Maści- preparaty hydrofobowe, absorpcyjne, podłoże lipofilowe, bezwodne.
Kremy- preparaty emulsje o/w i w/o (faza wodna+lipofilowa).
Żele- ciecze żelowane subst. żelującymi, podłoże hydrofilowe, uwodnione.
Maści hydrofobowe (lipofilowe)- podłoże bezwodne, mogą zaabsorbować małe ilości wody. Stos. podłoże- wazelina, węglowodory stałe, półstałe i ciekłe, oleje rośl., tłuszcze zwierzęce, syntetyczne glicerydy.
Maści absorpcyjne (char. lipofilowy)- bezwodne preparaty, podłoże może zaabsorbować większe ilości wody, podłoża- maści hydrofobowe zawierające emulgatory w/o: lanolina. Stos. podłoże- wazelina z dodatkiem lanoliny lub euceryna.
Maści hydrofilowe- podłoże miesza się z wodą, ciekłe i stałe makrogole (polioksyetylenoglikole).
Kremy hydrofobowe- faza ciągła to faza lipofilowa, zaw. emulgatory w/o (lanolina, estry sorbitanu, monoglicerydy).
Kremy hydrofilowe- faza ciągła to faza wodna, zaw. emulgatory o/w (polisorbaty, mydła sodowe lub trietanoloamoniowe, siarczany alkoholi tłuszczowych).
Żele hydrofilowe (hydrożele)- podłoże to woda, glicerol lub glikol propylenowy, w nich są rozpuszczone subst. żelujące (tragakanta, skrobia, pochodne celulozy).
Żele hydrofobowe (oleożele)- skład. ciekłe mają char. lipofilowy, np. parafina ciekła z dodatkiem polietylenu lub tłuste oleje żelowane za pomocą krzemionki koloidalnej.
Podłoża maściowe
1-Podłoża maści lipofilowych
a) podłoża węglowodorowe
*wazelina naturalna- mieszanina węglowodorów nasyconych o łańcuchach rozgałęzionych, z niewielką domieszką węglowodorów cyklicznych; nie rozpuszcza się w wodzie; rozpuszcza się w chloroformie i eterze etylowym; w. żółta do maści barwnych z ichtiolem; liczba wodna 10; zdolność chłonięcia wody zwiększa się przez dodatek emulgatorów (lanolina, cholesterol, polisorbaty) tworząc podłoża absorpcyjne; subst. wprow. się do wazeliny w postaci stałej- maści zawiesiny; dział. okluzyjnie- hamuje parowanie wody przez skórę i warstwa rogowa naskórka jest nawilżona; wchłanianie subs. z wazeliny nie jest duże; stos. dla maści o dział. powierzchniowym (epidermalnych).
Wada: rzadko dział. drażniące, uczulające, często stos. powoduje zgrubienie naskórka.
*wazelina sztuczna-utwardzenie parafiny ciekłej parafiną stałą 6:4
*parafina stała (cerezyna)- utwardzenie zbyt płynnych podłoży
*parafina ciekła (olej parafinowy)- zmiękczenie podłoży maściowych.
*parafina ciekła lekka
b) oleożel polietylenowy- Plastibase- żelowanie parafiny ciekłej polietylenem wysokociśnieniowym (rozpuszczenie 160°C, szybko ochłodzony do (-15); konsystencja nie zmienia się w zakresie od -15 do 60°C.
c) glicerydy- smalec wieprzowy Axungia Porci- podłoże lipofilowe; do maści siarkowej; liczba wodna 7-16 i nie mogą do niego być wprow. r-t wodne; łatwo ulega wchłanianiu (duże powinowactwo do lipidów skóry); stos. nawet w stanach zapalnych.
d) triglicerydy półsyntetyczne- zmydlenie nat. tłuszczów, np. Softisan, dobre wchłanianie, nawilżanie skóry, tzw. emolienty.
e) lipofilowe składniki podłoży maściowych- konsystencja płynna lub stała
*oleje rośl.: olej z oliwek, arachidowy, sojowy, Miglyol- dobre rozpuszczalniki subst. lipofilowych, sprzyjają wchłanianiu
*silikony (polimery krzemoorganiczne), dimetikon- ciekły silikon o prostej budowie, skład. maści ochronnych, zapobiegaj. odparzeniom, odleżynom, nie stos. na skórę uszkodzoną lu stan zapal.
*utwardzone oleje (rycynowy, słonecznikowy, tran)
*kwas stearynowy- skład. utwardzający.
2-Podłoża absorpcyjne- to podłoża lipofilowe, bezwodne zaw. emulgator (lanolina), pozwalający na wyemulgowanie znacznej ilości wody i tworzy się układ dwufazowy- krem w/o.
a) lanolina bezwodna-wosk, wyst. najcz. w połączeniu z wazeliną (10% lanolina), ułatwia wchłanianie leków przez skórę, do maści endodermanych, podłoża aborpcyjne z lanoliną to maść prosta i miękka; może uczulać, liczba wodna ok. 200; Lanolina uwodniona- 3cz. lanoliny bezwodnej+1cz. wody.
b) euceryna i alkohole tłuszczowe
*euceryna- do kremów w/o; liczba wodna ok.300; mieszanina wazeliny 95cz. i alkoholi cetylowego 3cz. i cholesterolu 2cz. Cholesterol- białe woskowate kryształy, nierozp. w wodzie, emulgator w/o. Maść cholesterolowa: cholesterol, wazelina biała, parafina stała i płynna. Alkohol cetylowy- słaby emulgator w/o,
c) woski- słabe emulgatory w/o, to estry wyższych alkoholi i kwasów tł.
*Woski nat. pszczele- biały i żółty, składnik utwardzający.
*olbrot (Cetaceum)- palmitynian cetylu, w kremach w/o nadaje perłowy połysk, do maści zmiękczającej, zastępowany półsyntet. palmitynianem cetylu.
*syntetyczne woski płynne- oleinian oleilu (Cetiol)
3-Kremy
a) kremy hydrofobowe- emulsje w/o, wprowadzenie wody lub wodnego r-t subst. leczn.; najwięcej wody można wprow. do układów zaw. lanolinę, np. maść zmiękczająca- podłoże do maści z dermatolem.
b) Kremy hydrofilowe- emulsja o/w (emulgatory polisorbaty, laurylosiarczan sodu), zaw. wody nieograniczona (nawet 90%), szybkie wchłanianie, zaw. środki konserwujące (parabeny- estry kwasuhydroksybenzoesowego) bo namnażają się mikroorg.; zaw. subst. ograniczające wysychanie (glicerol, glikol propylenowy).
4-Podłoża hydrofilowe- ulegają rozpuszczeniu w wodzie i nie zaw. fazy lipofilowej
a) podłoża makrogolowe (polioksyetylenowe)- bezwodne, czasami zaw. wodę; wymieszanie makrogoli o różnej masie cząsteczkowej.
b) hydrożele- woda i subst. żelująca (polimery poch. nat. lub syntet.); stos. w maściach na błony śluzowe jamy ustnej lub nosa, do odbytniczo i do oka, zalecane na owłosioną skórę; dział. wysuszająco, dodaje się glicerol, glikol propylenowy (zapobiega szybkiemu wysychaniu), środki konserwujące.
*hydrożele organiczne- mieszanina r-t polimerów w wodzie lub meszaninach wody z glicerolem, etanolem, glikolem prop.; Żelujące subst. poch. nat.- agar, tragakanta, alginiany. Polimery półsyntetyczne i syntetyczne: metyloceluloza, karmeloza sodowa, hydroksyetyloceluloza, alkohol poliwinylowy.
*hydrożele nieorganiczne- subst. łatwo pęczniejące w wodzie, tworzące że: bentonit, koloidalna krzemionka (Aerosil).
Struktura wewnętrzna podłoży maściowych- żelowa; połączenie fazy sztywnej (stałej) i fazy ciekłej; podobna do trójwymiarowej sieci utworzonej przez skład. stałe, zanurzonej w fazie ciekłej lub do nasączonej gąbki. Typy: splątane nitki tworzą sieć, włókna połączone w wiązki, płytki, igły, łańcuchy cząstek kulistych.
PASTY- półstałe preparaty na skórę, >40% subst. stałych dokładnie rozproszonych w podłożu, maści typu zawiesiny.
-Zaw. subst. o dział. ściągającym, adsorbującym, np. tlenek cynku, skrobia, węglan wapnia, garbniki; p/bakter. i p/zapal., np. kwas salicylowy, rezorcyna, siarka, ichtiol, cignolina.
-Wykazują właściwości adsorbujące, wysuszające
-leczenie wilgotnych chorób skóry, np. egzem, liszajów, stanów zapal.
-nie stos. na owłosioną skórę
-sporządzanie- ze względu na duża ilość subst. stałych uciera się ją z podłożem ogrzanym do zmięknięcia lub stopionym
-pasta cynkowa, maść cynkowa z kwasem salicylowym (Pasta Lassami), pasta cynkowa z sulfobituminianem amonowym
MAŚCI OCHRONNE
*hydrofobowe- chronią skórę przed czynnikami hydrofilowymi (woda, r-t wodne, kwasy i zasady); składnikami tych maści są subst. lipofilowe (wazelina, oleje roślinne, tłuszcze, woski, oleje silikonowe)
*hydrofilowe- chronią skórę przed czynnikami lipofilowymi (rozpuszczalniki org.: chloroform, oleje min., smoły, smary); podłoża zmywalne i rozpuszczalne w wodzie (hydrożele, podłoża makrogolowe, kremy hydrofilowe); dodatkowo zaw. subst. zobojętniające kwasy (tlenek magnezy, mydła), zobojętniające zasady (kwas borowy), adsorbujące tlenek cynku, talk, kaolin, dwutlenek tytanu.
KREMY KOSMETYCZNE
-układy emulsyjne w/o lub o/w oraz kremy na podłożach beztłuszczowych (żele)
-emulsje o/w- łatwo wchłaniają się do skóry, na dzień- nawilżające, matowe, podkładowe
-emulsja w/o- na noc, tłuste, zmiękczające, regeneracyjne, z subst. odżywczymi, p/zmarszczkowe
-sportowe- ochronne
-kremy zaw. środki konserwujące, zapachowe, przeciwutleniacze, subst. aktywne (wyciągi rośl., wit., kolagen)
-subst. nawilżające- mają powinowactwo do wody, zdolne do jej wiązania, ograniczenie parowania (mocznik, mieszaniny aminokwasów)
KREMY PROMIENIOCHRONNE
-UVA przenika do skóry właściwej, UVB pochłania naskórek
-filtry słoneczne- chronią przed UVB: estry kwasu PABA, salol, ester benzylowy kwasu salicylowego, pochodne kamfory
-chronią przed UVA: poch. benzofenonu
-naturalne subst. stos. jako filtry: umbeliferon, eskuletyna, eskulina
-subst. promieniochronne- zmikronizowane subst. poch. nieorg.: dwutlenek tytanu, tlenek cynku, kaolin; 2 rodzaje: do codziennej ochrony, kremy plażowe.
BIOFARMACEUTYCZNE ASPEKTY STOS. MAŚCI NA SKÓRĘ
-przestrzenie międzykomórkowe wypełniają subst. lipidowe, w przestrzeniach międzykom. istnieją hydrofilowe obszary- mikropory, droga dla subst. o char. jonowym.
-drogi wchłaniania: transepidermalna (przez naskórek- między komórkami lipofilowe, przez komórki hydrofilowe; zw. hydrofilowe wolniej okonują warstwę rogową, jej nawodnienie zwiększa przepuszczalność skóry), transfolikularna (przez ujścia gruczołów łojowych, potowych, mieszków włosowych).
-dyfuzja leku przez skórę- zj. dyfuzji biernej, naniesienie preparatu, przenoszone są niezjonizowane cząstki leku zgodnie z gradientem stężeń, penetracji ulega subst. rozpuszczona w preparacie, nierozp. frakcja leku zawieszona w podłożu nie ulega dyfuzji, najpierw rozpuszczają się cząstki stałe w lipidach powierzchniowych skóry lub w pocie, dopiero potem dyfuzja.
-etapy przechodzenia subst. leczn. po uwolnieniu jej na pow. skóry: adsorpcja (pozostaje w pow. warstwach, dział. miejscowe), penetracja (do skóry właściwej bez udziału systemu naczyniowego), resorpcja (wchłonięta do krwi lub chłonki).
-wzrost dostępności leku można uzyskać wpływając na: właściw. subst. leczn., właściw. postaci leku, stan skóry, rodzaj podłoża (*subst. lipofilowa- szybko przenika do warstwy rogowej z hydrofilowego podłoża, wolniej z lipofilowego, *subst. hydrofilowa- większe wchłanianie z lipofilowego, najmniejsze z hydrofilowego)
-promotory wchłaniania- zw. chem., które przez określony czas zmieniają w sposób odwracalny strukturę warstwy rogowej naskórna, zwiększając jej przepuszczalność i wchłanianie subst. *lipidowe- azon, kwas olejowy, terpeny; *hydrofilowe- dimetylosulfotlenek DMSO; *promotory o właśc. amfifilowych- tenzydy; *etanol i glikol propylenowy- najcz. stos. promotory sorpcji; *woda- nie jest promotorem sorpcji, zwiększa przepuszczalność skóry tworząc otoczki solwatacyjne wokół polarnych grup lipidów.
STOSOWANIE MAŚCI NA SKÓRĘ
-tłusta- hydrożele, pudry płynne, zaypki, pasty
-sucha- lipożele, emulsje w/o;
-mieszana- emulsje o/w gdy skłonność do wydzielania łoju, emulsje w/o przy wysychaniu skóry;
-błony śluzowe- hydrożele
-na rany- r-t, proszki, żele
-maści z dużą ilością fazy lipidowej NIE stos.: na skórę owłosioną głowy, na sączące się rany, na błony śluzowe;
-maści o twardej konsystencji NIE stos.: przy bolesnych zmianach;
-stany ostre (zmiany zapalne, wysiękowe)- kremy typu o/w, podłoża beztłuszczowe- efekt chłodzący, następnie dział. wysuszające
-stany przewlekłe, skóra wysuszona i łuszcząca się- maści bogate w fazę lipidową, dział. pielęgnacyjne i natłuszczające, maści lipofilowe wykazują dział. nawilżające w wyniku okluzji
-Cechy reologiczne: plastyczność, granica płynięcia, tiksotropia
TIKSOTROPIA- odwracalna przemiana układu powiązanego w układ płynny pod wpływem bodźców mech., np. mieszania. Mieszanie powoduje rozrywanie struktury siateczkowej- zmniejsza się lepkość układu. Po zaprzestaniu mieszania po pewnym czasie struktura zostaje odbudowana i konsystencja wraca do pierwotnego stanu (24h potrzeba do odbudowy).
OPAKOWANIA:
-maści do oczu, nosa, ucha, dopochwowe, doodbytnicze- zbiorniczki z tw. szt. z aplikatorem
-maści jałowe- opak. jednodawkowe
-maści do oczu, na rany- z tworzyw szt. lub ze szkła
PRZECHOWYWANIE
-w lodówce- maści jałowe (do oczu), recepturowe o ograniczonej trwałości
+ emulgator liczba wodna
Wazelina - ~10
cholesterol (0,5%) ~195
lanolina (25%) ~240
Smalec - ~15
lanolina (20%) ~113
Lanolina - ~200
Euceryna - ~300
ETAPY SPORZĄDZANIA MAŚCI:
1) Przygotowanie podłoża:
*na ciepło
-podłoże topi się w parownicy (porcelanowej lub metalowej) na łaźni wodnej w temp. 60-80°C.
Jeżeli składniki podłoża różnią się znacznie temp. topnienia, to w celu uniknięcia ich przegrzania w pierwszej kolejności topi się skład. trudniej topliwe, następnie te o niższej temp. topnienia, na końcu skład. ciekłe. Gdy różnica temp. nie przekracza 30°C i skład. są trwałe, ogrzewamy je wszystkie jednocześnie w podwyższonej temp.
-cedzimy przez podwójną warstwę gazy w celu usunięcia zanieczyszczeń mech.
-Stopione podłoże miesza się do ostudzenia, rozpuszcza się w nim subst. leczniczą (maści roztwory) albo wyemulgowuje wodę (maści emulsje). Etap chłodzenia podłoża jest bardzo ważny, ponieważ podczas tego procesu odtwarza się struktura sieciowa maści. Gwałtowne ochłodzenie lub chłodzenie bez mieszania powoduje wytworzenie niejednolitej struktury. Dlatego maść lub podłoże należy mieszać do ochłodzenia, zbierając je wielokrotnie kliszą celuloidową ze ścian moździerza i z pistla.
*na zimno- wymieszanie składników podłoża lipofilowego o półstałej lub ciekłej konsystencji.
*podłoża hydrofilowe ulegają rozpuszczeniu w wodzie i nie zawierają fazy lipofilowej.
Typy: 1-podłoża makrogolowe (polioksyetylenowe)- stopienie i mieszanie do zastygnięcia;
2-hydrożele (koloidy hydrofilowe)- rozproszenie lub rozproszenie i rozpuszczenie subst. żelującej na zimno lub na gorąco w fazie wodnej, często z dodatkiem glikolu propylenowego, glicerolu. Hydrożele w warunkach aptecznych otrzym. się w zlewkach intensywnie mieszając.
*maści do oczu, na rany i rozległe oparzenia, maści z antybiotykami powinny być jałowe. Sporządza się je w war. aseptycznych, na jałowym podłożu. Podłoże lipidowe wyjaławia się w war. aseptycznych w sterylizatorze powietrznym w temp. 160°C przez 1 h, w war. przem. przez sączenie wyjaławiające.
2) Przygotowanie substancji leczniczej. Należy zwracać uwagę na stopień rozdrobnienia subst. leczn. oraz na jej czystość mikrobiol. Stopień rozdrobnienia jest bardzo ważny przy sporządzaniu maści typu zawiesin- im cząstki subst. leczn. są mniejsze, tym większa jest powierzchnia działania i lepszy skutek leczniczy. Mikronizacja w moździerzu.
3) Wprowadzenie subst. leczn. do podłoża:
*rozpuszczamy w stopionym podłożu (maści roztwory),
*rozpuścić w jednej z faz: lipofilowej (olejowa) lub hydrofilowej (woda) i wyemulgować- kremy (maści emulsje),
*zawiesić w podłożu (maści zawiesiny).
4) Homogenizacja -w trójwalcówkach- maść wprowadza się między walce obracające się z różną prędkością. Proces powtarza się 2-3-krotnie. Poprawia się jednorodność i rozsmarowywalność maści, ma ładniejszy wygląd, cząstki są równomiernie rozdrobnione i rozproszone, zmniejsza się wielkość zawieszonych cząstek subst. leczn.
Maści emulsje homogenizuje się przy użyciu, np. homogenizatorów dyszowych. Uzyskuje się większy stopień rozdrobnienia fazy rozproszonej, ujednolicenie rozmiarów kuleczek fazy wewnętrznej i większą trwałość układu.
5) Pakowanie
Opak. zabezpieczać przed czynnikami zmniejszającymi jej trwałość i czystość mikrobiologiczną, chronić przed światłem, tlenem z powietrza, wilgocią, wysychaniem i zan. dbn, szczelne, nieprzepuszczające powietrza, obojętne chemicznie i funkcjonalne.
Technologia maści z niektórymi subst. leczn. *Maści z antybiotykami- podłoża bezwodne dla antybiotyków wrażliwych na wodę, dla antyb. trwałych w wodzie- podłoża typu o/w i w/o; w war. aseptycznych, stos. jałowe podłoża; przech. w chłodnym miejscu, chronić przed światłem.
*Maści z kortykosteroidami- Kortykosteroidy ucierać najpierw z olejem typu Miglyol lub w postaci rozpuszczonej w glikolu propylenowym. By zwiększyć skuteczność dział.- stos. pod opatrunkiem okluzyjnym, dochodzi do maksymalnego nawodnienia warstwy rogowej skóry, co zwiększa wchłanianie.
*Maści dziegciowe i zaw. sulfobituminiany- obecnie używany jest ichtiol sztuczny, zawiera on wodę. Najlepszymi podłożami do maści z ichtiolem są podłoża absorpcyjne. W celu ułatwienia wymieszania z podłożem rozetrzeć go z olejem rycynowym (lub z lanoliną) lub przy sporządzaniu żeli- z gliceryną.
Maści i kremy sporządza się na skalę laboratoryjną (apteczną) i przemysłową.
W aptece- używając moździerzy porcelanowych z odpow. dobranymi pistlami. Długość pistla powinna odpowiadać średnicy moździerza, wtedy krzywizna części trącej tłuczka jest zbliżona do krzywizny tarcia czaszy wewnętrznej moździerza- uzyskuje się największą powierzchnię tarcia.
W przemyśle- w odpow. mieszalnikach z płaszczem grzejno-chłodzącym, kotłach, homogenizatorach lub w jednym urządzeniu- reaktorze wielofunkcyjnym (ogrzewanie, topienie, mieszanie i homogenizowanie, chłodzenie).
MAŚCI ROZTWORY
-Maści roztwory na podłożach lipidowych: maść kamforowa, majerankowa, z mentolem, tymolem, olejkami eter., maść tranową, cholesterolową, z salicylanem metylu, z kwasem salicylowym (rozpuszczonym w oleju rycynowym).
-topimy podłoże, cedzimy, studzimy
-Subst. leczn. rozpuszcza się na ciepło w stopionym podłożu. W celu szybszego rozpuszczenia należy przed wprowadzeniem do podłoża bardzo miałko sproszkować i ewentualnie przesiać. Jeżeli subst. leczn. jest w stanie ciekłym, można ją wymieszać na zimno z podłożem lipofilowym. Przy sporządzaniu hydrożeli subst. leczn. rozpuszcza się ma zimno lub ciepło w fazie wodnej. Ważne- subst. leczn. ma być rozpuszczana w podłożu w stężeniu poniżej stanu nasycenia. Z r-t nasyconego lub przesyconego podczas chłodzenia lub przechowywania w zbyt niskiej temp. może nastąpić rekrystalizacja subst. leczn. Powstają nowe kryształy, często o ostrych brzegach. W maściach typu r-t przy większych stęż. subst. może rónież dojść do obniżenia temp. topnienia maści i zmiany parametrów: rozciągliwości, rozsmarowywalności, plastyczności. Dodaje się wówczas do maści subst. utwardzających, np. wosków.
MAŚCI EMULSJE (KREMY)
-Podłoża mają charakter emulsji typu w/o lub o/w.
-Subst. leczn. może być rozpuszczona w fazie wodnej lub olejowej. Fazę wodną łączy się z fazą olejową zazwyczaj na ciepło, chociaż niektóre kremy lipofilowe wykonuje się wprowadzając wodę do podłoża absorpcyjnego na zimno. Emulgowanie na ciepło pozwala na otrzymanie układów stabilniejszych pod względem fizycznym.
-Podczas sporządzania kremu na ciepło należy stopić składniki fazy lipidowej w temp. 60-80°C i dodawać ciągle mieszając ogrzaną do tej samej temp. fazę wodną.
-Emulgator rozpuszcza się w fazie wodnej lub olejowej przed ich połączeniem.
-Mieszanie do ochłodzenia kremu do temp. pokojowej.
-Emulsje o/w wykonuje się na ciepło najcz. w zlewkach lub innych naczyniach z zastosowaniem mieszadeł mechanicznych. Na małą skalę dopuszcza się mieszanie bagietką.
-Korzystne jest użycie do wykonania kremu wody oczyszczonej po jej uprzednim gotowaniu przez 5 min. (zniszczenie dbn i usunięcie tlenu).
-W recepturze aptecznej często wykonywane są kremy w/o. Sporządza się je, wprowadzając fazę wodną (roztwór subst. leczn.) do fazy lipidowej (lanolina z wazeliną, euceryna) na zimno. Należy zmieszać w moździerzu składniki fazy lipidowej na zimno i do otrzymanego podłoża absorpcyjnego wprowadza się fazę wodną. Korzystniejsze jest wprowadzanie ogrzanego r-t wodnego do stopionego podłoża (jednakowa temp. fazy wodnej, podłoża, moździerza). Każdą kolejną porcję fazy wodnej dodajemy po wyemulgowaniu poprzedniej. Maści te wykonuje się w moździerzu. Przykłady: maść z 3% roztworem kwasu bornego, z efedryną, maść zmiękczająca.
MAŚCI ZAWIESINY
-Najczęściej sporządzane.
-Zazwyczaj stos. podłoża: jednofazowe (hydrofobowe lub hydrofilowe) i wtedy maść staje się układem dwufazowym (np. maść cynkowa).
-Jeżeli subst. zawieszona jest w podłożu typu emulsyjnego, powstaje układ wielofazowy (np. krem z hydrokortyzonem).
-Ucieranie subst. leczn. z podłożem. Należy zapewnić jednorodność rozproszenia subst. w podłożu oraz odpow. wielkość cząstek rozproszonych. Cząstki w maściach nie powinny być większe niż 90µm. Cząstki większe mogą ranić skórę podczas rozsmarowywania i wywołać nieprzyjemne uczucie ziarnistości. Im mniejsze cząstki, tym szybciej będą ulegały rozpuszczaniu w warstwach lipidowych skóry, co jest warunkiem wchłaniania. W celu uzyskania odpow. wielkości cząstek subst. leczn. przed wprowadzeniem do podłoża bardzo miałko sproszkować i ewentualnie przesiać. W celu uzyskania odpow. dyspersji subst. leczn. w podłożu oraz homogenności maści przygotowuje się dwuetapowo.
1-ucieranie subst. leczn. z podłożem lub skład. płynnym podłoża w stosunku 1:1- otrzymuje się tzw. maść koncentrat, do której w 2 etapie dodaje się porcjami pozostałe podłoże.
-W celu lepszego roztarcia subst. leczn. można ucierać z gliceryną, parafina ciekłą lub subst. powierzchniowo czynną, np. polisorbatem.
-Składnik ułatwiający ucieranie powinien być dobrany odpowiednio do podłoża, np. parafina ciekła do podłoży węglowodorowych, a gliceryna do hydrożeli.
-Wskazana jest homogenizacja maści zawiesin, np. w młynie walcowym (można uzyskać cząstki wielkości 10-15µm).
-Podczas przechowywania maści zawiesin obserwuje się niekiedy zwiększanie wielkości cząstek zawieszonych. Mniejsze cząstki ulegają rozpuszczeniu i ponownej krystalizacji, większe cząstki mogą tworzyć aglomeraty.
-Przykład maści zawiesin: maść z tlenkiem cynku, siarkowa, pięciornikowa złożona, z zasadowym galusanem bizmutu.