GEOGRAFIA JAKO NAUKA I METODY BADAN PRZEZ NIA STOSOWANE

*cel badan geografii spoleczno-ekonomicznej

Celem badan geograficzno-ekonomicznych jest poznanie realne istniejacej, a także zmiennejrzeczywistosci gospodarczej i spolecznej. Aby osiagnac tak zarysowany cel należy posluzyc się okreslonymi metodami badawczymi.

*metody stosowane w geografii spoleczno-ekonomicznej

Slowo „metoda” pochodzi z jezyka angielskiego methodos (hodos-droga, meta-wzdluz). Pytania o metode to pytania o droge jaka podarza badanie, ogol procedur prowadzacych mysli do okreslonego celu, sposobu dzialania.

Sposób badania: w ogolnym znaczeniu oznacza wszelkie poczynania ludzkie uprawiane ze swiadomoscia sposobu postepowania.

*hipotezy w badaniach spoleczn-ekonomicznych

HIPOTEZA- to proponowana przez nas odpowiedz jakiej można udzielic na pytanie badawcze. Jest ona wyrazona w postaci jasno okreslonego zwiazku pomiedzy zmienna zalezna i zmienna niezalezna.

Hipoteza to proponowanie odpowiedzi, ponieważ zostana one zweryfikowane dopiero po przeprowadzeniu badan empirycznych.

Budujac hipoteze badacz nie wie czy zostanie ona potwierdzona czy nie. Najpierw hipotezy tworzymy, a potem je weryfikujemy.

Jeżeli hipoteza zostanie odrzucona to należy zbudowac nastepna i jeżeli hipoteza zostanie przyjeta to będzie ona wlaczona do wiedzy naukowej.

FORMULOWANIE HIPOTEZ

Hipotezy można wprowadzac dedukcyjnie- z teorii, indukcyjnie- na podstawie obserwacji, czy intuicyjnie albo łaczac elementy tych sposobow.

Hipotezy sa do siebie podobne pod czteroma wzgledami:

*sa jasno sformulowane

*konkretne (specyficzne)

*poddaja się weryfikacji empirycznej za pomoca metod badawczych

*nie sa wartosciujace.

METODY STOSOWANE W BADANIACH GEOGRAFII SPOLECZNO-EKONOMICZNEJ

*metody zasadnicze

INDUKCYJNA- od szczegolow do uogolnien. W indukcji obserwuje się, czyni spostrzezenia, porownania, gromadzi fakty o stosunkach i zwiazkah rzeczywistych, aby po ich szczegolowym opisaniu dojsc do sformulowania jakiegos prawa lub prawidlowosci.

DEDUKCYJNA- od istniejacych uogolnien do problemow bardziej szczegolowych. Innymi slowy to wnioskowanie z tego, co ogolne o tym co szczegolowe.

REDUKCYJNA (WERYFIKACYJNA)- czyli poddawanie weryfikacji istniejacych uogolnien, a także weryfikowanie wczesniej zdobytej wiedzy w bardziej szczegolowym zakresie.

*metody badan kameralnych

METODY BADAN KAMERALNYCH TO:

*praca nad redukcja mapy

*zbieranie materialow statystycznych w urzedach

*przeprowadzanie wywiadow z osobami pojedynczymi

*analiza i krytyka istniejacego pismiennictwa

*lektora i analiza materialow tekstowych i kartograficznych.

*sposoby prowadzenia badan terenowych

Terenowe badania analityczne mogą być prowadzone w sposób bezposredni i posredni.

POSREDNIO- niezbedne dane otrzymujemy w kontakcie z instytucjami roznych szczebli administracji panstwowej i samorzadowej.

BEZPOSREDNIO- uzyskujemy niezbedne materialy z poszczegolnych zakladow pracy, stanowisk pracy, gospodarstw rolnych, pojedynczych obywateli.

*techniki prowadzenia badan terenowych

TECHNIKI PROWADZENIA BADAN TERENOWYCH:

*obserwacje systematyczne, niesystematyczne, okresowe

*ankiety-ulatwiaja one poznanie ogolnego oblicza faktu

*wypowiedzi na pismie

*wywiady.

*metoda ankietowa

METODA ANKIETOWA-bejmuje wachlarz roznorodnych sposobow przeprowadzania indywidualnych badan w terenie.Zaliczamy do nich wywiady i wypowiedzi na pismie na wskazany temat w formie kwestionariusza. Wazne jest tu staranne i wlasciwe przygotowanie problemow i pytan.

ANKIETA- powinna być przeprowadzana probnie, można to zrobic na grupie 100 osobowej, na poczatku ankiety podajemy cele, czemu ma sluzyc dany wywiad. Ankiety sa anonimowe. Sluchacz dane zjawiskowe bada dla ogolu, powinien notowac plec i wiek.

*metoda wywiadu

WYWIAD ODBYWA SIĘ WEDLUG NASTEPUJACEGO SCHEMATU:

*postawienie zagadnienia

*okreslenie zakresu badanych faktow i dobor proby

*przygotowanie kwestionariusza ankietowego

*przeprowadzenie wedlug niego wywiadu

*statystyczne opracowanie materialu

*ich interpretacja

*wnioski.

*metoda wywiadu socjologicznego

WYWIAD SOCJOLOGICZNY- w przypadku wywiadu socjologicznego zbiera się dane jednostkowe by nastepnie uzyskac dane zagregowane (pytania zadaje się pojedynczym osoba, ale badacza interesuja cechy zbiorcze klas, ras, typow ludzkich).Stawiane pytania sa pytaniami o fakty lub pytaniami o opinie.

*wywiad socjologiczny swobodny- ma charakter poznawczy

*wywiad socjologiczny standaryzowany- prowadzony na podstawie kwestionariusza zmusza do odpowiedzi na scisle okreslone tematy, gwarantuje dokladnosc i porownywalnosc odpowiedzi oraz policzalnosci wynikow

*wywiad socjologiczny poglebiony- tzn. charakteryzuje się ustaslonym schematem watkow tematycznych (możemy go podzielic na jedno pytanie glowne a potem na podpytania).

ROZWOJ GEOGRAFII POLITYCZNEJ

*poczatki geografii politycznej

ARYSTOTELES (384-322r.p.n.e.) stworzyl pierwszy model panstwa, badal zaleznosc miedzy ludnoscia a terytorium przez nia zamieszkale.

STRABON (65 r.p.n.e. -20r.n.e.) etocentryk- ojczyzna ma idealne warunki przyrodnicze i stosuje najlepsza technike rzadzenia.

ABDAŁ-RAHMAN IBN CHALDUN (XIVw.) przedstawil uogolnienia dotyczace najpotezniejszych jednostek politycznych, jego czasow oraz ich zwiazkow ze srodowiskiem geograficznym.

*geneza geografii politycznej i geopolityki

GEOGRAFIA POLITYCZNA- powstala w obrebie geografii czlowieka (antropogeografii).

Geografia polityczna i geopolityka pojawily się na przelomie wiekow XIX i XX, sluzace praktyce zycia politycznego. Geografia polityczna powstala także w obrebie geografii czlowieka, jej przedmiot był od poczatku precyzyjnie okreslony, podstawy teoretyczne ugruntowane.

GEOPOLITYKA- wyodrebnila się z geografi politycznej 20 lat pozniej. Geopolityka była genetycznie kierunkiem zlozonym bardziej, ekletycznym i stosowanym nie fundamentalnie. Obecnie w XXI w. geopolityka może być postrzegana w dwoch aspektach: **jako wiedza konkretna **jako wiedza o spolecznym postrzeganiu.

*tendencje w rozwoju geopolityki

Postepuje naturalna integracja w geopolityce obu podejsc zapreentowanych wczesniej. Jest to konieczne ze względu na zlozonosc zjawisk politycznych i ich osadzanie w okreslonych warunkach srodowiska przyrodniczego, kulturowego i polozenia geograficznego.

Geograficzny kontekst problematyki geopolitycznej zostaje podkreslony przez paradygmat zrownowazonego rozwoju- rozwoj w którym spoleczenstwo i przyroda tworza zintegrowane systemy.

*racjonalistyczny indeterminizm (posybilizm francuski) a determinizm

INDETERMINIZM-upatrywal przyczyny ksztaltowania się stosunkow spolecznych i politycznych w woli jednostek. Zakladal, ze panstwo i spoleczenstwo jest tworzone z woli jednostek (umowa spoleczna), a jest rzadzone wedlug tej woli (demokracja). Rozwijal się głownie we Francji.

DETERMINIZM- stosunki spoleczne i polityczne były niezalezne od woli czlowieka. Determinizm przyrodniczy zakladal, ze przyczyna powstania i rozwoju panstwa oraz spoleczenstw sa sa warunki naturalne, czyli geograficzne lub rasowe- warunki biologii. Rozwijal się glownie w Niemczech.

*formy wyrazu geograficznego panstwa

Francuzi zajmowali się analiza struktury wewnetrznej narodu, prowincji geograficznej kraju. Panstwo mialo dla francuskiego badacza trzy formy wyrazu geograficznego:

*wyrazem geograficznym funkcji porzadku wewnetrznego jest droga

*wyrazem geograficznym funkcji porzadku zewnetrznego w stosunku do innych jest granica

*wyrazem geograficznym ogółu funkcji administracyjnych jest stolica.

Francuzi szukali podloza psychiczno-spolecznego wspolnoty politycznej „ramy i granice sa wazne, ale nie najwazniejsze - duze znaczenie ma <psyche> dusza narodu i ja przedewszystkim trzeba badac” J.L.Febrre, 1922.

*zakres tematyki badawczej geografi politycznej

ZAKRES TEMATYKI BADAWCZEJ GEOGRAFII POLITYCZNEJ:

*badanie obszarow politycznych

*badania koncentracji się na panstwie

*wspolczesne podejscie behawioralne do procesow politycznych.

*Ratzel i jego dzialalnosc

RATZEL, dzialajac w okresie imperializmu niemieckiego laczyl badania naukowe z celami dzialalnosci politycznej Niemiec, kierowal uwage przyszlej geopolityki niemieckiej przede wszystkim na panstwo.

Warto pamietac, ze był to rownoczesnie okres jednoczenia się panstw niemieckich i czas powstania Wielkiej Rzeszy.

*siedem praw rozwoju panstwa-R.Ratzel 1896r.

SIEDEM PRAW ROZWOJU PANSTWA:

*postrzeganie panstwa poszerza się wraz z ekspansja ludnosci majaca te sama kulture

*terytorialny wzrost nastepuje za innymi aspektami rozwoju panstwa

*panstwo rosnie przez wchlanianie mniejszych jednostek politycznych

*granica jest preferyjnym organem panstwa, który odzwierciedla jego sile i rozwoj, stad nie jest ona stala

*panstwa w trakcie rozwoju szukaja terenow nadajacych się do wchloniecia

*kierunek ekspansji przesuwa się od panstw bardziej do slabo rozwinietych cywilizacyjnie

*dazenie do ekspansji terytorialnej rosnie w miare poszerzania się obszaru.

*poglady geopolityczne Kjellen`a

geopolityka dla Kjellena byla dzialem polityki, syntetycznej nauki o panstwie.

Przedmiotem geopolityki „nie jest ziemia, lecz zawsze i wylacznie ziemia przeniknieta polityczna organizacja”.

TERYTORIUM dla Kjellena bylo „cialem panstwa” dlatego jest wazniejsze od ludnosci.

Panstwo może utracic czesc ludnosci (np. przez emigracje) bez negatywnych skutkow, natomiast kazda utrata terytorium oslabia panstwo, a nawet je unicestwia.

Ztego punktu widzenia również terytorium można porownac do wyodrebnionego organizmu, stad tak wazne jest znaczenie granic.

KJELLEN WYDZIELIL KILKA TERYTORIUM WEDLUG KTÓRYCH NALEŻY BADAC PANSTWO:

**kratopolityka (kratopolitik)- nauka o organizacji wladzy

**socjopolityka (soziopolitik)- badanie stosunkow i potrzeb spolecznych

**etnopolityka (ethnopolitik)- badanie psychologi narodu

**ekopolityka (ekopolitik)- nauka o gospodarce

**geopolityka (geopolitik)- badanie srodowiska geograficznego panstwa.

ZANIECHANIE UPRAWIANIA GEOPOLITYKI. GEOPOLITYKA A GEOSTRATEGIA

*rezultaty pogladow Ratzel`a i Kjellena

Na podstawie koncepcji teoretycznych Ratzla i Kjellena utworzono w Niemczech w 1919r. Institut fur Geopolitik, zwany także Szkola Geopolitykow. Kierownikiem zostal geograf, general K.Haushafer (1869-1946). Instytut skupil grupe naukowcow, dziennikarzy i politykow, którzy byli propogatorami idei geopolitycznych.

W 1927r. przedstawiono definicje nowej dyscypliny naukowej: „geopolityka jest nauka o geograficznych ograniczeniach zjawisk politycznych. Jako nauka o politycznym ograniczeniu przestrzennym i jego strukturze wykorzystuje szeroko metody nauk geograficznych”.

Istyta tej definicji jest traktowanie zjawisk politycznych jako skutku uwarunkowan geograficznych.

*kongres geografow niemieckich

W 1936r. na kongresie geografow niemieckich okreslono geopolityke jako „nauke o panstwie oparta a podstawach nauk o Ziemi i wykorzystujaca biologiczna zasade- ujmowania wydarzen politycznych jako geograficznie uwarunkowanych zjawisk zyciowych”.

W zwiazku z tym w ostatnich latach przed II wojna swiatowa wysunieto jako nowe zagadnienie „problem przestrzeni wlasciwej dla danej rasy” H.J.Scheppers 1937r., stwierdzajac, ze wspoldzialywanie rasy i obszaru nie zalezy od wplywu srodowiska, lecz stanowi odwieczne harmonijne wspolistnienie.

*definicja geopolityki wg A. Grabowsky (1933)

Wychodzil z zalozenia, ze geografowie uwazaja Ziemie i jej właściwości za trwale, geopolityka zas bedac czescia polityki ujmuje to co dla kazdej epoki i dla kazdego panstwa ma inne znaczenie.

Dynamiczne ujecie problemu, pomijajac historiozoficzna podbudowe, sprawilo, ze zaliczono geopolityke do nauk politycznych i tym samym zaprzestano ujmowania jej z „przyrodniczego punktu widzenia”.

*zaniechanie uprawiania geopolityki

Uprawiania geopolityki zaniechano wraz z upadkiem Niemiec nazistowskich w 1945r.Odrzucono ja jako teorie usprawiedliwiajaca agresje i przemoc.

Niektóre elementy geopolityki sa jednak nadal aktualne. W gruzach legla organiczna teoria panstwa, lecz wartosc jej geostrategii dala ten aspekt geopolityce, który pozwolil jej przezyc potepienie bezposrednio po zakonczeniu wojny.

*geopolityka a geostrategia

Odmiana geopolityki jest geostrategia. W jej rozwoju wiodaca role odegrali uczeni angielscy i amerykanscy, którzy procz ogolnych problemow geopolitycznych zajmowali się aktualnie prowadzonymi politykami lub strategiami ich wlasnych rzadow.

Jednym z nich był A.T.Mahan (1840-1914), historyk i admiral Stanow Zjednoczonych.

*poglady Mahana

Na rozwoj i utrzymanie potegi morskiej odzialywuja:

*polozenie geograficzne

*fizyczne uksztaltowanie panstwa, rodzaj wybrzeza

*rozciaglosc terytorialna, dlugosc lini brzegowej

*liczna ludnosci

*charakter narodowy

*sposób rzadzenia.

*koncepcja geopolityczna Mackindera, „geograficzna oś historii”

Kontynenty: Europa, Azja i Afryka tworza world island(wyspe swiata), która otacza wewnetrzna strefa brzegowa oraz zewnetrzna strefa brzegowa obejmujaca Japonie, Wielka Brytanie, obie Ameryki, Australie oraz Afryke Poludniowa.

Jadrem wyspy swiata a zarazem geograficzna osia historii swiata jest tzw. Heartland obejmujacy: Rosje, zachodnia czesc Chin, Mongolie, Afganistan, Beludzystan i Iran.

*koncepcja heartlandu wedlug Mackindera

Heartland tworzy najwieksza naturalna fortece predystynowana do panowania nad swiatem, zgodnie z tezami Mackindera:

*kto rzadzi Europa Wschodnia, rzadzi Heartlandem

*kto rzadzi Heartlandem, rzadzi wyspa swiata

*kto rzadzi wyspa swiata, rzadzi swiatem.

*Eugeniusz Romer (1929)

Twierdzil, ze ”…panstwo ma za podstawe dwa elementy: narodowy i terytorialny, moralny i fizyczny…”

Uwazal panstwo za organizm zyjacy, którego rozwojem kieruje dzialalnosc ludzka, ale który jest także uzalezniony od swoich praw rozwojowych, tj. od srodowiska geograficznego.

*Eugeniusz Romer (1871-1954)

**Studia uniwersyteckie w zakresie historii, geologii, geografii,meteorologii odbyl w Uniwersytecie Jagiellonskim, studiowal tez w Halle n/S i we Lwowie. W 1894r. obronil doktorat z filozofi na Uniwersytecie Lwowskim.

**Odbyl dodatkowe studia w Wiedniu glacjologie, geologie i w Berlinie meterologie, gdzie miał polroczna praktyke w Panstwowym Instytucie Meterologicznym.

**Habilitowal się w 1899r. we Lwowie i bedac już profesorem Uniwersytetu Lwowskiego zdecydowal się zostac ponownie studentem w zakresie tektoniki i mafologii u profesora Lugeena w Lozannie.

**Profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (od1911) i UJ (od1946), honorowy profesor Uniwersytetu Lwowskiego (od1931). Doktor honovis causa Uniwersytetu Poznanskiego (od1934) i UJ (od1947).Czlonek Polskiej Akademi Nauk (od1952) oraz wielu towarzystw naukowych w kraju i na swiecie.

*poglady Eugeniusza Romera (1929)

W odniesieniu do Polski decydujacym czynnikiem srodowiska był wedlug Romera uklad siecie drog naturalnych wyznaczonych przez siec rzeczna naszego kraju.

*geograficzno-polityczne dokonania E. Romera

W 1916r. przebywajac we Wiedniu przystapil do opracowania wielkiego atlasu geograficzno statystycznego przedstawiajacego obraz calej Polski pod kazdym względem: fizjograficznym, narodowosciowym, gospodarczym i kulturalnym, co mialo ogromne znaczenie dla przyszlych pertraktacji pokojowych w sprawie granic odrodzonej po zaborach Polski.

Uczestniczyl jako czlonek delegacji polskiej przy ustalaniu zachodniej granicy Polski w traktacie wersalskim.

W 1921r. zalozyl instytut kartograficzny Atlas (Ksiaznika-Atlas).

GEOGRAFIA POLITYCZNA W POLSCE

*przedmiot zainteresowania geografii politycznej

Geografia polityczna z jednej strony zajmuje się procesami przyrodniczymi, z drugiej zas niepowtarzalnymi zjawiskami historycznymi.

Łaczy efekty dzialania praw przyrody i prawidlowosci spolecznych.

Zlozonosc geografii politycznej od zarania jej istnienia przysparzala badaczom wiele trudnosci w ocenie interpretacji faktow.

*sytuacja w zakresie rozwoju geografii politycznej

W Polsce badania z zakresu geografii politycznej maja dluga tradycje. Tematyke geografii politycznej uprawialo ubocznie, w zaleznosci od potrzb i sytuacji wielu polskich geografow. Rozwoj tej dyscypliny w Polsce rozpoczal się po I wojnie swiatowej, choc jej poczatki siegaja drugiej polowy XIXw.

Problematyke geografi politycznej poruszali m.in.: W. Pol, F. Szwarcenberg-Czerny, W.Nalkowski.

*geografia polityczna w Polsce w poczatkach XXw.

Do I wojny swiatowej warunki polityczne rozbiorowej rzeczywistosci i wiara w odrodzenie panstwa polskiego kierowala polskich geografow ku dziedzinom geografii, w których można było prowadzic badania bez uwzglednienia granic politycznych, które pozwalaly ujmowac terytorium Polski w jej historycznych granicach. Były to badania z dziedziny geografii fizycznej.

*poglady Waclawa Nalkowskiego

W.Nalkowski w 1901r. sformulowal definicje geografi politycznej: „ziemia jest mieszkaniem ludzi podzielonych na rozne spoleczenstwa usadowionych na roznych placach jej powierzchni, skladajacych narody, które się roznia miejscem, jezykiem i wewnetrznym swego towarzystwa urzadzeniem. Opisywanie ziemi w tym wzgledzie uwazanej nazywaja geografia polityczna, która bedac wypadkiem najczesciej umow i dobrowolnych lub wymuszonych tak jest nauka zmienna jak zmienne sa miemania ludzi, stopnie i zmiany ich plci i namietnosci”.

*geografia polityczna w okresie miedzywojennym

Dorobek polskiej geografii politycznej w okresie miedzywojennym był znaczny, skladaly się na niego artykuly naukowe, opracowania publicystyczne. Wiele opracowan było pod silnym wplywem geografow niemieckich i francuskich. Wiele staralo się sprostac potrzebom polityki panstwa.

Polska geografia polityczna z chwila odzyskania niepodleglosci przez Polske starala się zaznaczyc i udokumentowac istnienie niepodleglego panstwa, aby bronic interesow Polski przed atakami zagranicznych politykow, którzy kwestionowali prawo Polski do niepodleglego bytu.

*spor W.Nalkowski-E.Romer

Pod wplywem pogladow F.Rdzel`a, W, Nalkowski zbudowal teorie przejsciowosci terytorium Polski.

Przejsciowosc rozumiana jako brak wyraznych granic naturalnych na wschodzie i zachodzie jest powodem wszelkich nieszczesc spadajacych na Polske z utrata niepodleglosci wlacznie (W.Nalkowski 1912).

Poglad ten spotkal się z krytuka E.Romera (1929). Przeciwstawil on teorii przejsciowosci teorie pomostowosci terytorium Polski. Pomostowosc miedzy morzami oraz miedzy Wschodem a Zachodem była zdaniem Romera korzystna z punktu widzenia geograficznego.

*poglady geografow polskich na zagadnienia panstwa, granic i ludnosci

W publikacjach z geografii politycznej były zagadnienia panstwa, granic i ludnosci. Było to rezultatem ksztaltowania się panstwa polskiego po 123 latach niewoli.

Geografowie podkreslali wplyw srodowiska geograficznego na istnienie i rozwoj panstwa.

Definicja panstwa S. Pawlowskiego „panstwo jest tworem przyrodniczym w sklad którego wchodza dwa czynniki: kawalek ziemi i gromada ludzka-skupiona na owym kawalku”.

*poglady na panstwo E.Romera i J. Lotha

E.Romer(1929) panstwo ma za podstawe dwa elementy(narodowy i terytorialny, moralny i fizyczny).Rozwojem jego kieruje dzialalnosc ludzka, jest uzalezniony od swoich praw rozwojowych tj. od srodowisk geograficznych.

W odniesieniu do Polski decydujacym czynnikiem był wg Romera uklad sieci drog naturalnych wyznaczonych przez siec rzeczna naszego kraju.

J.Loth (1925) panstwo to zywy organizm aby trwac, dbac musi o to aby się rozwijac. Jego geografia polityczna była podrecznikiem w okresie miedzywojennym. Loth przedstawil w nim m.in. klasyfikacje panstw z punktu widzenia zajmowanego obszaru, ksztaltu polozenia, struktury wewnetrznej i stanowiska mocarstwowego z okresleniem ustroju politycznego.

*metoda socjologiczna J. Smolenskiego

Obserwujac kryzys metody fizjologicznej F.Ratzla, Smolenski zaproponowal przy badaniu panstw metode socjologiczna. Wg Smolenskiego(1931) wazne jest odkrycie praw rodzacych zespolenie panstw i roli poszczegolnych panstw w obrebie tych zespolen.

Badaniami geograficzno- politycznymi powinno się objac nie pojedyncze panstwa, ale zaspoly gatunkow, których wspolwystepowanie uwarunkowane wspolzaleznoscia podlega pewnym ewolucyjnym prawom.

Stopien wiernosci i stalosci zespolow prawidlowosci ich zmiennosci w czasie i przestrzeni to glowne zagadnienia.

*znaczenie pogladow Smolenskiego

Stanowisko Smolenskiego uznano za nowatorskie okreslenie badan geografii politycznej nabiera aktualnosci obecnie. W okresie wystepowania procesow integracyjnych panstw blokow polityczno-gospodarczych i militarnych.

Smolenski zdawal sobie sprawe z faktu ze wyjasnienie rozwoju panstw samym tylko wplywem srodowiska geograficznego jest niewystarczajace. W uzasadnieniu swojej teorii stwierdza ze: stosunki ekonomiczne sa czynnikiem który warunkuje grupowanie się panstw w pewne zespoly i one rzutuja na ewolucje panstw oraz decyduja o ich rozwoju lub upadku.

*czynniki decydujace o rozwoju panstwa

W wielu publikacjach m.in. S. Pawlowskiego, Nalkowskiego itd. Poruszano problem ideali. Poruszano problem idealnych naturalnych granic z punktu widzenia obronnosci. Idealem była granica naturalna wyraznie zaznaczajaca się w krajobrazie umozliwiajac kontakty z sasiadami.

Glowny nacisk na badania z geografi politycznej w okresie miedzywojennym był skierowany na ustalenie roli czynnika terytorialnego, polozenia i zwiazanych z tym warunkow srodowiska im przypisywano decydujace znaczenie w rozwoju organu panstwowego. Malo uwagi poswiecono czynnikom ludzkim.

*inne obszary dzialalnosci Eugeniusza Romera

po wojnie osiadl w Krakowie gdzie obja katedre geografi na UJ oraz kierownictwo krakowskiego Instytutu Geografii. Wspolzalozyciel reaktywowanej w 1946r. nstytucji Ksiaznica Atlas we wroclawiu, która wydala szereg atlasow pod jego redakcja.

Tworca czasopism: Prace Geograficzne (1918-1939) i Polski Przeglad Kartograficzny redaktor (1923-!934). Jako pierwszy wydzielil regiony klimatyczne w Polsce. Autor innych prac z zakresu kartografii, klimatologii i dydaktyki geografii m.in. Atlas Geograficzny (1908) Geografia_statystyki, Atlas Polski (1916).

*problemy badawcze geografii politycznej po wojnie

Sytuacja polityczna i gospodarcza wywolana II wojna swiatowa- powrot do rozwazan na temat terytorium panstwowego. Problemy badawcze w geografii politycznej w latach okupacji historyk L. Wojciechowski wzbudowujac tradycyjne Polski etnograficznej przedstawil koncepcje ziem Polski nowozytnej.

Uzupelnil ja jezykoznawca T.L.Splominski koncepcja praojczyzny Slowian.

POLSKA JAKO LEKKO PODZIELONA ZE WSCHODU NA ZACHOD

S. Leszczycki, M.Kielczewska poglady

Charakter panstwowego obszaru Polski Ludowej dal również w 1946r. S. Leszczycki, który polozyl nacisk na nadbaltycki charakter terytorium panstwowego.

M. Kielczewska i A.grodek (1946) w pracy poswieconej granicy na Odrze i Nycie zawarli bogato udokumentowana charakterystyke geograficzno-historyczna. Stwierdzajac, ze linia Nysy i Odry jest granica naturalna politycznego terytorium geograficznego.

*geografia polityczna w latach 1949-1970

Ustalanie granic po II wojnie wplynelo na zachamowanie prac z geografii politycznej. Zainteresowania geografow zwrocily się w kierunku zagadnien struktury przestrzennej Polski.

Od lat 60 zaczelo się ozywienie geografii politycznej i wyrazne ukierunkowanie na zjawiska emigracyjne na wiezi z Polonia zagraniczna. Zagadnieniami rozmieszczenia i pozycji spoleczno-politycznej Poloniii zajmowali się: M. Kielczewska_zolesko, B. Winid (1961). Problemami socjoetnicznymi zajmowali się: A. Maryaiski (1974), G. Bycikoski, P. Eberhord (1994).

*prace geograficzno-polityczne 1870-1990

Wlaczenie się geografow do prac nad zagadnieniami Strukrury przestrzennej kraju przyczynilo się w rezultacie do powstania wielu opracowan dotyczacych podzialow terytorialnych, procesow integracji ekonomicznej i politycznej, roli ukladow gospodarczo-politycznych panstw w stosunkach miedzynarodowych.

W latach 90 ukazala się seria prac pod redakcja A.Stasiaka o regionach przygarnietych Polski.

*koncepcje geostrategiczne

Meming twierdzil ze Rimlana jest teoretycznie bardziej zroznicowany. Moosan uscislil definicje Heartlandu w zakresie kryterium zaludnienia,zasobow surowcow i ich zasobnosci i dostepnosci czynnikow gospodarczych i uwarunkowaniami historycznymi. Przesunal obszar Heartlandu bardziej na zachod ZSRR.

*A.Seversky (1894-1974)

Był jednym ze stratego sil powietrznych, ur. w Rosji . W 1927r. uzyskal obywatelstwo amerykanskie. Po II wojnie gdy rozpoczela się era zimnej wojny sformulowal poglad o nadrzednosci sil powietrznych nad silami ladowymi. Jego koncepcja geostrategiczna opierala się na wskazaniu bliskosci polozenia nie tylko terytoriow St. Zjednoczonych a zwlaszcza Kanady, lecz także bliskosci ich centrow gospodarczych. Te teze przedstawil na mapie z biegunem polnocnym jako punkt odniesienia.

Stanisław Leszczycki - w połowie lat 60-tych stworzył model podziału nauk geograficznych (który kiedyś był wrzucony na miała)

Geomorfologia - nauka zajmująca się formami ukształtowania powierzchni

Metody badań w geografii:

· Terenowe ( pozwalają na bezpośrednie zebranie informacji ze środowiska geograficznego)

Pomiar, obserwacja, wywiad, metody fotograficzne/satelitarne

· Kameralne (opracowanie i przetwarzanie informacji z różnych źródeł - uzyskane w terenie jak i zebrane lub opracowane przez określone instytujce)

Opis, metody kartograficzne/statystyczne/audiowizualne

Źródła informacji:

· Pierwotne (bezpośrednio zebrane w terenie np. ewidencja ludności)

· Wtórne (materiały które podlegały obróbce np. roczniki statystyczne)

· zastane

· wywołane

---