Badania funkcjonalne
TEST SCHOBERA
Cel: pomiar ruchomości odcinka lędźwiowego kręgosłupa
Pw: swobodna, stojąca, z głową ustawioną w płaszczyźnie frankfurckiej. Należy wyznaczyć punkt w miejscu przecięcia linii łączącej kolce biodrowe przednie górne z linią utworzoną z wyrostków kolczystych (wysokość połączenia lędźwiowo-krzyżowego). Od tego przecięcia wyznaczamy 10 cm wyżej jeden punkt i 5 cm poniżej drugi punkt.
Ruch: badany wykonuje maksymalny skłon tułowia w przód przy wyprostowanych kończynach dolnych
Wynik: należy wykonać drugi pomiar. Różnica u osób zdrowych powinna wynosić około 7 cm.
TEST OTTO
Cel: pomiar ruchomości odcinka piersiowego kręgosłupa
Pw: swobodna, stojąca, z głową ustawioną w płaszczyźnie frankfurckiej. Należy odmierzyć od punktu C7 30 cm poniżej drugi punkt
Ruch: badany wykonuje maksymalny skłon tułowia w przód przy wyprostowanych kończynach dolnych
Wynik: należy wykonać drugi pomiar. Różnica u osób zdrowych powinna wynosić około 3 cm.
TEST PALCE - PODŁOGA
Cel: wykrywa przykurcz mięśni kulszowo - goleniowych
Pw.: stojąca
Ruch: Badany wykonuje skłon tułowia w przód, przy wyprostowanych stawach kolanowych, chcąc dotknąć palcami rąk podłoża.
Wynik: Występowanie przykurczu mięśni kulszowo-goleniowych uniemożliwia dotknięcie palcami podłoża. Mierzymy odległość pomiędzy palcami rąk a podłożem.
TEST LASEQUE'A
Cel: potwierdzenie zespołu rwy kulszowej, objaw rozciągowy korzeni rdzeniowych i nerwu kulszowego
Pw: leżenie tyłem
Ruch: badający unosi wyprostowaną w stawie kolanowym kończynę dolną badanego.
Wynik: Ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej i wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego po stronie chorej potwierdza wynik dodatni.
Można uwzględnić również kąt Laseque'a (pomiędzy kończyną a podłożem). Wielkość tego kata zależy od nasilenia objawów bólowych: w stanie ostrym przeciętnie wynosi 20-30 stopni (ból). W miarę ustępowania procesu chorobowego kąt ten zwiększa się.
OBJAW MACKIEWICZA
Cel: potwierdzenie zespołu rwy udowej (przewodnictwo nerwu udowego)
Pw: leżenie przodem
Ruch: badający wykonuje bierne zgięcie kończyny dolnej w stawie kolanowym po stronie chorej
Wynik: jeżeli po stronie chorej występuje ból mięśnia czworogłowego uda - potwierdza to wystąpienie rwy udowej po stronie badanej
OBJAW BONETTA
Cel: znajduje kliniczną przydatność do testowania nerwu kulszowego (objaw mięśnia gruszkowatego)
Pw: leżenie tyłem
Ruch: terapeuta zgina kończynę dolną w stawie kolanowym i biodrowym, a następnie przywodzi i rotuje ją do wewnątrz
Wynik: w czasie tego ruchu wcześniej pojawia się objaw Lasegue'a, zaś nasilenie się dolegliwości bólowych spowodowane jest przez napinanie się nerwu kulszowego w pobliżu mięśnia gruszkowatego
TEST KERNIGA
Cel: objaw wskazujący na podrażnienie korzeni nerwowych
Pw: leżenie tyłem
Ruch: choremu poleca się zgiąć kończynę w stawie biodrowym i kolanowym. W pierwszej części testu badający stara się biernie wyprostować staw kolanowy, w drugiej części pacjent jest proszony o wykonanie czynnego wyprostu tego stawu.
Wynik: jeżeli przy czynnym i biernym wyproście stawu kolanowego pojawiają się bóle kręgosłupa lub korzeniowe w kończynie, świadczy to o podrażnieniu korzeni nerwowych spowodowanym dyslokacją jądra miażdżystego, procesem zapalnym lub guzem
TEST PORUSZANIA SIĘ NA PIĘTACH I NA PALCACH
Cel: objaw wskazujący na podrażnienie korzeni nerwowych
Pw: stojąca
Ruch: poleca się badanemu poruszanie się na palach/piętach
Wynik:
gdy badany nie może poruszać się na palcach, świadczy to
o porażeniu korzeni nerwowych na poziomie S1
gdy badany nie może poruszać się na piętach, świadczy to
o porażeniu korzeni nerwowych na poziomie L4 i L5
OBJAW BRUDZIŃSKIEGO
Cel: wskazuje na podrażnienie opon mózgowych
Pw: leżenie tyłem
Ruchu: badający biernie unosi głowę badanego (zgięcie w odcinku szyjnym kręgosłupa)
Wynik: jeżeli w trakcie próby maksymalnego uniesienia głowy dochodzi do lekkiego zgięcia stawów kolanowych i biodrowych, stwierdzamy objawy podrażnienia opon
TEST MENNELA
Cel: badanie stawów krzyżowo-biodrowych
Pw: leżenie przodem/leżenie tyłem
Ruch: badający jedną ręką stabilizuje miednicę, drugą przykłada na przednią powierzchnie uda po stronie badanej, następnie wykonuje się przeprost w stawie biodrowym
Wynik: wystąpienie bólu podczas tego ruchu świadczy o obecności zmian chorobowych w stawie krzyżowo-biodrowym po stronie badanej
TEST PATRICA
Cel: badanie stawów krzyżowo-biodrowych
Pw: leżenie tyłem, jedna kończyna dolna wyprostowana, druga (po stronie badanej) zgięta w stawach biodrowym i kolanowym, stopa opiera się o podudzie poniżej stawu kolanowego kończyny wyprostowanej
Ruch: badający jedną ręką stabilizuje miednice po stronie kończyny wyprostowanej, a drugą wykonuje pogłębienie odwiedzenia w stawie biodrowym poprzez nacisk w okolicy stawu kolanowego
Wynik: wystąpienie bólu podczas wykonywania testu świadczy o obecności zmian chorobowych w badanym stawie
TEST GAENSLENA
Cel: badanie funkcji (ruchomości) stawu krzyżowo-biodrowego
Pw: pacjent leży na plecach. Strona ciała sprawiająca dolegliwości znajduje się blisko brzegu kozetki lub poza nim
Ruch: pacjent podciąga zgiętą w stawie kolanowym i biodrowym kończynę dolną, maksymalnie do tułowia. Badający ustawia leżącą w pobliżu brzegu kozetki kończynę w przeproście
Wynik: W przypadku zaburzeń funkcji stawu krzyżowo-biodrowego przeprost kończyny powodując ruch w stawie krzyżowo-biodrowym prowadzi do pojawienia lub nasilenia dolegliwości bólowych
TEST DEGI (ŚCIENNY)
Cel: wykrywa przykurcz w stawach barkowych
Pw: Badany wykonuje siad ugięty tyłem do ściany. Cała powierzchnia pleców przylega do ściany.
Ruch: Wznos kończyn górnych do ściany (zgięcie).
Wynik: W razie przykurczu kończyny górne nie pokrywają się z osią długa ciała (nie dotykają ściany). Pomiar kąta pomiędzy kończynami górnymi a płaszczyzną odniesienia określa wielkość przykurczu.
TEST APLEYA (Scratch Test)
Cel: badanie zakresu ruchu w stawie barkowym - rotacja zewnętrzna i odwiedzenie.
Pw: siedząca lub stojąca
Ruch: badany odwodzi kończynę górną i wykonuje rotację zewnętrzną . Następnie przenosi kończynę górną do tyłu i próbuje dotknąć górnej krawędzi kąta górnego łopatki po stronie przeciwnej.
TEST APLEYA (Scratch Test)
Cel: badanie zakresu ruchu w stawie barkowym - rotacja zewnętrzna i przywiedzenie.
Pw: siedząca lub stojąca
Ruch: Badany rotuje na zewnątrz kończynę górną i przywodzi. Następnie sięga ręką do wyrostka barkowego łopatki po stronie przeciwnej.
TEST APLEYA (Scratch Test)
Cel: badanie zakresu ruchu w stawie barkowym - rotacja wewnętrzna i przywiedzenie
Pw: siedząca lub stojąca
Ruch: Badany wykonuje rotację wewnętrzną i przywodzi kończynę górną. Następnie przenosi kończynę do tyłu i próbuje dotknąć kąt dolny łopatki po stronie przeciwnej.
TEST DLA MIEŚNIA NADGRZEBIENIOWEGO
Cel: test ujawnia naderwanie lub przerwanie ścięgna m. nadgrzebieniowego
Pw: siedząca lub stojąca, kończyny górne wzdłuż tułowia
Ruch: próba czynnego odwiedzenia kończyny górnej w stawie ramiennym
Wynik: jeżeli chory nie może czynnie wykonać pierwszej fazy ruchu ( od 0 do 30 stopni), to świadczy o zmianach patologicznych w mięśniu nadgrzebieniowym. Po biernym odwiedzeniu powyżej tego kąta, badany jest zdolny do pełnego wznosu kończyny przez odwiedzenie.
TEST YERGASONA
Cel: test funkcjonalny ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego
Pw: siedząca, kończyna chorego leży przy tułowiu i jest zgięta do kąta prostego w stawie łokciowym. Jedna ręka badającego znajduje się na barku, a jej palec wskazujący ocenia bruzdę międzyguzkową, drugą ręką chwyta on przedramię chorego jak do powitania
Ruch: Pacjent powinien wbrew oporowi badającego wykonać supinację przedramienia. W tym czasie dochodzi do napięcia ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego
Wynik: bóle w bruździe międzyguzkowej świadczą o chorobie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego. Mogą one ulec nasileniu przez ucisk ścięgna w bruździe międzyguzkowej
TEST THOMSONA
Cel: objaw łokcia tenisisty
Pw: siedząca, kończyna górna wyprostowana w stawie łokciowym, zgięta w stawie ramiennym do kąta 90 stopni i oparta na stole
Ruch: badany wykonuje wyprost grzbietowy ręki
Wynik: ból w okolicy bocznej - promieniowej świadczy o zmianach patologicznych w stawie łokciowym
OBJAW ŁOKCIA GOLFISTY
Cel: objaw łokcia golfisty
Pw: siedząca, kończyn badana zgięta w stawie łokciowym,
Ruch: badany wykonuje wyprost w stawie łokciowym przeciwko oporowi
Wynik: ból pojawiający się w okolicy nadkłykcia przyśrodkowego
OBJAW TINELA
Cel: rozpoznanie zespołu cieśni nadgarstka, nerw pośrodkowy
Pw: badany w pozycji siedzącej, kończyna górna badana zgięta w stawie łokciowym, oparta na stole
Badanie: badający opukuje palcem powierzchnie dłoniową nadgarstka na wysokości kresy zgięciowej
Wynik: ból i przeczulica świadczy ucisku nerwu pośrodkowego i potwierdza zespół cieśni nadgarstka
OBJAW PHALENA
Cel: rozpoznanie zespołu cieśni nadgarstka, nerw pośrodkowy
Pw: pozycja siedząca, kończyny górne zgięte w stawach łokciowych, oparte na stole, przedramiona ustawione pionowo w górę
Badanie: zgięcie w stawach promieniowo-nadgarstkowych, ręce swobodnie zwieszone ok. 1 min.
Wynik: wystąpienie zaburzenia czucia w obszarze unerwienia nerwu pośrodkowego nerwu. objaw jest dodatni, gdy po czasie tym wystąpi uczucie mrowienia, promieniujące w kierunku ramienia
TEST LANGEGO
Cel: wykrywanie przykurczu zginaczy stawu biodrowego
Pw: Stojąca, zasadnicza
Ruch: Badany unosi kończynę dolną wyprostowaną do około 15 - 30 stopni
Wynik: Jeżeli przy próbie stwierdzamy unoszenie przedniego brzegu miednicy, , zmniejszenie lordozy lędźwiowej i wciągnięcie brzucha - próba oceniana dodatnio. Świadczy ona o zwiększonym pochyleniu miednicy i przykurczu w stawie biodrowym.
TEST THOMASA
Cel: wykrywanie przykurczu zginaczy stawu biodrowego
Pw: leżenie tyłem
Ruch: badany zgina kończynę dolną nie badaną w stawie biodrowym, przy ugiętym stawie kolanowym i przyciąga do klatki piersiowej, przytrzymując rękami
Wynik: Jeżeli istnie przykurcz w stawie biodrowym, udo kończyny wyprostowanej (badanej) unosi się. Kąt określany w stopniach.
PRZYKURCZ ODWIEDZENIOWY I PRZYWIEDZENIOWY W STAWIE BIODROWYM
Cel: wykrywanie przykurczu odwiedzeniowego
i przywiedzeniowego w stawie biodrowym
Pw: leżenie tyłem, kończyny dolne ułożone równolegle do siebie
Wynik: W przypadku przykurczu przywiedzeniowego kolec biodrowy przedni górny po tej stronie jest obniżony, a w przykurczu odwiedzeniowym - uniesiony. Kąt przykurczu wynosi tyle, ile trzeba daną kończynę dolną przywodzić lub odwodzić aby linię łączącą oba kolce biodrowe ustawić prostopadle do linii środkowej ciała.
OBJAW DREHMANA
Cel: wykrywanie zmian zwyrodnieniowych, choroby Perthesa, młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej
Pw: leżenie tyłem
Ruch: badany wykonuje trójzgięcie w stawach: biodrowym, kolanowym i stopy
Wynik: Jeżeli podczas próby kończyna ucieka do boku - objaw dodatni.
TEST SZUFLADKOWY PRZEDNI
Cel: badanie niestabilności przedniej stawu kolanowego (więzadła krzyżowe przednie)
Pw: leżenie tyłem, kończyna dolna ugięta w stawie biodrowym i kolanowym, stopa oparta na podłoże
Ruch: badający chwyta podudzie poniżej stawu kolanowego, starając się przesunąć podudzie do przodu.
Wynik: Możliwość wykonania tego ruchu - dodatni wynik testu, świadczy o niestabilności przedniej stawu (uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego).
TEST SZUFLADKOWY TYLNI
Cel: badanie niestabilności tylnej stawu kolanowego (więzadła krzyżowe tylne)
Pw: leżenie tyłem, kończyna dolna ugięta w stawie biodrowym i kolanowym, stopa oparta na podłoże
Ruch: badający chwyta podudzie poniżej stawu kolanowego, starając się przesunąć podudzie ku tułowi.
Wynik: Możliwość wykonania tego ruchu - dodatni wynik testu, świadczy o niestabilności tylnej stawu (uszkodzenie więzadła krzyżowego tylnego).
TEST APLEYA - ROTACYJNY
Cel: test łąkotek
Pw: leżenie przodem, staw kolanowy badany zgięty do kąta 90 stopni, udo ustabilizowane
Ruch: badający chwyta oburącz stopę badanego za śródstopie i piętę, wykonuje ruch podudzia ku górze (dystrakcja) z następową rotacją wewnętrzną i zewnętrzną. Następnie ruchy rotacyjne powtarza się dociskając powierzchnie stawowe (kompresja)
Wynik: Jeżeli ból nastąpi podczas rotacji zewnętrznej (w czasie dystrakcji i kompresji) świadczy to o uszkodzeniu łąkotki przyśrodkowej. Ból pojawiający się podczas rotacji wewnętrznej, świadczy o uszkodzeniu łąkotki bocznej.
BADANIE POWIERZCHNI STAWOWEJ RZEPKI
Cel: badanie ruchomości rzepki
Pw: leżenie tyłem, pod stawem kolanowym wałeczek
Ruch: Chwyt rzepki kciukami i palcami wskazującymi przez badającego, ruchy rzepki w dół,w górę i na boki przy rozluźnionych i napiętych mięśniach.
Wynik: nadmierna ruchomomość rzepki połączona z bolesnością może świadczyć o przebytym podwichnięciu lub zwichnięciu rzepki.
OBJAW BALOTOWANIA I CHEŁBOTANIA RZEPKI
Cel: wskazują na obecność wysięku w stawie kolanowym
Pw: leżenie tyłem, pod stawem kolanowym wałek
Ruch: ucisk rzepki przez badającego
Wynik: w przypadku obecności wysięku czujemy jej uderzenie o kość udową i powrót do pozycji wyjściowej. Wyczuwalne jest chełbotanie płynu w stawie.
OBJAW TRENDELENBURGA
Cel: osłabienie czynności mięśnia pośladkowego średniego
Pw: stojąca.
Ruch: badany unosi kończynę dolną, zginając ją w stawie biodrowym i kolanowym
Wynik: opadanie miednicy po stronie kończyny odciążonej, świadczy o niewydolności mięśnia pośladkowego średniego po stronie kończyny obciążonej (na której pacjent stoi).
OBJAW DUCHENNE'A
Wynik: pochylanie tułowia w stronę kończyny podporowej w płaszczyźnie czołowej w celu kompenscji (zachowania równowagi).