Psychopatologia: zaburzenia łączenia poszczególnych czynności psychicznych. Zaburzenia orientacji.
część I a

Dr Karina Steinbarth-Chmielewska

Zaburzenia łączenia czynności psychicznych

• Z prostych czynności psychicznych organizowanie złożonych, całościowych przeżyć. Płaszczyzny zaburzeń

• Zaburzenia świadomości

• Zaburzenia orientacji/poczucia otoczenia i samego siebie

• Zaburzenia sprawności intelektualnej

• Zaburzenia osobowości

Przykład

• Wrażenie - elementarne zjawisko psychiczne, polegające na odtworzeniu cechy przedmiotu

• Spostrzeżenie - nie jest sumą wrażeń, ale złożonym poznawczym procesem psychicznym odzwierciedlającym np.. cały przedmiot, jego zapach, panującą atmosferę

• Spostrzeżenia są przeżywane stale w okresie czuwania

Spostrzeganie zależy m.in. od:

• Stanu emocjonalnego

• sposobu myślenia

• Znajomości/zapamiętanych podobnych przedmiotów

• Wiedzy (np.. rozpoznanie przedmiotu po fragmentarycznym rysunku)

• Doświadczenia ( np..domy nie są odbierane jako zabawki)

Zaburzenia orientacji:
poczucia otoczenia

• Tzw. świadomość rzeczywistości (środowiska zewnętrznego,otaczających ludzi, przyrody, przedmiotów, wydarzeń)

• Derealizacja

• Zaburzenia poczucia czasu

• Zaburzenia przestrzeni

• Zaburzenia poczucia samego siebie

Derealizacja

• Uogólnione poczucie zmiany otaczającego świata. Może dotyczyć zachowań ludzkich, organizacji sytuacji, pewnej sztuczności, braku naturalizmu. Daje niejasny, niezrozumiały obraz otoczenia, co może powodować negatywne emocje

• Może występować: w nerwicach, depresji, schizofrenii, zmianach organicznych

Zaburzenia poczucia czasu

• Czas „przeżywany”, subiektywny: spowolnienie, przyspieszenie, zatrzymanie upływu czasu, uczucie zanikania czasu, podwojenie czasu (przeżywanie w dwóch czasach)

• Czas „mierzony”: niemożności umiejscowienia wydarzeń w czasie np. ekmnezja, dezorientacja w czasie (aktualna)

Zaburzenia przestrzeni

• „zaniedbywanie przestrzeni” odbieranej przez wzrok, słuch, czucie (po przeciwnej stronie uszkodzenie oun)

• Niezdolność odnajdywania drogi, odróżniania lewego od prawego

• Zniekształcenie spostrzeganych cech przestrzeni (podwojenie, rozciągnięcie, proporcje itp.

• Podwojenie umiejscowienia w przestrzeni np. objaw sobowtóra

• Dezorientacja w miejscu (aktualna)

Zaburzenia poczucia samego siebie

• Poczucie siebie; uświadamianie siebie; „jestem sobą”; „to jestem ja”; świadomość siebie; własne ja; ego; jaźń

Opis jaźni, określenie jej wymiarów

witalnść, aktywnść, spójność, rozgraniczenie, tożsamość

Poczucie jaźni, zdrowia czy choroby oraz schematu własnego ciała warunkuje poczucie siebie jako całości, uświadamianie siebie

• Zaburzenia poczucia siebie można pogrupować na cztery obszary zaburzeń:

• Ogólne

• Jaźni

• Schematu ciała

• Poczucia zdrowia i choroby

Obraz jaźni w wybranych kategoriach nozograficznych za J. Wciórką.

Obraz jaźni w wybranych kategoriach nozograficznych za J. Wciórką

depersonalizacja

• Depersonalizacja - utrata, wyobcowanie, zblednięcie własnych przeżyć (depresja, nerwica fobii, natręctw, schi., organika ale też może występować u ludzi zdrowych w napięciach emocjonalnych, uniesieniach twórczych, religijnych). Depersonalizacja psychotyczna ( w automatyzmach psychicznych) przeżywanie ma charakter objawów psychotycznych (np.urojenia, omamy rzekome)

Uogólnione pczucie zmiany siebie i własnych przeżyć

dezorientacja

• Dezorientacja co do poczucia tożsamości, własnej osoby ( niezorientowanie co do danych biograficznych, wieku, dzieci) występuje w zaburzeniach przytomności, w głębokich zaburzeniach pamięci. Jest wyrazem głębokich zaburzeń (jako jedno z ostatnich objawów dezorientacji)

Zaburzenia jaźni

• Zaburzenia występujące jako zmienne objawy o różnym nasileniu w wielu zaburzeniach psychicznych.

• Zaburzenia jaźni są opisywane jako jej cechy, wymiary charakteryzujące jaźń. Wymieniane cechy są podstawowymi, nie wyczerpują w pełni opisu wszystkich wymiarów jaźni

Zaburzenia jaźni

• Żywotności spowolnienie, zamieranie siebie, pobudzenie, apatia, nadmierna żywotność

• Aktywności osłupienie, automatyzmy psychiczne, pobudznie

• Spójności rozdzielenie, dysharmonia, rozpad, nieadekwatność przeżyć i ekspresji

• Rozgraniczenia zaburzenie granicy ja a świat zewnętrzny np. przypsywanie własnych cech otoczeniu, czy przyjmowanie cech zewnętrznych jako własne (przykłady: urojenia odsłonięcia, nasyłania, wpływu, owładnięcia, głosy w głowie)

• Tożsamości np.: jestem Napoleonem

Wtórne wymiary jaźni

Siła - mechanizmy obronne, adaptacyjne, radzenia sobie

Autoportret - obraz siebie cechy przywódcze, słabości, unikanie, ekspresja

Własna wartość - pewność siebie, niska samoocena

Zaburzenia poczucia schematu ciała

• Ocena własnego ciała, postaci odbiega od rzeczywistości w wielu jednostkach chorobowych (ch. somatycznych, schizofreni, zab. neurologicznych)

• Objaw fantomu

• Objaw sobowtóra - ktoś udaje mnie; objaw autoskopii - to ja, identyfikacja z sobowtórem deprywacja snem, na granicy śmierci

cd.

3. Zniekształcenie spostrzegania ciała proporcji, wielkości, zmiana pojedyńczych elementów ciała - dysmorfofobia zmiana stosunku emocjonalnego do części ciała, najczęściej negatywna, często w linii środkowej np.: wielki nos

4. Urojenia dotyczące ciała gnicie, rozpad

5. Agnozja nierozpoznawanie prażonych części ciała

Zaburzenia poczucia choroby/zdrowia

• Brak wglądu chorobowego dyssymulacja (udawanie zdrowia może być zapwiedzią powrotu do zdrowia), krytycyzm (najczęściej obj. psychotyczne, deficyty poznawcze, zab. nastroju), poczucie choroby (związane z posiadaną wiedzą medyczną, psychologiczną; od braku poczucia do pełnego poczucia)

• Udawanie choroby symulacja, pozorowanie choroby (z. Minchhausena). Konkretne, celowe działania do osiągnięcia korzyści

• Objawy nieuzasadnione badaniami Nieświadome dążenie do roli chorego - korzyści ? agrawacja, konwersja i dysocjacja,objawy somatyzacyjne - ból psychogenny, hipochondria

Objawy nieuzasadnione badaniami cd.

• Agrawacja - wyolbrzymianie objawów

• Konwersja - przeniesienie problemów psychicznych na „ciało” jako niesprawność czuciowa (we wszystkich zakresach) lub/i ruchowa (czucie i ruch sprawne fizjologicznie)

• Dyssocjacja - przeżywanie i zachowanie bez świadomej kontroli np..fuga, sceny, opętanie, mnoga osobowość, rzekome otępienie, zespół Gansera

• Hipochondria - lęk przed chorobą i zachowania często „absurdalne” sprawdzające czy jest się zdrowym. Może doprowadzić do inwalidztwa

• Objawy somatyzacyjne - odczuwane różne, zmienne dolegliwości somatyczne (bez uzasadnienia w wynikach obiektywnych) skłaniające chorych do ciągłej diagnostyki

Zaburzenia sprawności intelektualnej

• Patrz oddzielny zbiór

Zaburzenia osobowości

• Patrz oddzielny zbiór

---