne procesy towarzyszące aktywności i procesy psychologiczne opisujące skutki uprawiania turystyki

psychologia w turystyce - praktyczne zastosowanie wiedzy z zakresu badać psychologicznych

podróżowania - zawęża badania do związanych z przemieszczaniem się, bada człowieka w podróży, przemieszczającego się

Transmisja wiedzy psychologicznej do praktyki turystycznej

Psychologia ogólna	Psychologia turystyki	Praktyka turystyczna
psycho motywacji	psychologiczna typologia turystów	segmentacja rynku turystycznego
psycho percepcji	sposoby postrzegania destylacji turystycznej	promocja miejsc turystycznych
psycho wpływu społecznego	psychologiczna charakterystyka grupy turystycznej	kierowanie grupą turystyczną
psycho uczenia się i nauczania	zasady przekazywania informacji turystycznych	praca przewodnika turystycznego

Okresy życia człowieka:

1. dzieciństwo (7-12 lat) - uczenie się podróży, wyrabianie nawyków, adaptacja wzorców

2. wczesne dojrzewanie (12-16 lat) - dobrowolność działań, stabilizacja, zdobywanie doświadczeń, specjalizacja
   trzy typy człowieka :
   profesjonalista - pierwsze dokumenty, uprawnienia
   pasjonat - zaczynają się opowiadać za turystycznym stylem życia
   instrumentaliści - aktywność z powodu wieku

3. późne dojrzewania (17-23 lat) - część ludzi odchodzi z turystyki,
   pojawia się grupa, która zdobywa umiejętności i wybiera ten styl życia
   studenci TiR i inni - złoty okres poznawania

4. wczesna dorosłość (24-40 lat) - faza wyhamowywania z jednej i drugiej strony, stabilizacja
   skupienie na zarabianiu na turystyce niż uczestnictwie w niej
   ważnym aspektem jest moda (kierunek wyjazdu)

5. średnia dorosłość (41-55lat) - coś odbija..., stabilne zwyżkowanie

6. późna dorosłość - administratorzy turystyki

POTRZEBY SPOŁECZNE I MOTYWACJE
potrzeba - wszelkie wymagania organizmu wrodzone lub nabyte, wywołujące poczucie braku czegoś doznanie poczucia niespełnienia

- wrodzone = pierwotne - pragnienie, bezpieczeństwo, głód, prokreacja

- nabyte = wtórne - wywołane przez czynniki zewnętrzne

indywidualne - wymagania osobnicze, jednostkowe

społeczne = kolektywne - wymagania grupowe człowieka

• potrzeb nie da się do końca zaspokoić

Koncepcja potrzeb według Maslowa
- potrzeby niedoboru - fizjologiczne, bezpieczeństwa

- potrzeby rozwoju - przynależności społecznej, szacunku, poznawcze, estetyczne, samo aktualizacji
Potrzeby rozwoju ujawniają się kiedy potrzeby niedoboru są zrealizowane.

- potrzeby mają motywacyjny charakter
- hierarchia potrzeb
- zaspokojone potrzeby tracą swój motywacyjny charakter
- potrzeby fizjologiczne : jedzenia, picia, seksualne, bezpieczeństwa, braku lęku, ładu wokół siebie
- potrzeby społeczne : afiliacji społecznej, akceptacji, zrozumienia, przynależności
- potrzeby szacunku : respektu, sławy, dominacji
- poznawcze
- estetyczne : ładu, symetrii, równowagi
- samoaktualizacji : dążenie do realizacji, rozwoju

piramida Maslowa w konkretnej dziedzinie np. w turystyce
klasyfikacja niepełna potrzeb 5-stopniowa

Trójkąt Alderfera
podstawa : potrzeby istnienia
środek : potrzeby odniesień wzajemnych
czubek : potrzeby wzrostu

KONCEPCJA MURRAYA - potrzeba:
- bezpieczeństwa jako tendencja do unikania urazu psychicznego ze strony innych oraz we własnych oczach
- poniżania się
- wyczynu
- afiliacji, stowarzyszania się
- agresywności
- autonomii
- kompensacji
- uległości
- usprawiedliwiania się
- dominowania
- uzewnętrzniania swojej osobowości i ekshibicjonizmu
- żywienia i opiekowania się
- porządku
- zabawy
- odrzucenia i izolacji
- przyjemnych doznań zmysłowych
- seksualna
- doznawania opieki i oparcia
- rozumienia
- nabywania
- poznawcza
- tworzenia
- informowania innych
- doznawania aprobaty i uznania ze strony innych
- zatrzymywania

POTRZEBY WEDŁUG OBUCHOWSKIEGO
samo zachowania
fizjologiczne
orientacyjne - ukierunkowujące sens naszego istnienia : poznawcze, kontaktu emocjonalnego i sensu życia
rozmnażania
seksualne

Mechanizm powstawania konfliktów na bazie zablokowania realizacji potrzeb

PRZESZKODA

potrzeby działanie na rzecz zaspokajania ich CEL OSTATECZNY

FRUSTRACJA - agresja, wycofanie się, działanie chaotyczne, kompromis niepozwalający osiągnięcie zamierzonego celu

Mechanizm rozładowania napięć na bazie zablokowania realizacji potrzeb

PRZESZKODA

potrzeby działanie na rzecz zaspokojenia ich mediacje, negocjacje CEL

POROZUMIENIE (ominięcie przeszkody)

MOTYWACJA - to stan gotowości do podjęcia działania, zespół procesów, które pojawiają się na bazie istniejących potrzeb

• potrzeby są u podstaw motywacji

napięcie motywacyjne
zauważenie pożądanego stanu rzeczy, przedmiotu posiadania
+
świadomość, że gratyfikacja jest w zasięgu ręki

Rodzaje motywacji
I. wewnętrzne - aktywizacja na bazie zaspokojenia swoich potrzeb
zewnętrzne - aktywizacja na bazie kar i nagród stymulowanych z zewnątrz i manipulowania

II. negatywna = ucieczkowa, ujemna - „jestem zmotywowany bo nie chcę przegrać” im bliższa kara ty widoczniejszy unik
pozytywna = walki, dodatnia - „jestem zmotywowany, podejmuję działanie bo chcę wygrać” im bliższa nagroda tym jestem silniejszy

Motywy podróżowania
- motyw wypychania PUSH - motywy, które gnają nas w świat, to co jest w nas, chęć poznania, zobaczenia, doświadczenia

- motyw przyciągania PULL - oferta miejsca i oferta biur podróży

9 MOTYWÓW TURYSTYCZNYCH wg Cromptona (podejmowania aktywności turystycznej)- ucieczki od otaczające, przyziemnego swiata
- chęci zdobycia doświadczenia i spojrzenia na samego siebie, oceny siebie
- relaksu
- prestiżu
- powrotu
- wzmacnianie rodzinnych więzi
- nawiązywania interakcji społecznych
- uczenia się

MOTYWY PODRÓŻOWANIA wg Mc Intoscha i Goeldnera
- fizyczne
- kulturalne
- interpersonalne
- statusu i prestiżu

MOTYWY PODRÓŻOWANIA wg Przecławskiego
- udania się do określonego miejsca
- opuszczenia swojego stałego miejsca
- spędzenia z kimś czasu poza miejscem pobytu stałego
- zawarcia nowych znajomości
- pozostawania w zgodzie ze stereotypem
- zaspokojenia potrzeb emocjonalnych i estetycznych
- zaspokojenia potrzeb twórczych
- zaspokojenia potrzeb biologicznych
- związany z uprawianiem szeroko rozumianej turystyki

Sposoby zwiększania motywacji (samomotywacji lub motywacji innych)

• deklaracja innym co mam zrobić (u podstaw dysonans poznawczy)

• analiza celów (redukcja celów)

• zaplanowanie nagrody za osiągnięcie celu

• wizualizacja celu

• zasada 5 minut - najważniejsze jest pierwsze 5 minut, najtrudniejszy pierwszy krok

• rozpoczęcie od prostego zadania

• metoda szwajcarskiego sera - gryziemy małe dziurki, a okazuje się, ze potem są już duże dziurki

• podniesienie znajomości przedmiotu zainteresowania - łatwiej zabrać się za to co znamy

Zjawisko „LOCUS OF CONTROL” wg J. Rotter'a
ludzie zewnątrz- i wewnątrzsterowni
- zogniskowanie i zlokalizowanie kontroli

wewnątrzsterowność - podejście, że wszystko zależy ode mnie

zewnątrzsterowność - zasada, że wszystko zależy od losu, wola z zewnątrz

- percepcja jednostki nad tym czy jej życie jest zależne od czynników zewnętrznych czy wewnętrznych

zewnętrzne zogniskowanie kontroli - wiara, że życie jednostki jest kierowane przez czynniki zewnętrzne ( los, bogowie, szczęście) człowiekzewnątrz sterowny
- osoba zrelaksowana, określająca siebie jako mająca szczęśliwsze, stabilniejsze, spokojniejsze życie

wewnętrzne zogniskowanie kontroli - wiara, że życie jednostki kierowane jest przez czynniki wewnętrzne, decyzje osobiste, wola, umiejętności człowiek wewnątrzsterowny
- są to częściej mężczyźni, osoby dojrzałe, starsze, o wyższym statusie zawodowym, wykształcone
- osoba częściej żyjąca w stresie, popadająca w depresje, życie pełne napięć

WYWIERANIE WPŁYWU NA INNYCH LUDZI
zachowania są bardziej wynikiem osobowości czy może wzmocnienia społecznego?

wzmocnienie społeczne - pozytywne bądź negatywne wydarzenie, które stymuluje nasze zachowanie

TEORIA GIER - nazwa gry, a nie osobowość uczestników decyduje o zachowaniach w czasie gry, nazwa jako nośnik zachowań

Reguły wpływania na innych:

1. reguła wzajemności - przysługa za przysługę

2. reguła konsekwencji - ułożenie życia w związku z byciem konsekwentnym

3. reguła społecznego dowodu słuszności - im więcej osób mówi tak tym bardziej my w to wierzymy

4. reguła lubienia - jak kogoś lubię to wpływam i ulegam jego wpływom (lepsza wazelina niż prawda)

5. reguła autorytetu - wygląd buduje autorytet, zachowania

6. reguła niedostępności - im bardziej cos jest niedostępne, tym bardziej na nas oddziaływuje, tym bardziej się w to wkręcamy

REGUŁA WZAJEMNOŚCI - np. wysyłanie kartek na święta
- zawsze staramy się odwdzięczyć tym, którzy wyświadczają nam dobro
1960r. Gouldner - stwierdza, ze ta reguła wzajemności działa we wszystkich społeczeństwach, tj. działa ponad kulturowo
Vartan Bhanji - wymiana podarków weselnych w Pakistanie i Indiach, rozdawanie prezentów dla gości i oczekiwanie prezentów o tej samej wartości w zamian

Efekt Kulla - wyspy Triobricudzkie oddalone od siebie, mieszkańcy się nie znają, ale w roku kalendarzowym wszystkie wyspy obiegają podarki

- reguła wzajemności działa też gdy wyświadcza nam przysługę osoba nielubiana
- reguła uwydatnia się w np. darmowych próbkach
- nie musi to koniecznie być przysługa może być np. komplement, pochwała, przyznana racja
- reguła prowokuje niesprawiedliwą wymianę
- sprawia, ze brak rewanżu może się spotkać ze społecznym potępieniem
- powoduje, że niepozwolenie na odwdzięczenie się spotyka się z potępieniem społecznym

- Marceli Mauss - antropolog kulturowy mówi, że u podstaw reguły wzajemności leżą 3 podstawowe powszechniki kulturowe
1. zobowiązanie do dawania - uruchamiamy według własnego wyboru
2. zobowiązanie do przyjmowania
3. zobowiązanie do oddawania
- dwa ostatnie są uruchamiane przez pierwszy powszechnik

u podstaw reguły wzajemności leży:

• syndrom wzajemnych ustępstw - technika psychologiczna „odmowa, wycofanie”
  formujemy bardzo dużą prośbę i spotykamy się z odmową, potem formujemy mniejszą prośbę, która w porównaniu z pierwszą jest nieznaczna, drugi raz trudno odmówić

technika obronna w przypadku reguły wzajemności:
najgorszym rozwiązaniem jest odmowa
książkowo : oceniamy, czy jest to próba wymuszenia czegoś i owszem, bierzemy, ale nie dajemy się wkręcić

REGUŁA KONSEKWENCJI - np. konsekwentne kończenie studiów, mimo że nie do końca nam to odpowiada
- konsekwentność jest bardziej doceniana przez społeczeństwo niż jej brak
- pragnienie bycia konsekwentnym jest to centralna siła motywacyjna naszego działania

naczelna teza :

gdy dokonamy wyboru lub zajmiemy stanowisko napotykamy zarówno wewnątrz nas jak i u innych, siły nacisku na zachowanie konsekwentne i zgodne z naszym zaangażowaniem

Funkcje konsekwencji :
- ułatwia ona omijanie podejmowania decyzji
- radzenie sobie z komplikacjami
- usprawiedliwienie naszego działania zawsze słuszne wnioski, odsunięcie myślenia i niechcianych wniosków
- karty stałego klienta

I faza - wywołanie zaangażowania
II faza - wywieranie wpływu poprzez zaangażowanie

• techniki wymuszania zaangażowania

- spróbowanie czegoś - np. darmowa jazda, próbki kosmetyków
- podpisywanie, wyrażanie zgody = umowy przedwstępne
- technika „stopa w drzwi” - najpierw lekkie poparcie dla idei następnie duża prośba, od rzemyczka do koniczka ..., np. akwizytorzy
- technika ”niskiej piłki” - najpierw coś z rabatem, co wywołuje deklarację kupna, a na końcu okazuje się, że nie ma rabatu i psikus

• techniki zwiększania zaangażowania
  - zaangażowanie jest tym większe i tym bardziej aktywne
  - zaangażowanie publiczne - np. deklaracje publiczne
  - zaangażowanie, któremu towarzyszy pewien wysiłek
  - zaangażowanie wykonane w poczuciu własnej woli

• techniki przeciwdziałania konsekwencji
  - nie rozmawianie
  - nie słuchanie nikogo
  - nie potwierdzanie
  - odmawianie
  - zasada pierwszej myśli = wybór intuicyjny

REGUŁA SPOŁECZNEGO DOWODU SŁUSZNOSĆI - w większości przypadków to reguła socjotechniczna

- sitcomy - podłożony śmiech ma spowodować śmiech u widzów
- im więcej osób w coś wierzy tym bardziej uważamy coś za poprawne, prawidłowe
- uważamy, ze poprawne zachowanie w danej sytuacji o tyle o ile widzimy innych, którzy tak się zachowują
- najczęściej jest słuszną zasadą, prowadzącą do dobrego rozwiązania

zaleta reguły :
- jest tak silna, że leczy różnego rodzaju fobie (np. obserwacja osób wytrzymujących ból sprawie, że czujemy się bardziej wytrzymali)

zasady społecznego dowodu słuszności:
1. im więcej ludzi wierzy w jakąś ideę, tym bardziej prawdziwa wydaje się ta idea jednostce - zauważamy tych co wierzą lub namawiamy żeby uwierzyli
2. potwierdzenie naszego poprawnego zachowania szukamy szczególnie w twarzach osób do nas podobnych
3. najbardziej skłonni jesteśmy uznać innych za dowód słuszności wtedy, gdy jesteśmy niepewni swojego stanowiska albo gdy sytuacja jest niejasna

relacja dwóch zjawisk społecznego dowodu słuszności i niewiedzy wielu - przykład terrorysty na auli
szukam strachu na twarzach innych, ale nie pokazuję swojej niewiedzy, ci na których patrzę robią to samo - robię to samo co inni i nie robię nic

Efekt Wertera - po każdym samobójstwie silnie nagłośnionym w mediach, rośnie fala samobójstw w tym regionie
- samorealizujące się proroctwo

• obrona przed mechanizmem zasady społecznego dowodu słuszności :

- porównanie obiektywnych faktów
- racjonalizacja zachowania innych, odróżnienie prawdy od fałszu
- brak automatyzmu w naśladowaniu

REGUŁA LUBIENIA - ulegamy tym, których lubimy
- działa też pośrednio - lubimy przyjaciół naszych przyjaciół

kogo lubimy i za co?
atrakcyjnych fizycznie - dodajemy im inne pozytywne cechy

Teoria Ukrytej Osobowości - gdy znamy cechę A jakiejś osoby to dodajemy cechy B, C, D, które kojarzą nam się z cechą A wyjaśnia dlaczego lubimy atrakcyjnych fizycznie

Zjawisko Aureoli - z jednej strony cecha człowieka wpływa na postrzeganie innych cech, z drugiej strony jeżeli lubimy kogoś atrakcyjnego fizycznie to sami stajemy się bardziej atrakcyjni

wg badań : ludzie postrzegani jako atrakcyjni fizycznie mają szansę lepszych ocen i dostają je, częściej uzyskują pomoc i otrzymują mniejsze wyroki sądowe

lubimy podobnych do siebie - tych, którzy mają te same przekonania, styl życia, cechy osobowości, plany, zainteresowania, rodzaj komunikacji

lubimy komplementujących

lubimy tych, z którymi mamy kontakt i współpracujemy, ponieważ wspólne cele zacierają agresję
odmiana powyższego jest fakt, ze lubimy tych których znamy

lubimy tych którzy kojarzą nam się pozytywnie (przynoszą dobre wieści, bo za wieści karzemy posłańca) lubimy Lecha gdy wygrywa mecze

REGUŁA AUTORYTETU - poddawanie się autorytetom jest myśleniem na skróty

- autorytet pełni kluczową rolę, co wpływa na tworzenie go

tytuły naukowe, wojskowe, medyczne

specjalnym rodzajem wpływu poprzez autorytet jest
KAPITANOZA - ślepe posłuszeństwo przełożonym w określonej strukturze, którą rozpatrujemy (samolot - zwątpienie drugiego pilota w stosunku do usterki gdy kapitan na nią nie reaguje)
- uleganie autorytetom wiąże się z brakiem szacunku dla decyzji nieautorytetu

autorytet poprzez ubiór - autorytet wzmacnia uniform kojarzony z daną kompetencją, np. wiarygodność służb mundurowych

poprzez funkcjoznaki - np. samochód - osoba kompetentna pracująca w turystyce powinna mieć terenówkę
społeczny stygmat przedmiotów : okularu dla profesora, garnitur dla polityka

REGUŁA NIEDOSTĘPNOŚĆI - jeżeli coś jest bardziej niedostępne to bardziej tego chcemy
- wytwarzając mit niedostępności wkręca się nas w transakcje (serie limitowane, ograniczona liczba/czas dostępu), np. first minute, last minute

• u podstaw reguły leży :

TEORIA OPORU PSYCHICZNEGO - jeśli kiedykolwiek zostanie na odebrana lub ograniczona swoboda wyboru, potrzeba odzyskania tej wolności sprawia, że rośnie w naszych oczach atrakcyjność odebranej nam możliwości

KOMUNIKACJA
- komunikowanie się jest nieuchronne - jesteśmy wplątani w proces komunikacji
- komunikowanie to proces złożony - proces mówienia, ale i pokazywania, wnioskowania
- w komunikowaniu mamy warstwę „co ja myślę?”, „co ja mówię?”, i co najmniej trzecią warstwę „co ja myślę, że on myśli gdy ja mówię?”
- komunikowanie to proces dwustronny - druga strona ma przynajmniej szansę odpowiedzieć
- komunikowanie bazuje na wspólnych scenariuszach kulturowych

komunikowanie składa się z oddziaływania
symetrycznego - partnerskie
asymetrycznego
uzupełniające się - komunikat dominujący z jednej strony, a druga to akceptuje
nie uzupełniające się - jedna strona czuje się wyraźnie stłamszona przez drugą dominującą

- informacja w procesie komunikacji powinna być dostosowana do potrzeb i zainteresowań odbiorcy (wykłady TiR i GP trudno dostosować dla 2 grup)
- konieczność zainteresowania odbiorcy komunikatem
- informacje powinny być przekazane zrozumiałym i obrazowym językiem
- informacje powinny być przekazane odpowiednim kanałem czyli najkrótszym, nie zatkanym (bez blokady), bez reperkusji (szansa zwrotna)

Reperkusja powinny być normy kulturowe, a nie my - nie wyprzedzamy kultury

modele komunikacji

NADAWCA (źródło) + ŚRODKI TECHNICZNE (media) + TREŚĆ (temat) + KANAŁY PRZEKAZU (formalne i nieformalne) + KODY + KONTEKST SYTUACYJNY + ODBIORCA

(adresat)
w zależności od tego, który z elementów uwypuklimy, taki otrzymamy efekt (lansowanie treści, nadawcy, itp.)

1. MODEL LASSWELLA komunikacja perswazyjna
   - akt komunikacji jest wywieraniem wpływu
   
   nadawca treści kanał odbiorca skutek
   

2. MODEL SCHRAMMA wspólnych doświadczeń - one zbliżają, dekodowanie, łatwiejsze zrozumienie
   
   źródło kodowanie sygnał dekodowanie (kodujemy tak by adresat mógł to odkodować) adresat
   

3. MODEL LAZARSFELDA, KATZA dwustopniowy
   odbiorca I odbiorca IV
   nadawca przekaz kanał opinion leaders odbiorca II odbiorca V
   odbiorca III odbiorca VI
   
   opinion leaders - pośrednicy w procesie komunikacji, ogłaszają wiadomość dla tłumu, np. starosta, prawa ręka, która nagłaśnia, wzmacnia komunikat;
   model sprawowania schierarchizowanego władzy (metaforycznie)

Efektywność form przekazu

najbardziej efektywne
rozmowa bezpośrednia
dyskusja w małej grupie
przemowa do większej grupy
rozmowa telefoniczne
ręcznie pisana notatka
notatka pisana na maszynie
drukowany list
broszura wysyłana pocztą
artykuł w prasie specjalistycznej
wiadomość w gazecie
reklama w mass mediach
plakaty, tablice ogłoszeniowe, outdoors
najmniej efektywne

najbardziej efektywne : formy bezpośrednie, uczestniczące, w małych grupach

Funkcje komunikacji :

1. przekaz informacji - suchy przekaz konkretnej informacji - „jutro o 9.00 wypływamy na spływ”

2. organizowanie otaczającego nas świata, tworzenie struktur

3. motywowanie do aktywności

4. wywieranie wpływu i sprawowanie władzy

MOŻLIWE EFEKTY KOMUNIKOWANIA
zmiana postawy - najbardziej
skrystalizowanie postawy
brak zmiany - najbardziej prawdopodobne
zwątpienie

Zasadnicze elementy komunikacji negatywnej - w celu sprowokowania kłótni
- stosowanie etykiet - formy przymiotnikowe w komunikacji werbalnej, etykiety osądzające
- sarkazm - różne formy negatywnego sarkazmu wywołującego agresję, negatywne emocje
- odgrzebywanie przeszłości - niszczy możliwość znalezienia wspólnego mianownika, negatywne porównania
- komunikaty osądzające - np. „nigdy mi nie pomagasz”,
- zastraszanie - „jeżeli tak to wycofujemy się, rezygnujemy”

Style komunikowania
1. pasywny - tłamszenie, wygaszanie uczuć, więcej się słucha niż mówi, brak kontaktu wzrokowego, nie potrafi się prosić dla siebie, chowanie się za czymś

2. agresywny - często prowadzi komunikat roszczeniowo = oskarżeniowo, sugeruje swoja nieomylność, podkreśla się wyniosły styl bycia w komunikacie
- podniesiony, krzykliwy głos, obojętny wzrok zapatrzony w nas, dłonie na biodrach
- dynamiczna komunikacja niewerbalna
- mówca wyraża swoje uczucia, dba o to aby rozmowa działa się wg jego założeń

3. asertywny - uważne słuchanie drugiej strony
- staramy się w swojej asertywności otworzyć, gotowość do negocjacji i ustępstw, prośby bezpośrednie oraz umiejętność odmówienia w sposób bezpośredni
- wyrażamy komplementy
- otwarta komunikacja wzrokowa, ale nieagresywna

- składa się z 3 faz
1. „Myślę, że...” - opis sytuacji z perspektywy mówcy
2. „Czuję, że...” - prezentacja uczuć związanych z sytuacją
3. „Chciałbym, marzyłbym...” - życzeń związanych z sytuacją
- słuchanie asertywne sprowadza się do tego aby skupić się na słuchaniu co kto do nas mówi i potwierdzaniu, ze się zrozumiało

PSYCHOSPOŁECZNE PRZYCZYNY WYPADKÓW

Dynamika aktywności w turystyce kwalifikowanej

często punkt krytyczny
(wypadek, śmierć partnera)

(wąski)

rzeczywiste pole
działania

nieświadomość zagrożeń zakres aktywności

początek aktywności (szeroki)

Stopień zaufania do swoich umiejętności

Podstawowe typy ludzi, którzy kumulują problemy aktywności turystyczne:
- nowi „NOWICI” - nic nie wiedzą, a działają
- baaardzo doświadczeni - przekonani, że wiedzą wszystko i działają

SYNDROMY TOWARZYSZĄCE ZAGROŻENIOM :

1. niezauważenia zagrożenia - „syndrom znawcy”; szczególnie u osób doświadczonych

2. uspokojenia - znam coś od podszewki to nie weryfikuję, nie sprawdzam procedur

3. owcy - sytuacja, w której idę bo inni idą, ale też kiedy zrzucam odpowiedzialność na lidera (osobiście mam spokój psychiczny)

4. bliskości - przekonanie o tym, że im bliżej kogoś idę, płynę kajakiem tym jestem bezpieczniejszy

5. potwierdzania przez milczenie - ci którzy nie mówią, niekoniecznie się zgadzają, a my interpretujemy ich jakby się zgodzili, brak dyskusji w grupie to zgoda

6. syndrom zdobywcy - sytuacja na zasadzie „nie cofnę się bo już blisko i mogę to zaliczyć...”

7. syndrom widoku wierzchołka - widzimy cel, brniemy do niego czasami na ślepo

8. syndrom małych kroków - zrobiłem jeden krok to może zrobię i drugi, jednak czasem trzeba zrezygnować
   - syndrom „szwajcarskiego sera” - zjadamy pojedyncze dziurki, a nagle się okazuje że zżarliśmy cały ser; docieramy na szczyt, ale mamy trudności z zejściem

9. euforii sukcesu - jedno zwycięstwo sprawia, że w euforii chcemy jeszcze innych sukcesów
   po skoku na bungee chcemy skoczyc jeszcze raz

10. syndrom niedoszacowania celu - celem jest zejście, a nie wejście i o tym trzeba pamiętać, od początku nie wolno iść na maxa

11. syndrom konia - często po zejściu ze szczytu chcemy jak najszybciej dojść do domu, spieszymy się zwiększając ryzyko

12. syndrom lwa - chęć bycia najlepszym

13. „to nie może być prawda” - niewiara w to, ze coś może się zdarzyć właśnie nam

14. „potwierdzania faktu społecznego: - sytuacja gdy w terenie spotykam inną grupę i to uwiarygodnia naszą aktywność

15. napięcia związane z kończącym się wyjazdem i psychiczna presja kończącego się czasu - zaraz wyjeżdżam więc muszę wejść, osiągnąć cel

16. syndrom poprawy pogody - już po niepogodzie widzimy piękna pogodę to chcemy bardzo szybko wznowić aktywność, hiperaktywność

17. syndrom myślenia o następnym kroku - żyjemy bardziej w przyszłości niż w teraźniejszości, brak koncentracji nad tym co jest teraz

18. syndrom myślenia o następnym kroku - brak przewidywania

19. dysonans poznawczy - jeśli wkładamy w cos wysiłek to wyjazd musi się udać i to nas wkręca

20. wiara w technikę - mam GPSa to nic mi się nie stanie = GPS nie utrzyma nas na przepaści

21. wiara w łatwy szlak - trzeba pamiętać, że wszystkie szlaki bywają trudne, nie ma zupełnie łatwego szlaku ponieważ spadamy z 1 metra, a nie z 1 godziny

22. syndrom polegania na innych - w górach każdy jest sam, nie powinniśmy zrzucać odpowiedzialności tylko liczyć na siebie

23. syndrom „uda się” - przeskakiwanie problemów, trzeba liczyć na swoje umiejętności, a nie na fart

24. syndrom budowania powszechnej opinii, że każdy może prowadzić każdą aktywność turystyczną - każdy, ale tylko gdy jest odpowiednio przygotowany

25. paraliż bezradności - przekłada się na aktywność grupową

26. hiperaktywność - pobudzenie w stresie, nadmiar aktywności

---